ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 11 Μάη 2014
Σελ. /40
ΑΜΥΛΟΕΙΔΗ
Εχθροί ή φίλοι της υγείας;

Πιο πολύπλοκος ο ρόλος τους στο Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με νέες μελέτες

Τα αμυλοειδή εδώ και πολύ καιρό θεωρούνται εχθροί του νευρικού συστήματος. Μέσα στον εγκέφαλο, αυτές οι πρωτεΐνες που κολλάνε εύκολα παντού, θεωρούνται ως αιτία για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, που σβήνει σταδιακά τη μνήμη των πασχόντων. Ωστόσο, κάποιες ανακαλύψεις, που πραγματικά ξαφνιάζουν, τροφοδοτούν μια εντελώς διαφορετική εικόνα για τις αμυλοειδείς πρωτεΐνες.

Σε μελέτη του πανεπιστημίου του Στάνφορντ που δημοσιεύτηκε πέρσι, οι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι τα αμυλοειδή βελτίωσαν την κατάσταση παράλυσης σε ποντίκια που πάσχουν από μια μορφή σκλήρυνσης κατά πλάκας. Στην ασθένεια αυτή το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στην πρωτεΐνη μυελίνη που καλύπτει σαν μονωτικό τα νεύρα, με αποτέλεσμα απώλεια του κινητικού ελέγχου και νοητικά προβλήματα.

Αφορμή για την έρευνα ήταν μια τυχαία παρατήρηση προ ετών. Εξετάζοντας δείγματα από αυτοψίες ανθρώπων με σκλήρυνση κατά πλάκας, οι ερευνητές εντόπισαν περίσσεια αμυλοειδών σε περιοχές του εγκεφάλου και κατεστραμμένους νευρώνες, χαρακτηριστικά σημάδια της νόσου. Υπέθεσαν ότι η παρουσία τόσων αμυλοειδών υποδείκνυε τον καταστροφικό τους ρόλο και σε αυτή την περίπτωση. Αλλά σε έρευνα του 2012 βρήκαν πως όταν εισήγαγαν συνθετικά αμυλοειδή σε ποντίκια που έπασχαν από μια φλεγμονή ανάλογη με εκείνη της σκλήρυνσης, τα ποντίκια γίνονταν καλύτερα και μπορούσαν να ξαναπερπατήσουν. Οταν σταματούσαν τη χορήγηση αμυλοειδών στα ζώα, τότε τα κινητικά προβλήματα επανέρχονταν.

Το σώμα παράγει πολλά αμυλοειδή μετά από ένα τραύμα και ίσως υπό ορισμένες συνθήκες να παίζουν ρόλο προφύλαξης από τους παράγοντες που προκαλούν τη φλεγμονή. Δεν υπάρχει κάποιος λόγος το θεραπευτικό αυτό αποτέλεσμα να περιορίζεται μόνο στους πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας. Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι συγκεκριμένες μορφές αμυλοειδών μπορούν να ελαφρύνουν τη ζημιά από εγκεφαλικά, τραυματισμούς στον εγκέφαλο, ακόμα και καρδιακές προσβολές. Αμυλοειδή υπάρχουν σε κάθε κύτταρο του σώματος και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παίζουν σημαντικό ρόλο.

Με βάση όλες αυτές τις διαπιστώσεις, ο ρόλος των αμυλοειδών στη νόσο του Αλτσχάιμερ ίσως είναι πιο σύνθετος απ' ό,τι θεώρησαν οι επιστήμονες, όταν πριν μερικά χρόνια ανακάλυψαν τις πλάκες αμυλοειδών στον εγκέφαλο των ασθενών. Αλλη έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρσι, έδειξε ότι άνθρωποι που έχουν την παραλλαγή CR1 ενός γονιδίου που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ, είχαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα αμυλοειδών σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν το επικίνδυνο γονίδιο. Κι εδώ οι επιστήμονες περίμεναν ότι το CR1 γονίδιο θα αύξανε τα αμυλοειδή και όχι το αντίστροφο. Ηταν τόση η έκπληξή τους που αφιέρωσαν ένα έτος επιπλέον, ώστε να επαναλάβουν όλα τα πειράματα για να δουν μήπως είχαν κάνει λάθος. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι υπάρχουν και άλλα μονοπάτια - όπως οι φλεγμονές στον εγκέφαλο - για την εμφάνιση της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Είναι τελικά τα αμυλοειδή αθώοι παρευρισκόμενοι ή ακόμα και «πυροσβέστες», στους οποίους ο οργανισμός αναθέτει να σβήσουν τις «φλόγες»; Μόνο περισσότερη έρευνα θα δώσει απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ωστόσο, ήδη αμφισβητείται η καθιερωμένη άποψη ότι τα αμυλοειδή είναι σε κάθε περίπτωση τοξικά.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»

Οι κρυφές πηγές των κοσμικών ακτίνων

Από πού προέρχονται οι κοσμικές ακτίνες και τι τις κάνει τα σωματίδια με την υψηλότερη ενέργεια στο σύμπαν; Μέχρι πρόσφατα κανείς δεν ήξερε με σιγουριά. Οπως ανακάλυψαν επιστήμονες, οι αστρικές εκρήξεις που ονομάζονται υπερκαινοφανείς (σουπερνόβα), λειτουργούν σαν επιταχυντές σωματιδίων, επιταχύνοντας τα πρωτόνια αρκετά, ώστε να τα μετατρέψουν σε κοσμικές ακτίνες.

Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Φέρμι ακτίνων-Γάμμα και το επίγειο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) ήταν τα πρώτα που παρατήρησαν το μετασχηματισμό αυτόν. Το VLT μπόρεσε να δει μέσα στο ωστικό κύμα ενός υπερκαινοφανούς - την περιοχή όπου το υλικό από το άστρο που εξερράγη συγκρούεται με το αραιότατο υλικό του διαστρικού χώρου - και εντόπισε πρωτόνια που κινούνται με ταχύτητες 15,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα, δηλαδή τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τα άτομα του αερίου γύρω τους. Κάτι πρέπει να τους δίνει την παραπάνω ενέργεια.

Την ίδια περίοδο, οι αστρονόμοι που χρησιμοποιούσαν το τηλεσκόπιο Φέρμι ανακάλυψαν αυτό το «κάτι». Εξαιτίας του φορτίου του, ένα πρωτόνιο παγιδεύεται μέσα στο μαγνητικό πεδίο του σουπερνόβα. Κινείται ακανόνιστα σ' αυτό, περνώντας μερικές φορές το ωστικό κύμα προς τη μεριά του διαστρικού χώρου, κερδίζοντας ταχύτητα. Η ακανόνιστη κίνησή του συχνά το ξαναφέρνει μέσα στο διαστελλόμενο «κουκούλι» του υπερκαινοφανούς, με αποτέλεσμα να επιταχυνθεί και πάλι. Αυτή η κίνηση μπρος - πίσω συνεχίζεται μέχρι το πρωτόνιο να κινείται με αρκετή ταχύτητα, ώστε να εκτοξευθεί στο Διάστημα ως κοσμική ακτίνα.

Αν και η κατανόηση της πηγής των κοσμικών ακτίνων δεν τις εμποδίζει από το να χτυπάνε δορυφόρους και να προκαλούν προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες και το σχετικό εξοπλισμό, λύνεται ένα επιστημονικό μυστήριο, που ίσως επιτρέψει να προστατευθούν καλύτερα οι διαστημικοί ταξιδιώτες του μέλλοντος από την έκθεσή τους στην κοσμική ακτινοβολία.

Νέος κλάδος στο οικογενειακό δέντρο των δεινοσαύρων

Οταν το 2006 ο παλαιοντολόγος Σκοτ Σάμπσον ανακάλυπτε στη Γιούτα των ΗΠΑ ένα κρανίο μήκους 2 μέτρων, του είδους δεινοσαύρων Νασουτοκεράτοψ τιτούσι, έμελλε μαζί μ' αυτό να ανακαλύψει και ενδείξεις για το πώς ζούσαν τα ζώα στη μισοπλημμυρισμένη περιοχή Λαραμίντια, πριν από 76 εκατομμύρια χρόνια.

Ο Νασουτοκεράτοψ δεν αποτελεί μόνο νέο είδος δεινοσαύρου, αλλά ένα μέχρι τώρα άγνωστο κλάδο της οικογένειας των κερασφόρων δεινοσαύρων. Αυτή η οικογένεια, που περιλαμβάνει τον αρκετά γνωστό Τρικεράτοπα, έχει οζώδεις τραβέρσες, που θεωρείται ότι έλκυαν τα θηλυκά του είδους και κρατούσαν τους ανταγωνιστές μακριά.

Το απέριττο κεράτινο κάλυμμα του σβέρκου, το ογκώδες ρύγχος και τα ασυνήθιστα μακριά κέρατα του Νασουτοκέρατοπα έρχονται σε έντονη αντιδιαστολή με τα εξεζητημένα χαρακτηριστικά άλλων συγχρόνων του δεινοσαύρων. Αυτή η μεγάλη διαφοροποίηση ενδέχεται να ήταν αποτέλεσμα φυσικής επιλογής λόγω πλεονεκτήματος στο ζευγάρωμα των αρσενικών με τα θηλυκά, διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει σε «γρήγορες» εξελικτικές αλλαγές. Το αποτέλεσμα ήταν οι κερασφόροι δεινόσαυροι να εξελιχθούν μέσα σε μόλις 5 έως 8 εκατομμύρια χρόνια και να γίνουν η πιο διαφοροποιημένη οικογένεια δεινοσαύρων στην περιοχή.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ