ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Μάρκος, ο πρώτος διδάξας

Ενας αιώνας συμπληρώνεται σήμερα από τη γέννηση του Μάρκου Βαμβακάρη

«Εγεννήθηκα στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων στην ωραία Σύρα και συγκεκριμένα σε μια φτωχική συνοικία της Ανω Χώρας ονομαζόμενη Σκαλί το έτος 1905 στις 10 Μαΐου ημέραν Τετάρτη και ώρα τρίτη πρωινή, από γονείς πάμπτωχους...». Στην ωραία Σύρα, πριν έναν ακριβώς αιώνα, πρωτοείδε το φως ο σπουδαίος λαϊκός συνθέτης Μάρκος Βαμβακάρης. Ο Μάρκος της φτώχειας και της μαγκιάς, που έγινε η σημαντικότερη φυσιογνωμία του ρεμπέτικου τραγουδιού, αφού ήταν εκείνος που έβγαλε το μπουζούκι από το περιθώριο και το επέβαλε σαν όργανο.

Εχοντας περάσει τα παιδικά του χρόνια μέσα στη φτώχεια, ο Μάρκος στα 13 του το «σκάει» για τον Πειραιά, όπου κάνει δουλιές του ποδαριού και στη συνέχεια εργάζεται ως εκδορέας στα σφαγεία. «Εκεί στα Ταμπούρια, όχι μόνον μυήθηκα στη σκληρή ζωή του εργάτη... μα το πιο σπουδαίο απ' όλα ξεμυαλίστηκα με το όργανο αυτό, το μπουζούκι», αναφέρει στην αυτοβιογραφία του. Το όργανο το έμαθε «σε έξι μήνες. Κανένας δε μου έκανε μαθήματα στο μπουζούκι. Οχι, τίποτες. Για μένα το μόνο σχολείο ήταν ο τεκές. Ακουγα τους παλιούς και έπαιζα». Τακτικός θαμώνας στους τεκέδες, που γέμιζαν τον Πειραιά, ο Βαμβακάρης έζησε από κοντά τους μάγκες και το περιθώριο. Ομως ήταν αυτός ο ίδιος που έβγαλε το μπουζούκι από το περιθώριο και καθιέρωσε την κομπανία με «μπουζουκομπαγλαμάδες». Το 1934 με τον Γιώργο Μπάτη, τον Αντώνη Δελιά και τον Στράτο Παγιουμτζή αποτέλεσαν την ξακουστή πειραιώτικη τετράδα, το πρώτο συγκρότημα με μπουζούκια, στο κέντρο του Σαραντόπουλου, στην Ανάσταση του Πειραιά. Από τότε, χάρη στον Μάρκο, επικρατεί το «πειραιώτικο» ρεμπέτικο, που αφομοιώνει το ήθος και τα διδάγματα της Ανατολής μέσα από μια νέα επεξεργασία με βάση το μπουζούκι. Δημιουργούνται τα σημαντικότερα δείγματα αυτής της παράδοσης, τα «κλασικά» στη μορφή, στο περιεχόμενο και στη λειτουργία τους ρεμπέτικα τραγούδια.

Ο Βαμβακάρης ήξερε, όσο κανείς άλλος, τους «δρόμους», τις παραδοσιακές κλίμακες και τα κουρδίσματα του τρίχορδου μπουζουκιού. Ανάμεσα στα τραγούδια του: «Η Φραγκοσυριανή», «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν», «Τα έμορφα τα γαλανά σου μάτια», «Αντιλαλούν οι φυλακές», «Ολοι οι ρεμπέτες του ντουνιά», «Για σένα μαυρομάτα μου», «Δε θέλω πλούτη και λεφτά», «Η κλωστηρού», «Ο Μάρκος πολυτεχνίτης», «Ο Μάρκος υπουργός», «Οσοι έχουνε πολλά λεφτά» και τόσα άλλα. Ομως παρότι ήταν αυτός που άρχισε «όλο αυτό το νταλαβέρι του λαϊκού τραγουδιού», όπως έλεγε στην αυτοβιογραφία του, «δεν ωφελήθηκα οικονομικώς όσο όλοι αυτοί οι μπουζουξήδες που είναι τώρα και κάνουν το μέγα και τρανό... Εγώ ποτέ δεν ήμουνα φίλος του χρήματος. Αυτό που ήθελα το έκανα. Είμαι ο Μάρκος. Από το σπίτι το δικό μου εδώ πέρα πηγάζει η αλήθεια όλη για το μπουζούκι. Οσοι άλλοι να πούνε και να δείξουνε, δε θα ξέρουν ό,τι ξέρω εγώ για το μπουζούκι, διότι εγώ υπέφερα για το όργανο αυτό... τα πάνδεινα». Ο Μάρκος «έφυγε» από τη ζωή πριν από τριάντα τρία χρόνια πάμφτωχος και παραπονεμένος, καθώς δεν προσχώρησε στο «παιχνίδι». Παρότι άλλοι θησαύρισαν μέσα από το έργο του, ο ίδιος, μη έχοντας πόρους, πέθανε σ' έναν από τους διαδρόμους του Ερυθρού Σταυρού.

Ο δήμαρχος Νίκαιας, Στέλιος Μπενετάτος, σε χτεσινή δήλωσή του για την 100ή επέτειο γέννησης του μεγάλου δημιουργού, τόνισε, ανάμεσα σε άλλα: «Η Κοκκινιά νιώθει ιδιαίτερη τιμή, που, ως δεύτερη πατρίδα του μετά τη Σύρο, φιλοξένησε τον λαϊκό δημιουργό, το έργο του οποίου αποτέλεσε τη γέφυρα που ένωσε το δημοτικό μας τραγούδι με το ρεμπέτικο. Ως πηγή έμπνευσης επηρέασε όλους τους κατοπινούς δημιουργούς του τραγουδιού, λαϊκού και έντεχνου. Τη μνήμη του, μας θυμίζουν οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου ("Τα κατά Μάρκον"): "Γεια σου ρε Μάρκο Βαμβακάρη/της μοναξιάς μας ουρανέ/που κόβεις βόλτες στο φεγγάρι/κι έλεγες δύσκολα το ναι"».

«ΠΑΤΡΑ 2006»

Πολύπλευρα αντιδραστικό πρόγραμμα

Θέλουν τους Πατρινούς, «εθελοντές» των «χορηγών»!

Με πολιτικό στόχο την καπιταλιστική «ευρωπαϊκή ενοποίηση», μέσω του... «μάρκετινγκ», την ενεργή ανάμειξη του κεφαλαίου μέσω των «χορηγών» και την ιδεολογική χειραγώγηση με βάση τον «εθελοντισμό», θα «πορευτεί» το πρόγραμμα της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάτρα 2006».

«Κομμένο» και «ραμμένο» στην αντιδραστική φιλοσοφία του νόμου για τη σύσταση του φορέα της πολιτιστικής πρωτεύουσας, του οποίου θα υπερισχύει η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης έναντι της εθνικής νομοθεσίας «προκειμένου να έχει ευελιξία στην εκπλήρωση του σκοπού του», το πρόγραμμα στοχεύει να «τσουβαλιάσει» το λαό της Πάτρας σε φιέστες με μοναδικό περιεχόμενο την προπαγάνδιση της «ευρωπαϊκής ενοποίησης».

Στο παραπάνω πλαίσιο εντάσσεται και το πρόγραμμα του Οργανισμού «Πάτρα 2006» υπό τον τίτλο «Ολη η Ευρώπη μια Πόλη», το οποίο, σύμφωνα με τους διοργανωτές «εστιάζει στις εθελοντικές υπηρεσίες κάθε Δημοτικού Διαμερίσματος της πόλης, το οποίο θα αναλάβει να φιλοξενήσει ορισμένες από τις χώρες της Ευρώπης σε ξεχωριστά δεκαήμερα». Για το σκοπό αυτό, από 13-15/5 θα επισκεφθούν την Πάτρα οι πρεσβευτές των 25 χωρών της ΕΕ. Οι εκδηλώσεις θα περιλαμβάνουν από μουσική, μέχρι «δράσεις»(!) για την... «επιχειρηματικότητα». Μάλιστα, ο φορέας «φιλοδοξεί» για τον δικτυακό τόπο του να «αποτελέσει ένα παρατηρητήριο της πορείας προς την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση».

Φυσικά, εκτός των άλλων η «Πάτρα 2006» θα «δημιουργήσει τις συνθήκες» για την «αποτελεσματική προβολή» και των επιχειρήσεων και φορέων που θα στηρίξουν το πρόγραμμα, ενώ, το «Ολη η Ευρώπη μια Πόλη» θα χρηματοδοτηθεί από την «Πάτρα 2006» με 100.000 ευρώ και τα άλλα 200.000 τα «ψάχνει» από τους ιδιώτες.

Στην ίδια λογική κινείται η «φιλοσοφία» όλου του προγράμματος (καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο Θάνος Μικρούτσικος) το οποίο θα κινηθεί στο πολύπλευρα αντιδραστικό πλαίσιο μιας «διαρκούς διαδικασίας ανάπτυξης» στο «γενικότερο πλαίσιο της μετα-βιομηχανικής εποχής (σ.σ.!), της οικονομίας που βασίζεται στις υπηρεσίες και ιδιαίτερα στον τουρισμό (...)» πλαίσιο που μάλιστα δηλώνεται ως «μονόδρομος» για την Πάτρα!

Είναι χαρακτηριστικό, πως ενώ προβλέπονται και συνέδρια με τίτλους όπως «Τι γίνεται με την Ευρώπη», καθώς και φεστιβάλ... θρησκευτικής τέχνης που εστιάζεται στον Αγιο Ανδρέα, ωστόσο, παρά το ότι το 2006 συμπληρώνονται 60 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη, δεν προβλέπεται ούτε «μισή» εκδήλωση...

Μνήμη Χρ. Γρηγορίου

Στη μνήμη του μουσικοσυνθέτη Χρήστου Γρηγορίου, που «έφυγε» αναπάντεχα και άδικα στα 28 του χρόνια, τον περασμένο Δεκέμβρη, αφιερώνεται η εκδήλωση που πραγματοποιείται σήμερα (9μμ), στο μουσικό κέντρο «Διπλόχορδο», στο Γαλάτσι (Αγ. Λαύρας 13, δίπλα στο Αστυνομικό Τμήμα). Ο Χρ. Γρηγορίου ασχολήθηκε από μικρός με τη μουσική, ιδιαίτερα τη λαϊκή και το μπουζούκι. Συμμετείχε στην ορχήστρα της ΕΡΤ, ενώ συνεργάστηκε με τον μουσικοσυνθέτη Χρήστο Νικολόπουλο και τον Λάκη Χαλκιά. Συνθέτης ο ίδιος, είχε κάνει τα τελευταία χρόνια τα πρώτα του βήματα στη δισκογραφία. Εχοντας προοδευτικές ιδέες και αντιλήψεις, συμμετείχε ανελλιπώς τα τελευταία χρόνια στις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ της ΚΝΕ - ΟΔΗΓΗΤΗ, συμβάλλοντας στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα.

Για τη «Μάνααα... »

Παρουσίαση του βιβλίου της Μαριάνθης Αλειφεροπούλου - Χαλβατζή «Μάνααα...» θα γίνει το Σάββατο 14 Μάη (7μμ) στην αίθουσα συνεδριάσεων του Νομαρχιακού Συμβουλίου Κοζάνης. Την εκδήλωση διοργανώνουν το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης Κοζάνης και οι εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Εκδήλωση, για το ίδιο βιβλίο θα γίνει και την Κυριακή 15 Μάη (7 μμ) στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, με διοργανωτές τον Σύλλογο Γυναικών Φλώρινας, το βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Εποχή» και τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή». Στην παρουσίαση στη Φλώρινα θα παραβρεθεί και η συγγραφέας του βιβλίου.

Η Ελλάδα ως ... ντεκόρ

Σε εφαρμογή, φαίνεται, πως «μπαίνει» η μετατροπή της Ελλάδας σε «σκηνικό» κινηματογραφικών υπερπαραγωγών με ό,τι αυτό θα σημάνει για την εθνική κινηματογραφία, από τις σχέσεις εργασίας μέχρι και την ακόμη μεγαλύτερη υποβάθμιση του αιτήματος για δημόσια, ανώτατη σχολή κινηματογράφου.

Χτες, η αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού, Φάνη Πάλλη - Πετραλιά συναντήθηκε με τον σκηνοθέτη και πρόεδρο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Παντελή Βούλγαρη και τον Ελληνοκαναδό παραγωγό ταινιών, Νίκο Μιρκόπουλο. Ο τελευταίος είναι πρόεδρος του μεγαλύτερου κινηματογραφικού στούντιο του Καναδά, του «Cinespace Studios», στο οποίο έχουν γυριστεί υπερπαραγωγές χολιγουντιανής υποκουλτούρας όπως οι ταινίες «Resident Evil II» και «X-Men»!

Αυτά δεν εμπόδισαν την αναπληρώτρια υπουργό να πει ότι «δίνεται μία πολύ καλή ευκαιρία στην Ελλάδα να γίνει κέντρο διεθνούς κινηματογράφου» και τον Π. Βούλγαρη να συστήσει τον μεγαλοπαραγωγό σχεδόν ως ...«ευεργέτη»: «Το ενδιαφέρον του πάντα ήταν να φτιάξει κάτι στον τόπο του».

Εμείς απλώς θεωρούμε ότι οι Ελληνες κινηματογραφιστές μάλλον έχουν ακόμη ένα λόγο για να ανησυχούν...