Σε αντίθεση με όσα γράφονται το τελευταίο διάστημα σε αστικές εφημερίδες, η ψηφοφορία στην πρόσφατη σύνοδο της Ολομέλειας της Ευρωβουλής για την παραπάνω Οδηγία δεν αφορούσε την απόδοση των πνευματικών ή συγγενικών δικαιωμάτων στους καλλιτέχνες δημιουργούς για τα διακινούμενα από το διαδίκτυο έργα τους, αλλά το αν η επίμαχη Οδηγία θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Ευρωβουλής ή αν θα παραπεμφθεί στα άλλα όργανα της ΕΕ (Συμβούλιο και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) για να αποτελέσει αντικείμενο κρυφών διαπραγματεύσεων «κεκλεισμένων των θυρών». Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ, όπως είναι φυσικό και σύμφωνα με την πάγια τακτική της, καταψήφισε την παράκαμψη της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου για τη συζήτηση και της συγκεκριμένης πρότασης Οδηγίας. Ετσι, κάθε πολιτική δύναμη θα υποχρεωθεί να πάρει ξεκάθαρη θέση τόσο σε επιμέρους ζητήματα, όσο και στο σύνολο της προτεινόμενης ευρωενωσιακής νομοθεσίας.

Το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε τελικά να συζητήσει την εν λόγω πρόταση Οδηγίας σε Ολομέλειά του το φθινόπωρο. Δεν πρέπει βέβαια να υπάρχουν αυταπάτες ότι το Ευρωκοινοβούλιο - ως σημαιοφόρος της αντιλαϊκής, αντεργατικής πολιτικής - θα καταλήξει σε αποφάσεις οι οποίες θα προστατεύσουν το πλήθος των καλλιτεχνών δημιουργών που προωθούν τον αληθινό πολιτισμό απέναντι στα συμφέροντα των επιχειρηματικών κολοσσών της αποκαλούμενης από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις «πολιτιστικής βιομηχανίας». Ούτε ασφαλώς θα διαφυλάξουν τα δικαιώματα των πλατιών λαϊκών στρωμάτων στην απόλαυση της πολιτιστικής δημιουργίας.

Η συγκεκριμένη Οδηγία, σύμφωνα με τους εισηγητές της, επιχειρεί να πραγματοποιήσει ένα ακόμη βήμα στην εναρμόνιση του Δικαίου της ΕΕ για τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς, παίρνοντας υπόψη τις ψηφιακές και διασυνοριακές χρήσεις των προστατευόμενων έργων. Στην ουσία όμως προσπαθεί να διαμορφώσει ευνοϊκότερους όρους δραστηριότητας και κερδοφορίας για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια που εκμεταλλεύονται τους τομείς της έκδοσης εντύπων και βιβλίων και παραγωγής οπτικοακουστικών και μουσικών έργων, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού τους με τα μονοπώλια - παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών που ελέγχουν τη λειτουργία του διαδικτύου και τα οποία κατά κανόνα είναι αμερικανικά.

Σ' αυτήν τη σκληρή διαπάλη ανάμεσα στα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μονοπώλια, προσπαθεί να ενσωματώσει στο «ευρωπαϊκό» στρατόπεδο πανεπιστημιακούς, γενικά εκπαιδευτικούς, ερευνητές, καλλιτέχνες - δημιουργούς, δημοσιογράφους και συγγραφείς. Ετσι, με συγκεκριμένα άρθρα (3 - 6, 13 και 15) προβλέπει για τους πιο πάνω μία «εύλογη αποζημίωση» μεν, πάντα όμως ψίχουλα σε σχέση με τη μερίδα του λέοντος που καρπώνονται οι όμιλοι των μεγαλοεκδοτών και «παραγωγών» που εκμεταλλεύονται το καλλιτεχνικό και επιστημονικό έργο. Την ίδια στιγμή άλλωστε, με το άρθρο 11 θεσμοθετεί δικαιώματα στους εκδότες εντύπων, εντάσσοντας τα δικαιώματα αυτά στις περί πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων διατάξεις της Οδηγίας 2001/29ΕΚ, στις οποίες ήδη έχει εντάξει τους παραγωγούς μουσικών και οπτικοακουστικών έργων και τους καναλάρχες. Με το άρθρο 12 νομιμοποιεί τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων των συγγραφέων και δημοσιογράφων στους εκδότες. Να λοιπόν γιατί οι τελευταίοι μέσα από δημοσιεύματα στις εφημερίδες τους κόπτονται για τα δικαιώματα τάχα των καλλιτεχνών. Επιπλέον η διάταξη αυτή, παραχωρώντας πνευματικά ή συγγενικά δικαιώματα στους εκδότες αποτελεί κερκόπορτα που θα οδηγήσει όχι μόνο τους συγγραφείς και δημοσιογράφους, αλλά και τους δημιουργούς κάθε είδους τέχνης σε υποταγή στους μεγαλοεργοδότες τους. Την ίδια στιγμή θα αποτελέσει εργαλείο συσσώρευσης κεφαλαίων, αφού τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα είναι για τους καπιταλιστές ένα πολύ προσοδοφόρο εμπόρευμα. Μάλιστα, αν γίνει τέτοια μεταβίβαση, στην περίπτωση που το συγκεκριμένο έργο εντάσσεται στους περιορισμούς ή τις εξαιρέσεις που εισηγείται η Οδηγία, τότε προβλέπει τη χορήγηση εύλογης αποζημίωσης στον εκδότη από τον χρήστη. Ο συνδυασμός αυτών των διατάξεων υπονομεύει στην πράξη τα δικαιώματα των δημιουργών.

Εξίσου σημαντικό είναι και το άρθρο 14, που αναφέρεται στους κανόνες διαφάνειας προς τους δικαιούχους πνευματικών δικαιωμάτων. Το άρθρο δεν αποσαφηνίζει αν η υποχρέωση διαφάνειας αφορά τους Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ), τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών ή τους «παραγωγούς», εκδότες και γενικότερα εμπόρους των καλλιτεχνικών έργων. Επίσης δεν διευκρινίζει αν οι σχέσεις των δημιουργών με όλους αυτούς είναι σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο. Αυτή η ασάφεια στην πράξη θα λειτουργήσει σε βάρος των δημιουργών του καλλιτεχνικού έργου, αφού ο μόνος τρόπος να ελέγξουν το έργο τους είναι μέσα από τους ΟΣΔ που οι ίδιοι έχουν ιδρύσει και στους οποίους συμμετέχουν συλλογικά.

Με αφορμή τη συζήτηση για το άρθρο 13, καλλιτέχνες, συγγραφείς, άνθρωποι που εργάζονται στους τομείς των νέων τεχνολογιών και το διαδίκτυο ή τους ΟΣΔ, έχουν εμπλακεί σε μία διαμάχη με άξονα «ελευθερία ή έλεγχος στη διακίνηση των έργων στο διαδίκτυο». Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που υπάρχει εμπορική εκμετάλλευση έργων δημιουργών, ερμηνειών και εκτελέσεων, άμεση ή έμμεση, η χρήση των έργων δεν μπορεί να γίνεται χωρίς την άδεια από τους δικαιούχους και χωρίς να αμείβονται. Βέβαια, το γεγονός ότι η Οδηγία δεν προβλέπει ποινικές ρήτρες προς τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών και τους εμπόρους καθιστά μια σειρά διατάξεων ένα σκέτο ευχολόγιο. Εκείνο που χρειάζεται να διασφαλιστεί, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες της καπιταλιστικής αγοράς, είναι ότι η διακίνηση των έργων και η εντός ορίων απρόσκοπτη χρήση από χρήστες θα διεξάγονται χωρίς οικονομική και ηθική βλάβη των δημιουργών και των έργων. Είναι άλλο πράγμα αν ο καλλιτέχνης ή ο συγγραφέας θέλει και αφήνει ελεύθερο από δικαιώματα το έργο του. Εκείνος όμως που αντιμετωπίζει το διαδίκτυο ως μέσο διανομής του έργου του και ζει από αυτό, δεν μπορεί να μένει απροστάτευτος. Επίσης η χρήση αυτόματων φίλτρων βασισμένων σε αλγόριθμους για τον εντοπισμό διαδικτυακά διακινούμενων έργων είναι μέτρο επικίνδυνο, καθώς μπορεί να αποκλείσει τόσο έργα που ο δημιουργός ή ο ερμηνευτής τους επιθυμούν την ελεύθερη διάδοσή τους, όσο και τα απαλλαγμένα από πνευματικά δικαιώματα ή τα αποκαλούμενα «ορφανά» έργα, αυτά δηλαδή στα οποία δεν είναι γνωστός ο δημιουργός τους.

Παίρνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, το ΚΚΕ στην επικείμενη συζήτηση στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα των δημιουργών και όσες διατάξεις δίνουν την παραμικρή ανάσα σε αυτούς, αποκαλύπτοντας την ίδια στιγμή τη γενική γραμμή της Οδηγίας, η οποία ενισχύει τους μεγάλους ομίλους που εκμεταλλεύονται με όλα τα μέσα τα έργα των καλλιτεχνών, τη χρήση και αναπαραγωγή τους, βγάζοντας αμύθητα κέρδη. Στον σφοδρό ανταγωνισμό ανάμεσα στους ομίλους εκμετάλλευσης καλλιτεχνικού έργου και αυτούς των ψηφιακών πλατφορμών του διαδικτύου, με επίδικο την τελική διαμόρφωσή της Οδηγίας, τόσο οι δημιουργοί όσο και οι χρήστες του διαδικτύου δεν πρέπει να στοιχηθούν πίσω από το μέρος της μιας ή της άλλης πλευράς, αλλά να υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα.

Τη «λειτουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης» για την ...«ασφαλέστερη χρήση ναρκωτικών ουσιών» (!!) ζητάει και η «Δημοκρατική Συμπαράταξη» (ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ), η οποία μάλιστα σε ρόλο «λαγού» και σε πλήρη συνεννόηση με την κυβέρνηση κατέθεσε τροπολογία σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για ασφαλιστικά και άλλα εργασιακά θέματα. Η τροπολογία πρόκειται να συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής μέχρι αύριο.

Στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας, επιχειρείται να γίνει το μαύρο άσπρο μέσα μια κομπογιαννίτικη ανάλυση, που επιχειρεί να κρύψει κάτω από το χαλί τις αιτίες του προβλήματος των ναρκωτικών. Παρά τα προσχήματα που αξιοποιούνται για να μετατρέψουν το πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης σε ιατρικό και «δημόσιας τάξης», με την πρόταση αυτή επιχειρείται ουσιαστικά η μεταφορά της πιάτσας σε τέσσερις τοίχους, νομιμοποιώντας ουσιαστικά τη ναρκωκουλτούρα.

• «Ηδη λειτουργούν σε Ελβετία, Ολλανδία (...) με εξαιρετικά αποτελέσματα (EMCDDA - Eυρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών)», αναφέρεται στην τροπολογία.

Πράγματι, στην ΕΕ λειτουργούν 78 «shooting rooms» («χώροι να τρυπιέσαι»), από τα οποία τα 45 βρίσκονται στην Ολλανδία. Εκεί λειτουργούν παράλληλα με τα προγράμματα χορήγησης ηρωίνης σε χρήστες με την ευθύνη του κράτους και με εμπλοκή δήμων και 180 φορέων (υπουργεία, Τοπική Διοίκηση, εκκλησία, ΜΚΟ, ακόμα και του «Κόμματος των Ναρκωτικών»). Από τα ίδια τα στοιχεία που δίνει η κυβέρνηση της Ολλανδίας προς το EMCCDA, δεν προκύπτει από πουθενά η αποτελεσματικότητα αυτού του μέτρου ως προς τη μείωση της χρήσης ή ως προς τη μείωση των θανάτων από ηρωίνη. Αντίθετα διαγράφεται σταθερά αύξηση της χρήσης ηρωίνης. Επιπλέον, τα στοιχεία δείχνουν ότι λόγω των «shooting rooms» στην Ολλανδία δεν υπάρχει τάση ένταξης χρηστών σε πρόγραμμα θεραπείας.

Πατώντας στα υπαρκτά προβλήματα που δημιουργεί η ίδια τους η πολιτική, όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις στην Ελλάδα έχουν επιχειρήσει να περάσουν την ευρωενωσιακή Οδηγία για τη λειτουργία τέτοιων χώρων, ενώ θερμοί υποστηρικτές του εγχειρήματος είναι οι διοργανωτές των ναρκωφεστιβάλ και η δημοτική αρχή του δήμου Αθηναίων. Κατά τη φετινή Παγκόσμια Μέρα Κατά των Ναρκωτικών, εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας είχε εκφράσει τη θετική πρόθεση της κυβέρνησης να προωθήσει και νομοθετικά το θέμα.

Για το θέμα έχει παρέμβει στο παρελθόν το ΚΕΘΕΑ, επισημαίνοντας ότι η λειτουργία τέτοιων χώρων εγείρει σημαντικά ζητήματα, γιατί μπορεί να ενθαρρύνει τη χρήση, να ενισχύσει τοπικά τις «πιάτσες» και να μειώσει το κίνητρο για θεραπεία. «Παρ' όλα αυτά, η δημιουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης προβάλλεται από πολλές πλευρές ως καινοτόμος και "σωτήρια", χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα που ενισχύουν την αντίθετη άποψη», αναφέρει το Κέντρο. Να θυμίσουμε ότι το ΚΕΘΕΑ συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος στις «πιάτσες» εδώ και πολλά χρόνια, μέσα από προγράμματα φροντίδας της σωματικής και ψυχικής υγείας των εξαρτημένων στο δρόμο, τη λειτουργία χώρων διημέρευσης και υποστήριξής τους, τη διασύνδεσή τους με υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας, υγείας και απεξάρτησης. Βέβαια, όλοι αυτοί που ρίχνουν κροκοδείλια δάκρυα για το μέλλον των χρηστών δεν λένε κουβέντα για την υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση του Κέντρου.