ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 11 Ιούλη 2004
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΣΙΝΙ - ΧΟΪΓΚΕΝΣ
Στο θαυμαστό κόσμο του Κρόνου

Φωτογραφία της Φοίβης, δορυφόρου του Κρόνου, όπως την έστειλε το Κασίνι. Οι λεπτομέρειες που αποτυπώνει σε κάνουν να νιώθεις σα να βρίσκεσαι στη γειτονιά αυτού του τόσο μακρινού ουράνιου σώματος

NASA

Φωτογραφία της Φοίβης, δορυφόρου του Κρόνου, όπως την έστειλε το Κασίνι. Οι λεπτομέρειες που αποτυπώνει σε κάνουν να νιώθεις σα να βρίσκεσαι στη γειτονιά αυτού του τόσο μακρινού ουράνιου σώματος
Καθώς η καθημερινότητα «τρέχει» πάνω στη Γη, ο ρομποτικός απεσταλμένος της εξερευνά ένα σύστημα ουράνιων σωμάτων σχεδόν 1,5 δισεκατομμύριο χιλιόμετρα μακριά από τον μητρικό πλανήτη. Το διαστημόπλοιο Κασίνι - Χόιγκενς που μπήκε στις 30 Ιούνη σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο μετά από ταξίδι 7 ετών, έχει ήδη στείλει πληροφορίες και εικόνες καταπληκτικής λεπτομέρειας για τον ομορφότερο (από μακριά) πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος και μερικούς από τους 31 γνωστούς δορυφόρους του.

Το Κασίνι - Χόιγκενς είναι προϊόν της συνεργασίας της NASA, της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) και της Ιταλικής Διαστημικής υπηρεσίας. Η NASA κατασκεύασε το Κασίνι, το τροχιακό σκάφος, οι Ιταλοί την κεραία επικοινωνίας με τη Γη και η ESA το Χόιγκενς, την άκατο που θα αποπειραθεί να προσεδαφιστεί (ή ίσως προσθαλασσωθεί;) στον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου τον Τιτάνα, τον ερχόμενο Γενάρη. Ο Τιτάνας, είναι μεγαλύτερος από τον Ερμή και έχει πυκνή ατμόσφαιρα που μοιάζει σε σύνθεση με την ατμόσφαιρα που πρέπει να είχε η Γη την πρώτη περίοδο μετά το σχηματισμό της. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι μελετώντας τον θα πάρουν απαντήσεις για τα πρώτα στάδια ύπαρξης του πλανήτη μας, στοιχεία που έσβησε στη συνέχεια οριστικά η ίδια η ζωή που αναπτύχθηκε πάνω σ' αυτόν.

Τα 6 επιστημονικά όργανα που διαθέτει το Χόιγκενς θα μας δώσουν για πρώτη φορά χημική ανάλυση δείγματος της ατμόσφαιρας του Τιτάνα και φωτογραφίες της κρυμμένης κάτω από τα σύννεφα επιφάνειάς του. Με βάση τις μέχρι τώρα γνώσεις μας, ένας άνθρωπος που θα στεκόταν στην επιφάνεια του Τιτάνα κάτω από τον πορτοκαλί ουρανό του, θα διαπίστωνε ότι πρόκειται για ένα εξωτικό αλλά παγωμένο μέρος (-180 βαθμοί Κελσίου) με έντονη οσμή σαν αυτή που συναντά κανείς κοντά σε διυλιστήρια πετρελαίου.

Διαπερνώντας το ως τώρα αδιαπέραστο στρώμα από σύννεφα και αχλύ που καλύπτει τον Τιτάνα, το Κασίνι έστειλε φωτογραφίες στο ορατό και στο υπέρυθρο φάσμα που αποκαλύπτουν σημαντική ποικιλομορφία της επιφάνειας. Προς το πάνω μέρος διακρίνεται κυκλικό χαρακτηριστικό που ίσως είναι κρατήρας

NASA

Διαπερνώντας το ως τώρα αδιαπέραστο στρώμα από σύννεφα και αχλύ που καλύπτει τον Τιτάνα, το Κασίνι έστειλε φωτογραφίες στο ορατό και στο υπέρυθρο φάσμα που αποκαλύπτουν σημαντική ποικιλομορφία της επιφάνειας. Προς το πάνω μέρος διακρίνεται κυκλικό χαρακτηριστικό που ίσως είναι κρατήρας
Ο Κρόνος, ο έκτος πλανήτης από τον Ηλιο, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος του ηλιακού μας συστήματος μετά το Δία. Μαζί με τους περίφημους δακτυλίους του αποτελούν μια μικρογραφία του δίσκου αερίων και σκόνης που περιφερόταν γύρω από τον Ηλιο και οδήγησε στο σχηματισμό των πλανητών. Η λεπτομερής γνώση των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στους αμέτρητους δακτυλίους και τα πολυάριθμα φεγγάρια του Κρόνου θα δώσει πολύτιμες πληροφορίες για την κατανόηση του σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος.

Ο ίδιος ο Κρόνος, η τεράστια μαγνητόσφαιρα που διαθέτει, οι δακτύλιοι και οι παγωμένοι δορυφόροι του θα είναι ο στόχος των 12 επιστημονικών οργάνων που φέρει το Κασίνι. Οι πρώτες παρατηρήσεις που έγιναν από τα διαστημόπλοια Πάιονιρ και Βόγιατζερ 1 και 2 την περίοδο 1979-1981 έδειξαν ότι το ισχυρό μαγνητικό πεδίο του Κρόνου παγιδεύει πρωτόνια και ηλεκτρόνια του ηλιακού ανέμου, που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, με τον πλανήτη, τους δακτυλίους και τους δορυφόρους του. Οι δακτύλιοί του αποδείχτηκε ότι δεν είναι μονολιθικές λωρίδες, αλλά απαρτίζονται από χιλιάδες μικροδακτυλίους που επηρεάζονται από μικροσκοπικούς δορυφόρους που δεν είχαν εντοπιστεί νωρίτερα από τα γήινα τηλεσκόπια. Το Κασίνι ήδη έστειλε τις πρώτες φωτογραφίες των δακτυλίων (καθώς περνούσε διαμέσου τους) στις οποίες φαίνεται για πρώτη φορά ότι διατρέχονται από κύματα πυκνότητας.

Τα φασματόμετρα του διαστημοπλοίου διαπίστωσαν ότι το «διάκενο Κασίνι» που υπάρχει ανάμεσα στους δακτυλίους Α και Β, περιέχει πολύ περισσότερη σκούρα σκόνη απ' ό,τι πάγο. Το ίδιο και ο δακτύλιος F. Μοιάζει να είναι η ίδια σκόνη που εντοπίστηκε και στο δορυφόρο Φοίβη. Αυτά τα μαύρα σωματίδια ενισχύουν τη θεωρία ότι οι δακτύλιοι είναι υπολείμματα κάποιου δορυφόρου που δεν υπάρχει πια. Κατά την προσέγγιση στον πλανήτη, το Κασίνι παρατήρησε επίσης τις συνεχείς μεταβολές μεγέθους του μαγνητικού πεδίου του Κρόνου, που είχε σαν αποτέλεσμα το διαστημόπλοιο να περάσει 7 φορές το όριο της μαγνητόσφαιρας.

Καλλιτεχνική απεικόνιση της ακάτου Χόιγκενς κατά τον αποχωρισμό της από το Κασίνι, μετά την προσέγγιση του Τιτάνα

NASA

Καλλιτεχνική απεικόνιση της ακάτου Χόιγκενς κατά τον αποχωρισμό της από το Κασίνι, μετά την προσέγγιση του Τιτάνα
Στη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων της λειτουργίας του σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο, το Κασίνι θα πραγματοποιήσει 52 στενές επαφές με 7 από τους δορυφόρους του. Το ιστορικό πέρασμα από τη Φοίβη στις 11 Ιούνη, έδωσε καταπληκτικές φωτογραφίες ενός ουράνιου σώματος που μέχρι τότε είχαμε δει μόνο σαν μερικές ασπρόμαυρες κουκκίδες. Η Φοίβη, ένα από τα πιο σκούρα ουράνια σώματα του ηλιακού μας συστήματος, αποδείχτηκε ότι έχει περίπου σφαιρικό σχήμα, τεράστιους κρατήρες και επίπεδα ανοιχτόχρωμου υλικού που θεωρείται ότι περιέχει πάγο. Οι εναλλασσόμενες ανοιχτόχρωμες και σκούρες ραβδώσεις στα χείλη των κρατήρων έχουν ήδη γίνει αφορμή για τη διατύπωση μιας πρώτης θεωρίας που εξηγεί το σχηματισμό τους. Η όλη εικόνα της Φοίβης, συνδυαζόμενη με το γεγονός ότι περιστρέφεται αντίστροφα απ' ό,τι οι περισσότεροι δορυφόροι του Κρόνου αλλά και των άλλων πλανητών, εδραιώνει την υπόθεση ότι πρόκειται για σώμα της Ζώνης Κούιπερ (βρίσκεται πέρα από τον Ποσειδώνα), που παγιδεύτηκε από το βαρυτικό πεδίο του Κρόνου όταν κάποια στιγμή η τροχιά της άλλαξε οδηγώντας την πιο κοντά στον Ηλιο.

Το Κασίνι - Χόιγκενς πήρε το όνομά του από δύο μεγάλους αστρονόμους. Τον Ολλανδό Κρίστιαν Χόιγκενς που ανακάλυψε τον Τιτάνα και τους δακτυλίους του Κρόνου και τον Ιταλό Ντομένικο Κασίνι, που ανακάλυψε άλλους τέσσερις δορυφόρους του Κρόνου, τον Ιαπετό, τη Ρέα, την Τιθύ και τη Διόνη καθώς και το διάκενο στους δακτυλίους που ονομάστηκε προς τιμήν του. Ο νέος απεσταλμένος στο όνομα των δύο αστρονόμων φαίνεται ότι θα μας προσφέρει εξίσου τρανταχτές ανακαλύψεις.


Η κάθοδος του Χόιγκενς μέσα στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα, όπως τη φαντάζεται ο καλλιτέχνης

NASA

Η κάθοδος του Χόιγκενς μέσα στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα, όπως τη φαντάζεται ο καλλιτέχνης

Εξαιρετικής ανάλυσης φωτογραφία των δακτυλίων του Κρόνου λίγο μετά το πέρασμα του Κασίνι διαμέσου αυτών

NASA

Εξαιρετικής ανάλυσης φωτογραφία των δακτυλίων του Κρόνου λίγο μετά το πέρασμα του Κασίνι διαμέσου αυτών

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: NASA



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ