Η "καταπολέμηση της τρομοκρατίας" που επικαλούνται το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) και ιδιοποιείται η κυβερνητική προπαγάνδα στην υπόθεση Οτσαλάν, όχι μόνο έχει βαθιές και περίπλοκες ιστορικές καταβολές, αλλά αποτελεί, σ' αυτή τη φάση, έναν από τους βασικούς μοχλούς άσκησης εξουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο.Η χρήση της, τόσο ιστορικά (Γαλλική Επανάσταση, Οκτωβριανή, αντικομμουνισμός) όσο, ιδιαίτερα, στις μέρες μας στιγματίζει τον αυταρχισμό του χρήστη και σηματοδοτεί καίρια τη συντηρητική του ιδεολογία. Πάντα, και πολύ περισσότερο σήμερα, αποτελεί την "παντιέρα" κάθε αυταρχικής και αντιδημοκρατικής εξουσίας. Αυτός, εξάλλου, είναι και ο λόγος που η "καταπολέμηση της τρομοκρατίας" προπαγανδίζεται πάντα σε αντιδιαστολή με την ψευδώνυμη "δημοκρατία" και την "ασφάλεια" των κρατούντων. Ιδιαίτερα μετά το 1991, με ομόφωνη απόφαση της ΝΑΤΟικής Συνόδου Κορυφής της Ρώμης, η "καταπολέμηση της τρομοκρατίας" αποτελεί το μπούσουλα δράσης του ΝΑΤΟ και των ευρωπαϊκών "μεγάλων δυνάμεων", ενώ, τόσο το Μάαστριχτ το 1992, όσο και το Αμστερνταμ το 1997 "ενσωμάτωσαν" τις ΝΑΤΟικές εντολές και το "κεκτημένο Σένγκεν".Χαρακτηρίζοντας ως "τρομοκρατία" οτιδήποτε δεν εξαρτάται και δεν τρομοκρατείται από τη "νέα τάξη πραγμάτων", το ΝΑΤΟ και η ΕΕ εφεύραν τον ιδανικό αντικαταστάτη του "κομμουνιστικού εχθρού" που τους επιτρέπει, στα ρευστά "πλαίσια ασφαλείας", όχι μόνο να διαβρώνουν και να διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές λαϊκές αντιστάσεις, αλλά, κυρίως, να δρουν "εκτός ορίων", δημιουργώντας τα απαραίτητα προγεφυρώματα και τους "θύλακες αποσταθεροποίησης" που νομιμοποιούν κάθε βίαιη επέμβασή τους. Τα παραδείγματα του Ιράκ και της πρώην Γιουγκοσλαβίας είναι αποκαλυπτικά. Η "τρομοκρατία" χρησιμοποιείται στρατιωτικά από το ΝΑΤΟ, και "αστυνομικά" από την ΕΕ, στα πλαίσια του Σένγκεν.

Το ΝΑΤΟ παρουσιάστηκε ως "αμυντική συμμαχία" που τρομοκρατούσε μόνο τους (...) κακούς "κομμουνιστές" σε επίπεδο χωρών (Σύμφωνο Βαρσοβίας) και τάξεων (Κομμουνιστικά Κόμματα).

Με το τέλος του "ψυχρού πολέμου" το ΝΑΤΟ "τυπικά" έμεινε χωρίς (...) αιτία, και κανονικά έπρεπε να αυτοδιαλυθεί.

Παρ' όλα αυτά, το Νοέμβρη του 1991, μετά τον πόλεμο στον Κόλπο, ανακοινώνεται από τη ΝΑΤΟική Σύνοδο Κορυφής της Ρώμης η "νέα στρατηγική αντίληψη". Αναγνωρίζεται, βέβαια, ότι "η απειλή μιας ταυτόχρονης πλήρους κλίμακος επιθέσεως σε όλα τα ευρωπαϊκά μέτωπα του ΝΑΤΟ έχει πράγματι απομακρυνθεί" (παρ. 8). Αλλά, δυστυχώς, "σε αντίθεση με την κυρίαρχη απειλή του παρελθόντος, οι εναπομένοντες κίνδυνοι κατά της συμμαχικής ασφαλείας είναι πολύπλευρης φύσεως και πολλαπλών προσανατολισμών" (παρ. 9). Και αυτό γιατί "μάλλον θα προέλθουν από τις αρνητικές συνέπειες ασταθειών, οι οποίες μπορεί να προκληθούν από σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές δυσκολίες" (παρ. 10). Και για να μην υπάρξουν παρερμηνείες, η παράγραφος 13 διευκρινίζει ότι "τα συμφέροντα ασφαλείας της Συμμαχίας μπορούν να επηρεαστούν από άλλους κινδύνους ευρύτερου χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένης της διαδόσεως όπλων μαζικής καταστροφής, της διακοπής της ροής ζωτικών πόρων και των πράξεων τρομοκρατίας ή σαμποτάζ".

Οι ΗΠΑ, ένα μη ευρωπαϊκό κράτος, θα συνεχίσουν ως δερβέναγας να "εγγυούνται την ευρωπαϊκή ασφάλεια" - όχι την "ασφάλεια της Ευρώπης" - προσφέροντας στους άλλους "συμμάχους" τη συμμετοχή στη λεία, σε "διευρυμένο, τροποποιημένο περιβάλλον, το οποίο προσφέρει νέες ευκαιρίες στη Συμμαχία για να εντάξει τη στρατηγική της μέσα σ' ένα πλαίσιο ευρείας προσεγγίσεως της ασφαλείας" (παρ. 15). Αυτή η ευρύτερη της "εθνικής" προοπτική για την "ασφάλεια" απαιτούσε και έναν κοινό "εχθρό", "εντός και εκτός των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης" του ΝΑΤΟ: την "τρομοκρατία".Οπου δεν υπήρχε, έπρεπε να εφευρεθεί. Η ΝΑΤΟική Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες (Γενάρης 1994) ήταν ακόμη πιο σαφής: Οι ΝΑΤΟικοί αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων "καταδικάζουν όλες τις ενέργειες διεθνούς τρομοκρατίας. Αποτελούν κατάφωρες παραβιάσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι απειλή κατά των κανονικών διεθνών σχέσεων" (παρ. 19).

Μάλιστα, το ΝΑΤΟ προχωρά ακόμη παραπέρα και απειλεί "κάθε μορφή καταναγκασμού ή εκφοβισμού κατά των δημοκρατικών κοινωνιών και της ελευθερίας τους" (παρ. 10). Η παραπάνω παράγραφος 19 της ΝΑΤΟικής απόφασης του 1994, αν συσχετιστεί με την υπόθεση Οτσαλάν, αποκαλύπτει και όλο το (...) δράμα του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη και της κυβέρνησής του. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση ξεκίνησε από "ανθρωπιστική διάθεση" να βοηθήσει τον Οτσαλάν, και κατέληξε να τον κατηγορεί ως "τρομοκράτη", παρόλο που η ΝΑΤΟική, ομόφωνη, απόφαση είναι σαφής: η "τρομοκρατία" είναι το αντίθετο του "ανθρωπισμού".

Αυτός είναι μάλλον και ο βασικός λόγος που η κυβέρνηση σιωπά σχετικά με τη συνεδρίαση της ΝΑΤΟικής "Στρατιωτικής Επιτροπής" (MC) στις Βρυξέλλες τις δύο προηγούμενες μέρες, όπου, μετά από συντονισμένη αμερικανοτουρκική πρωτοβουλία, η "καταπολέμηση της τρομοκρατίας" σε σχέση με την υπόθεση Οτσαλάν συζητήθηκε κεκλεισμένων των θυρών από τους αρχηγούς Γενικών Επιτελείων.

Οι ευρωπαϊκές "μεγάλες δυνάμεις", ιδιαίτερα η Ιταλία, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν ιδιαίτερη εμπειρία από την "τρομοκρατία" της δεκαετίας του '70. Η Βρετανία και η Ισπανία αποτελούν ξεχωριστές περιπτώσεις εξαιτίας του ιρλανδικού IRA και της βασκικής ΕΤΑ. Η ελληνική "17Ν" αποτελεί εντελώς διαφορετική περίπτωση. Για τη Δυτική Ευρώπη η "αντιτρομοκρατική" κατάσταση έκτακτης ανάγκης της δεκαετίας του '70 αποτέλεσε τακτικό ελιγμό των καθεστώτων μετά το '68, η οποία όμως δεν μπορεί να εκτιμηθεί αν δε ληφθεί υπόψη του καθεστώς εξάρτησης των ευρωπαίων "συμμάχων" από τις ΗΠΑ στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Πράγματι, από το 1954 ακόμη, η ενεργοποίηση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη με την ένταξη των "ηττημένων" (Γερμανία και Ιταλία) συνοδεύτηκε από το άρθρο 4 της Συνθήκης των Βρυξελλών, σύμφωνα με το οποίο η ευρωπαϊκή ΔΕΕ "αναγνωρίζοντας το ανεπιθύμητο ομοίων ενεργειών με τα στρατιωτικά επιτελεία του ΝΑΤΟ, το Συμβούλιο και το Γραφείο του θα βασίζονται στις αρμόδιες στρατιωτικές αρχές του ΝΑΤΟ για την ενημέρωσή τους και για την παροχή συμβουλών σ' αυτά πάνω σε θέματα στρατιωτικής φύσεως". Με τον τρόπο αυτό, οι ΗΠΑ-ΝΑΤΟ επόπτευαν πλήρως τη δράση και τις πληροφορίες των "ευρωπαϊκών παραρτημάτων" κατά της "κόκκινης τρομοκρατίας". Τη δεκαετία του '70 η "αντιτρομοκρατία" απέδωσε αρχικά στην καταστολή των εξεγέρσεων, αλλά, πολύ σύντομα, άρχισε να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα έλυνε. Τη δεκαετία του '80 έγινε φανερό ότι η ΝΑΤΟική "Γκλάντιο" τρομοκρατούσε περισσότερο από τους "προλεταριακούς πυρήνες". Ενα ζήτημα είναι η εσωτερική καταστολή, και άλλο η εξωγενής "αποσταθεροποίηση". Εξάλλου, πολύ σύντομα έγινε λαϊκή πεποίθηση ότι η "τρομοκρατία" προωθείται και εξυπηρετεί αποκλειστικά τα κρατικά συμφέροντα. Η "καταπολέμηση της τρομοκρατίας" της δεκαετίας του '90 διαφέρει ριζικά για τις ευρωπαϊκές "μεγάλες δυνάμεις", αφού, πλέον, με παρότρυνση των ΗΠΑ, μετατρέπεται σε μοχλό εξωτερικής παρέμβασης στη νέα "ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική". Το Μάαστριχτ το 1992 κάνει ειδική αναφορά στην "αστυνομική συνεργασία για την πρόληψη και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας" (άρθρο Κ). Το Αμστερνταμ θα "ενσωματώσει" ολόκληρο το Σένγκεν στο πλαίσιο της ΕΕ, με ειδικό, ξεχωριστό πρωτόκολλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά όσον αφορά στο Κουρδικό, εδώ και χρόνια, αποτελεί πάγια πρακτική, ιδιαίτερα της ΕΕ, να εκδίδει σχετικές ανακοινώσεις, αρχίζοντας με τη στερεότυπη "καταδίκη της τρομοκρατίας" και διαβεβαιώνοντας για την "εδαφική ακεραιότητα" της Τουρκίας.

Αυτό επαναλήφθηκε και με τη σχετική απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών για την υπόθεση Οτσαλάν, με χαρακτηριστική απάλειψη κάθε αναφοράς στο όνομα "Κούρδος" κλπ. Κάθε Οτσαλάν, ως "Τούρκος πολίτης" καθιστάτε έτσι αυτόματα "τρομοκράτης". Η πρωθυπουργική παλινωδία από τον "ανθρωπισμό" στην "τρομοκρατία" δεν αποτελεί, λοιπόν, πρωτόφαντο γεγονός. Αντίθετα, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία οι πανταχόθεν πιέσεις προς την Αθήνα για αποκήρυξη της "τρομοκρατίας", ονοματίζοντας ιδιαίτερα το ΡΚΚ. Αυτό θα αποτελέσει και την ολοκλήρωση της προδοσίας του αγώνα ολόκληρου του κουρδικού λαού από την ετεροκατευθυνόμενη κυβέρνηση των Αθηνών. Οπως έγινε με την Κύπρο, την Αλβανία, τη Σερβία (...).

Ποιος θα περίμενε ότι οι μπανάνες θα ήταν η αφορμή για μια από τις πιο σκληρές συγκρούσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Και όμως...

Βέβαια, θα πρέπει εξαρχής να σημειώσουμε ότι ο "πόλεμος της μπανάνας", όπως εκδηλώθηκε και όπως εξελίχθηκε, είναι περισσότερο μια καλή αφορμή για τις δυο πλευρές να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους ενόψει του νέου γύρου των διαπραγματεύσεων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) για τη διαμόρφωση μιας νέας συμφωνίας για τους δασμούς και το παγκόσμιο εμπόριο, δηλαδή μιας "νέας ΓΚΑΤΤ".

Το πρόβλημα ανέκυψε εξαιτίας του προνομιακού καθεστώτος εισαγωγής μπανανών στην Ευρωπαϊκή Ενωση από χώρες πρώην αποικίες της Γαλλίας ή της Βρετανίας και άλλες χώρες της Καραϊβικής. Αυτό το ειδικό καθεστώς εξόργισε τις αμερικανικές πολυεθνικές, που συγκεντρώνουν όλη σχεδόν την παραγωγή μπανανών της Λατινικής Αμερικής, για να τις εξάγουν στη συνέχεια προς την Ευρώπη, αλλά και άλλες περιοχές του κόσμου. Επικαλέστηκαν, λοιπόν, και τη συμφωνία της ΓΚΑΤΤ που απαγορεύει τη σύναψη προνομιακών συμφωνιών.

Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήρε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, με σκοπό αφ' ενός την προστασία των συμφερόντων των αμερικανικών πολυεθνικών και αφ' ετέρου τη συμμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη "Νέα Οικονομική Τάξη Πραγμάτων". Αφού προσέφυγε κατ' αρχήν στον ΠΟΕ, όπου πέτυχε την αποδοκιμασία της ΕΕ, απειλεί ότι αν η κατάσταση συνεχιστεί, τότε θα επιβάλει κυρώσεις και συγκεκριμένα υψηλή φορολογία σε διάφορα προϊόντα που εισάγονται από την Ευρώπη. Η ΕΕ, προκειμένου να αποφύγει τις συνέπειες, προχώρησε στην αναθεώρηση, εν μέρει, του καθεστώτος του εμπορίου μέσα στην Κοινότητα. Ομως και αυτή η αναθεώρηση δεν ικανοποίησε την κυβέρνηση Κλίντον, που δεν ενδιαφέρεται μόνο για την ικανοποίηση των οικονομικών της απαιτήσεων, αλλά και για την αναγνώριση του ηγεμονικού της ρόλου.

Ο "πόλεμος της μπανάνας" έχει βέβαια πολλές και ενδιαφέρουσες πτυχές, όμως είναι δύσκολο να εξηγήσει την ένταση στις πολιτικές σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης των ΗΠΑ, της βρετανικής κυβέρνησης και της ΕΕ στο σύνολό της. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι κατά τη διάρκεια αυτού του "πολέμου" ανταλλάχτηκαν βαρύτατοι χαρακτηρισμοί μεταξύ των δυο πλευρών.

Περισσότερα μπορούν να εξηγηθούν αν το συγκεκριμένο επεισόδιο ενταχθεί στο γενικότερο σύνολο του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, που κατά καιρούς εκδηλώνεται με διάφορες αφορμές και διάφορους τρόπους. Ενόψει μάλιστα του νέου γύρου διαπραγματεύσεων στον ΠΟΕ, όπου οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να κερδίσουν ό,τι δεν είχαν πάρει με την προηγούμενη συμφωνία για τους δασμούς και το παγκόσμιο εμπόριο. Απ' την άλλη πλευρά οι ιθύνοντες της ΕΕ αντιλαμβάνονται ότι μια τέτοια εξέλιξη θα ενταφίαζε τα όνειρά τους για μια ισότιμη θέση στον ανταγωνισμό ΗΠΑ - Ιαπωνίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι "λύση" θα βρεθεί, όμως το θέμα παραμένει, αφού ο ανταγωνισμός, ο πόλεμος για την "κατάκτηση" νέων αγορών, είναι μόνιμο χαρακτηριστικό στο στάδιο του ιμπεριαλισμού. Καθώς μάλιστα η ύφεση έχει κάνει αισθητή την απειλητική της παρουσία, αυτός ο ανταγωνισμός επανέρχεται με μεγαλύτερη συχνότητα και σίγουρα με μεγαλύτερη ένταση.

Δ. Π.