Από πρόσφατη ξενάγηση Κυπρίων υπουργών στο γεωτρύπανο της «ExxonMobil»

Αντιλαμβανόμενη τις νέες «απειλές» αλλά και τις νέες «ευκαιρίες» που γεννούν οι αναδιατάξεις που προχωρούν σε όλα τα πεδία, η τουρκική αστική τάξη παζαρεύει με τα πλεονεκτήματα που της προσφέρουν η γεωγραφική της θέση και η στρατιωτική - γεωπολιτική της δύναμη (ως σημαντικό μέλος και του ΝΑΤΟ), προσπαθώντας να διαπραγματευτεί όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί με τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα που ενδιαφέρονται πολύμορφα για την περιοχή μας, ειδικά τις ΗΠΑ. Με δεδομένο μάλιστα αυτό το αυξημένο ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, περιπλέκεται διαρκώς το παζάρι ΗΠΑ και Τουρκίας, που αναγνωρίζουν μεν σημαντικές διμερείς αντιθέσεις, αλλά και σημαντικά οφέλη που διασφαλίζει η συνέχιση της συνεργασίας τους. Δεν ήταν λοιπόν καθόλου τυχαία η συμμετοχή των ΗΠΑ σε άσκηση που έκανε το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό, σε περιοχή μάλιστα εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ανοιχτά του Καστελόριζου. Την άσκηση διαφήμισε ο 6ος αμερικανικός Στόλος, εξηγώντας ότι το αντιτορπιλικό πλοίο «USS Porter» (που επανειλημμένα έχει ανεφοδιαστεί στη Σούδα αλλά και έχει «συνεισφέρει» καθοριστικά στους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στη Συρία) συμμετείχε σε αυτή, ενώ το τουρκικό υπουργείο Αμυνας ήδη από τις 27 Δεκέμβρη είχε ανακοινώσει με ενθουσιασμό τη συμμετοχή «συμμαχικής ναυτικής μονάδας».

Στο μεταξύ, η Τουρκία ανήγγειλε νέα μεγάλη στρατιωτική άσκηση με τον κωδικό «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan), παραπέμποντας ευθέως στις προκλητικές δηλώσεις υψηλόβαθμων Τούρκων αξιωματούχων για «μια δική μας θαλάσσια έκταση 462.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων» (αυτήν περιγράφουν ως «γαλάζια πατρίδα») που αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, της Κύπρου και άλλων χωρών της περιοχής. Οπως έλεγε πριν από λίγο καιρό ο υπουργός Αμυνας Χουλούσι Ακάρ, «στη γαλάζια πατρίδα μας συνεχίζεται ο αγώνας μας... Στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Κύπρο και οπουδήποτε (...) Θα υπερασπιστούμε όσα δικαιώματα έχει η πατρίδα» σε όλη την περιφέρεια. Η άσκηση «Mavi Vatan» θα διεξαχθεί από 27 Φλεβάρη έως 3 Μάρτη, και σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα θα αφορά τμήματα του Αιγαίου και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου.

Τη σκυτάλη των προκλήσεων πήρε ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, που από προεκλογική συγκέντρωση του κόμματός του στη Σμύρνη (στις 31 Μάρτη θα γίνουν δημοτικές εκλογές στην Τουρκία) θυμήθηκε ένα παλιό τουρκικό τραγούδι για «την κατοχή της Σμύρνης» (κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία) και «εκείνες τις μαύρες μέρες της κατοχής», απαγγέλλοντας μεταξύ άλλων«Ο ποταπός Ελληνας δεν μπορεί να πραγματοποιήσει τους σκοπούς του... Θα ρίξω τους Ελληνες στη θάλασσα» και διερωτώμενος: «Σμύρνη, είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε μέρα - νύχτα για να μην αφήσουμε να πραγματοποιήσουν τους σκοπούς τους οι ποταποί που βρίσκονται εκτός και εντός; Σμύρνη, είμαστε έτοιμοι, όπως ακριβώς έκανε ο βετεράνος Πασάς, να ρίξουμε στη θάλασσα αυτούς που έχουν βάλει στο μάτι την ελευθερία και το μέλλον σου;».

Την ίδια στιγμή, σε τουρκικά ΜΜΕ επανέρχονται χάρτες που - ερμηνεύοντας στρεβλά Συνθήκες του 1913 - εμφανίζουν ως τμήμα της τουρκικής επικράτειας ακόμα τους τρεις από τους τέσσερις νομούς της Κρήτης, όπως και 14 νησιά και βραχονησίδες γύρω από τη μεγαλόνησο.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου επανέλαβε ότι αναμένεται και η δεύτερη πλατφόρμα που θα κάνει γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο για λογαριασμό της Τουρκίας, τονίζοντας ότι «ξεκινάμε κι εμείς έρευνες γύρω από την Κύπρο» και εκφράζοντας για άλλη μια φορά την αποφασιστικότητα της χώρας του να μην αποκλειστεί από κανένα παζάρι: «Εμείς δεν είμαστε εναντίον των εξορύξεων γύρω από την Κύπρο. Πρέπει όμως να εξασφαλίσουμε εδώ τα δικαιώματα και των Τουρκοκυπρίων». Ακόμα, τουρκικά ΜΜΕ μετέδιδαν μεσοβδόμαδα ότι η Τουρκία θα διευρύνει κι άλλο την περιοχή ερευνών για φυσικό αέριο, και γι' αυτό μάλιστα η Αγκυρα εξέδωσε νέα NAVTEX για περιοχή που φτάνει μέχρι και τη Μεγίστη, αλλά και τα ανατολικά παράλια της Ρόδου.

Οσον αφορά τη «διευθέτηση» του Κυπριακού, όλα δείχνουν ότι ανεξάρτητα από το αν θα ξεκινήσει νέος γύρος συνομιλιών, το πολύπαθο νησί και ο λαός του θα παραμείνουν μοχλός όξυνσης σκληρών ανταγωνισμών.

Παράλληλα με τα διχοτομικά σχέδια «λύσης» του Κυπριακού και το πώς εξετάζονται παλιές και νέες προτάσεις για τη διακυβέρνηση μιας «επανενωμένης» Κύπρου, όλες οι πλευρές μελετούν τις κινήσεις τους για τις κολιγιές που ήδη «ψήνονται» και αφορούν ευρύτερες «ισορροπίες», για τις οποίες ενδιαφέρονται ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, η Ρωσία, αλλά και οι Ευρωπαίοι. Πλευρές όπως η Γαλλία φαίνεται ότι διεκδικούν όλο και πιο αυτόνομο ρόλο, ειδικά μετά από τις εξελίξεις στη Συρία και τα όσα φέρνει αλυσιδωτά η «απόσυρση» των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων (μέσα στο Γενάρη αναμένεται επίσκεψη Μακρόν στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια της οποίας λέγεται ότι θα υπογραφούν νέες συμφωνίες αναβάθμισης της γαλλοκυπριακής συνεργασίας, ειδικά στην Ενέργεια και στην άμυνα).

Τα παζάρια δυναμώνουν μέσα από τη συζήτηση διαφόρων θεμάτων, όπως αυτού για την ανανέωση ή όχι της θητείας της «ειρηνευτικής» δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ). Το ζήτημα θα εξεταστεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας στα τέλη του μήνα, αλλά εδώ και καιρό φαίνεται πως οι όροι διατήρησης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ θα εξεταστούν παράλληλα με άλλα θέματα και πρώτα απ' όλα με το «αν υπάρχει προοπτική λύσης του Κυπριακού», όπως λένε για παράδειγμα διάφορες φωνές στις ΗΠΑ, αυξάνοντας τις πιέσεις για «λύση εδώ και τώρα».

Την Παρασκευή, ο Κύπριος Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης συνάντησε την ειδική αντιπρόσωπο του γγ του ΟΗΕ στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, στην οποία έκρινε σκόπιμο να πει ότι είναι ανάγκη να ανανεωθεί η θητεία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ειδικά σε αυτό το «κρίσιμο σημείο» στο οποίο βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις. Η Σπέχαρ εξήγησε ότι συζητήθηκε η επερχόμενη επίσκεψή της στις ΗΠΑ, «η οποία νομίζω θα είναι αρκετά σημαντική». Αργότερα την ίδια μέρα αναμενόταν και συνάντησή της με τον κατοχικό ηγέτη, Μ. Ακιντζί.

Οι όροι διατήρησης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ήταν και ένα από τα θέματα που συζήτησε σε σειρά επαφών του στη Νέα Υόρκη ο «αντιπρόεδρος» της «κυβέρνησης» του ψευδοκράτους και «υπουργός Εξωτερικών», Κουντρέτ Οζερσάι, που μεταξύ άλλων είπε ότι υπάρχει ανάγκη «ριζικής αναθεώρησης του καθεστώτος» που ισχύει σήμερα για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, υποστηρίζοντας ότι η διατήρηση της σημερινής κατάστασης εξυπηρετεί μόνο «ανέσεις» που παρέχονται στην «ελληνοκυπριακή πλευρά». Σημειωτέον, ο Οζερσάι παρευρέθηκε και μίλησε σε εκδήλωση της γνωστής αμερικανικής «δεξαμενής σκέψης», «Αtlantic Council» («Ατλαντικό Συμβούλιο»), όπου και υπογράμμισε ότι «πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε συνεργασία χωρίς να περιμένουμε λύση στα θέματα του φυσικού αερίου». Πρόσθεσε με έμφαση ότι «όλες οι πλευρές έχουν ανάγκη αυτή τη συνεργασία» και ότι «οι δύο πλευρές στην Κύπρο πρέπει να δείξουν ευελιξία και να συμπεριφερθούν πραγματιστικά». Τέλος, ζητώντας ουσιαστικά πιο αποφασιστικές παρεμβάσεις (για μια «διευθέτηση»), πρώτα απ' όλα από τις ΗΠΑ, υποστήριξε ότι η «έλλειψη προθυμίας της ελληνοκυπριακής πλευράς να συνεργαστεί» στο θέμα των υδρογονανθράκων οφείλεται και στον τρόπο με τον οποίο «η διεθνής κοινότητα προσεγγίζει» το ζήτημα.

Τις εξελίξεις ειδικά στο θέμα των υδρογονανθράκων αναμένεται να επηρεάσουν και οι ανακοινώσεις για τις έρευνες στο «οικόπεδο 10» της κυπριακής ΑΟΖ, τις οποίες από μέρα σε μέρα ολοκληρώνει το γεωτρύπανο «Stena Ice Max», για λογαριασμό του αμερικανικού κολοσσού «ExxonMobil», που έχει αναλάβει την εκμετάλλευσή του σε κοινοπραξία με την «Qatar Petroleum».

Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι όλοι συμφωνούν στην ανάγκη να προχωρήσει η «εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων», και από αυτή τη σκοπιά ουσιαστικά προσπερνούν για άλλη μια φορά και τις προκλήσεις της Τουρκίας, μιλώντας γενικόλογα για «διαφορές» και τσουβαλιάζοντας θύτη και θύμα.

Αυτό έκανε και ο πρέσβης της Ρωσίας Στανισλάβ Οσάτσι, που βέβαια πρώτα επανέλαβε ότι η Μόσχα «θα απαντήσει» αν υπάρξουν αμερικανικές ενέργειες που υπονομεύουν τα συμφέροντά της στην περιοχή. Χαρακτήρισε την αμερικανική εξωτερική πολιτική «ανεύθυνη και απρόβλεπτη», προσθέτοντας ότι δεν είναι υπέρ των ρωσικών συμφερόντων η μετατροπή της ευρύτερης περιοχής σε πεδίο αντιπαράθεσης ως αποτέλεσμα των αχαλίνωτων φιλοδοξιών των ΗΠΑ, αλλά και κατηγορώντας την Ουάσιγκτον ότι πιέζει απροκάλυπτα τη Λευκωσία. Κατά τ' άλλα, αναφερόμενος στο πρόγραμμα γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, περιορίστηκε να «συστήσει» «ειρηνική επίλυση των διαφορών» που υπάρχουν για την κυριότητα των διαφόρων «τεμαχίων» και τόνισε ότι μια «διευθέτηση» του Κυπριακού θα συνέβαλλε στη δίκαιη κατανομή των εσόδων από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.

Αντίστοιχα προσεγγίζουν τις εξελίξεις οι εκπρόσωποι πολλών ισχυρών μονοπωλιακών συμφερόντων.

Σε μία από τις πρώτες του συνεντεύξεις σε κυπριακά ΜΜΕ, ο νέος ύπατος αρμοστής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο, Στίβεν Λίλι, συνέστησε σε «όλες τις πλευρές» (κυπριακή κυβέρνηση, ψευδοκράτος, Ελλάδα, Τουρκία) «να αποφεύγουν τα προκλητικά σχόλια και ενέργειες» και τόνισε ότι «θα πρέπει και οι δύο κοινότητες (στην Κύπρο) να επωφεληθούν» από τον ενεργειακό πλούτο της περιοχής. Μάλιστα, χαρακτήρισε κίνηση που θα συμβάλει «στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης» τη σύσταση ενός «Ταμείου Υδρογονανθράκων», για την εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου γύρω από το νησί. Κατέληξε λέγοντας ότι η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και η επανένωση της Κύπρου σε αυτές τις συνθήκες θα δώσουν την ευκαιρία για τη μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου, κόμβο για τη ναυτιλία, «αλλά και γέφυρα εμπορίου μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, μεταξύ της Ευρώπης και της Τουρκίας...». Γι' αυτό, συνέστησε να στραφεί η προσοχή στο «θετικό όραμα μιας επανενωμένης Κύπρου, αντί να μένουν οι ηγέτες σε ό, τι συνέβη στο παρελθόν»...