ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 12 Οχτώβρη 2003
Σελ. /32
ΓΥΝΑΙΚΑ
«ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ»
Βαθαίνουν την υπερεκμετάλλευση της εργαζόμενης

Τις αληθινές συνέπειες των «μέτρων στήριξης της γυναίκας», που επιστρατεύει η κυβέρνηση για τον αποπροσανατολισμό της εργαζόμενης, επιχειρεί να φωτίσει σήμερα ο «Ρ», μεταφέροντας την πραγματική καθημερινότητα που βιώνουν οι εργαζόμενες

Σε φτηνό εμπόρευμα για τις επιχειρήσεις εξελίσσεται καθημερινά η δουλιά της εργαζόμενης γυναίκας. Τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για την πώλησή του στην «ελεύθερη αγορά» έχει αναλάβει να διαμορφώσει η κυβέρνηση, εξαγγέλλοντας, το τελευταίο διάστημα, πληθώρα «μέτρων στήριξης της γυναίκας», όπως η ίδια επιμένει να τα ονομάζει. Μέτρα, που, όπως αποδεικνύεται στην πράξη, όχι μόνο διαιωνίζουν, αλλά και εμβαθύνουν την εκμετάλλευση της εργαζόμενης, ενώ, σε συνδυασμό με την κυβερνητική πολιτική στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών, δεν αφήνουν «αναξιοποίητη» καμία απ' τις διαστάσεις του πολυσύνθετου ρόλου της γυναίκας.

Φτηνή εργατική δύναμη

Πρώτιστο μέλημα της κυβέρνησης για την επιτυχία των σχεδίων της, είναι η αποτύπωση στη συνείδηση όλων, αλλά κυρίως στη συνείδηση της ίδιας της εργαζόμενης, ότι η εργασία της αποτελεί «συμπλήρωμα» για το οικογενειακό εισόδημα. Κι αυτό επειδή εξακολουθεί να σηκώνει το κύριο βάρος των οικογενειακών υποχρεώσεων. Αυτό το «συμπλήρωμα» σημαίνει ακόμη μεγαλύτερη μείωση του εισοδήματος της εργατικής οικογένειας. Επίσης, «συμπληρωματική εργασία» δε συνεπάγεται δικαιώματα ίσα με εκείνα που πρέπει να έχουν οι εργαζόμενοι (κανονική ασφάλιση, σταθερός ημερήσιος χρόνος εργασίας, ίση αμοιβή για ίση δουλιά με τους άνδρες), αφού παραπέμπει απευθείας στις «ελαστικές» μορφές εργασίας. Προκειμένου «μια γυναίκα να είναι και στη δουλιά και στο σπίτι» (έτσι αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση και το κράτος το ρόλο της εργαζόμενης, προκειμένου να μην εφαρμόζει πολιτική παροχής κοινωνικών υπηρεσιών ανακούφισης της γυναίκας λόγω του αναπαραγωγικού της ρόλου), υποχρεώνεται να δουλεύει, όταν και για όσο τη χρειαστεί ο εργοδότης, πάντα με τη σκοπιμότητα να ανταποκρίνεται συγχρόνως στις υποχρεώσεις του σπιτιού. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι οι 25.000 θέσεις μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο, που με κομπασμό εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, προορίζονται κυρίως για γυναίκες.

500 εργαζόμενες της Σίσσερ-Πάλκο έμειναν στο δρόμο. Κι έπεται συνέχεια...
500 εργαζόμενες της Σίσσερ-Πάλκο έμειναν στο δρόμο. Κι έπεται συνέχεια...
Ανάλογο προσανατολισμό έχει το πρόγραμμα «Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις υπέρ των γυναικών», που εξήγγειλε πρόσφατα η Γενική Γραμματεία Ισότητας. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο πρόγραμμα, η ελληνική πολιτεία θα δώσει 13 εκατ. ευρώ σε διάφορες εταιρίες, που θα αναλάβουν την κατάρτιση, τη συμβουλευτική στήριξη και την προώθηση γυναικών στην απασχόληση. Ο όρος «προώθηση στην απασχόληση» δεν επιλέγεται τυχαία, αφού ο στόχος είναι η μερική απασχόληση, και όχι η μόνιμη και σταθερή, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα, δουλιά. Οι γυναίκες έτσι μετατρέπονται σε μισοκαταρτισμένο εργατικό δυναμικό και επανακαταρτίσιμο, προκειμένου να μπορεί να εναλλάσσεται στη δουλιά, ανάλογα με τις καπιταλιστικές παραγωγικές ανάγκες. Οι ανεπαρκείς και με ημερομηνία λήξης γνώσεις, που παίρνει, την προετοιμάζουν για να ικανοποιεί τις πρόσκαιρες ανάγκες των επιχειρηματιών. Μαθαίνουν, δηλαδή, αυτό που ένας επιχειρηματίας έχει ανάγκη να ξέρει για μια συγκεκριμένη περίοδο. Ταυτόχρονα, χάνουν το δικαίωμα στη σύνταξη, αφού η μερική απασχόληση απαιτεί να δουλεύει δυο ζωές για να συμπληρώσει τα απαραίτητα ένσημα, αλλά και γιατί η σταθερή δουλιά (και επομένως τα σταθερά ένσημα) γίνεται «είδος προς εξαφάνιση»!

Σκανδαλώδεις διαστάσεις παίρνει ο εμπαιγμός εις βάρος της εργαζόμενης, με το «κοινωνικό πακέτο» που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στις 2/9/2003. Η κυβέρνηση, δημιουργώντας «κίνητρα» για τις προσλήψεις άνεργων γυναικών, θα καλύπτει τις εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, ορίζοντας το ύψος της...«παροχής» στον ένα χρόνο για κάθε δύο παιδιά. Το ίδιο προβλέπεται, αν ο εργοδότης δεν απολύει μια εργαζόμενη που μένει έγκυος, και την αντικαθιστά προσωρινά, από μια άνεργη, εξασφαλίζοντας διπλό κέρδος! Αφ' ενός, η άνεργη που προσλαμβάνεται θα αισθάνεται αποδέκτης κυβερνητικών παροχών και, συγχρόνως, στην προσδοκία της να «προτιμηθεί», θα αναπτύσσει ανταγωνιστική και ατομικιστική συμπεριφορά. Αφ' ετέρου, καλλιεργείται η πεποίθηση ότι οι εργαζόμενοι «κοστίζουν» για την εργοδοσία, ενώ είναι αυτοί που παράγουν τον πλούτο των επιχειρηματιών. Κι αφού το κράτος θα «καλοπιάνει» τον εργοδότη, η εργαζόμενη χρεώνεται δύο φορές, μία μέσω της δικής της εισφοράς, και μία μέσω της κρατικής χρηματοδότησης. Κι όλα αυτά, για να υπερασπίσει το αυτονόητο δικαίωμά της στη μητρότητα...

«Πλέον, δεν αναγνωρίζεται η μητρότητα στη γυναίκα...»

Η συμπόρευση με το ταξικό, συνδικαλιστικό κίνημα είναι μονόδρομος για τις εργαζόμενες

Motion Team

Η συμπόρευση με το ταξικό, συνδικαλιστικό κίνημα είναι μονόδρομος για τις εργαζόμενες
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο χώρο των εμποροϋπαλλήλων, όπου η μερική απασχόληση μετρά ήδη 11 χρόνια και, σύμφωνα με το Σωματείο Αθήνας, το ποσοστό των απασχολούμενων γυναικών (στην πρωτεύουσα) φτάνει το 70%, μαρτυρά πως αυτό που η κυβέρνηση βαφτίζει «στήριξη» της εργαζόμενης, μεταφράζεται στην πράξη ως καταπάτηση κάθε εργασιακού δικαιώματος. «Στους εμποροϋπαλλήλους μιλάμε πάντα για συμβάσεις ορισμένου χρόνου, για τρίμηνα, πεντάμηνα. Ο εργαζόμενος δίνει την ψυχή του, μήπως του ανανεώσουν τη σύμβαση, και δουλέψει άλλο ένα εξάμηνο... Ωστόσο, ο εργοδότης, επωφελούμενος απ' την υψηλή ανεργία, αλλάζει συνεχώς το προσωπικό», εξηγεί στο «Ρ», η Φωτεινή Παπαδόγιαννη, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας. Υπάρχουν επιχειρήσεις όπου το 70%, ακόμα και το 90-100%, των εργαζομένων είναι ωρομίσθιοι. Η εντατικοποίηση που χαρακτηρίζει τον κλάδο συνεπάγεται περιπτώσεις, όπου 4ωροι εργαζόμενοι παράγουν έργο που κανονικά αντιστοιχεί σε οκτώ ώρες δουλιάς. «Μέσα στις 4 ώρες δε δικαιούσαι διάλειμμα, δεν παίρνεις ανάσα», δηλώνει η συνδικαλίστρια. Με το ωράριο - "λάστιχο" (π.χ. πέντε ώρες τη Δευτέρα, δέκα την Τρίτη), που καθορίζεται απ' τις ώρες αιχμής στην επιχείρηση, η ζωή της εργαζόμενης ταυτίζεται με τις ανάγκες της επιχείρησης. Κάτι που μπορεί να οδηγήσει μια εργαζόμενη ακόμα και στο να κάνει τη διαδρομή σπίτι - δουλιά δυο και τρεις φορές τη μέρα: Να πηγαίνει στη δουλιά 9-11 το πρωί, να επιστρέφει στις 2-5 το μεσημέρι της ίδιας μέρας, και να... κλείνει τη μέρα της με ακόμα δυο ώρες, το απόγευμα, 7-9. Ο βασικός μισθός ενός εργαζόμενου με μερική απασχόληση κυμαίνεται από 300 μέχρι 450 ευρώ, ενώ καταστρατηγείται ακόμα και το δικαίωμα στη σύνταξη, αφού τα ένσημα για τον ωρομίσθιο υπολογίζονται σύμφωνα με τις ώρες που έχει δουλέψει κάποιος».

Σε δαπάνη που πρέπει «πάση θυσία» να αποφύγουν μεταφράζεται η μητρότητα για τους εργοδότες
Σε δαπάνη που πρέπει «πάση θυσία» να αποφύγουν μεταφράζεται η μητρότητα για τους εργοδότες
«Πλέον δεν αναγνωρίζεται η μητρότητα στη γυναίκα. Υπάρχουν περιπτώσεις στον κλάδο, όπου, μόλις μαθαίνει ο εργοδότης ότι μια εργαζόμενη έμεινε έγκυος, προχωρά στην απόλυσή της, με διάφορα προσχήματα, αφού η εγκυμοσύνη τού δημιουργεί... κόστος», σημειώνει η Φ. Παπαδόγιαννη. «Ξέρεις πόσες κοπέλες παντρεύονται και δεν το γνωρίζουν στην επιχείρησή τους; Πόσες κοπέλες έχουν ένα παιδί και δεν προχωρούν στο δεύτερο, γιατί αν το μάθει ο εργοδότης θα τις διώξει; Η λογική του εργοδότη είναι "γιατί να δώσω τα επιδόματα, όταν μπορώ να τη διώξω, και να πάρω μια 20χρονη, που δεν έχει παντρευτεί ακόμα; Να 'χω τα μάτια μου ανοιχτά, ώστε, όταν προκύψει κάτι, να..."επέμβω".»

Οι Επιθεωρήσεις Εργασίας, εκτός απ' το ότι υπολειτουργούν και στερούνται του απαραίτητου προσωπικού, στην ουσία λειτουργούν γνωμοδοτικά, ενώ, με δεδομένη την εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου με τα εργοδοτικά συμφέροντα (όπως αποδεικνύει η κατάργηση του 8ωρου, αλλά και το ξετίναγμα της Κοινωνικής Ασφάλισης), δεν κινούνται στην κατεύθυνση της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Η έλλειψη ελέγχων πολλαπλασιάζει τις περιπτώσεις ατόμων που δουλεύουν με πολύ χαμηλά μεροκάματα, ακόμα και ανασφάλιστοι. Οι επαγγελματικές ασθένειες του κλάδου (οσφυαλγία, φλεβίτιδα κτλ., λόγω παρατεταμένης ορθοστασίας, επαφής με χαμηλές θερμοκρασίες σε ψυγεία σούπερ μάρκετ), απ' τις οποίες υποφέρουν πολλές εργαζόμενες, προκαλούν συχνά γυναικολογικά προβλήματα. «Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου εμποροϋπάλληλοι, μετά από πολλά χρόνια στο εμπόριο, κατάφεραν να κάνουν παιδί με πολλές δυσκολίες».

«Η ανεργία είναι η μεγαλύτερη μορφή τρομοκρατίας», τονίζει η Φ. Παπαδόγιαννη. «Μια εργαζόμενη που έχει μείνει ένα χρόνο άνεργη, και ψάχνει από δω ψάχνει από κει, και βρίσκει μια δουλιά για δυο και τρεις μήνες, σκέφτεται ότι θα κλείσει κάποιες τρύπες, φοβάται να γραφτεί στο σωματείο...».

Ο «λόγος» στις... ατομικές συμβάσεις έργου

Μεγάλο είναι το ποσοστό των γυναικών, που απασχολούνται σε προγράμματα κοινωνικών υπηρεσιών, τα οποία αναλαμβάνουν πλέον δήμοι. Πρόκειται, ουσιαστικά, για την τακτική της κυβέρνησης να μεταφέρει στους δήμους κρατικές αρμοδιότητες που αφορούν και κοινωνικές υπηρεσίες, χωρίς ωστόσο να εξασφαλίζονται οι απαραίτητοι πόροι. Σύμφωνα με τον Γ. Στρατηγό, πρώην γραμματέα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΠΟΕ - ΟΤΑ), πάνω από το 70% των εργαζομένων σε προγράμματα κοινωνικής μέριμνας, στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», στα «Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιού», στη φύλαξη σχολείων και στους σχολικούς τροχονόμους, είναι γυναίκες. Κι αυτό, καθώς η ΤΑ ως χώρος εργασίας βρίσκεται στο στόχαστρο επέκτασης της μερικής απασχόλησης. Ηδη, το 30-35% των εργαζομένων δουλεύουν με ευέλικτες μορφές εργασίας (έκτακτη απασχόληση, 3μηνα, 7μηνα).

«Σ' αυτά τα προγράμματα υπογράφονται κατά κύριο λόγο ατομικές συμβάσεις έργου. Εφαρμόζονται χωρίς να κατοχυρώνεται ούτε το ελάχιστο που λένε οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας», σημειώνει ο Γ. Στρατηγός, ενώ εξηγεί πως το νομοθετικό πλαίσιο είναι έτοιμο από καιρό, ώστε οι συλλογικές συμβάσεις να αντικατασταθούν εντελώς από ατομικές συμφωνίες, μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη. Ετσι, ανοίγει ο δρόμος ώστε η σχέση και οι συνθήκες εργασίας να καθορίζονται «ευέλικτα», σύμφωνα με τις ανάγκες της εργοδοσίας. Παράλληλα, κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων σημαίνει όχι μόνον ότι χάνονται κατακτήσεις που ο εργατόκοσμος κέρδισε μέσα από αγώνες (κατώτατο μεροκάματο, συμβατικό οχτάωρο κτλ.), αλλά ειδικότερα για τη γυναίκα μένουν εκτεθειμένα ζητήματα, όπως επιδόματα και άδειες μητρότητας, τοκετού κ.ά. «Μια σύμβαση έργου δε λέει τέτοια πράγματα, δεν κατοχυρώνει δικαιώματα, λέει "θα σου δίνω τόσα χρήματα και θα είσαι ασφαλισμένος στο ΤΕΒΕ"», επισημαίνει ο Γ. Στρατηγός. Με αυτόν τον τρόπο, οι εργαζόμενοι δε θεωρούνται εξαρτημένης εργασίας, αλλά «ελεύθεροι επαγγελματίες», «καλλιεργείται η αντίληψη ότι δεν είναι εργάτες με την έννοια της τάξης, αλλά είναι μικροεργολάβοι, και συνεπώς, κάποια στιγμή θα μπορούσαν να γίνουν και μεγάλοι (ιδεολογική επένδυση)... Η εργαζόμενη, στην ανάγκη να βοηθήσει κι η ίδια την οικογένεια να ζήσει, είναι πιο ευάλωτη στο να αποδέχεται τέτοιες συμβάσεις και να της περάσουν την αντίληψη ότι είναι ένα συμπληρωματικό μέλος, κι όχι ισότιμο. Κι αφού είναι συμπληρωματικό, θα πρέπει να φορτωθεί κι αυτήν την πολιτική». Η λογική που παγιώνεται για πολλές γυναίκες, όπως ξεκαθαρίζει ο Γ. Στρατηγός, είναι η εξής: « "Εχεις στην οικογένειά σου κάποιες υποχρεώσεις, αλλά σου δίνεται η ευκαιρία να κρατάς κι ένα παιδάκι στο σπίτι", αντί να υπάρχει ο κρατικός (δωρεάν) παιδικός σταθμός. "Και για να κρατάς το παιδί, δε θα πληρώνεσαι με συλλογικές συμβάσεις, θα σου δίνει η ΤΑ κάποια χρήματα, που θα αναλάβει και το πρόγραμμα φύλαξη των παιδιών και στο σπίτι..."».

Πολλαπλά τα κέρδη που η γυναίκα «χαρίζει» στο κεφάλαιο

Πολλές από τις παροχές που απαιτεί ο σύνθετος ρόλος της γυναίκας (εργασιακός και αναπαραγωγικός), όπως τα επιδόματα και οι άδειες τοκετού, μητρότητας κτλ., έχουν συρρικνωθεί, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται καθόλου στις πραγματικές ανάγκες, ενώ με τις νέες μορφές «απασχόλησης» ουσιαστικά, οδηγούνται σε κατάργηση. Ετσι, η κυβέρνηση εξασφαλίζει, στις πλάτες των εργαζομένων, πολλαπλά κέρδη για το κεφάλαιο. Η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών Πρόνοιας, της Υγείας και της Παιδείας επιβαρύνει τη λαϊκή οικογένεια με πρόσθετα έξοδα και την εργαζόμενη με ευθύνες, για τις οποίες η πολιτεία θα 'πρεπε να φροντίζει. Μ' αυτόν τον τρόπο, μπορεί το κράτος να μην εξασφαλίζει στα λαϊκά στρώματα τις υπηρεσίες για τις οποίες εκείνοι φορολογούνται, αλλά εξασφαλίζει στο κεφάλαιο νέους χώρους επενδύσεων, δηλαδή περισσότερα κέρδη, πάντα στην πλάτη των λαϊκών στρωμάτων.

Η πολλαπλή εκμετάλλευση της εργαζόμενης, που συντηρεί και εμβαθύνει η κυβέρνηση προς όφελος του κεφαλαίου, δεν ακυρώνει σε καμία περίπτωση την ένταση της εργοδοτικής εκμετάλλευσης που αντιμετωπίζουν εξίσου οι άντρες συνάδελφοί της. Κι αυτό είναι ένα στοιχείο, στη βάση του οποίου ενισχύεται ο σωστός προσανατολισμός του γυναικείου κινήματος. Η ανισοτιμία που αναπαράγει το καπιταλιστικό σύστημα έχει τις ρίζες της στην ταξική εκμετάλλευση, και δεν περιορίζεται στη φυλετική ανισότητα, αντίληψη που λανθασμένα καλλιεργούν ορισμένες γυναικείες οργανώσεις. Με απλά λόγια, το κεφάλαιο πασχίζει εναγωνίως να βρει τρόπους, ώστε να αυξήσει τον πλούτο του, και η κυβερνητική πολιτική «εφευρίσκει», γι' αυτόν το σκοπό, πληθώρα πολύτιμων παροχών: Χαμηλά μεροκάματα, μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών, κατάργηση της σταθερής δουλιάς. Ακριβώς για τους ίδιους λόγους, η εργαζόμενη ωθείται σε «ευέλικτες» μορφές εργασίας, ώστε να μπορεί συγχρόνως, απαλλάσσοντας το κράτος από κάθε κόστος, να αναθρέφει τους αυριανούς εργάτες που θα χαρίζουν στις επιχειρήσεις ακόμα περισσότερα κέρδη.

Η γυναίκα πρέπει να παλέψει από κοινού με τους άνδρες συναδέλφους της για όσα τής είναι απαραίτητα, ώστε να συνδυάσει την εργασία με πλήρη δικαιώματα, με τον αναπαραγωγικό και διαπαιδαγωγητικό ρόλο της. Για ένα δωρεάν σύστημα υγείας, εξειδικευμένο για την προστασία του γυναικείου οργανισμού. Για διεύρυνση των ασφαλιστικών, υγειονομικών και κοινωνικών παροχών σε γυναίκες με ειδικές ανάγκες, σε ανύπαντρες μητέρες, χήρες, διαζευγμένες. Αιτήματα, που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν σε μια κοινωνία, όπου προτεραιότητα έχουν τα μονοπωλιακά συμφέροντα. Αιτήματα, που το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα εντάσσει στους στόχους πάλης που διεκδικεί. Γι' αυτό και ο αγώνας μέσα από τις γραμμές του, μέσα από το ΠΑΜΕ, είναι μονόδρομος. Αλλά δεν αρκεί ο συνδικαλιστικός αγώνας. Αυτός πρέπει να συνδέεται με την κοινωνικοπολιτική πάλη για την αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων, για τη συγκρότηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου, με στόχο τη λαϊκή εξουσία, για τη λαϊκή οικονομία. Μόνο σ' αυτό το καθεστώς μπορούν να λύνονται αυτά τα ζητήματα. Και στην προκειμένη περίπτωση, η ενίσχυση του ΚΚΕ από τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων και με την ψήφο τους είναι ένα αποφασιστικό βήμα σ' αυτήν την κατεύθυνση.


Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ