Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις του 17ου Φεστιβάλ Πάτρας.Αύριο και την Πέμπτη το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών θα παρουσιάσει στο αρχαίο Ωδείο της πόλης την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή,σε μετάφραση Κ. Χ. Μύρη,σκηνοθεσία Κώστα Μπάκα,σκηνικά - κοστούμια Γιάννη Μετζικώφ,χορογραφίες Ντόρας Τσάτσου και μουσική Γιώργου Τσαγκάρη.Παίζουν: Φιλαρέτη Κομνηνού, Στέφανος Κυριακίδης, Γιώργος Σίσκος, Χαριτίνη Καρόλου, Χρήστος Μωραϊτης κ. ά. Μετά την παράσταση θα τιμηθεί η Ντόρα Τσάτσου για την πολύχρονη προσφορά της.Στις 4 Σεπτεμβρίου, ο Θεατρικός Οργανισμός "Πολιτεία" θα παρουσιάσει τη"Φόνισσα" του Αλ. Παπαδιαμάντη σε διασκευή και σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη,σκηνικά - κοστούμια Ερσης Δρίνη.Παίζουν: Λυδία Κονιόρδου, Ανδριανή Τουντοπούλου, Μάρθα Φριτζίλα, Μίνα Λοϊζου, Μαρία Καντιφέ, Σωτήρης Χατζάκης, κ.ά.

Τον "Κύκλο με την κιμωλία" του Μπέρτολτ Μπρεχτ,θα παρουσιάσει το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου,στις 5 Σεπτεμβρίου, με μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη,σε σκηνοθεσία Κώστα Ν. Φαρμασώνη,σκηνικά - κοστούμια Μιχάλη Σδούγκου και μουσική Κώστα Θωμαϊδη.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Σταύρος Παράβας, Ελευθερία Βιδάκη, Γιάννης Κρανάς, Γιάννης Παπαθανάσης,κ. ά.

"Ορέστης" με το "Θέατρο Τέχνης"

Ο Ευριπίδης δε χαρακτηρίζεται τυχαία ο "μέγιστος" των τριών τραγικών. Αν η θεοσέβεια, κυρίως, υπήρξε η κυρίαρχη "πηγή" και η υπερβατική, θεόθεν "μοίρα" του ανθρώπου ο κινητήριος μοχλός της αισχυλικής τραγωδίας, αλλά εν πολλοίς και της πιο γήινης του Σοφοκλή, η ευριπίδεια τραγωδία φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του πολιτικά και κοινωνικά ανήσυχου, του νεοτεριστή και αμφισβητία των παγιωμένων θεσμών, εξουσιών, ιδεών και αξιών, του εκ πεποιθήσεως δεινού ρεαλιστή και ακόμα δεινότερου ψυχογράφου. Αναμφίβολα ο Ευριπίδης υπήρξε ο "θεμελιωτής" του πολιτικού και του ψυχολογικού θεάτρου. Τρανή απόδειξη ο "Ορέστης" του. Ο βαρύτατα πάσχων γιος του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας. Ο πάσχων ψυχολογικά, αφού ο θεϊκός χρησμός τον έσπρωξε να γίνει φονιάς, να σφάξει την πατροκτόνα μάνα του και τον συνεξουσιαστή εραστή της, αλλά και πολιτικά, αφού το κληρονομικό του δικαίωμα στην εξουσία δεν υπολογίζεται από τον υποχείριο της Ελένης, δειλό και υποκριτή Μενέλαο και η ποινή του για την πράξη του θα 'ναι θάνατος.

Ετσι αρχίζει η δαιμόνιας πλοκής, ψυχογραφική και πολιτική και αίσιου τέλους "τραγωδία", αφού ο Ευριπίδης βάζει τον... υπεύθυνο για την πράξη του Ορέστη "από μηχανής θεό" να θέσει στο δικαστήριο "θεϊκό" του... βέτο, ώστε ο Ορέστης να αθωωθεί, να "θεραπευτεί" από τις Ερινύες που τυραννούν τη συνείδησή του και να ανακτήσει μερίδιο εξουσίας, στα πλαίσια... βεβαίως νέων θεσμικών δεδομένων και πολιτικών συμβιβασμών.

Ο Γιώργος Χειμωνάς,με τον ποιητικής πάντα αίσθησης και συμβολοποιητικής δύναμης μεταφραστικό λόγο του, έγινε ο "οδηγός" της προσεκτικής, με μέτρο και ισορροπημένα περάσματα από το τραγικό, στο ψυχολογικό, στο πολιτικό και στο διάχυτο από τα μέσα του μύθου ειρωνικό στοιχείο, σκηνοθεσία του Μίμη Κουγιουμτζή.Σκηνοθεσία καλοδουλεμένη ιδιαίτερα στους ρόλους, λιγότερο όμως στο Χορό όπου ήταν έκδηλη - και χορογραφικά (Κωνσταντίνος Ρήγος) - μια αμηχανία ως προς τα πού να τείνουν τα χορικά σε αυτή την αμφίσημη τραγωδία. Αμηχανία, έκδηλη και στην ταλαντευόμενη υφολογικά, οπωσδήποτε όμως πολύ ενδιαφέρουσας στους ρυθμούς και στα μελίσματά της μουσική του Θάνου Μικρούτσικου.Αντίθετα, το εξαιρετικά καλαίσθητο, λιτό, αφαιρετικό σκηνικό και τα συμβολοποιητικά κοστούμια του Δημήτρη Μυταρά σηματοδότησαν και την αμφισημία του μύθου και τους υπαινιγμούς της σκηνοθετικής ανάγνωσης.

Η εμπειρία της στο αρχαίο δράμα, τα ασκημένα και δυναμικά εκφραστικά της μέσα συντρόφευσαν την εξαιρετική, αυτοελεγχόμενη ερμηνεία της Ρένης Πιττακή,ερμηνεία που υπογράμμισε το τραγικό στοιχείο. Ψυχοσωματική, έντονη χροιά, σχεδόν νατουραλιστικού, ψυχολογικού θεάτρου, με πολύ καλές στιγμές, στιγμές δύναμης και αλήθειας, είχε η ερμηνεία του πάντα ανήσυχου υποκριτικάΓιώργου Κιμούλη.Η εμπειρότατη στο είδος Μιράντα Ζαφειροπούλου,ενσάρκωσε πλαστικά με το λόγο και την κίνηση, όλη τη χάρη και το ψεύδος, όσα συνοδεύουν το βίο και τους μύθους της Ελένης. Αληθινή υποκριτική έκπληξη αποτέλεσε η έμμεσα, χωρίς τα συνήθως εύκολα για το ρόλο τερτίπια, σατιρική ερμηνεία του Γιάννη Δεγαϊτη στον Μενέλαο. Το "Θ. Τ." ανέδειξε έναν πολύ ταλαντούχο κωμικής κυρίως στόφας, εκφραστικότατο καθ' όλα, νέο ηθοποιό. ΤονΕυριπίδη Λασκαρίδη,που υποδύθηκε απολαυστικά τον ευνούχο Φρύγα, υπογραμμίζοντας το ειρωνικό στοιχείο στο ευριπίδειο δράμα. Καλές ερμηνείες κατέθεσαν και οι Περικλής Καρακωνσταντόγλου, Παντελής Παπαδόπουλος, Τάσος Αποστόλου.

Η στήλη διαφωνεί με το σύνηθες στην Ελλάδα "ό,τι δηλώσεις είσαι". Διαφωνεί, λ. χ, με όσους χωρίς να έχουν σπουδάσει και μοχθήσει πραγματικά πάνω σε μια γλώσσα δηλώνουν "μεταφραστές" της. Ιδιαίτερα όταν αυτό το δηλώνουν για την αρχαία γλώσσα μας και τη δραματουργική ποίησή της. Ολο και περισσότεροι τα τελευταία χρόνια δηλώνουν "μεταφραστές" αρχαίου δράματος (τραγωδιών και κωμωδιών) και θαρρούν ότι με τον όρο "ελεύθερη απόδοση" ή "δραματουργική επεξεργασία" αποκτούν και μεταφραστικό "ελευθέρας". Σ' αυτό το λάθος, υπέπεσε και ο ταλαντούχος κινηματογραφικά, σκηνοθέτης της εξαιρετικής παράστασης του "Γυάλινου κόσμου", Δημήτρης Μαυρίκιος,ανεβάζοντας τη σοφόκλεια "Ηλέκτρα".Αποτέλεσμα, η μετάφραση - δραματουργική επεξεργασία του και ο λόγος του να προδίδουν αμηχανία (άλλοτε "ποιητικώς" τραγικού και άλλοτε πεζολογούντος) μεταφραστικού ύφους, δάνεια λέξεων από άλλες μεταφράσεις, και μπέρδεμα στην ερμηνευτική κατεύθυνση της παράστασης.

Μπέρδεμα που κυμάνθηκε μεταξύ της θαυμάσιας, πράγματι, αλλά και κινηματογραφικής λογικής μουσικής του ταλαντούχου συνθέτη Παναγιώτη Καλαντζόπουλου,της μεταμοντέρνας όψης (με τα καλαίσθητους - όντως - εντυπωσιακά φωτιστικά εφφέ του Λευτέρη Παυλόπουλου,τη χρήση τηλεοπτικής οθόνης και ηλεκτροηχητικών, το "ουδέτερο" σκηνικό και τα περιοδεύοντα ανά τους αιώνες κοστούμια του Γιώργου Πάτσα), αποστασιοποίησης (λ.χ. η είσοδος του Χορού εν είδει πρόβας θιάσου, η στιγμιαία ένταξη στη σκηνή του Παιδαγωγού και η παρουσία του κυρίως μεταξύ των θεατών, η σύμπλεξη και απόδοση ρόλων από έναν ηθοποιό) και ποικίλων θεατρικών ειδών και ερμηνειών από τους ηθοποιούς. Αναλογούσας στο τραγικό είδος - με θαυμάσιες στιγμές - ερμηνεία από την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (Ηλέκτρα). Ρεαλιστική και εσωτερικής αλήθειας από την ταλαντούχα Μαρία Κεχαγιόγλου (Χρυσόθεμις). Νατουραλιστική από τον εκφραστικό Νίκο Καραθάνο (Ορέστης), ακαδημαϊκής, ρητορικής παράδοσης από τη Λίνα Λαμπράκη και παραπέμπουσας κάπου μεταξύ όπερας και οπερέτας (βοηθούντων και των κοστουμιών) οι ερμηνείες της Μαρίας Κατσιαδάκη και του Αριστοτέλη Αποσκίτη.Οσο για τις ηθοποιούς του Χορού όσο κι αν βοήθησε η άξια μουσική διδασκαλία της Ολυμπίας Κυριακάκη,έμειναν ουσιαστικά αδίδακτες στο λόγο και την κίνηση.

Η υπογράφουσα θεωρεί - αν μπόρεσε να την αντιληφθεί σωστά - πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά και θεμιτή τη βασική σκηνοθετική ιδέα, τον "πυρήνα" της, με τον οποίο μπορεί να εξηγηθεί και η "ερμηνεία" του Παιδαγωγού από τον πανεπιστημιακό δάσκαλο Δημήτρη Μαρωνίτη.Ο Μαυρίκιος είδε στο ρόλο του Παιδαγωγού, το διαχρονικό, και σημερινό σύμβολο του δασκάλου της νεότητας, "μυητή" της στο καινούριο και "καθοδηγητή" της στην ανατρεπτική πάλη της ενάντια στο παλιό. Γι' αυτό και η επιλογή του Δ. Μαρωνίτη για το ρόλο. Ομως είτε φοβήθηκε ο Δ. Μαυρίκιος, είτε ο Δ. Μαρωνίτης, η ενδιαφέρουσα ως σύλληψη ιδέα όχι μόνο δεν ολοκληρώθηκε. Η διακριτικότητα της παρουσίας και του λόγου επί σκηνής του Δ. Μαρωνίτη, ελαχιστοποιήθηκε, προς μεγάλη ζημία και του συμβολισμού και του ρόλου του Παιδαγωγού. Ο ρόλος χάθηκε (μπερδεύοντας και τους θεατές που δεν ξέρουν καλά το έργο) καθώς συγχωνεύτηκε μαζί με την κορυφαία του Χορού, η οποία μεταμορφώθηκε και μετονομάστηκε σε "Μάντισσα", σε ολίγον θηλυκό Τειρεσία και ερμηνεύτηκε από τη Λίνα Λαμπράκη.

Ο Δ. Μαυρίκιος αποτόλμησε διάφορους ενδιαφέροντες συλλογισμούς, συμβολισμούς και ευρήματα. Ομως είτε ο ίδιος τα φοβήθηκε, είτε τα είχε ασαφή στο μυαλό του, είτε δεν τα επεξεργάστηκε ώστε να τα συνθέσει, με αποτέλεσμα, θολωμένα να ακροβατούν από τα ύψη του υπερμεγέθους βάθρου της Κλυταιμνήστρας (σύμβολο της μητριαρχίας άραγε;) προς τη γη. Πάντως είναι από τους σκηνοθέτες που μπορούν και πρέπει, αφού μελετήσουν, να ξανασχοληθούν με το τραγικό είδος.

ΘΥΜΕΛΗ

"Ορέστης" με το "Θέατρο Τέχνης"

"Ηλέκτρα" με το Εθνικό Θέατρο