ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 12 Δεκέμβρη 2010
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Η προσωπική αδυναμία μπορεί να γίνει συλλογική δύναμη»

Συζήτηση με τη Λίλα Καφαντάρη

Λίλα Καφαντάρη
Λίλα Καφαντάρη
Η Λίλα Καφαντάρη, μετά από χρόνια, επιστρέφει στο θέατρο με ένα μονόλογο δυνατών συγκινήσεων. Μια επιστροφή τολμηρή, βαθιά εσωτερική και υπαρξιακή. Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης οδηγεί σκηνοθετικά την Λίλα Καφαντάρη σε αυτό το ταξίδι, δημιουργώντας μια παράσταση που βασικά συστατικά της είναι ο ηθοποιός και το κείμενο. Με λίγα λόγια, δημιουργεί μια παράσταση αμιγώς θεατρική. Ο μονόλογος «Φύλλα της» είναι έργο του Ανδρέα Φλουράκη, ενός συγγραφέα βραβευμένου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το «Φύλλα της» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας με πρωταγωνίστρια την Λυδία Φωτοπούλου. Σήμερα, ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης δίνει τη δική του ερμηνεία στο έργο του Ανδρέα Φλουράκη με μια παράσταση ατμοσφαιρική, ευρηματική, μεστή και ανθρώπινη. Η Λίλα Καφαντάρη, με την λιτή ερμηνεία της υπηρετεί με συνέπεια τον σπαραγμό αυτής της γυναίκας, που πονάει, αλλά δεν λυγίζει, που κλαίει αλλά και γελάει, που μοιάζει αδύναμη, αλλά αντέχει... Το έργο έχει μεταφραστεί στα αγγλικά και στα τουρκικά. Η τουρκική μετάφραση κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Mitos Boyut. Στην Ελλάδα το έργο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγόκερως. Σκηνικά: Γιώργος Χατζηνικολάου.

Μονόλογος δυνατών συγκινήσεων

Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή (μέχρι τις 26 Δεκέμβρη), στο black box του θεάτρου «Επί Κολωνώ», μια γυναίκα κάνει τον απολογισμό της. Απολογισμό επιθυμιών, σχέσεων και χωρισμών. Μια γυναίκα που θα μπορούσε να είναι η γυναίκα της διπλανής πόρτας, θα μπορούσε να ζει ανάμεσά μας... Μια γυναίκα με κανονική ζωή, κανονικές αποτυχίες και τον τελευταίο της δεσμό μόλις δια-λυμένο, αναγνωρίζει ότι η συνειδητοποίηση της μοναξιάς είναι μάλλον η αναπόφευκτη μοίρα όλων των συνηθισμένων (ακόμα και των ασυνήθιστων) ανθρώπων. Τουλάχιστον της έχουν μείνει τα φυτά της στο μπαλκόνι που την καλύπτουν με τα πυκνά τους φύλλα. Τοποθετημένη σε μία τυπικά ηδονοβλεπτική θέση, αντιστρέφει τη δυνατότητα παρατήρησης των άλλων. Μπορεί να τους παρατηρεί, χωρίς να μπορούν εκείνοι να την βλέπουν. Με ένα ρυθμό αριθμητικής κατάβασης, επιστρέφει στις δικές της εμπειρίες που είναι περιχαρακωμένες σε έναν κόσμο αντικειμένων μαζικής παραγωγής, σκέψεων για το θάνατο και την υπέρβασή του, διαχείρισης του φαντασιακού της κόσμου, της απώλειας της μητέρας, της δύσκολης σχέσης με τον πατέρα της, των ακόμη δυσκολότερων ερωτικών της σχέσεων...

Σκηνή από το θεατρικό μονόλογο «Φύλλα της»
Σκηνή από το θεατρικό μονόλογο «Φύλλα της»
Η ηρωίδα του «Φύλλα της» - όπως πολλοί άνθρωποι - λέει ιστορίες για να καλύψει την ίδια πάντα αλήθεια που κρύβεται κάτω από ένα κενό. Σε στιγμές κρίσης προσπαθεί να μνημονεύσει τις παλιές της επιτυχίες, τα θέλω της, τα όνειρα και τις προσδοκίες της, καταλήγει όμως - όπως τις περισσότερες φορές συμβαίνει - στις αδυναμίες της, στα ακατόρθωτα. Στιγμιότυπα ερωτικής πίστης, απιστίας, βίας και δυσπιστίας, ολοκλήρωσης και αναβολής ρυθμίζουν συσσωρευτικά τη σχέση της με τη μοναξιά που όσο κι αν προσπαθεί να την αντέξει, την πνίγει.

-- Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι πολλές φορές κρύβονται πίσω από λέξεις, πίσω από τα «φύλλα» του μπαλκονιού τους ίσως, όπως η γυναίκα αυτή, μέσα στη μοναξιά τους τελικά, προκειμένου να κρύψουν από τον ίδιο τους τον εαυτό αλήθειες που τους πληγώνουν;

«Φοβάμαι ότι το "κουκούλωμα" μιας πραγματικότητας που ζούμε είναι ενδεικτικό στοιχείο της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην εποχή μας. Νιώθουμε φόβο να αντιμετωπίσουμε κατάματα την αλήθεια γιατί αυτό συχνά φέρνει πόνο και κυρίως και την ευθύνη να κάνεις κάτι για να αλλάξεις τα πράγματα μέσα σου κι έξω σου. Αν δεν την πάρεις όμως αυτή την ευθύνη, και μόνο απ' αυτό καταδικάζεις τον εαυτό σου και τους γύρω σου. Είναι αδιέξοδη στάση ζωής. Αυτό δείχνει άλλωστε και η πορεία στη μοναξιά της ηρωίδας του "Φύλλα της"».

Παλεύοντας για το μέλλον

Οι προσωπικές ιστορίες, πάντοτε κατασκευασμένες, για να αποκτήσουν σημασία, νόημα, παλεύουν να ενταχθούν σε μία κανονικότητα, σε ένα σύστημα. Και μπορεί αυτή να είναι μία από τις εξυπνότερες στρατηγικές επιβίωσης, όμως το τυχαίο, το αναπόφευκτο, πολλές φορές και οι επιλογές, υπερβαίνουν την προσπάθεια, επιβάλλονται. Μία χαμένη βέρα, ένας θάλαμος περικυκλωμένος από φτερά γαλοπούλας, ένα γέλιο που καλύπτει την πόλη, έρωτες με άδοξο τέλος, ακόμη και η απόλυτη ηρεμία προκαλούν το παράδοξο που μόνιμα μας διασώζει. Μία γυναίκα που κρύβεται και αποκαλύπτεται μέσα από τα φύλλα της, τρομαγμένη αλλά και θελκτική, αντιμετωπίζει μία από τις κρισιμότερες στιγμές της ζωής της; Ποιος αποφασίζει γι' αυτή; Τώρα πια μόνο η ίδια μπορεί, αλλά... Οδυνηρή η διαπίστωσή της στο φινάλε: «Και τι έγινε; Τίποτε».

-- Δεν είναι οδυνηρό σε έναν απολογισμό ζωής να διαπιστώνεις αυτό που διαπιστώνει η ηρωίδα «Ε, και τι έγινε; Τίποτα. Απολύτως τίποτα»;

«Φυσικά είναι οδυνηρό. Η ζωή είναι μια περιπέτεια για όλους. Κλαις, φοβάσαι, ανακαλύπτεις, μαθαίνεις, χαίρεσαι. Ολα αυτά αντανακλώνται μέσα από τις σχέσεις σου με τους άλλους και τελικά με την κοινωνία. Τον ρόλο σου μέσα σ' αυτή. Το "τίποτα" σημαίνει ότι όλα αυτά τα έχασες. Δηλαδή έχασες τη μοναδική σου ευκαιρία να αναδείξεις την εξέλιξη του ανθρώπου μέσα από σένα».

-- Το παρελθόν είναι ένα παζλ των επιλογών μας τις περισσότερες φορές, που μας καθορίζουν τελικά, όχι πάντα με τα επιθυμητά αποτελέσματα. Και καθώς δεν είναι εύκολο να επέμβουμε στο παρελθόν για να μεταβάλουμε τις επιλογές μας, υπάρχει τρόπος άραγε να αντέξουμε τα αποτελέσματα χωρίς να χαθούμε;

«Ποτέ δεν πίστευα στην παρελθοντολογία. Καμιά αξία δεν έχει να ανατρέχουμε στο παρελθόν χωρίς την διάθεση να μάθουμε απ' αυτό για να χτίσουμε σε πιο στέρεες βάσεις το μέλλον. Αρα κατά τη γνώμη μου είναι μονόδρομος για να μη χαθούμε η απόφαση να μεταβάλουμε τις προηγούμενες λάθος επιλογές για να πάμε μπροστά».

Δράση συλλογική

-- Σε ό,τι δεν είναι επιλογή μας, αλλά συνθήκη ανεξάρτητη από μας, που μας επιβάλλεται, πώς την αντιπαλεύουμε;

«Τις περισσότερες φορές τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται με την πρώτη ματιά. Λίγα είναι αυτά στα οποία δεν μπορούμε να παρέμβουμε, όπως ο θάνατος. Ακομα και μια σοβαρή ασθένεια αλλιώς την αντιμετωπίζει ο κάθε άνθρωπος. Αλλωστε κι ο Ιπποκράτης έλεγε ότι δεν υπάρχουν αρρώστιες αλλά άρρωστοι. Εχει μεγάλη σημασία λοιπόν η οπτική γωνία που αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου και τις δυνατότητες που έχεις να παρεμβαίνεις, όπως επίσης αν το πρόβλημα που έχεις μπροστά σου είναι προσωπικό ή συλλογικό. Να μπορείς να το διαχωρίσεις. Αν ας πούμε ένας άνεργος σήμερα θεωρήσει την ανεργία ως προσωπική του αποτυχία μπορεί έως και να αυτοκτονήσει. Οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα έχουν τριπλασιαστεί τον τελευταίο χρόνο. Αν θελήσει να κατανοήσει πού οφείλεται το δικό του πρόβλημα αντί να είναι σε κατάθλιψη, θα θυμώσει. Αν ενώσει τον θυμό του με όλους τους άλλους που βρίσκονται σε ίδια ή ανάλογη κατάσταση και δράσει συλλογικά, θα νιώσει παντοδύναμος και αυτομάτως θα παλέψει για να διαμορφώσει τις συνθήκες ώστε να μπορούν να έχουν όλοι δουλειά».

-- Και σήμερα, η εποχή και οι καταστάσεις ενισχύουν τη μοναξιά των ανθρώπων. Κάποιοι χάνονται, συνθλίβονται. Κάποιοι άλλοι ψάχνουν κάπου να πιαστούν, να συνεχίσουν... πώς όμως; Υπάρχει τρόπος να προλάβουμε να ανατρέψουμε το «απολύτως τίποτα» και να το κάνουμε «πολλά»;

«Μόνος του καθένας συνθλίβεται. Εχουμε την τύχη στην Ελλάδα να έχουμε ένα Κομμουνιστικό Κόμμα πιο ώριμο ιδεολογικά, με στρατηγική και κυρίως με πρόταση εξουσίας τέτοια που δίνει αντικειμενικά στο λαό την δυνατότητα, όχι απλώς να πιαστεί από κάπου αλλά να μετατρέψει την προσωπική του αδυναμία, σε συλλογική δύναμη».

-- Παρά την απογοήτευση του κόσμου, πιστεύεις ότι η σπίθα της ελπίδας δεν χάνεται ποτέ;

«Το θέμα είναι η ελπίδα να ακουμπάει σε μια ρεαλιστική βάση. Ελπίδα έχουν κι οι θεοσεβούμενοι που πιστεύουν ότι ο Θεός δεν θα τους αφήσει να χαθούν. Το πώς ο Θεός αφήνει να χάνονται εκατομμύρια άνθρωποι κάθε μέρα, δεν μπαίνει βέβαια σαν ζήτημα. Είμαι αισιόδοξη χωρίς να αεροβατώ. Στην προεκλογική περίοδο είδα ανθρώπους πρόθυμους να αλλάξουν τον τρόπο που έβλεπαν τα πράγματα. Να θέλουν να ενημερωθούν και να δράσουν. Δεν ήταν τόσοι όσοι θα θέλαμε, ειδικά κάτω απ' το βάρος των γεγονότων. Ομως άρχισε να γίνεται. Από τη δουλειά των κομμουνιστών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, αυτή η τάση, να γίνει ποτάμι που θα εξαλείψει την σαπίλα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και να κινήσουμε για το χτίσιμο μιας κοινωνίας που θα επιτρέψει να ανθίζουμε και να προοδεύουμε όλοι».


Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ