Η Μαρία Δημητριάδη τραγουδά σε εκδήλωση του «Ριζοσπάστη» το 1979

Το τεράστιο ταλέντο της και η ικανότητά της να φτάνει σε απίστευτα ερμηνευτικά βάθη, δίκαια την κατέταξαν ως μια από τις σημαντικότερες και εκφραστικότερες Ελληνίδες τραγουδίστριες. Κέρδισε επάξια το χαρακτηρισμό της δραματικής τραγουδίστριας, με την έννοια ότι κάθε νότα της είναι συνάμα και λυρική και επική.

Αυτό όμως που χαρακτηρίζει την Μαρία Δημητριάδη, πέρα από το ταλέντο της, που κατορθώνει ακόμα και τραγούδια που ηχογραφήθηκαν πριν από 40 χρόνια και παραπάνω να ακούγονται σαν να ηχογραφήθηκαν μόλις χτες, είναι ότι ταυτίστηκε με αυτό που ονομάζουμε πολιτικό τραγούδι. Με την τέχνη της επέλεξε να στρατευτεί στο πλευρό των καταπιεσμένων και αδικημένων. «Συναυλίες, απεργίες, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, θέατρο, σινεμά, μπουάτ, φεστιβάλ», είναι όλα τα μέρη που, όπως αναφέρει η ίδια, τραγούδησε.

Η Μαρία Δημητριάδη ευτύχησε από τα 16 κιόλας χρόνια της να ερμηνεύσει δημιουργίες Ελλήνων συνθετών. Ειδικά, οι Μ. Θεοδωράκης, Μ. Χατζιδάκις και Θ. Μικρούτσικος τη σημαδεύουν ξεχωριστά. Από τότε και για 20 περίπου χρόνια οι ερμηνείες της σημαδεύουν στίχους κορυφαίων ποιητών και έργα μεγάλων συνθετών.

Η ίδια διηγείται: «Ξεκίνησα να τραγουδώ από παιδί. Στα 16 μου χρόνια έκανα δίσκο, τα "Κορίτσια στον Ηλιο". Μετά ήρθε ο "Ηλιος ο Πρώτος" του Μαρκόπουλου και το "Χρονικό". Στο ενδιάμεσο είχα γνωρίσει τον Μίκη Θεοδωράκη, που τον είχαν σε κατ' οίκον περιορισμό. Κάναμε συνέχεια πρόβες... Εκανα δίσκο το "Ενα πρωινό η Παναγιά μου" του Σταύρου Ξαρχάκου και μετά συναυλίες με τον Θεοδωράκη σε όλο τον κόσμο, για δύο χρόνια... Ακολούθησαν δίσκοι με τους Γιάννη Γλέζο, Νίκο Μαμαγκάκη. Ηδη είχα γνωρίσει τον Θάνο Μικρούτσικο, που έπαιζε πιάνο σε μια μπουάτ, όπου τραγουδούσαμε και λεγόταν "Δον Κιχώτες". Μετά τη Μεταπολίτευση κάνει και τα πρώτα του τραγούδια, τα "Πολιτικά", με τα οποία ξεκινήσαμε τη συνεργασία μας. Ακολούθησαν η "Καντάτα για τη Μακρόνησο", "Φουέντε Οβεχούνα", "Τροπάρια για φονιάδες", "Τα τραγούδια της λευτεριάς"... Δισκογραφικά συνέχισα με το "Δελτίο καιρού", με τραγούδια πολλών συνθετών σε πρώτη εκτέλεση, τα "Λιανοτράγουδα" του Μίκη, τον πρώτο δίσκο του Γιώργου Σταυριανού, την "Ελένη" του Χατζιδάκι, το "Εμπάργκο" του Μικρούτσικου, με άλλους τραγουδιστές κ.ά...».

Για την Μαρία Δημητριάδη, όμως, οι συναυλίες της δεν ήταν μόνο καλλιτεχνικά γεγονότα, «αλλά και μέσο πάλης. Πηγαίναμε στη Λάρυμνα πρωί πρωί, χειμώνα, σε ένα σινεμά καλοκαιρινό και τραγουδούσαμε. Κάθε Κυριακή πρωί τραγουδούσαμε σε κινηματογράφους της Αθήνας για απεργούς, παρόλο το ξενύχτι της προηγούμενης νύχτας στις μπουάτ».

Αξέχαστη θα μείνει και η παρουσία της στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ. Αξίζει μόνο να αναφέρουμε τη συμμετοχή της στο 23ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» μετά από πολύ καιρό απουσίας και σιωπής από τα μουσικά δρώμενα. Είχε δηλώσει τότε: «Αποφάσισα αυτό το καλοκαίρι να αρχίσω να ξανατραγουδάω και πιστεύω ότι ήταν πολύ σωστό και αναγκαίο συγχρόνως να ξεκινήσω από το χώρο μου. Γιατί τον θεωρώ χώρο μου το Φεστιβάλ. Εκτός από το πολιτικό μέρος υπάρχει και κάτι το πολύ συγκινησιακό, γιατί αισθάνομαι ότι έχω επιστρέψει σπίτι μου. Το μόνο που έχω να πω είναι ότι τελικά βλέποντας αυτόν τον κόσμο, αυτά τα παιδιά, μπορούμε να έχουμε ελπίδες».

Σε όλη της την πορεία στο ελληνικό τραγούδι διακρίνονται ξεκάθαρα το ήθος, η ποιότητα και η αξιοπρέπειά της. «Οι συνεργασίες μου είχαν πάντα και κάποιον άλλο λόγο, εκτός από τον καλλιτεχνικό. Υπήρχε ταύτιση, έστω σε κάποιο βαθμό, ιδεολογική, αισθητική. Και χωρίς να υπερηφανεύομαι δηλώνω ότι δεν έχω κάνει ποτέ ούτε μισή υποχώρηση στη δουλειά μου. Ούτε μισή! Και αυτό το πληρώνω. Υπήρξαν φορές που δεν είχα να καπνίσω τσιγάρο. Αλλά υποχώρηση δεν έχω κάνει. Ούτε μία καλημέρα δεν έχω πει σε κάποιον που δε θέλω να του την πω...».

Μάλιστα, αυτό δεν αλλάζει, ακόμα κι όταν η ανοδική πορεία της πολιτικής τέχνης των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης ανακόπηκε από την οργανωμένη και συνειδητή παρέμβαση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ για την ενσωμάτωση και αφομοίωση. Αναφέρει χαρακτηριστικά η Μ. Δημητριάδη, σχετικά με τον όρο πολιτική τραγουδίστρια: «Μετά το '80 έγινε βρισιά. Δηλαδή, εσύ είσαι πολιτική τραγουδίστρια, έξω από εδώ. Δε θα τραγουδήσεις άλλο, τελείωσες...».

Δέκα χρόνια μετά και η φωνή της εξακολουθεί και μας συντροφεύει στις πορείες και τις συγκεντρώσεις. Συνεχίζει να μας μαθαίνει πως «το πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο, είν' ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει». Συνεχίζει να γεμίζει την καρδιά και το νου όλων αυτών που «δε σηκώνουν τ' άδικο», που μας θυμίζει πάντα ότι «τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις ζήσαμε ακόμα»...

Με αφορμή αυτές τις παραστάσεις, ο «Ριζοσπάστης» είχε τη χαρά να συνομιλήσει με τον Μανώλη Μητσιά και να μας πει λίγα λόγια γι' αυτήν την παράσταση και κυρίως για το γεγονός ότι η μελοποίηση φέρνει τους ποιητές πλατιά στα στόματα του λαού:

«Δεν υπάρχει ευρωπαϊκό προηγούμενο. Δεν υπάρχει παγκόσμιο προηγούμενο. Ενας λαός να τραγουδάει τους ποιητές του κάθε μέρα, με κάθε αφορμή, σε κάθε μεγάλη ή μικρή στιγμή. Αυτό είναι ένα γεγονός που συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα και ίσως σε κάποιες χώρες της Λατινικής Αμερικής που διαβάζουν Πάμπλο Νερούδα.

Πολλοί μάλιστα είναι αυτοί που δεν ξέρουν ότι τα τραγούδια αυτά ανήκουν σε μεγάλους ποιητές. Είναι μία ευκαιρία να το ανακαλύψουν μέσα από την παράστασή μας».

Αναφορικά με τη συνεργασία του με την Κ. Καραμπέτη ο Μ. Μητσιάς σημειώνει: «Είναι ο τρίτος χρόνος συνεργασίας μας. Οπως είχα πει και στο ξεκίνημα του αφιερώματος στον Γκάτσο, είναι μεγάλη τιμή που συνεργαζόμαστε. Χαίρομαι που την έπεισα να τραγουδήσει γιατί το κάνει με μοναδικό τρόπο. Με έχει εντυπωσιάσει ο τρόπος που δουλεύει. Η σεμνότητα, η μετριοφροσύνη της και η επιμονή της είναι αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά. Είμαστε τυχεροί που την έχουμε κοντά μας».

Θα τραγουδηθούν οι ποιητές: Σαπφώ, Διονύσιος Σολωμός, Κωστής Παλαμάς, Αγγελος Σικελιανός, Κ. Π. Καβάφης, Κώστας Βάρναλης, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Κώστας Καρυωτάκης, Γιώργος Σαραντάρης, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος, Μυρτιώτισσα, Τάσος Λειβαδίτης, Μανώλης Αναγνωστάκης, Μιχάλης Κατσαρός, Νίκος Καββαδίας, Νίκος Γκάτσος, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Γιώργος Χρονάς, Μάνος Ελευθερίου, Γιώργος Σκούρτης, Αλκης Αλκαίος και Διονύσης Σαββόπουλος. Οι συνθέτες που μελοποίησαν αυτά τα ποιήματα είναι οι Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Γιάννης Μαρκόπουλος, Σταύρος Ξαρχάκος, Διονύσης Σαββόπουλος, Θάνος Μικρούτσικος, Χρήστος Λεοντής, Γιάννης Σπανός, Νίκος Ξυδάκης και Λένα Πλάτωνος.

Επιμέλεια προγράμματος: Γιώργος Λιάνης. Πιάνο - ενορχηστρώσεις: Αχιλλέας Γουάστωρ. Μπουζούκι - μαντολίνο: Ηρακλής Ζάκκας.