Το κάλπικο δίλημμα «ανθυγιεινό επίδομα ή προστασία από τον επαγγελματικό κίνδυνο» δεν είναι καινούργιο. Εχει συνοδεύσει όλες τις προσπάθειες επίθεσης στο θεσμό των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ) από τις αρχές της δεκαετίας του '90. Σήμερα έρχεται αναπαλαιωμένο από την «κυβερνώσα Αριστερά», προετοιμάζοντας το έδαφος για να διεκπεραιώσει άλλη μια βρώμικη δουλειά υπέρ των επιχειρηματικών ομίλων...

Σε εφαρμογή του νόμου 4512/2018 με τη συγκρότηση επιτροπής για «τον προσδιορισμό συγκεκριμένων κριτηρίων» για το επίδομα, άμεσα, μέχρι τέλος του Μάη, στην πράξη μπαίνει στο στόχαστρο το ανθυγιεινό επίδομα των δημόσιων υπαλλήλων, ενώ αξιοποιείται μεθοδολογία για να συνεχιστεί η επίθεση συνολικά στο θεσμό των ΒΑΕ. Η μεθοδολογία θυμίζει όλες τις προηγούμενες Επιτροπές επίθεσης στο θεσμό των ΒΑΕ.

Την ίδια ώρα, συντηρούν την απαράδεκτη και προκλητική απόκρυψη χιλιάδων επαγγελματικών ασθενειών - αναπηριών, που χαρακτηρίζονται «κοινή νόσος»... Βαφτίζουν τον αποχαρακτηρισμό από τα ΒΑΕ και το κόψιμο του ανθυγιεινού επιδόματος «υπαγωγή των ειδικοτήτων/κλάδων και χώρων εργασίας στα ανωτέρω κριτήρια», λαμβάνοντας υπόψη «τα περιγράμματα θέσεων εργασίας - όπου αυτά υπάρχουν - και το βαθμό και τη συχνότητα έκθεσης στους παράγοντες με τους οποίους συνδέονται τα ανωτέρω κριτήρια». Υπογραμμίζονται ορισμένα κριτήρια, για να τονιστεί αυτό που και οι ίδιοι ομολογούν: Ο αποχαρακτηρισμός θα γίνει με βάση στοιχεία που δεν υπάρχουν!

Καμία επιστημονική τάχα «τεκμηρίωση» δεν μπορεί να κρύψει τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα που υπηρετούν. Δεν αναφερόμαστε μόνο στο προφανές, τη στοχευμένη απουσία καταγραφής της επαγγελματικής νοσηρότητας και της υποκαταγραφής των εργατικών «ατυχημάτων». Αν δεν υπάρχουν ούτε καν περιγράμματα θέσεων εργασίας, υπάρχουν μετρήσεις παραγόντων κινδύνου; Αν όχι, πώς προσδιορίζονται «ο βαθμός και η συχνότητα έκθεσης»; Αν πάλι υπάρχουν κάπου, από ποιον διενεργήθηκαν; Από τον εργοδότη ή από ιδιωτικές ΕΞΥΠΠ; Και τελικά η αποτύπωση, η εκτίμηση και η μελέτη του επαγγελματικού κινδύνου σκιαγραφούνται από το περίγραμμα έργου αυτής της Επιτροπής; Και θα ολοκληρωθεί σε λίγες συνεδριάσεις;

Παράλληλα, στελέχη του κυβερνητικού μηχανισμού αναμασούν το επιχείρημα ότι με το επίδομα εξαγοράζουν τάχα οι εργαζόμενοι τη συνέχιση της επιβάρυνσης της υγείας τους. Χαρακτηριστικά¹ σε άρθρο του ο κ. Γεωργακόπουλος, αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, υποστηρίζει:

«...Τι συμφέρει περισσότερο τον εργαζόμενο να διεκδικεί; Το ανθυγιεινό επίδομα, δουλεύοντας σε οποιεσδήποτε συνθήκες, ή τη διασφάλιση από κάθε εργοδότη και με τον αυστηρό έλεγχο των υπηρεσιών του κράτους των ενδεδειγμένων συνθηκών Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας;».

Παρακάτω, ο αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ φέρνει και συγκεκριμένα παραδείγματα από τον κλάδο των Κατασκευών και τους Οικοδόμους... Ισως γιατί γνωρίζει και αυτός ότι οι σχεδιασμοί δεν αφορούν μόνο το επίδομα στο Δημόσιο, αλλά συνολικά το θεσμό των ΒΑΕ...

Ας σταθούμε όμως σε αυτό καθ' αυτό το επιχείρημα... Λέει ο αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ και πρώην «εκπρόσωπος» των εργαζομένων:

«Τι θα ωφελήσει, π.χ., έναν οικοδόμο να παίρνει επίδομα ανθυγιεινό, όταν δε λαμβάνονται μέτρα ασφαλείας στην οικοδομή και πέσει από μια πρόχειρα στημένη σκαλωσιά; Τι θα ωφελήσει, π.χ., έναν εργαζόμενο στα χειρουργεία ενός νοσοκομείου, να διεκδικεί το ανθυγιεινό επίδομα και οι συνθήκες εργασίας να είναι επισφαλείς; (...) Αλήθεια, τι ωφελεί τον εργαζόμενο να παίρνει επίδομα ανθυγιεινό και να το ξοδεύει σε φάρμακα και υπηρεσίες Υγείας;».

Καταρχάς, οφείλουμε να αναρωτηθούμε ποιος τα λέει αυτά. Ποιος δικαιούται εν τέλει να τα λέει αυτά;

Δικαιούται, για παράδειγμα, ο εργοδότης του οικοδόμου να τον εγκαλεί λέγοντάς του: «Ντροπή σου να διεκδικείς να μη σου κόψω το επίδομα, την ώρα που σε βάζω να δουλεύεις σε ετοιμόρροπη σκαλωσιά για να βελτιώνω τα κέρδη μου...»;

Δικαιούται η κυβέρνηση που έχει επεκτείνει τις ελαστικές σχέσεις εργασίας στα νοσοκομεία σε βάρος της μόνιμης σταθερής δουλειάς, η κυβέρνηση που έχει επιδεινώσει την εντατικοποίηση της δουλειάς των υγειονομικών, να τους εγκαλεί ότι αντί να αντιστέκονται στην περικοπή του επιδόματος, θα έπρεπε να διεκδικούν ασφαλείς συνθήκες εργασίας;

Δικαιούται να χρησιμοποιεί αυτήν την επιχειρηματολογία μια κυβέρνηση που δεν διασφαλίζει, ως όφειλε, ασφαλείς συνθήκες εργασίας για τους υγειονομικούς, που δεν εφαρμόζει έστω και τα ελάχιστα μέτρα που είναι υποχρεωτικά από το νόμο, συνεχίζοντας την πάγια πρακτική και των προηγούμενων κυβερνήσεων, πολύ περισσότερο μια κυβέρνηση που επιδεινώνει τους όρους εργασίας των υγειονομικών και σε ό,τι αφορά την προστασία της υγείας και της ασφάλειάς τους... Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία από την εντατικοποίηση της δουλειάς λόγω της μεγάλης μείωσης του προσωπικού, της πρόσφατης νομοθέτησης του «διευθετημένου» χρόνου εργασίας καταρχήν στους γιατρούς, την επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας στα δημόσια νοσοκομεία. Οι σταθερές μόνιμες θέσεις εργασίας έχουν μειωθεί στη διάρκεια της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ κατά περίπου 1.600, σαν να έχει δηλαδή κλείσει άλλο ένα νοσοκομείο, και μάλιστα σχετικά μεγάλο...

Για να αντιστρέψουμε τα κάλπικα διλήμματα και να αποκαλυφθεί ο παραλογισμός, είναι σαν να λένε τα κυβερνητικά παπαγαλάκια: Εμείς θα σας κόβουμε το επίδομα και παράλληλα θα σας επιβάλλουμε ακόμα πιο άθλιους και επικίνδυνους όρους δουλειάς και εσείς θα πρέπει να διαλέξετε ποιο από τα δύο θα πρέπει να αποκρούσετε... Να διαλέξετε εσείς το σκοινί που θα σας περάσουμε στο λαιμό...

Από την κυβερνητική επίθεση και τη συνοδευόμενη προπαγάνδα αναδεικνύεται και η κοινή ρίζα της επίθεσης στο ανθυγιεινό επίδομα και της μη λήψης μέτρων για την προστασία της υγείας και ασφάλειας από τον επαγγελματικό κίνδυνο: Και τα δύο συνδέονται με την τόνωση της ανταγωνιστικότητας, την περικοπή δαπανών και τη διασφάλιση επιδοτήσεων και φοροαπαλλαγών για τη μεγαλοεργοδοσία και τους ομίλους. Οταν μάλιστα η επίθεση επεκτείνεται στο θεσμό των ΒΑΕ, συνολικότερα ακουμπάει σε πάγιες απαιτήσεις της αστικής τάξης για μείωση του λεγόμενου μη μισθολογικού κόστους και παράταση των ορίων συνταξιοδότησης...

Η επίθεση στο ανθυγιεινό επίδομα για τους δημόσιους υπαλλήλους είναι η εμπροσθοφυλακή της κυβερνητικής επίθεσης. Επιλέγουν (και προσδοκούν) να δώσουν με περιορισμένες αντιδράσεις την πρώτη μάχη για την επίθεση στα ΒΑΕ. Στη συνέχεια, δεν θα έχουν τίποτε άλλο να κάνουν από το να εφαρμόσουν τα ίδια κριτήρια περικοπών παντού, για λόγους «δικαιοσύνης και συνταγματικής νομιμότητας»...

Αξιοποιούν βρώμικη επιχειρηματολογία, επιδιώκοντας να μεταφέρουν τις ευθύνες των εργοδοτών, που δεν λαμβάνουν μέτρα προστασίας και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου, στους εργαζόμενους. Επιδιώκουν να σπιλώσουν το θεσμό των ΒΑΕ, ως δήθεν εξαγορά των εργαζομένων για την επιβάρυνση της υγείας τους.

Σε πείσμα όμως των κυβερνητικών προπαγανδιστών, ο θεσμός των ΒΑΕ δεν είναι απλά και μόνο ένα επίδομα. Κατά κύριο λόγο, συνδέεται με τη μειωμένη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου. Είναι πλήρης σύνταξη με χαμηλότερα όρια συνταξιοδότησης, ρύθμιση απολύτως λογική, αναγκαία και προληπτικού χαρακτήρα για εργαζόμενους που λόγω της εργασίας τους, λόγω της φύσης του επαγγέλματός τους, λόγω του επαγγελματικού κινδύνου, φθείρεται η υγεία τους γρηγορότερα.

Αυτό το προληπτικό μέτρο, αυτήν τη δυνατότητα προστασίας της υγείας των εργαζομένων από τη συνέχιση της φθοράς της υγείας τους δεν την παζαρεύουμε, αντίθετα, απαιτούμε τη διεύρυνσή της, να συμπεριληφθούν όλοι οι κλάδοι, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που εκτίθενται σε ομοιογενείς ανθυγιεινές συνθήκες. Διεκδικούμε ακόμα μεγαλύτερη μείωση των ορίων συνταξιοδότησης για τα ΒΑΕ, στα 50 για τις γυναίκες και 55 για τους άντρες. Διεκδικούμε η μειωμένη έκθεση να μην αφορά μόνο τα όρια συνταξιοδότησης, αλλά και τον ημερήσιο χρόνο εργασίας, απαιτώντας σταθερό 5ήμερο, 6ωρο, χωρίς καμία διευθέτηση. Διεκδικούμε μεγαλύτερα διαλείμματα στη διάρκεια της εργάσιμης μέρας, περισσότερες μέρες άδειας το χρόνο.

Με αυτά τα μέτρα και με την πλήρη εφαρμογή τους μπορεί ο θεσμός των ΒΑΕ να συμβάλλει στην προστασία της υγείας και της ασφάλειας όσων εργάζονται σε θέσεις εργασίας με χαρακτηριστικά ιδιαίτερης επιβάρυνσης από τον επαγγελματικό κίνδυνο, αυξημένης φθοράς της υγείας. Αυτά τα μέτρα προστασίας ΔΕΝ ανταλλάσσονται. Και οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν στο νου τους:

Οσοι βάζουν μπροστά το ανθυγιεινό επίδομα για να επιτεθούν στο θεσμό των ΒΑΕ, υπηρετούν στην πραγματικότητα τις επιταγές της αστικής τάξης για γενική αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης.

Οσοι μας καλούν να απεμπολήσουμε την υπεράσπιση του θεσμού των ΒΑΕ και να διεκδικούμε μέτρα προστασίας, πρακτικά μας υποδεικνύουν να επιλέξουμε ποιο από τα διαθέσιμα μέτρα προστασίας θα εφαρμοστεί και ποιο όχι.

Και είναι τόσο παράλογο, σαν να λέγαμε στον οικοδόμο τι προτιμάς, σταθερή σκαλωσιά ή ζώνη ασφαλείας; `Η, για να το μεταφέρουμε στο παράδειγμα των ΒΑΕ, τι προτιμάς, ΒΑΕ ή προστατευτικά άρβυλα και δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα; Πολύ περισσότερο που ακόμα και μετά από τη λήψη μέτρων προστασίας (που δεν λαμβάνουν), ακόμα και με την αξιοποίηση σύγχρονης τεχνολογίας (όταν και εφόσον αξιοποιείται, με κριτήριο πάντα όχι την ολόπλευρη προστασία της υγείας, αλλά το αν είναι ανταποδοτική για την κερδοφορία), ο βαρύς και ανθυγιεινός χαρακτήρας παραμένει. Η υγεία των εργαζομένων στα ΒΑΕ εξακολουθεί να φθείρεται, ο κίνδυνος ατυχήματος εξακολουθεί να απειλεί, και να απειλεί ακόμα περισσότερο γερασμένους ή πιο γερασμένους οργανισμούς.

Προφανώς η λήψη όλων των δυνατών μέτρων προστασίας της υγείας μας αποτελεί προμετωπίδα του διεκδικητικού μας πλαισίου και για τα ΒΑΕ και για όλους τους κλάδους. Παράλληλα, υπερασπιζόμαστε το θεσμό των ΒΑΕ και απαιτούμε τη διεύρυνσή του.

Οσο για το ανθυγιεινό επίδομα, δεν το χάρισε κανείς στους εργαζόμενους και δεν θα αφήσουμε κανέναν να τους το κλέψει. Αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος της αξίας της εργατικής δύναμης, που φθείρεται ακόμα πιο γρήγορα, ακόμα πιο βίαια. Εργοδοσία και κράτος οφείλουν να πάρουν όλα τα μέτρα για την προστασία από τον επαγγελματικό κίνδυνο, αλλά και να πληρώσουν την αξία της εργατικής δύναμης που φθείρουν.

Στο κάτω - κάτω, αυτά που «πληρώνει» η εργοδοσία στην ουσία είναι μικρό μέρος από την υπεραξία που παράγουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και αποτελεί το κέρδος του εργοδότη. Δεν βάζει τίποτα από την τσέπη του. Το ανθυγιεινό επίδομα αποτελεί δίκαιη κατάκτηση στις Συλλογικές Συμβάσεις κλάδων που έχουν ενταχτεί στα ΒΑΕ και δικαιολογημένα δεν το παζαρεύουν οι εργαζόμενοι και το ταξικά προσανατολισμένο συνδικαλιστικό κίνημα. Διεκδικούμε να πληρώνει το κράτος με επιβάρυνση του κεφαλαίου το σύνολο του επασφάλιστρου για τα ΒΑΕ για τους ιδιωτικούς και δημόσιους υπαλλήλους. Να καταργηθεί η εισφορά των εργαζομένων που σήμερα είναι το μεγαλύτερο μέρος. Αποτελεί δίκαιο αίτημα η διεύρυνση του θεσμού στον δημόσιο τομέα και της καταβολής του ανθυγιεινού επιδόματος.

Στο πλαίσιο και του αγώνα για ΣΣΕ, αντιστρέφουμε τα κάλπικα διλήμματα και σηκώνουμε το γάντι για την υπεράσπιση των ΒΑΕ, τη διεκδίκηση όλων όσων απαιτούνται για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Την αξιοποίηση όλων των κατακτήσεων της επιστήμης σε γνώση, έρευνα και τεχνικά μέσα. Είτε δουλεύουμε σε ΒΑΕ είτε όχι, στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.

Και κυρίως, μαθήματα από τα κυβερνητικά παπαγαλάκια - που έχουν και βρώμικη προϋπηρεσία ως πέμπτη φάλαγγα στο συνδικαλιστικό κίνημα - δεν δεχόμαστε!

Σημείωση

1.^ Το παράδειγμα είναι ενδεικτικό. Και άλλα κυβερνητικά στελέχη σε ημερίδες, συνέδρια και αλλού αναμασούν αυτό το επιχείρημα.