Ωρες μετά το σεισμό και το πρώτο σοκ που προκαλούν διεθνώς οι σε (απευθείας μετάδοση!) εικόνες από τον καταστροφικό εγκέλαδο και το γιγαντιαίο τσουνάμι, σημαίνει κόκκινος συναγερμός στο πυρηνικό συγκρότημα της βορειοανατολικής νομαρχίας Φουκουσίμα. Αντίθετα με τις ορατές καταστροφές των 9 Ρίχτερ και του τσουνάμι, το αόρατο νέφος της ραδιενέργειας αρχίζει να στραγγαλίζει την υγεία και τη ζωή αρχικά των δεκάδων εργαζομένων στο εργοστάσιο της ιδιωτικής εταιρίας ΤEPCO (ΤΕΠΚΟ) και στη συνέχεια των εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων της.

Ο απολογισμός του χειρότερου εφιάλτη καταστροφής της Ιαπωνίας, μετά τους πυρηνικούς ολέθρους της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, είναι οικτρός: Οι νεκροί ανέρχονται σε 15.846. Οι αγνοούμενοι φθάνουν τους 3.317. Οι τραυματίες είναι 6.011. Οι πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα φθάνουν τους 341.411. Οσο για τις υλικές ζημιές; Σε πρώτη φάση καταμετρούνται 128.558 ολοσχερώς διαλυμένα κτίρια. Αλλα 916.883 υφίστανται μερικές καταστροφές, ενώ συνολικά συσσωρεύονται πάνω από 20 εκατομμύρια τόνοι απορριμάτων και ερειπίων στις περιοχές Μιγιάγκι, Ιουάτε και Φουκουσίμα που επλήγησαν περισσότερο.

Σήμερα, ένα χρόνο μετά, η Ιαπωνία μετρά τις πληγές της με το λαό να μοιράζει τις αντιδράσεις του είτε διαδηλώνοντας κατά των βιομηχανικών συμφερόντων της πυρηνικής ενέργειας, είτε παρακολουθώντας τελετές μνήμης...

Την ίδια ώρα, οι ιδιωτικές εταιρείες ενέργειας, με πρώτη την έως πέρσι παντοδύναμη TEPCO (ΤΕΠΚΟ) τίθενται στο στόχαστρο λαϊκών αντιδράσεων, ενώ η αστική κυβέρνηση του νυν πρωθυπουργού Γιοσιχίκο Νόντα επιχειρεί να εξασφαλίσει τη σωτηρία τους σχεδιάζοντας την αγορά πλειοψηφικών πακέτων μετοχών στερώντας την ίδια ώρα πολύτιμους πόρους από τον ιαπωνικό λαό...

Ωστόσο, το τραγικό στην τριπλή καταστροφή της 11ης Μάρτη (σεισμός, τσουνάμι, πυρηνικό δυστύχημα) είναι πως τα περισσότερα θύματα και οι μεγαλύτερες καταστροφές δεν προκλήθηκαν από τον ισχυρότατο εγκέλαδο των 9 Ρίχτερ (λόγω των αυστηρών αντισεισμικών οικοδομικών προδιαγραφών που εφαρμόζονται και τηρούνται -στις περισσότερες περιπτώσεις- στην Ιαπωνία) αλλά εξαιτίας του τσουνάμι. Από την άλλη, ούτε καν αυτά τα τρομερά φαινόμενα καταστροφής δεν οδήγησαν άμεσα στο πυρηνικό δυστύχημα του συγκροτήματος στη Φουκουσίμα, όπου η διαρροή ραδιενέργειας συνεχίζεται ως σήμερα...

Στη Φουκουσίμα, δηλαδή, το πυρηνικό δυστύχημα στους αντιδραστήρες δεν προκλήθηκε μόνον γιατί είχαμε σεισμό 9 Ρίχτερ και τσουνάμι, αλλά διότι επρόκειτο για πεπαλαιωμένους πυρηνικούς σταθμούς κατασκευασμένους 40 χρόνια πριν, με προδιαγραφές για αντοχή το πολύ σε σεισμούς 6,5 Ρίχτερ ενώ είχαν κτιστεί πάνω σε επικίνδυνα, σεισμογενή ρήγματα! Γιατί; Μα διότι οι καπιταλιστές σε αγαστή συνεργασία με τις αστικές κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών, έβαζαν μονίμως σε πρώτη μοίρα τα κέρδη αντί την υγεία και την ασφάλεια του ιαπωνικού λαού. Με άλλα λόγια, η μοναδική προτεραιότητα της παντοδύναμης τότε εταιρίας ενέργειας TEPCO (στην οποία ανήκει το πυρηνικό συγκρότημα στη Φουκουσίμα) ήταν η σταθερή παραγωγή ενέργειας - με κάθε κόστος... Ακόμη και από χαλασμένους, ελαττωματικούς ή κατασκευαστικώς ξεπερασμένους πυρηνικούς αντιδραστήρες! Ακόμη και με κακοπληρωμένους και εξαντλημένους από τις συνεχείς υπερωρίες εργάτες και επιστημονικό προσωπικό...

Ετσι, η περίπτωση της Φουκουσίμα είναι μία ακόμη απόδειξη του τι συμβαίνει όταν η παραγωγή, μεταφορά και διανομή ενέργειας παραδοθεί στα ιδιωτικά κεφάλαια ή και σε κρατικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις, που βάζουν ως πρώτη προτεραιότητα τα κέρδη και την ευημερία του μεγάλου κεφαλαίου. Ενας τέτοιος συνδυασμός δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε συστηματικές, εγκληματικές παραλήψεις, λάθη, και «ατυχήματα» που στην ουσία θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν οι εφαρμογές της τεχνολογίας και της επιστήμης είχαν ως επίκεντρο την ανθρώπινη ευημερία και υπήρχε κοινωνικός εργατικός έλεγχος.

Ως γνωστόν, τόσο η εταιρία «Tepco» και άλλες οκτώ ιαπωνικές ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δημιουργήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '50. Εκτοτε δεν απέκτησαν και τα καλύτερα «βιογραφικά». Ιδιαίτερα όσον αφορά σε θέματα ασφάλειας, λειτουργίας και συντήρησης των πυρηνικών αντιδραστήρων, όσο και από την πλευρά της απόκρυψης σοβαρών σφαλμάτων και ατυχημάτων από τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες...

Τον Αύγουστο του 2002, η ιαπωνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι η TEPCO είχε παρουσιάσει ψεύτικα στοιχεία στη διάρκεια επιθεωρήσεων ρουτίνας για τον έλεγχο των πυρηνικών εργοστασίων και ότι ήταν ένοχη για τη συστηματική απόκρυψη συμβάντων σχετικά με την ασφάλεια των σταθμών. Το Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς, ο τότε πρόεδρος της TEPCO, Χιρόσι Αράκι και άλλα στελέχη της εταιρείας υποχρεώθηκαν σε παραίτηση, καθώς δεν μπορούσαν πλέον να κρύψουν ότι για πάνω από 20 χρόνια (από το 1977 ως το 2002) και σε τουλάχιστον 200 περιπτώσεις υπέβαλαν ψευδή τεχνικά στοιχεία στις αρμόδιες αρχές!

Το 2007, η εταιρεία αναγκάστηκε να δημοσιοποιήσει εσωτερική έρευνα που κατέγραφε έναν άλλο μεγάλο αριθμό «συμβάντων» σε πυρηνικούς σταθμούς της χώρας, δίχως ωστόσο κανένας «υπεύθυνος» να παραιτηθεί ή να τιμωρηθεί.

Αποκαλύψεις για το βρώμικο παρελθόν της εταιρείας έγιναν και από τη γνωστή ιστοσελίδα Wikileaks, με βάση τηλεγραφήματα Αμερικανών διπλωματών από την πρεσβεία στο Τόκιο προς την Ουάσιγκτον.

Σε ορισμένα απ' αυτά φανερώνεται πως και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) γνώριζε για τα σοβαρά προβλήματα ασφαλείας που παρουσιάζουν αρκετά από τα 55 πυρηνικά εργοστάσια στην Ιαπωνία, προειδοποιώντας πως ορισμένα εξ αυτών λόγω παλαιότητας (με ηλικία 30-40 χρόνων), δε θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν σε σεισμούς άνω των 6,5 Ρίχτερ. Ειδικότερα, αξιωματούχοι της ΙΑΕΑ το Δεκέμβρη του 2008, με αφορμή τη σύνοδο ειδικών στο Τόκιο, σημείωναν σε Ιάπωνες συναδέλφους τους πως εκτός των άλλων οι κανονισμοί ασφαλείας για τη λειτουργία των πυρηνικών σταθμών ήταν ξεπερασμένοι, ενώ «ισχυροί σεισμοί θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρό πρόβλημα» για ορισμένα απ' αυτά...

Η ιαπωνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε έκτοτε να «αναβαθμίσει» όπως όπως κάποια κτίρια και ορισμένους κανονισμούς ασφαλείας σε πυρηνικούς σταθμούς, ωστόσο τα ληφθέντα μέτρα ήταν ανεπαρκή... Ιδιαίτερα όσον αφορά στο πυρηνικό συγκρότημα της Φουκουσίμα, η ιαπωνική κυβέρνηση έφτιαξε μόλις ένα «Κέντρο Αντιμετώπισης Κρίσεων»!

Σε άλλα τηλεγραφήματα της αμερικανικής πρεσβείας καταγράφονται οι ανησυχίες ειδικών, για το γεγονός πως οι κανονισμοί ασφαλείας για την προστασία των πυρηνικών σταθμών στην Ιαπωνία είχαν ενημερωθεί μόλις...τρεις φορές μέσα στα τελευταία 35 χρόνια!

Παράλληλα, οι Αμερικανοί διπλωμάτες έκαναν αναλυτικές αναφορές σε εκθέσεις σεισμολόγων που προέβλεπαν ισχυρές πιθανότητες για σεισμό πάνω από 7 ή και 8 Ρίχτερ... Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση δικαστηρίου της περιοχής Καναζάουα, που διέταξε την «Hokuriku», (άλλη μία ιαπωνική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς), να κλείσει τον υπ' αριθμόν 2 πυρηνικό σταθμό στην δυτική περιοχή Shika θεωρώντας βάσιμες τις ανησυχίες κατοίκων της περιοχής πως το συγκεκριμένο πυρηνικό συγκρότημα δεν θα άντεχε σε έναν σεισμό ισχυρότερο των 7 Ρίχτερ. Τι έκανε η κυβέρνηση; Εκανε έφεση κατά της απόφασης, την οποία ακύρωσε στη συνέχεια ανώτερο δικαστήριο το 2009...

Για τους πεπαλαιωμένους πυρηνικούς σταθμούς στη χώρα και το ενδεχόμενο σοβαρού πυρηνικού ατυχήματος από σεισμό και τσουνάμι είχε προειδοποιήσει από το 2006 στην ιαπωνική Βουλή ο εκπρόσωπος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιαπωνίας, Γιοσίι Χιντεκάτσου. Απαιτούσε μάλιστα τη λήψη μέτρων ασφαλείας και την εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων ψύξης στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, προκειμένου να αποφευχθεί η τήξη των πυρήνων τους με αναμενόμενες καταστροφικές συνέπειες. Ωστόσο, οι προειδοποιήσεις των κομμουνιστών όπως και πολλών επιστημόνων εδώ και πολλά χρόνια αγνοήθηκαν (για ευνόητους λόγους...) από τις αστικές κυβερνήσεις και τα μονοπώλια.

Σήμερα λειτουργούν στην Ιαπωνία μόνον 2 από τους 54 πυρηνικούς αντιδραστήρες λόγω εξονυχιστικών ελέγχων, συντήρησης και εφαρμογής νέων, αυστηρότερων κανονισμών λειτουργίας. Εντούτοις, δεν αποκλείεται μέχρι το καλοκαίρι να επαναλειτουργήσουν οι περισσότεροι, σύμφωνα με τον υπουργό Εμπορίου Γιούκιο Εντάνο, γιατί τότε θα υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη ενεργειακή ζήτηση σε συνδυασμό με τις ανοδικές τιμές πώλησης πετρελαίου διεθνώς...

Ωστόσο, ο πυρηνικός εφιάλτης της Φουκουσίμα δεν έχει φέρει τα πάνω κάτω μόνον στη βιομηχανία παραγωγής ενέργειας στην Ιαπωνία αλλά και διεθνώς. Και αφού η κατασκευή θα αφορά σαφώς μικρότερο αριθμό πυρηνικών σταθμών, αγριεύει συνεπώς ο ανταγωνισμός μεταξύ των κατασκευαστριών εταιρειών, που αναμένεται να γίνει πιο λυσσαλέος ιδιαίτερα ανάμεσα σε (φθηνότερες) ρωσικές και νοτιοκορεατικές εταιρείες απ' τη μια, και τις (ακριβότερες) ευρωπαϊκές, ιαπωνικές και αμερικανικές εταιρείες, απ' την άλλη.....

Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν τη Φουκουσίμα, υπήρχαν σχέδια για την κατασκευή πάνω από 300 πυρηνικών εργοστασίων παγκοσμίως, τα περισσότερα σε χώρες με ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Ινδία, αλλά και χώρες της Μ. Ανατολής και της Ανατολικής Ευρώπης (π.χ. Τσεχία)...

Σήμερα οι υπό κατασκευή νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες φθάνουν τους 62 και αφορούν χώρες του ΒRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) ενώ πάνω από 158 άλλοι έχουν παραγγελθεί ή σχεδιάζεται να δημιουργηθούν (σύμφωνα με στοιχεία του «Διεθνούς Συνδέσμου Πυρηνικών Σταθμών»).

Το πρακτορείο «Ρόιτερς» σε πρόσφατη ανάλυσή του επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι η Κίνα, που σήμερα έχει σε λειτουργία 13 πυρηνικούς αντιδραστήρες, σχεδιάζει άλλους 27 και έχει στα σκαριά προτάσεις για άλλους 160. Η Ινδία σχεδιάζει να φτιάξει 58 και η Ρωσία άλλους 44. Γι' αυτό και στο επίκεντρο του ανταγωνισμού μεταξύ τεράστιων πυρηνικών εταιρειών όπως η γαλλική «Areva», η ρωσική «ROSATOM», η νοτιοκορεατική «KEPCO», είναι η Κίνα, που αγοράζει πυρηνικούς αντιδραστήρες από όλους (Αμερικανούς, Γάλλους, Ρώσους) ενώ παράλληλα προσπαθεί να δημιουργήσει σινικές κατασκευαστικές πυρηνικές εταιρείες.

Εάν συλλογιστούμε τώρα ότι το κόστος ενός πυρηνικού εργοστασίου ανέρχεται σε αρκετά δισ. δολάρια, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι ενδοκαπιταλιστικές αντιπαραθέσεις αφορούν ένα χορό τρισ. δολαρίων και αν μη τι άλλο θα οξυνθούν, μέσα στο επόμενο διάστημα, σημαντικά...

Σήμερα, ένα χρόνο μετά, και με εγκεκριμένες τέσσερις προσαυξήσεις στον κρατικό προϋπολογισμό για το οικονομικό έτος 2011-12 ύψους 20.500 δισ. γιεν (περίπου 200 δισ. ευρώ), μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια των εταιρειών ηλεκτρισμού και φοροεισπρακτικά μέτρα που βάζουν φωτιά στο πορτοφόλι των κάποτε ευημερούντων Ιαπώνων, η ζωή έχει αλλάξει σημαντικά... Ιδιαίτερα στη Φουκουσίμα...

Η 48χρονη Γιοσίκο Οτα είναι μία τυπική κάτοικος της περιφέρειας Φουκουσίμα, ζώντας σε μία γειτονιά που απέχει περίπου 60 χλμ από το κατεστραμμένο πυρηνικό συγκρότημα. Δουλεύει σε παιδικό σταθμό εδώ και περίπου 20 χρόνια, συμβουλεύοντας σχεδόν καθημερινά τις κόρες της ένα πράγμα: «Μην κάνετε ποτέ παιδιά»!

Κάθε μέρα παίρνει χάπια που αυξάνουν το μεταβολισμό με την ελπίδα πως θα διώξει απ' τον οργανισμό της τη ραδιενέργεια. Για να περιορίσει ακόμη περισσότερο τους κινδύνους διανύει δεκάδες χλμ με το αυτοκίνητό της για να προμηθευτεί «ασφαλέστερα» νωπά οπωροκηπευτικά και ξοδεύει πάνω από 10.000 γιεν το μήνα (περίπου 125 δολάρια) για εμφιαλωμένο νερό. Ποτέ δεν απλώνει τα φρεσκοπλυμμένα ρούχα έξω. Οσο για τα παιδιά της γειτονιάς; Εδώ και ένα χρόνο, παίζουν αποκλειστικά σε κλειστούς πλαστικούς παιδότοπους, αφού τους απαγορεύεται να παίξουν έξω λόγω ραδιενέργειας...

Η Γιοσίκο, μιλώντας πριν λίγες μέρες σε δημοσιογράφο του «Ασοσιέτεντ Πρες», σχολίασε με πίκρα: «Η κυβέρνηση νομίζει ότι οι κάτοικοι της Φουκουσίμα είναι ανόητοι. Λένε ότι δεν υπάρχουν ΑΜΕΣΟΙ κίνδυνοι για την υγεία μας. Πολύ σωστά. Οι κίνδυνοι δεν είναι άμεσοι, αλλά μακροπρόθεσμοι... Πώς θα είμαστε μετά από 10 ή 20 χρόνια; Φυσικά και δεν είναι εντάξει να ζεις εδώ. Αλλά ζούμε...».

Δεν είναι μόνον η Γιοσίκο που σκέφτεται έτσι αλλά οι περισσότεροι κάτοικοι της ευρύτερης περιφέρειας στη Φουκουσίμα. Βέβαια, υπάρχουν κάποιοι που εγκατέλειψαν την πόλη ενώ κάποιοι άλλοι, λιγότεροι για την ώρα, σχεδιάζουν τη μετεγκατάστασή τους σε γειτονικές χώρες όπως η Νότια Κορέα...

Στην πόλη της Φουκουσίμα ζουν πάνω από 280.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και των 100.000 που έχουν εκκενώσει τις περιοχές που βρίσκονταν σε ακτίνα 20 χλμ από το ομώνυμο πυρηνικό συγκρότημα. Απ' την άλλη, φουντώνει το συναίσθημα επιφύλαξης των κατοίκων της περιοχής για τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις των δημόσιων υπηρεσιών πως τάχα έχουν ληφθεί «όλα τα μέτρα για την προστασία του πληθυσμού» και πως είναι ασφαλής η ετήσια έκθεση σε 100 μιλισεβέρτ ραδιενέργειας...

Βέβαια, κανείς δεν τους διαβεβαιώνει πως δε θα υπάρξουν δραματικά αρνητικές συνέπειες στην υγεία τους (καρκινοπάθειες, τερατογεννέσεις, γενετικές ανωμαλίες) μετά από 10 ή 20 χρόνια...