ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 11 Απρίλη 2013
Σελ. /32
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ
Στις τράπεζες επικεντρώνεται η κόντρα στη διαχείριση

«Πόλεμος» ανάμεσα σε κράτη μέλη και μονοπωλιακούς ομίλους, στο φόντο των αποφάσεων της Συνόδου του Ιούνη για «τραπεζική εποπτεία»

Οι εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα συνδέονται άμεσα με την προσπάθεια κάθε κράτους μέλους να διαφυλάξει από τις συνέπειες της κρίσης τα δικά του μονοπώλια
Οι εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα συνδέονται άμεσα με την προσπάθεια κάθε κράτους μέλους να διαφυλάξει από τις συνέπειες της κρίσης τα δικά του μονοπώλια
Εντείνονται οι ανταγωνισμοί μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών της ΕΕ για τον επιμερισμό της ζημιάς από την αναπόφευκτη καταστροφή κεφαλαίου, με επίκεντρο τον τραπεζικό τομέα. Στο φόντο της αυριανής συνεδρίασης του Γιούρογκρουπ στο Δουβλίνο, όπου θα συζητηθεί το θέμα του τραπεζικού απορρήτου, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παίρνουν θέση για να προασπίσουν τα ιδιαίτερα συμφέροντα των εγχώριων τραπεζικών τους ομίλων.

Οι ανταγωνισμοί εξελίσσονται στο φόντο της απόφασης για τραπεζική εποπτεία, που αποφάσισε τον περασμένο Ιούνη η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, δρομολογώντας εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τραπεζικοί όμιλοι και μονοπώλια προσπαθούν να ισχυροποιήσουν την παρουσία τους συνολικά στην ΕΕ, προσελκύοντας νέα κεφάλαια για να περιορίσουν τη χασούρα της κρίσης. Σ' αυτό το έδαφος διαμορφώνονται οι μεταξύ τους αντιθέσεις και συμβιβασμοί, με επίκεντρο στην παρούσα φάση τον τρόπο λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος στις χώρες μέλη της Ευρωζώνης.

Σ' αυτήν την κατεύθυνση, σύμφωνα με δημοσίευμα του «Reuters», σχεδιάζεται οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να συνεισφέρουν 10% ως 20% από το κόστος ανακεφαλαιοποίησης μιας εγχώριας τράπεζας, εφόσον η ανακεφαλαιοποίηση γίνει απευθείας από τον ESM. Ευρωπαίος αξιωματούχος που μίλησε στο πρακτορείο, είπε ακόμα ότι η συνεισφορά των κυβερνήσεων αποτελεί ένα κίνητρο για να ενδιαφέρονται τα κράτη μέλη για την υγεία των τραπεζών τους. Ο ίδιος είπε ότι οι υπουργοί οικονομικών της Ευρωζώνης θα συζητήσουν την πρόταση την Παρασκευή, στην άτυπη συνάντηση στο Δουβλίνο.

«Οι φορολογικοί παράδεισοι πρέπει να εξαλειφθούν από την Ευρώπη και απ' όλο τον κόσμο (...) Δε θα διστάσω να θεωρήσω φορολογικό παράδεισο οποιαδήποτε χώρα αρνηθεί να συνεργαστεί πλήρως με τη Γαλλία», δήλωσε χτες ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρ. Ολάντ. Ο ίδιος ανέφερε ότι «οι γαλλικές τράπεζες θα πρέπει να δημοσιοποιούν κάθε χρόνο κατάλογο με όλες τις θυγατρικές τους ανά τον κόσμο, χώρα προς χώρα, και θα πρέπει να διασαφηνίζουν τη φύση των δραστηριοτήτων τους».

Από την πλευρά του, ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, χώρας που αποτελεί «φορολογικό παράδεισο» για τις καταθέσεις των κεφαλαιοκρατών, αναφερόμενος στο θέμα του τραπεζικού απορρήτου υποστήριξε ότι «θα το περιορίσει, με αποδοχή της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών με την ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου 2015».

Η δήλωση αυτή έγινε μια μέρα μετά τη συμφωνία των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης «να συνεργαστούν πιο στενά για την πάταξη της φοροδιαφυγής». Οι υπουργοί Οικονομικών Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας, Ιταλίας και Ισπανίας, με κοινή τους επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προτείνουν την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των πέντε χωρών για τις τραπεζικές καταθέσεις.

Το ενδεχόμενο στη συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ να γίνουν «ορισμένες αλλαγές στο μνημόνιο που συνοδεύει τη δανειακή σύμβαση της Κύπρου» άφησε χτες ανοιχτό με δηλώσεις της η υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας Γ. Ουρπιλάινεν. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, Μ. Κοτχάους, δήλωσε ότι «οριστικοποιήθηκε το τελικό μνημόνιο μεταξύ της Κύπρου και της τρόικας» και δε θα υπάρξουν αλλαγές.

Βαθαίνει η κρίση

Στο μεταξύ, όπως ανακοινώθηκε χτες, σε Ισπανία και Ιταλία υπήρξε νέα μεγάλη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, σημάδι της κρίσης που βαθαίνει. Στην Ιταλία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 3,8% σε ετήσια βάση το Φλεβάρη. Σύμφωνα με το εθνικό ινστιτούτο στατιστικής (Istat), πρόκειται για τη 18η συνεχόμενη αρνητική επίδοση. Τη σημαντικότερη μείωση υπέστη ο κλάδος της Βιομηχανίας με 16,6% και ακολούθησε ο τομέας της Ενέργειας, με κάμψη της τάξης του 8,9%.

Για «δραματική κατάσταση» έκανε λόγο ο πρόεδρος της Ενωσης Βιομηχάνων Ιταλίας, Τζ. Σκουίντσι, και κάλεσε το πολιτικό προσωπικό της Ιταλίας να προχωρήσει σε «άμεσες παρεμβάσεις για να υπάρξει οικονομική ανάκαμψη». Οι βιομήχανοι της Ιταλίας απαιτούν άμεση προώθηση διαρθρωτικών ανατροπών στις εργασιακές σχέσεις και κρατικές ενισχύσεις. Στην Ισπανία -τέταρτη οικονομία της Ευρωζώνης-, η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε πτώση 6,5% το Φλεβάρη και αποτελεί τη δεύτερη συνεχόμενη από την αρχή του χρόνου, αφού το Γενάρη υπήρξε μείωση 4,9%.

Χτες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) προχώρησε σε δυσμενή αναθεώρηση της πορείας του παγκόσμιου εμπορίου για το 2013. Σύμφωνα με τον ΠΟΕ, η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου το 2013 θα κινηθεί στο επίπεδο του 3,3% από 4,5% που είχε εκτιμήσει αρχικά. Οπως ανακοίνωσε επίσης, η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου το 2012 ήταν μόλις 2%, που αποτελεί τη μικρότερη επίδοση από το 1981, οπότε άρχισαν να καταγράφονται τα στοιχεία. Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΕ, Π. Λαμί, ανέφερε ότι το 2013 μπορεί να αποδειχτεί χειρότερο από τις προβλέψεις, εξαιτίας «της κρίσης της Ευρωζώνης».


ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ...
Με αφορμή την κρίση στην Κύπρο

«Υπερπαραγωγή κεφαλαίου, και όχι ξεχωριστών εμπορευμάτων - αν και η υπερπαραγωγή κεφαλαίου περιλαβαίνει πάντα την υπερπαραγωγή εμπορευμάτων - δε σημαίνει λοιπόν τίποτα άλλο από υπερσυσσώρευση κεφαλαίου» (Καρλ Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», τρίτος τόμος, σελ. 317).

***

Η καπιταλιστική οικονομική κρίση στην Κύπρο εκδηλώθηκε ως χρεοκοπία τραπεζών, αλλά είναι καπιταλιστική οικονομική κρίση υπερσυσσώρευσης. Και το 2008 στις ΗΠΑ στο χρηματοπιστωτικό τομέα εκδηλώθηκε η κρίση αλλά ξεκίνησε από τις κατασκευές. Αστικά και οπορτουνιστικά επιτελεία την είπαν «χρηματοπιστωτική κρίση», αλλά ήταν καπιταλιστική οικονομική κρίση. Κρίση υπερσυσσώρευσης σημαίνει υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια που δεν μπορούν να επενδυθούν γιατί δε θα φέρουν κέρδη, ή και κεφάλαια που επενδύθηκαν σε επιχειρηματικό όμιλο αλλά έχει ζημιές και κλείνει. Αυτό σημαίνει η διακοπή της διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου, δηλαδή η κρίση. Η αναρχία στην καπιταλιστική παραγωγή τα φέρνει αυτά. Βεβαίως, οι δυσκολίες διαχείρισής της έχουν σχέση και με τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωζώνη.

Γεννήθηκαν πολλά ερωτήματα σχετικά με την οικονομική κρίση στην Κύπρο, επειδή η οικονομία της στηρίζεται βασικά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αν και αυτό δεν αντανακλά την αλήθεια, γιατί η καπιταλιστική οικονομία της Κύπρου έχει μεγάλο τομέα θαλάσσιων μεταφορών, δηλαδή εφοπλιστικό κεφάλαιο, κατασκευαστικό τομέα και ανεπτυγμένο τουριστικό τομέα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας ήταν ο μεγαλύτερος συγκριτικά με τους άλλους. Υπήρξαν ακόμη ερωτήματα όπως: Αφού η Κύπρος δεν έχει παραγωγή πώς εκδηλώθηκε «κρίση υπερπαραγωγής»; Το παραπάνω απόσπασμα από «Κεφάλαιο» του Κ. Μαρξ δίνει την απάντηση. Η υπερπαραγωγή κεφαλαίου που περιλαμβάνει πάντα και την υπερπαραγωγή εμπορευμάτων δε σημαίνει τίποτα άλλο από «υπερσυσσώρευση κεφαλαίου», από υπερπαραγωγή εμπορευμάτων κυρίως εκτός Κύπρου που συσσώρευσε κεφάλαια στην Κύπρο. Γι' αυτό την οικονομική κρίση τη χαρακτηρίζουμε κρίση υπερσυσσώρευσης.

***

Τι είναι όμως οι τράπεζες; Λέει ο Κ. Μαρξ («Το Κεφάλαιο», τρίτος τόμος, σελ. 317): «Η λεγόμενη πληθώρα του κεφαλαίου... αναφέρεται στην πληθώρα εκείνη που, με τη μορφή της Πίστης, θέτει στη διάθεση των επιχειρηματιών των μεγάλων κλάδων παραγωγής, τα κεφάλαια εκείνα που μόνα τους είναι ανίκανα για αυτοτελή δράση». Επομένως, οι τράπεζες (Πίστη) συγκεντρώνουν αδιάθετα κεφάλαια που από μόνα τους δεν μπορούν να επενδυθούν, ανεξάρτητα από τους λόγους αυτής της αδυναμίας. Ταυτόχρονα οι τράπεζες για να συγκεντρώσουν αυτά τα κεφάλαια τους δίνουν τόκο. Δηλαδή, οι καταθέτες βγάζουν κέρδος. Αλλά οι τράπεζες διαχειρίζονται αυτά τα κεφάλαια δανείζοντας μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους για να κάνουν επενδύσεις, τα κράτη για τις δικές τους ανάγκες, δανείζουν και λαϊκά νοικοκυριά. Και δανείζουν με μεγαλύτερο τόκο απ' ό,τι ο τόκος καταθέσεων για να βγάζουν κέρδη. Βεβαίως, τα μεγάλα κέρδη τα αποκομίζουν από τα μεγάλα δάνεια στους επιχειρηματικούς ομίλους και στα κράτη.

Στην Κύπρο υπήρχε ένας παράγοντας που λειτούργησε θετικά στην υπερσυσσώρευση κεφαλαίου με καταθέσεις στις τράπεζες, η πάρα πολύ χαμηλή φορολογία κεφαλαίου, μόνο 10%, η πιο χαμηλή στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ. Βεβαίως, οι τράπεζες δανείζοντας άλλους επιχειρηματικούς ομίλους, υπολογίζουν το πότε θα πάρουν πίσω τα δάνεια απ' αυτούς τους επιχειρηματικούς ομίλους (στα δάνεια κλείνονται συμφωνίες χρονικής αποπληρωμής), υπολογίζοντας την αναγκαιότητα να έχουν δυνατότητα επάρκειας σε κεφάλαια που θα χρειαστεί να δοθούν στους καταθέτες όταν αυτοί τα ζητήσουν (και αυτό επίσης γίνεται με συμφωνία με τους καταθέτες). Αν βρεθούν σε αδυναμία κεφαλαιακής επάρκειας για να ανταποκριθούν, σημαίνει ότι τα δάνεια που έδωσαν δεν μπορούν να αποπληρωθούν. Αυτό εκδηλώθηκε στην Κύπρο. Μερίδα του αστικού Τύπου σε σχέση με την καπιταλιστική οικονομία της Κύπρου έγραψε για «φούσκα στις κατασκευές». Που σημαίνει ότι τράπεζες δάνεισαν κεφάλαια σε κατασκευαστικούς επιχειρηματικούς ομίλους αλλά οι κατασκευαστικοί όμιλοι δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα δάνεια. Η κρίση στις κατασκευές έχει άμεση αντανάκλαση στις τράπεζες, επιδρά συνολικά στην καπιταλιστική οικονομία. Θυμίζει την εκδήλωση της κρίσης στις ΗΠΑ.

***

Η κρίση φέρνει καταστροφή κεφαλαίου και εργατικής δύναμης (π.χ., κλείσιμο επιχειρήσεων, ανεργία, μείωση μισθών κ.λπ.).Το καπιταλιστικό κράτος παρεμβαίνει ώστε η καταστροφή κεφαλαίου να είναι όσο το δυνατό μικρότερη και μετακυλίει την καταστροφική μανία της κρίσης στην εργατική δύναμη. Με τις αντεργατικές αναδιαρθρώσεις για το φτήνεμά της με σκοπό να αντισταθμίσει την πτώση του ποσοστού κέρδους στην περίοδο της κρίσης. Αλλά παρεμβαίνει πρώτ' απ' όλα στη σωτηρία των τραπεζών, αφού αποτελούν την πηγή κεφαλαίων για επενδύσεις. Επεμβαίνει επομένως εδώ ελέγχοντας την καταστροφή κεφαλαίων, κάνει δηλαδή ελεγχόμενη χρεοκοπία. Στην Ελλάδα έγινε με το «κούρεμα» των ομολόγων. Στην Κύπρο έγινε με το «κούρεμα» των μεγάλων καταθέσεων κεφαλαίων. Εγινε, δηλαδή, ελεγχόμενη καταστροφή κεφαλαίων.

Για το λαό το πρόβλημα δεν είναι το «κούρεμα» των καταθέσεων των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, δηλαδή των κεφαλαίων τους, δεν πρέπει να στενοχωριέται επειδή «"κουρεύουν" λεφτά των καπιταλιστών», αυτά ας καταστραφούν, αλλά το γεγονός ότι αυτό συνοδεύεται από τα πλέον άγρια αντεργατικά μέτρα. Αυτός ο πόλεμος εναντίον του απαιτεί τη δική του απάντηση. Ο ταξικός πόλεμος των εργατών και των συμμάχων τους απαιτεί εναντίωση σ' αυτά τα άγρια μέτρα, και κυρίως αυτή η εναντίωση να εντάσσεται στον αγώνα για αποδέσμευση από την ΕΕ, κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, δηλαδή κατάργηση των καπιταλιστών, με εργατική - λαϊκή εξουσία, που με τον εργατικό, λαϊκό έλεγχο θα αναπτύσσουν την οικονομία σε όφελός τους.


Ι.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ