Το χάλι της δημόσιας Παιδείας - που συνοψίζεται στο τρίπτυχο ταξικοί φραγμοί, εμπορευματοποίηση, υποβάθμιση - αποκαλύπτεται τρισχειρότερο στον τομέα της καλλιτεχνικής Παιδείας. Σ' αυτόν η δημόσια Παιδεία είναι από ανύπαρκτη έως υπό εξαφάνιση, όπως καταμαρτυρεί η διαλυτική κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ελάχιστες κρατικές δομές (μουσικά και καλλιτεχνικά σχολεία, Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης). Ετσι τα παιδιά της σχολικής ηλικίας που ενδιαφέρονται να καταπιαστούν με κάποιο είδος τέχνης (μουσικά όργανα, θέατρο, εικαστικά, χορό κ.λπ.) δεν έχουν άλλη επιλογή εκτός από τα ιδιωτικά ωδεία και τις άλλες ιδιωτικές σχολές με τα απαγορευτικά για το σημερινό οικογενειακό προϋπολογισμό δίδακτρα ή τα πιο οικονομικά - αλλά επίσης «ανταποδοτικά» - προγράμματα των δήμων, που κι αυτά σαρώνονται από την απουσία κρατικής χρηματοδότησης. Ούτε λίγο - ούτε πολύ όποιος δεν έχει χρήμα, δεν έχει δικαίωμα στη συστηματικά οργανωμένη καλλιτεχνική εκπαίδευση, όπως περίπου μερικούς αιώνες πριν, όπου η αισθητική παιδεία και καλλιέργεια προοριζόταν μόνο για τους «εκλεπτυσμένους» γόνους των αρχόντων και των ευγενών.

Το σπουδαιότερο είναι ότι ο αποκλεισμός αυτός δεν αφορά μόνον την ερασιτεχνική ενασχόληση με την Τέχνη, αλλά και τους μελλοντικούς επαγγελματίες καλλιτέχνες, αφού η επαγγελματική δημόσια καλλιτεχνική εκπαίδευση είναι κι αυτή ανυπόστατη. Αλλωστε, οι περισσότεροι τομείς της καλλιτεχνικής Παιδείας ποτέ δεν κατάφεραν να προαχθούν στο πανεπιστήμιο. Αν εξαιρεθούν οι εικαστικοί - που παραδοσιακά διαθέτουν μια περιορισμένη και ανεπαρκή πρόσβαση σε ανώτατες σχολές Καλών Τεχνών (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Φλώρινα) - όλες οι άλλες καλλιτεχνικές ειδικότητες αποκτώνται στις ιδιωτικές ή τις δύο δημοτικές καλλιτεχνικές σχολές, ακόμη και σε ΙΕΚ! Είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια ιδρύθηκαν μουσικά και θεατρικά τμήματα στα πανεπιστήμια, που ωστόσο κάθε άλλο παρά αποσκοπούν στην ανάπτυξη του καλλιτεχνικού δυναμικού, αφού είναι προσανατολισμένα σχεδόν αποκλειστικά στην αναπαραγωγή θεωρητικών του μάνατζμεντ της τέχνης, ενώ τα λιγοστά πανεπιστημιακά τμήματα αμιγών καλλιτεχνικών σπουδών, όπως το τμήμα Θεάτρου της ΑΣΚΤ Θεσσαλονίκης ή το τμήμα σκηνοθεσίας του Αριστοτέλειου πανεπιστημίου, φυτοζωούν χωρίς υποδομές και εργαστήρια.

Ασφαλώς δεν πρόκειται για παράλειψη, αλλά για μια ακόμη κραυγαλέα απόδειξη του ταξικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, μια σκόπιμη και συνειδητή πριμοδότηση των κάθε είδους εμπόρων της «γνώσης», που απαγορεύει στους νέους των λαϊκών στρωμάτων την πρόσβαση στις καλλιτεχνικές σπουδές με τα απλησίαστα γι' αυτούς δίδακτρα (250 ευρώ - 850 ευρώ το μήνα). Τα υπέρογκα αυτά ποσά ξοδεύονται μάλιστα για αμφίβολης ποιότητας προγράμματα σπουδών, καθώς το περιεχόμενό τους έχει αφεθεί στο έλεος των σχολαρχών και των νόμων του κέρδους. Από τη στιγμή δε που - σύμφωνα με πρόσφατη κυβερνητική απόφαση - η εποπτεία των ιδιωτικών καλλιτεχνικών σχολών (δραματικές σχολές, σχολές χορού και σχολή σκηνοθεσίας Σταυράκου) θα μεταφερθεί από το υπουργείο Πολιτισμού στην Περιφέρεια είναι περισσότερο από βέβαιο ότι τα προβλήματα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, όπως ο υποβαθμισμένος και κατακερματισμένος χαρακτήρας των σπουδών και η κατηγοριοποίηση των σχολών, θα διογκωθούν απίστευτα.

Με λίγα λόγια, το καπιταλιστικό σύστημα όχι μόνο στους σημερινούς «χαλεπούς» καιρούς της παρατεταμένης και βαθιάς κρίσης του, αλλά ακόμη και στις «καλές» του μέρες αποδείχτηκε ανίκανο να εξασφαλίσει τη γενική πρόσβαση των νέων ανθρώπων στην αισθητική αγωγή και την αληθινή καλλιτεχνική παιδεία. Κι αυτό γιατί τα πιο πολύτιμα και ανώτερα δημιουργήματα της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η τέχνη, αντιμετωπίζονται σαν εμπορεύματα. Η αστική τάξη που αντιμετωπίζει την τέχνη σαν άμεση πηγή για τον πλουτισμό της και τη διαιώνιση της κυριαρχίας της, δεν μπορεί παρά να την αιχμαλωτίζει, δεν μπορεί παρά να υποτιμά την αληθινή τέχνη και μαζί της να υποτιμά όλους εκείνους που την υπηρετούν, πρώτα απ' όλους τους καλλιτέχνες, τους δημιουργούς, τους δασκάλους των καλλιτεχνικών σχολών και εργαστηρίων, τους αυριανούς καλλιτέχνες και δημιουργούς. Αρα η βασικότερη προϋπόθεση, ώστε η τέχνη και η καλλιτεχνική παιδεία να κατακτήσουν το ρόλο που τους αξίζει μέσα στην κοινωνία, είναι στη θέση του στόχου για ενίσχυση της οικονομικής και ιδεολογικής κυριαρχίας των λίγων που σήμερα υπηρετούν, να μπει η ανύψωση της υλικής και πολιτιστικής στάθμης του συνόλου του λαού. Με άλλα λόγια, η αντικατάσταση της σημερινής κοινωνικής πραγματικότητας από μια νέα πραγματικότητα, τη σοσιαλιστική.

Οι βασικές θέσεις και στόχοι πάλης που κατατίθενται στη συνέχεια, αποτελούν θεμελιακό και αναγκαίο όρο για να σταματήσει η ανεπίστρεπτη πορεία αποσύνθεσης της καλλιτεχνικής παιδείας και συνιστούν αναπόσπαστο μέρος των συνολικότερων θέσεων του ΚΚΕ για τη λαϊκή Παιδεία καθώς και των σύγχρονων διεκδικήσεων του εργατικού - λαϊκού κινήματος για τη λαϊκή κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.

Ενιαία δημόσια και δωρεάν καλλιτεχνική παιδεία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης

Ενιαία καλλιτεχνική παιδεία σημαίνει ότι για κάθε βαθμίδα και ειδικό τομέα της θα εξασφαλιστούν ενιαία και επιστημονικά επεξεργασμένα προγράμματα σπουδών και βιβλία, μόνιμο διδακτικό προσωπικό με υψηλό επίπεδο κατάρτισης και ενιαία σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή. Πρόκειται για την κύρια και βασική προϋπόθεση, προκειμένου να εξαλειφθεί η κατάτμηση, η υστέρηση και η κατηγοριοποίηση της καλλιτεχνικής παιδείας και να μπορούν όλοι οι νέοι να έχουν ισότιμα πρόσβαση σ' αυτήν. Στο πλαίσιό της, θα ενταχθούν και όσες από τις υπάρχουσες σχολές και εργαστήρια έχουν πραγματική και υψηλής καλλιτεχνικής αξίας προσφορά στην τέχνη.

Αναγκαίο υπόβαθρο για την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικής εκπαίδευσης είναι η οικοδόμηση γερών θεμελίων γενικής παιδείας και η συστηματική καλλιέργεια της αισθητικής αγωγής όλων των νέων από τη σχολική ηλικία ως αναπόσπαστο στοιχείο της γενικής μόρφωσης μέσα από το συνολικό περιεχόμενο και τη λειτουργία της δωδεκάχρονης γενικής εκπαίδευσης (ενιαίο βασικό δωδεκάχρονο σχολείο) με τη συμβολή και των μαθημάτων καλλιτεχνικής παιδείας.

Τα νέα φανταχτερά «πιλοτικά προγράμματα σπουδών» για την καλλιτεχνική παιδεία στο σημερινό σχολείο αποτελούν τυχαίες και ασυνάρτητες συγκολλήσεις για εκγύμναση των μαθητών σε στοιχειώδεις δεξιότητες, που ακυρώνουν την όποια συμβολή είχαν τα καλλιτεχνικά μαθήματα στην ολόπλευρη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων. Οσο για τα ειδικά μουσικά και καλλιτεχνικά σχολεία, εκτός από την αδυναμία τους να καλύψουν τις ανάγκες όλων των μαθητών που επιθυμούν να αναπτύξουν καλλιτεχνικές ικανότητες, αποτελούν ένα ακόμη πλήγμα στη γενική παιδεία, καθώς επιχειρούν να στριμώξουν αναποτελεσματικά την εκπαίδευση «ειδικών» μέσα στο πρόγραμμα του κοινού σχολείου. Σύμφωνα με την πρόταση του ΚΚΕ κάθε μαθητής της γενικής εκπαίδευσης που ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με οποιοδήποτε συγκεκριμένο είδος τέχνης, θα μπορεί με την παρακίνηση και τη συνεργασία του σχολείου του να φοιτήσει σε δημόσια κέντρα καλλιτεχνικής παιδείας, που θα δημιουργηθούν σε επίπεδο δήμων, καλύπτοντας μια ομάδα σχολείων και τα οποία θα παρέχουν δωρεάν τις απογευματινές ώρες καλλιτεχνική εκπαίδευση (μουσικά όργανα, εικαστικά, θέατρο, κινηματογράφο, χορό, γραφιστική κ.λπ.).

Τέλος, αποτελεί αδήριτη ανάγκη των καιρών - προϊόν του σύγχρονου επιπέδου εξέλιξης της αισθητικής επιστήμης και της τέχνης - η ίδρυση Ανώτατων Καλλιτεχνικών Σχολών, δημόσιων και δωρεάν στο πλαίσιο μιας Ενιαίας Ανώτατης Εκπαίδευσης για την επιστημονική μόρφωση των καλλιτεχνών και των δημιουργών κάθε ειδικότητας. Οι σχολές αυτές θα παρέχουν υψηλού επιπέδου καλλιτεχνική μόρφωση για όλους τους σπουδαστές, εξασφαλίζοντας πλήρη επάρκεια και επαγγελματική ικανότητα και διαμορφώνοντας βαθιά καλλιεργημένους καλλιτέχνες, ικανούς να σκέφτονται και να δημιουργούν με επιστημονική αντίληψη, καλλιτέχνες - οργανωτές του κοινωνικού συναισθήματος και των διαθέσεων για αλλαγή της πραγματικότητας και όχι απλούς δεξιοτέχνες, μίζερους μικρέμπορους του «πολιτισμού» της αγοράς και διαχειριστές των αδιεξόδων του.

Οι προτάσεις για τις διάφορες Ακαδημίες Τεχνών που έρχονται και ξαναέρχονται από τις διάφορες κυβερνήσεις έχουν ως στόχο να παραδώσουν την καλλιτεχνική εκπαίδευση στα χέρια των μονοπωλιακών συγκροτημάτων της πολιτιστικής βιομηχανίας και στα κάθε λογής ιδρύματα ή τα σχήματα και τις ελιτίστικες ομάδες που αυτά δημιουργούν, ώστε να παραμείνει υποβαθμισμένη, αδιαβάθμητη και προπαντός ιδεολογικά χειραγωγημένη.

Το ΚΚΕ, αποδεικνύοντας έμπρακτα και όχι υποκριτικά όπως τα κόμματα της αστικής εξουσίας (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΛΑ.Ο.Σ.) την προτεραιότητα που δίνει στην παιδεία σαν έναν από τους θεμελιώδεις τομείς για τη ζωή και την ανάπτυξη του ανθρώπου, θεωρεί ότι η παιδεία πρέπει να παρέχεται σε όλες τις βαθμίδες και τους τομείς της δωρεάν και να είναι αποκλειστικά δημόσια. Ειδικότερα για την καλλιτεχνική παιδεία, αυτός είναι αναγκαίος όρος για να εξαλειφθεί η υποκατάσταση της ολοκληρωμένης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης από την επιφανειακή και πανάκριβη «κατάρτιση» στις κάθε είδους ιδιωτικές σχολές και ΙΕΚ που εμπορεύονται την ανάγκη για καλλιτεχνική σπουδή και γνώση ή τα «ανταποδοτικά» προγράμματα των δήμων, που παραπαίουν από την απουσία κρατικής χρηματοδότησης.

Στο περίγραμμα αυτής της θέσης για τις σημερινές καλλιτεχνικές σχολές (δραματικές σχολές και σχολές χορού και κινηματογράφου) το ΚΚΕ θεωρεί απαραίτητα τα παρακάτω προσωρινά και σε καμία περίπτωση επαρκή μέτρα:

• Ακύρωση κάθε προσπάθειας για διεύρυνση της εμπορευματοποίησης, υποβάθμισης, της διαφοροποίησης και του κατακερματισμού της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης με τη μετατόπιση της ευθύνης λειτουργίας των καλλιτεχνικών σχολών από τον κεντρικό κρατικό μηχανισμό (ΥΠΠΟΤ) στον περιφερειακό (Περιφέρειες) που θα αυξήσει το κόστος των σπουδών και θα διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες στην εκπαίδευση των σπουδαστών.
• Ενιαίο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών για όλες τις σχολές, που θα βασίζεται στις σύγχρονες επιστημονικές και καλλιτεχνικές απαιτήσεις του επαγγέλματος και όχι στα ειδικά και γενικότερα οικονομικά και ιδεολογικοπολιτικά συμφέροντα των επιχειρηματιών σχολαρχών.
• Εξασφάλιση υψηλά ειδικευμένου μόνιμου διδακτικού προσωπικού με παιδαγωγική κατάρτιση, καθώς και του λοιπού αναγκαίου βοηθητικού και ιατρικού προσωπικού για την ασφαλή διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
• Εξασφάλιση των απαιτούμενων προϋποθέσεων σε υλικοτεχνική υποδομή (ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες χορού, θεατρικές σκηνές, αίθουσες προβολών, βιβλιοθήκες, οπτικοακουστικά μέσα).
• Ούτε ένα ευρώ από την τσέπη των σπουδαστών για αναλώσιμα και εξοπλισμό, έξοδα παράστασης κ.ά., κατάργηση των διδάκτρων στις δημοτικές δραματικές σχολές, δωρεάν χορήγηση «πάσο» και ατέλεια για όλους τους σπουδαστές των καλλιτεχνικών σχολών.
• Ως τη δημιουργία δημόσιων ανώτατων καλλιτεχνικών σχολών, που το πτυχίο τους θα κατοχυρώνει το δικαίωμα πρόσβασης στο επάγγελμα σε όλους τους αποφοίτους, να ληφθούν μέτρα για την αποτροπή φαινομένων διαβλητότητας στις εξετάσεις πιστοποίησης του ΥΠΠΟΤ.

Για να μπορέσουν οι μελλοντικοί καλλιτέχνες να νιώσουν πραγματικά δημιουργικοί και κοινωνικά χρήσιμοι στην επαγγελματική τους ζωή, θα πρέπει να απελευθερωθούν από την πιεστική ανάγκη να υπηρετούν τα γούστα των μεγαλοεπιχειρηματιών «χρηματοδοτών» τους, ώστε να μπορούν να δημιουργήσουν ελεύθερα και ανεμπόδιστα για όλους, προπαντός για το μεγάλο κοινό του λαϊκού κόσμου της εργατικής γειτονιάς και της φτωχής υπαίθρου. Με άλλα λόγια, η τέχνη θα πρέπει να αποδεσμευτεί από τα οικονομικά συμφέροντα και τις ιδεολογικές - πολιτικές επιδιώξεις των μονοπωλιακών επιχειρήσεων και των «Ιδρυμάτων» τους που λυμαίνονται την πολιτιστική παραγωγή και - με τη στήριξη των κυβερνήσεων - καταπίνουν τα μικρά θέατρα, τις μικρές καλλιτεχνικές ομάδες και τους δημιουργούς.

Γι' αυτό το ΚΚΕ παλεύει, ώστε όλα τα κοινωνικά αγαθά, υλικά και πνευματικά, όπως η τέχνη, που σήμερα είναι εμπόρευμα και μονοπώλιο των ισχυρών του πλούτου να περάσουν στον κοινωνικό προγραμματισμό και έλεγχο από τους ίδιους τους δημιουργούς τους.

Στο έδαφος αυτό η παραγωγή και η διανομή του καλλιτεχνικού έργου θα συγκεντρωθεί σταδιακά σε έναν Ενιαίο Δημόσιο Φορέα Τέχνης και Πολιτισμού αποτελούμενο από κοινωνικοποιημένους οργανισμούς (θεάτρου - χορού, κινηματογράφου, τηλεόρασης κ.λπ.) στη διεύθυνση των οποίων θα συμμετέχουν αποφασιστικά οι συλλογικοί φορείς των καλλιτεχνών και όλων των συντελεστών τους (σωματεία εργαζομένων, σύλλογοι σπουδαστών κ.λπ).

Σ' αυτήν την προοπτική θα εκλείψει ο εφιάλτης της τεράστιας ανεργίας των καλλιτεχνών, αφού κάθε ηθοποιός, χορευτής, δημιουργός θα έχει εξασφαλισμένο σταθερό κοινωνικό μισθό και μόνιμη δημιουργική εργασία πριν ακόμη αποφοιτήσει από τη σχολή, στο πλαίσιο της εναλλασσόμενης διάθεσής του στα διάφορα καλλιτεχνικά σχήματα και τομείς (θέατρο, κινηματογράφος, τηλεόραση κ.λπ.) της συνολικής καλλιτεχνικής παραγωγής.

Σ' αυτήν την κατεύθυνση, άμεσα διεκδικούμε:

Εργασιακή και οικονομική αναβάθμιση όλων των καλλιτεχνών. Υπογραφή ουσιαστικών ΣΣΕ και υποχρεωτική εφαρμογή τους σε κάθε χώρο. Επίδομα ανεργίας στο 80% του μισθού, υπολογισμό του χρόνου ανεργίας ως συντάξιμου. Επιδότηση των ανέργων χωρίς καμία προϋπόθεση. Κατάργηση του θεσμού των συμβασιούχων κάθε κατηγορίας.

Ενιαίο καθολικό και αποκλειστικά δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Βιβλιάριο Υγείας για όλους. Κατάργηση του ορίου των 50 ενσήμων για την έκδοσή του.

• Να μπει τέλος στην εμπορευματοποίηση και τη μονοπωλιακή εκμετάλλευση του πολιτισμού. Ιδρυση κρατικών θεάτρων και αιθουσών τέχνης σε κάθε πόλη που θα υπάγονται στο ΥΠΠΟ (με αξιοποίηση των σημερινών ΔΗΠΕΘΕ που μαραζώνουν). Εξασφάλιση των μορφωτικών και υλικών προϋποθέσεων που θα διευκολύνουν την πρόσβαση του λαού στην τέχνη, όπως φτηνό εισιτήριο, αύξηση των εισιτηρίων της Εργατικής Εστίας, δωρεάν εισιτήριο για μαθητές, φοιτητές - σπουδαστές, ανέργους κ.ά. Συγκρότηση πανελλαδικού δικτύου δημόσιων πολιτιστικών κέντρων σε κάθε συνοικία και χωριό, με βιβλιοθήκες, θεατρικές σκηνές, αίθουσες κινηματογραφικών προβολών, συναυλιών κ.ά. με ελεύθερη πρόσβαση για όλους. Γενναία αύξηση των κρατικών δαπανών για τον Πολιτισμό.

Ο Πολιτισμός είναι συλλογικό δημιούργημα,

πρέπει να γίνει και συλλογική ιδιοκτησία!

Τμήμα Πολιτισμού

της ΚΕ του ΚΚΕ