Μια μεγάλη, πολύμηνη προσπάθεια της Τομεακής Οργάνωσης Πειραιά του ΚΚΕ ολοκληρώθηκε με επιτυχία την Κυριακή 9/10, με τη μεγάλη πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση που διοργάνωσε στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, με θέμα «Τα πρώτα βήματα. Οι πρώτες μάχες. Το ΚΚΕ στον Πειραιά 1918 - 1936». Μια προσπάθεια που περιλάμβανε αρχειακή έρευνα για τη συλλογή ντοκουμέντων και συλλογική προσπάθεια, σε μια περίοδο μάλιστα με πολλά καθήκοντα σε όλα τα μέτωπα. Το αποτέλεσμα αυτής της επιτυχημένης προσπάθειας αποτυπώθηκε στο στήσιμο της εκδήλωσης, στο βίντεο που προβλήθηκε στο άνοιγμά της, στην έκθεση ντοκουμέντων, στο καλαίσθητο λεύκωμα που διακινείται πλατιά από την Κυριακή και στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με το οποίο ολοκληρώθηκε η εκδήλωση.

Στην εκδήλωση χαιρετισμό απηύθυνε ο Βαγγέλης Μαρούπας, μέλος του Γραφείου της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ και Γραμματέας της ΤΕ Πειραιά του Κόμματος, και ακολούθησε η κεντρική ομιλία από τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα.

Το μεγάλο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιά, αλλά και τα τρία φουαγιέ του κτιρίου, όπου οθόνες μετέδιδαν απευθείας εικόνα από την εκδήλωση, γέμισαν ασφυκτικά από μέλη και φίλους του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, που τίμησαν με την παρουσία τους τη συγκλονιστική Ιστορία τού σχεδόν ενός αιώνα δράσης του Κόμματος.

Οι εκατοντάδες εργατοϋπάλληλοι, άνεργοι, συνταξιούχοι και νέοι που έδωσαν το «παρών» στην εκδήλωση, πήραν δύναμη και κουράγιο, άντλησαν αισιοδοξία για τις μεγάλες μάχες που έρχονται, για την ισχυροποίηση του ΚΚΕ παντού.

Το μαχητικό κλίμα που επικράτησε το πρωί της Κυριακής στο ασφυκτικά γεμάτο Πανεπιστήμιο Πειραιά, καταγράφεται και σε όσα είπαν στον «Ριζοσπάστη» οπαδοί και φίλοι του ΚΚΕ φεύγοντας από την εκδήλωση:

«Είναι εντυπωσιακή η δύναμη που κατάφερε να έχει το Κόμμα μέσα στους τόπους δουλειάς, στα πολύ δύσκολα χρόνια του 1920-'30, με διώξεις και καταστολή, με ατέλειωτες θυσίες. Αυτή είναι η ιστορία που κληρονομήσαμε από τους παππούδες μας...», αναφέρει ο Μάνος, που είναι εργάτης από την επαρχία και βρέθηκε στον Πειραιά για να βρει δουλειά πριν από πολλά χρόνια.

«Αυτά τα ιστορικά διδάγματα πρέπει με κάθε τρόπο να τα μεταδώσουμε στη νέα γενιά, που στο σχολείο δεν τους τα διδάσκουν. Δεν είναι απλά μακρινές αναμνήσεις. Π.χ. οι χιλιάδες πρόσφυγες που βρέθηκαν στον Πειραιά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή είναι ένα κεφάλαιο πολύ διδακτικό για το σήμερα, που ξαναζούμε παρόμοιες καταστάσεις...», λέει η Μαρία, απόγονος προσφύγων, προσθέτοντας ότι πρόσφατα ήρθε κοντά στο ΚΚΕ και ότι είναι περήφανη που ο γιος της συμμετέχει στη θεατρική ομάδα που έδωσε την παράσταση.

Αλλος εργαζόμενος εντοπίζει ως ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της εκδήλωσης το ότι φωτίζει πλευρές γύρω από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τη στάση των κομμουνιστών: «Είναι πολύ θετικό που το ΚΚΕ επιμένει να καταλάβει η εργατική τάξη αυτά τα ζητήματα. Οι περισσότεροι μπορεί να νομίζουν ότι δεν τους αφορούν, αλλά θα έρθει η ώρα που θα καταλάβουν ότι δεν χωράει αδιαφορία...», αναφέρει.

Καθήκον του Κόμματος «να διαμορφώση τον αγώνα της εργατικής τάξεως εις αγώνα συνειδητόν και ενιαίον και να οδηγήσει αυτήν εις την φυσικήν αποστολήν της»: Ενα ταμπλό με αυτό το απόσπασμα από το Ιδρυτικό Ψήφισμα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας υποδεχόταν τους συγκεντρωμένους στο κεντρικό αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιά.

Ξεκινώντας την ομιλία του, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ανέδειξε την ιστορική σημασία της ίδρυσης του Κόμματος στον Πειραιά. Οπως είπε, «αποδεικνύει ότι το ΚΚΕ γεννήθηκε μέσα στις ιστορικές εκείνες συνθήκες που το εργατικό κίνημα στον Πειραιά και σε όλη τη χώρα ωρίμαζε, μεγάλωνε, αναζητούσε νέους δρόμους για την ιδεολογική και πολιτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης, την οποία σηματοδότησε η γέννηση του ΚΚΕ, κάτω από την επίδραση της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης».

Πρόσθεσε ότι η Ιστορία της δράσης του Κόμματος εκείνα τα χρόνια είναι ένα πραγματικό μάθημα, δίνει συμπεράσματα, τα οποία δεν αφορούν το παρελθόν, έχουν άμεση σχέση με τη σημερινή δράση, στις σημερινές εξελίξεις, για τα καθήκοντα των κομμουνιστών.

Αναφερόμενος στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό σκηνικό μέσα στο οποίο έδρασε το ΚΚΕ από το 1918 έως το 1936, σημείωσε ότι αυτό το συνθέτουν: Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, η οικονομική καπιταλιστική κρίση, οι αλλαγές συμμαχιών τμημάτων της αστικής τάξης, οι αλλαγές στο αστικό πολιτικό σύστημα και στις μορφές της αστικής διακυβέρνησης, η άνοδος του φασισμού, η έξαρση του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος, η δράση του ρεφορμισμού και του οπορτουνισμού στο εργατικό - λαϊκό κίνημα κ.λπ.

Τόνισε ότι αντίστοιχα ζητήματα και εξελίξεις υπάρχουν και σήμερα, αν και έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τότε, και υπογράμμισε: «Το ΚΚΕ γνωρίζει πολύ καλά ποιο είναι το καθήκον του σήμερα. Γι' αυτό κρατάμε ψηλά τη σημαία της ταξικής πάλης και της αναγκαιότητας της επαναστατικής ανατροπής».

Ο ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος στάθηκε ειδικά στο ζήτημα του ιμπεριαλιστικού πολέμου, τονίζοντας ότι βασικά ζητήματα για κάθε πόλεμο είναι ποια τάξη τον κάνει, με ποιο σκοπό και σε ποια φάση της ιστορικής της ανάπτυξης. Οπως είπε, «η Ιστορία των πολέμων στις συνθήκες του καπιταλισμού επιβεβαιώνει ότι με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο συνεχίζεται, με άλλα, βίαια μέσα, η επίθεση της αστικής τάξης ενάντια στην εργατική τάξη της χώρας της και ως συμμετοχή στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ενώ η ειρήνη που ακολουθεί, αποτελεί τη συνέχεια αυτής της πολιτικής, με το πιστόλι στον κρόταφο των λαών, μέχρι την επόμενη ένοπλη σύγκρουση».

Υπογραμμίζοντας το σημερινό κίνδυνο της γενίκευσης τοπικών ή περιφερειακών συγκρούσεων, στο πλαίσιο ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου, ανέδειξε τις ευθύνες των κυβερνήσεων, όπως και της σημερινής. Επιπλέον, για τα καθήκοντα του εργατικού κινήματος και του Κόμματος, σημείωσε ότι απαιτείται ετοιμότητα και ο κάθε λαός να αναπτύξει τη δική του αυτοτελή δράση, να διεκδικεί σε κάθε καμπή και στιγμή τη δική του λύση, με κριτήριο τις δικές του ανάγκες και με στόχο την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, την αποδέσμευση από τις διάφορες ιμπεριαλιστικές ενώσεις.

Πρόσθεσε ότι «η πάλη για την υπεράσπιση των συνόρων, των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, είναι αναπόσπαστη από την πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και, βέβαια, δεν έχει καμία σχέση με την υπεράσπιση των σχεδίων του ενός ή άλλου ιμπεριαλιστικού πόλου, της κερδοφορίας του ενός ή του άλλου μονοπωλιακού ομίλου. (...)

Επιμένουμε να αναδεικνύουμε τον κίνδυνο εμπλοκής της χώρας μας σε ένα ιμπεριαλιστικό πόλεμο, με τεράστιες συνέπειες για τον ελληνικό λαό και τη νεολαία, γιατί ταυτόχρονα θα ξεσαλώσει η αστική τάξη της χώρας, θα ζητήσει από το λαό πλήρη υποταγή, θα πάρει μέτρα περιορισμού λαϊκών δικαιωμάτων κι ελευθεριών, στο όνομα του πολέμου και των εξωτερικών κινδύνων».

Μεγάλο τμήμα της έκθεσης ντοκουμέντων της περιόδου 1918 - 1936, που στήθηκε έξω από το αμφιθέατρο της εκδήλωσης ήταν αφιερωμένο στην εφημερίδα του Κόμματος, τον «Ριζοσπάστη».

«ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ Ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ" 12-ΣΕΛΙΔΟΣ. ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ 25.000 ΦΥΛΛΑ...», είναι ένας από τους χαρακτηριστικούς τίτλους της εποχής (1933), ενώ το ενδιαφέρον συγκέντρωσαν τα αποσπάσματα που καταγράφουν την προσπάθεια ανόδου της διακίνησης, με την άμιλλα ανάμεσα στις Οργανώσεις, αλλά και την αξιοποίηση εργατικών ανταποκριτών από εργοστάσια και άλλους χώρους δουλειάς. Στόχος του Κόμματος ήταν κάθε χώρος δουλειάς να έχει τον ανταποκριτή του, ώστε η κάθε είδηση, κάθε κινητοποίηση, κάθε νίκη ή ήττα να γίνεται κτήμα όλης της εργατικής τάξης.

Η έκθεση, εκτός από ένα ιδιαίτερο μάθημα Ιστορίας, έδινε πολύτιμα διδάγματα για την πορεία ωρίμανσης τόσο της φρέσκιας εργατικής τάξης που συγκεντρώνεται στον Πειραιά, λόγω της ανάπτυξης των μεγάλων επιχειρήσεων στην περιοχή, όσο και του Κόμματος, που από τα πρώτα του βήματα είχε να αντιμετωπίσει πολύ σύνθετα ζητήματα. Μέσα στα σχετικά ντοκουμέντα ήταν και οι «κάρτες μέλους» των πρώτων εργατικών οργανώσεων που σταδιακά εξελίχθηκαν σε συνδικάτα, ενισχύοντας την οργάνωση της εργατικής τάξης.

Ξεχωριστό κεφάλαιο ήταν αφιερωμένο στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και την προσφυγιά, στο πώς ο Πειραιάς μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή μετατράπηκε σε προσφυγούπολη, αλλά και στις προσπάθειες παρέμβασης του Κόμματος σε αυτό το εξαθλιωμένο εργατικό δυναμικό. Είναι χαρακτηριστικές οι διώξεις που υπέστησαν οι κομμουνιστές, επειδή, κόντρα στο ρεύμα, αποκάλυπταν τον πραγματικό, ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της μικρασιατικής εκστρατείας.

Μεγάλο κεφάλαιο της ταξικής πάλης, που προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και στην έκθεση είναι οι ηρωικές απεργίες, όπως αυτή των σιδηροδρομικών το 1921, κατά τη διάρκεια της μικρασιατικής εκστρατείας, η οποία προκάλεσε τη λυσσαλέα αντίδραση του αστικού κράτους. Αντίστοιχη μάχη ήταν και αυτή των εργαζομένων στον ηλεκτρισμό τον Νοέμβρη του 1921 που βύθισε επί διήμερο στο σκοτάδι την Αθήνα και τον Πειραιά.

Τα ταμπλό της έκθεσης κατέγραφαν επίσης την επίθεση της αστικής τάξης απέναντι στο ΚΚΕ που δεν γνώρισε διάλειμμα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, είτε με αστική δημοκρατία, είτε με ανοιχτή δικτατορία του κεφαλαίου.

Στο ίδιο πλαίσιο καταγράφεται και η αξιοποίηση των φασιστικών οργανώσεων από τους καπιταλιστές κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης του 1929 - 1933. Οι φωτογραφίες κομμουνιστών εργατών, τραυματισμένων από δολοφονικές επιθέσεις των φασιστών ήταν χαρακτηριστικές για τη δράση που αναλάμβαναν αυτές οι ομάδες. Ανάμεσα στα καθήκοντά τους πάντα ήταν και είναι οι επιθέσεις ενάντια στους κομμουνιστές, στους πρωτοπόρους εργάτες για λογαριασμό της εργοδοσίας. Στο στόχαστρό τους μάλιστα, όχι τυχαία, βρέθηκαν τόσο οι εθνικές μειονότητες, όσο και οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και τον Πόντο, τους οποίους κατηγορούσαν ως «μη καθαρόαιμους Ελληνες» ή «Τουρκόσπορους» που έπαιρναν τις δουλειές των ντόπιων...

Πλούσιο σε φωτογραφικό υλικό είναι το λεύκωμα που ετοίμασε η ΤΕ Πειραιά του ΚΚΕ με τίτλο «Πρώτα βήματα - Πρώτες μάχες. Το ΚΚΕ στον Πειραιά, 1918-1936», που διακινήθηκε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.

Οπως αναφέρεται στον επίλογο της καλαίσθητης έκδοσης: «Με το παρόν λεύκωμα δε θέλουμε να μείνουμε μόνο στο τι έγινε χτες. Η πείρα του χτες, οι παρακαταθήκες του κομμουνιστικού και του εργατικού κινήματος είναι όπλα που φωτίζουν το σήμερα. Το ΚΚΕ με τις σύγχρονες επεξεργασίες του, με το Πρόγραμμά του παλεύει για να ανταποκριθεί στα καθήκοντα του ταξικού αγώνα, για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, τιμώντας όπως πραγματικά αξίζει το ηρωικό του παρελθόν... Συνεχίζουμε!».

Τη δική της πολύτιμη συμβολή στην εκδήλωση είχε η θεατρική ομάδα της ΤΕ Πειραιά. Ο Δημήτρης Κανέλλος, η Πολυξένη Καράκογλου, ο Θοδωρής Καρέλας και οι Altera Vita που τραγούδησαν καθώς και όλοι οι ηθοποιοί υπό τη σκηνοθεσία της Αννας Λιανοπούλου ζωντάνεψαν με μοναδικό τρόπο πλευρές της συμβολής του ΚΚΕ στην εργατική πάλη την περίοδο 1918 - 1936.

Αποσπάσματα από δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη», γράμματα στρατιωτών από το μέτωπο της Μικράς Ασίας και μαρτυρίες προσφύγων μετά την Καταστροφή, δημιούργησαν κλίμα συγκίνησης και περηφάνιας για το μεγαλείο της εργατικής τάξης και του Κόμματός της, του ΚΚΕ. Με τον πιο ζωντανό τρόπο, οι συντελεστές της παράστασης έδωσαν την απάντηση στο ερώτημα «τι φταίει για τη μίζερη ζωή του εργάτη», που δεν είναι άλλο από τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια των καπιταλιστών. Ανάμεσα στα τραγούδια που ακούστηκαν ήταν η «Προσφυγιά», αλλά και μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Βάρναλη, όπως «Ο Οδηγητής», «Στην Εξορία», «Η μπαλάντα του Κυρ Μέντιου» κ.ά.

Ακόμα και το κλείσιμο της εκδήλωσης, με τους εκατοντάδες παρευρισκόμενους να τραγουδούν με πάθος και υψωμένη γροθιά τη «Διεθνή» ήταν ένα στιγμιότυπο μοναδικό. Μια δέσμευση ότι τα 100 χρόνια ζωής και δράσης που κλείνει το ΚΚΕ το 2018 θα σηματοδοτηθούν από την παραπέρα ισχυροποίηση του Κόμματος και την ενίσχυση της πάλης για την ανατροπή του σάπιου καπιταλισμού, για την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού.