«Φωτιά» αναμένεται να πάρουν το επόμενο διάστημα οι διαπραγματεύσεις (φανερές και μυστικές) των ηγεσιών Σέρβων και Κοσσοβάρων με την επικεφαλής της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια, Φεντερίκα Μογκερίνι

Θυμίζουμε ότι η περιοχή βίωσε με οδυνηρό τρόπο την αλλαγή συνόρων μετά την αμερικανοΝΑΤΟική επέμβαση που διέλυσε την ενιαία Γιουγκοσλαβία, και αποτέλεσμα αυτού είναι και το ευρωΝΑΤΟικό προτεκτοράτο του Κοσσυφοπεδίου, που δεν έχει αναγνωριστεί από τη Σερβία και το οποίο έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα. Στην ίδια λογική της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των αστικών τάξεων εντάσσεται και η Συμφωνία των Πρεσπών μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ (βλ. σελ. 6).

Στην περίπτωση του παζαριού μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, σημαντικό ρόλο παίζει η διαπραγμάτευση για την ένταξή τους στην ΕΕ. Προϋπόθεση ένταξης είναι η ομαλοποίηση των μεταξύ τους σχέσεων, 20 χρόνια μετά από τη ΝΑΤΟική επίθεση στην πρώην Γιουγκοσλαβία (τάχα για τα δικαιώματα των Κοσσοβάρων Αλβανών) και 10 χρόνια μετά τη μονομερή κήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, με τις πλάτες των ΗΠΑ και των περισσότερων χωρών της ΕΕ.

Οι διαπραγματεύσεις Βελιγραδίου - Πρίστινας γίνονται εδώ και μήνες (πέρα από τις επίσημες που ξεκίνησαν στις Βρυξέλλες τον Οκτώβρη του 2012, με τη μεσολάβηση της ΕΕ, αλλά έχουν ουσιαστικά «παγώσει»). Δεν είναι όμως ξεκάθαρη η έκβασή τους, ούτε και αν θα προκύψει «τελική, ειρηνευτική συμφωνία» (όπως αρέσκονται να την αποκαλούν δυτικά αστικά ΜΜΕ). Διόλου τυχαία, «ιδέες» για την κατάληξη του παζαριού «ρίχνονται» από τον Αμερικανό πρέσβη στο Κοσσυφοπέδιο, Γκρεγκ Ντελάουι.

Ο Ντελάουι, μιλώντας στις 21 Ιούλη στο τηλεοπτικό δίκτυο της Πρίστινας, ΚΤV, άφησε - για πρώτη φορά φανερά - ανοιχτή την πιθανότητα ανταλλαγής εδαφών μεταξύ των δύο πλευρών, προκειμένου να επέλθει μία «τελική συμφωνία» ώστε να διευκολυνθεί η ενταξιακή πορεία τους στην ΕΕ. Κατά πολλούς, μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να προκαλέσει ντόμινο αλλαγών στα σύνορα και άλλων χωρών της περιοχής.

Είναι π.χ. βέβαιο ότι σε περίπτωση αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου (με όποια μορφή...) από τη Σερβία, θα ανοίξει ο δρόμος για ένταξη του προτεκτοράτου σε διεθνείς οργανισμούς, με πρώτο τον ΟΗΕ. Ο πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατικής Οντότητας της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, Μίλοραντ Ντόντικ, έχει ήδη προειδοποιήσει ότι σε μία τέτοια περίπτωση θα απαιτήσει και αυτός εκπροσώπηση της «χώρας» του στον ΟΗΕ... Που σημαίνει επαναχάραξη και των συνόρων της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης.

Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξή του, ο Αμερικανός πρέσβης στο Κοσσυφοπέδιο, ερωτηθείς αν συμπεριλαμβάνεται στη διαπραγμάτευση Σερβίας - Κοσσυφοπεδίου η ανταλλαγή εδαφών, είπε με νόημα: «Δεν πρόκειται να μιλήσω με λεπτομέρειες για κάτι που μπορεί να αποτελέσει στοιχείο της οριστικής συμφωνίας... Διότι θα πρέπει να προηγηθεί ένας εσωτερικός διάλογος με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων στο Κόσσοβο, όπου ο καθένας θα εκφράσει την άποψή του».

Ωστόσο, υποστήριξε ότι η τωρινή συγκυρία προσφέρει μία «ιστορική ευκαιρία» προκειμένου «να ξεπεραστεί η ένταση» και να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις Βελιγραδίου - Πρίστινας. Δεν παρέλειψε μάλιστα να αναφερθεί και στην «εξαιρετική» (όπως τη χαρακτήρισε) συμφωνία Αθήνας - Σκοπίων, λέγοντας: «Οι άνθρωποι αντιδρούν καθώς αλλάζουν τα πράγματα, επετεύχθη μια εξαιρετική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, έτσι και η δική μας θέση αλλάζει όταν αλλάζουν τα δεδομένα. Γιορτάζουμε τα καλά νέα με αυτόν τον τρόπο...».

«Συμπτωματικά», το ίδιο διάστημα ο δήμαρχος της κοσσοβάρικης πόλης Γκνίλανε και αντιπρόεδρος της αντιπολιτευόμενης «Δημοκρατικής Λίγκας Κοσσόβου» (LDK), Λούτφι Χαζίρι, υποστήριξε επίσης την ανταλλαγή εδαφών με τη Σερβία. Αντίθετος, ωστόσο, εμφανίστηκε ο πρώην διοικητής του ΟΥΤΣΕΚΑ και νυν πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου, Ράμους Χαραντινάι, που είδε την πρόταση περί ανταλλαγής εδαφών και τις συνταγές για διχοτόμηση του προτεκτοράτου σαν «αφορμή για πόλεμο»...

Λίγες μέρες αργότερα, τα αίματα άναψαν και πάλι...

Την 1η Αυγούστου ο Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου και πρώην αρχηγός του ΟΥΤΣΕΚΑ, Χασίμ Θάτσι, μιλώντας στο «Associated Press» υποστήριξε ότι είναι «ανοιχτός σε συζήτηση για διόρθωση των συνόρων του Κοσσυφοπεδίου, πιθανώς συμπεριλαμβάνοντας την κοιλάδα Πρέσεβο» (ανήκει στη Σερβία). «Η πρόταση της Σερβίας για διχοτόμηση του Κοσσόβου δεν θα πετύχει. Είναι απαράδεκτη», πρόσθεσε, επαναλαμβάνοντας την πρότασή του για «παρουσία» των ΗΠΑ στις διαπραγματεύσεις Κοσσυφοπεδίου - Σερβίας. Πέντε μέρες αργότερα, εκτίμησε ότι θα μπορούσαν να γίνουν «διορθώσεις συνόρων» ή «προσαρμογές» ανάμεσα σε Σερβία και Κοσσυφοπέδιο, ώστε να συνάψουν «καλύτερες σχέσεις».

Μια μέρα αργότερα, στις 7 Αυγούστου, τη σκυτάλη των δηλώσεων πήρε ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών Ιβιτσα Ντάσιτς, που άφησε ανοιχτό ως εφικτό έναν διμερή συμβιβασμό ανταλλαγής εδαφών, ώστε περιοχές του βορείου Κοσσυφοπεδίου που κατοικούνται κυρίως από Σέρβους να ενωθούν με την υπόλοιπη Σερβία. Υποστήριξε με άλλα λόγια τη διαίρεση του προτεκτοράτου, συμπληρώνοντας πως οι θέσεις του «δεν είναι νέες». Στη συνέχεια η πρωθυπουργός Αννα Μπρνάμπιτς(με θητεία σε διάφορες αμερικανικές εταιρείες που διαχειρίζονται τα προγράμματα του γνωστού «μαγαζιού» της CIA, USAID στη Σερβία) επισήμανε πως «οι θέσεις του υπουργού Εξωτερικών είναι προσωπικές, γιατί ακόμη δεν έχει διατυπωθεί επίσημη θέση της κυβέρνησης για το ζήτημα», αφήνοντας ουσιαστικά το θέμα ανοιχτό.

Σειρά στο γαϊτανάκι δηλώσεων, εξηγήσεων και «επεξηγήσεων» πήρε το ίδιο διάστημα και ο Αλβανός υπουργός Διασποράς Παντελί Μάτζκο, που προέβλεψε ότι «την Πρωτοχρονιά του 2019 θα ανοίξουν τα σύνορα Αλβανίας - Κοσσόβου», ώστε να ξεκινήσει η ελεύθερη κίνηση πολιτών μεταξύ των δύο χωρών. Πρόκειται για σχεδιασμό που υπακούει στο στόχο της Μεγάλης Αλβανίας, αναζωπυρώνοντας τους εθνικισμούς συνολικά στην περιοχή.

Ακολούθησε ο Σέρβος Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς (του οποίου πρόταση ήταν η Μπρνάμπιτς), που έδωσε συνέντευξη Τύπου την επομένη των δηλώσεων Ντάσιτς, λέγοντας πως το θέμα με το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να λυθεί «το συντομότερο», γιατί είναι αμφίβολο εάν στο μέλλον θα δημιουργηθούν πιο ευνοϊκές συνθήκες από τις τωρινές. Υποστήριξε ακόμη ότι πιθανή συμβιβαστική συμφωνία με την ηγεσία των Κοσσοβάρων Αλβανών θα μπορούσε να βοηθήσει τη Σερβία «να λύσει οικονομικά προβλήματα, να πετύχει αύξηση ξένων επενδύσεων, να βελτιώσει τη δημογραφική της κατάσταση» και να δώσει «ώθηση στην εικόνα της χώρας» στο εξωτερικό. Επιπλέον, δεν απέκλεισε μελλοντικό δημοψήφισμα εάν επιτευχθεί συμβιβαστική συμφωνία, τονίζοντας πως εάν σε αυτό το δημοψήφισμα η πλειονότητα απορρίψει τη συμφωνία, τότε αυτός θα αναλάβει «την πολιτική ευθύνη και ο λαός θα πάρει την τελική απόφαση».

Αντίθετα με την πρόταση «ανταλλαγής εδαφών» δηλώνουν μικρότερα αντιπολιτευόμενα κόμματα και η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι υπαρκτές ενδοαστικές κόντρες υπολογίζονται στις επόμενες κινήσεις, ωστόσο ο Σέρβος Πρόεδρος ξεκινά το Σεπτέμβρη σημαντικές επισκέψεις σε Κοσσυφοπέδιο, Κίνα (με αφορμή οικονομικό φόρουμ) και Νέα Υόρκη, προκειμένου να αξιοποιήσει τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για να πραγματοποιήσει στο περιθώριο της Συνόδου σειρά συναντήσεων με ηγέτες ή αξιωματούχους χωρών - κλειδιά (π.χ. Γερμανία, Γαλλία κ.ά.).

Στον παραπάνω πόλεμο δηλώσεων, η Ρωσία επιλέγει μέχρι τώρα να μην τοποθετηθεί δημόσια, μολονότι διατηρεί ιδιαίτερα στενές σχέσεις με τη Σερβία και αρνείται να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του προτεκτοράτου που έχουν στήσει ΗΠΑ - ΕΕ - ΝΑΤΟ μετά την επέμβαση του 1999. Το μόνο βέβαιο είναι πως το φθινόπωρο αναμένεται «θερμό», καθώς τα παζάρια των ιμπεριαλιστών σε βάρος των λαών θα ενταθούν ακόμη περισσότερο, με την ΕΕ να πιέζει για συμφωνία πριν τις ευρωεκλογές του 2019.