Το δεύτερο κατά σειρά «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα» στη Λατινική Αμερική, ακριβώς τρία χρόνια μετά το αντίστοιχο στην Ονδούρα, είναι γεγονός από τις 23 Ιούνη. Στη θέση του πρώην Προέδρου της Ονδούρας, Μανουέλ Σελάγια, ο Φερνάντο Λούγκο, ο πρώην επίσκοπος, που τον Απρίλη του 2008 κατόρθωσε να εκλεγεί Πρόεδρος της Παραγουάης, τερματίζοντας τη μονοκρατορία έξι δεκαετιών (1947 - 2008) του Κόμματος Κολοράδο. Εντούτοις, οι αντιδράσεις των χωρών της περιοχής, η στάση του Λούγκο που δηλώνει ότι παραμένει Πρόεδρος και κυρίως η λαϊκή αντίσταση που ξέσπασε, θα δείξουν την τελική έκβαση. Το νέο αυτό πραξικόπημα και οι κινήσεις αποσταθεροποίησης που γίνονται σε άλλες χώρες δείχνουν ότι το κεφάλαιο και ο ιμπεριαλισμός (αμερικάνικος και όχι μόνο) δεν το βάζουν κάτω και θέλουν να ανακτήσουν ό,τι έχασαν τα προηγούμενα χρόνια στην περιοχή, από τις λεγόμενες «αριστερές κυβερνήσεις» (προέδρους και κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες), που διαφοροποιήθηκαν, παίρνοντας κάποια μέτρα ανακούφισης του λαού, σε σχέση με προηγούμενες αστικές κυβερνήσεις και κόμματα που είχαν ταυτιστεί ακόμα και με στυγνές δικτατορίες.

Στην Παραγουάη, πολιτικά κόμματα που θεωρητικά αποτελούσαν μέρος του συνασπισμού του Προέδρου Λούγκο στράφηκαν εναντίον και δούλευαν ανοιχτά για την αποσταθεροποίησή του. Η Πατριωτική Συμμαχία για την Αλλαγή (APC), που έφερε τον Λούγκο στην εξουσία, είναι ένας συνασπισμός οκτώ πολιτικών κομμάτων, από τα οποία ξεχωρίζει το Αυθεντικό Ριζοσπαστικό Φιλελεύθερο Κόμμα (PLRA), του οποίου μέλος είναι ο αντιπρόεδρος Φεντερίκο Φράνκο και από την προηγούμενη Παρασκευή και νέος Πρόεδρος της χώρας. Αυτή η συμμαχία εξέφραζε και τη σύμπραξη με ένα τμήμα της αστικής τάξης. Η κυβέρνηση αυτή όπως και άλλες στην περιοχή (αρκετές με αυταπάτες περί «εξανθρωπισμένου καπιταλισμού» ή τη θεωρία του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα») δεν έχουν συγκρουστεί με τους καπιταλιστές και είναι ευάλωτες στις πιέσεις του ιμπεριαλισμού και της ντόπιας αστικής τάξης, γιατί θεωρούν ότι χωρίς σύγκρουση με τους καπιταλιστές, χωρίς την αφαίρεση της ιδιοκτησίας τους, με ανέπαφο ουσιαστικά το αστικό κράτος, χωρίς να πάρουν η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της τα μέσα παραγωγής στα χέρια τους, μπορεί να βελτιωθεί η ζωή των λαών.

Η πρώτη απόπειρα έγινε το Νοέμβρη του 2009. Αποφεύχθηκε με συμβιβασμούς και η θητεία του Λούγκο διασώθηκε χάρη και στην ασθένειά του, καθώς διαγνώστηκε με καρκίνο των λεμφαδένων. Ενδεχομένως ανέμεναν το φυσικό θάνατό του, για να τελειώσουν όλα ήσυχα...

Γεγονός αναμφισβήτητο είναι ότι ο Λούγκο ήταν απολύτως αποδυναμωμένος και ήταν αδύνατον να τηρήσει έστω και μία προεκλογική δέσμευση και ειδικότερα όσον αφορά την αγροτική μεταρρύθμιση. Ηταν αντιμέτωπος με το Κοινοβούλιο, όπου εξαρχής σχεδόν δεν είχε καμία υποστήριξη, με το συγκυβερνών PLRA να έχει προσαρτηθεί στην αντιδραστική αντιπολίτευση. Από κάθε πλευρά, ασκούνταν αφόρητες πιέσεις για να βάλουν τέλος στη θητεία του ή για να τον παύσουν, χρησιμοποιώντας διάφορα και ποικίλα προσχήματα και με τον αντιπρόεδρο Φράνκο να δηλώνει συνεχώς ότι είναι «έτοιμος να κυβερνήσει».

Η χρυσή ευκαιρία βρέθηκε, ή καλύτερα κατασκευάστηκε, στις 16 Ιούνη, όταν η επιχείρηση της αστυνομίας για την εκδίωξη αγροτών σε έκταση που είχαν καταλάβει εξελίχθηκε σε σφοδρή σύγκρουση που ξέσπασε την προηγούμενη Παρασκευή 22 Ιούνη στα ΒΑ της χώρας, κοντά στα σύνορα με την Βραζιλία και κατέληξε σε αιματοχυσία όπου 11 αγρότες και 7 αστυνομικοί έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες τραυματίστηκαν. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι δυνάμεις της αστυνομίας έκαναν έφοδο σε έκταση, που ανήκει στον πλούσιο κτηματία Μπλας Ρικέλμε - ιστορικό στέλεχος του κόμματος Κολοράδο που έκανε περιουσία επί καθεστώτος του δικτάτορα Αλφρέντο Στρέσνερ - και είχαν καταλάβει εξεγερμένοι αγρότες.

Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες, η Βουλή της Παραγουάης ενέκρινε με 76 ψήφους υπέρ και 1 κατά την αποπομπή του Λούγκο από το προεδρικό αξίωμα και την παραπομπή του σε δίκη ως υπεύθυνου για τα αιματηρά γεγονότα, που όλα δείχνουν ότι ήταν στημένη υπόθεση με τη χρήση και προβοκατόρων, όπως καταγγέλλουν λαϊκές οργανώσεις και το Παραγουανικό ΚΚ.

Την απόφαση της Βουλής επικύρωσε η Γερουσία μέσα σε δύο ώρες και ενόσω είχε σταλεί και βρισκόταν στην Παραγουάη η επιτροπή που αποτελούνταν από τους υπουργούς Εξωτερικών των 12 χωρών της Ενωσης των Χωρών της Νοτίου Αμερικής - UNASUR.

Οχι τυχαία, η κατάλληλη αφορμή για την αποπομπή δόθηκε σε ένα «κρίσιμο» μέτωπο, αυτό της αγροτικής μεταρρύθμισης. Μια μεταρρύθμιση που δεν έγινε ποτέ, στρέφοντας και τους συμμάχους του Λούγκο εναντίον του. Η Παραγουάη, χώρα κυρίως αγροτική , όπου η κτηνοτροφία και η γεωργία αντιπροσωπεύουν το 30% του ΑΕΠ, όπου σύμφωνα με την Προεδρία της Δημοκρατίας, το 1% των μεγαλοκτηματιών κατέχει το 77% της γης, τη στιγμή που διακόσιες χιλιάδες αγρότες περιμένουν, λιμοκτονώντας, να γίνει μια νέα κατανομή. Οι περίπου εκατό χιλιάδες άλλοι «ακτήμονες», που σε πρώτο στάδιο εγκαταστάθηκαν στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων (Ασουνσιόν, Σιουδάδ ντε λ' Εστε) έχουν μεταναστεύσει, από το 2004 και μετά, στις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ισπανία.

Αυτή η διάσταση του προβλήματος, της αναδιανομής γης, φέρνει στην επιφάνεια ένα άλλο «σκοτεινό» ζήτημα. Τη διαπλοκή της εγχώριας ολιγαρχίας με τις ολιγαρχίες άλλων χωρών και κυρίως της Βραζιλίας, μιας χώρας που αποτελεί βαρόμετρο για τις εξελίξεις εντός της Παραγουάης και όχι μόνο, λόγω μεγέθους και ισχύος. Στην Παραγουάη δραστηριοποιούνται πολλές βραζιλιάνικες εταιρείες και υπάρχει μεγάλη «αποικία» των «Brazaguyos». Ομάδα που θεωρείται ότι διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στα αιματηρά γεγονότα και ήταν ο πυροδοτικός μηχανισμός για την πραξικοπηματική αποπομπή του Φερνάντο Λούγκο, ενώ οι Μπραζαγουάιος ζητούν από την Πρόεδρο Ρουσέφ να αναγνωρίσει τη νέα κυβέρνηση για την προάσπιση των συμφερόντων των Βραζιλιάνων.

Η Βραζιλία λειτούργησε και ως αναχαιτιστικός παράγοντας για την υιοθέτηση «σκληρότερων μέτρων» εναντίον του «καθεστώτος Φράνκο» και τη Σύνοδο της Ενωσης της Αγοράς του Νότου (Mercosur) που κατέληξε στην απόφαση της αναστολής της ιδιότητας της Παραγουάης ως μέλους τουλάχιστον έως την «αποκατάσταση της δημοκρατικής τάξης ή τις εκλογές του 2013».

Η πρόταση της Προέδρου της Αργεντινής Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρσνερ για την επιβολή και οικονομικών κυρώσεων συνάντησε την αντίδραση εκ μέρους της Βραζιλίας και της Ουρουγουάης, οι οποίες προέβαλαν ανθρωπιστικούς λόγους. «Οι κυρώσεις θα πλήξουν το λαό της Παραγουάης», τόνισε ο Πρόεδρος της Ουρουγουάης Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα, αποκρύβοντας την οικονομική διάσταση και κυρίως τα συμφέροντα πίσω από την «αντίρρηση». Συμφέροντα των εγχώριων ολιγαρχιών που είναι συνδεδεμένα σε μεγάλο βαθμό.

Μια μόνιμη αποβολή της Παραγουάης και ένα εμπάργκο θα είχαν σφοδρές συνέπειες για την ίδια τη χώρα και την Mercosur, που θα δεχόταν πλήγμα, αφού θα έχανε ένα μέλος του τη στιγμή που συνεχώς προωθείται η αναβάθμισή του. Στη χτεσινή Σύνοδο, που έκρινε και τη στάση στις εξελίξεις της Παραγουάης, επισημοποιήθηκε και η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Mercosur με την Κίνα.

Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει η δήλωση του Φράνκο που δείχνει τη διαπλοκή των οικονομιών: «Μεγάλο μέρος του Μπουένος Αϊρες και του Σαν Πάολο ηλεκτροδοτούνται από εμάς», δήλωσε αναφερόμενος στο φράγμα του Ιταϊπού, μία κοινοπραξία της Παραγουάης και της Βραζιλίας.

Αξιοσημείωτες είναι οι αντιδράσεις εκ μέρους των ΗΠΑ, που έχουν «στενές σχέσεις» με το κόμμα Κολοράδο και φυσικά τις Ενοπλες Δυνάμεις. Ακολουθούν την ίδια τακτική με το πραξικόπημα στην Ονδούρα, δεν κατήγγειλαν ούτε όμως αναγνώρισαν το καθεστώς Φράνκο.

Είναι φανερό ότι πίσω από το πραξικόπημα κρύβονται ευρύτεροι ανταγωνισμοί, που σχετίζονται με τον πλούτο της περιοχής στον οποίο στοχεύουν διάφορες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και αντίστοιχα οι αστικές τάξεις επιλέγουν τις συμμαχίες τους. Ο ρόλος της Βραζιλίας, οι προσπάθειες των ΗΠΑ να επανακτήσουν έδαφος, οι κινήσεις ανερχόμενων δυνάμεων όπως η Ρωσία, το Ιράν και η διείσδυση της Κίνας στη Λατινική Αμερική, είναι παράγοντες που πρέπει να συνυπολογιστούν για να κατανοηθούν οι εξελίξεις.