Ενότητα «Η αντικειμενική βάση της συμμαχίας των λαϊκών δυνάμεων με την εργατική τάξη» (άρθρο 61 των ΘΕΣΕΩΝ) και Ενότητα «Ο χαρακτήρας της Λαϊκής Συμμαχίας» (άρθρα 62 - 68 των ΘΕΣΕΩΝ):

Οι ενότητες αυτές, κατά τη γνώμη μου, αποτελούν την πεμπτουσία των κατευθύνσεων που δίνουν οι Θέσεις στον τομέα της μαζικής δράσης. Γι' αυτόν το λόγο όμως θα έπρεπε να είχε δοθεί κάπως μεγαλύτερη προσοχή στο σχετικό κείμενο, τόσο από πλευράς διατύπωσης όσο και από πλευράς διάρθρωσης. Η διατύπωση πλατειάζει, είναι περιγραφική και στερείται αυστηρότητας και ακριβολογίας. Τα δύο πρώτα μειονεκτήματα (ο πλατειασμός και η περιγραφικότητα) θα μπορούσαν να παραβλεφθούν ή να θεωρηθούν ήσσονος σημασίας, αν έλλειπε το τρίτο (η χαλαρή, μη αυστηρή διατύπωση).

Τι εννοώ;

Η έννοια της Λαϊκής Συμμαχίας (Λ.Σ.), το περιεχόμενό της, ο χαρακτήρας της, πρόκειται ασφαλώς την επόμενη περίοδο να απασχολήσουν το σύνολο των κομματικών μελών, και όχι μόνο. Πλήθος τα σχετικά ερωτήματα που πρόκειται ν' αντιμετωπίσουμε, είτε θα γεννηθούν σ' εμάς τους ίδιους, κατά τη συμμετοχή μας στην καθημερινή δράση, είτε θα μας τα θέσουν φίλοι ή εχθροί του Κόμματος. Να αναφέρω ένα, από τα πιο κεφαλαιώδη, αλλά και από τα πλέον εύλογα, τα πλέον αναμενόμενα:

Ποιος, με βάση τη γενική πολιτική του τοποθέτηση, μπορεί να γίνει δεκτός στη Λ.Σ. (η οποία δεν έχει, βέβαια, τη μορφή κόμματος, συλλόγου, σωματείου κ.λπ.) ως φίλος μέλος;

Πρέπει να ψάξει πολύ κανείς για να συναγάγει την απάντηση, ενώ θα 'πρεπε αυτή να ήταν, ας μου επιτραπεί η έκφραση, σερβιρισμένη στο πιάτο, ρητά διατυπωμένη δηλαδή.

Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση που δίνουν οι Θέσεις είναι:

Φίλος της Λ.Σ. μπορεί να γίνει εκείνος που:

1) έχει «αντιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική» (sic) τοποθέτηση και

2) τάσσεται υπέρ της προοπτικής της λαϊκής εξουσίας.

[άρθρο 62: «Η Λ.Σ. είναι σε συμφωνία... ...προς την εργατική λαϊκή εξουσία].

Ερωτήματα παρεπόμενα της άνω απάντησης:

α) Απαιτείται αθροιστικά να συντρέχουν και οι δύο προϋποθέσεις ή αρκεί μία από αυτές; (οποιαδήποτε από τις δύο;).

β) «Αντιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική τοποθέτηση»: Τι νόημα έχει αυτός ο όρος «αντιμονοπωλιακός αντικαπιταλιστικός»; Ο αντικαπιταλιστικός δεν είναι και αντιμονοπωλιακός; Είναι! Ενώ, βέβαια, ο αντιμονοπωλιακός δεν είναι κατ' ανάγκη και αντικαπιταλιστικός. Λοιπόν; Πλατειασμός σε βάρος της σαφήνειας.

γ) Αυτός που τάσσεται υπέρ της λαϊκής εξουσίας, της εξουσίας δηλαδή της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, μπορεί να είναι... φιλοκαπιταλιστής; Οχι! Είναι σίγουρα αντικαπιταλιστής. Ενώ ο όρος «αντικαπιταλιστής» δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη τον οπαδό της λαϊκής εξουσίας, καθόσον υπάρχουν πλείστες όσες τριτοδρομικές και ρεφορμιστικές θεωρίες «ειρηνικής» μετάβασης στο σοσιαλισμό.

Αρα, αν θέτουμε αθροιστικά και τις δύο προϋποθέσεις του άρ. 62, αυτές συμπυκνώνονται θαυμάσια στην εξής μία: «εκείνος που τάσσεται υπέρ της εργατικής λαϊκής εξουσίας».

Αν, από την άλλη, αρκούμαστε στην ικανοποίηση μιας από τις δύο προϋποθέσεις, τότε:

1) είτε δεχόμαστε, όπως πιο πάνω, «εκείνον που τάσσεται υπέρ της εργατικής λαϊκής εξουσίας»

2) είτε θα πρέπει να δεχτούμε «εκείνον που έχει αντικαπιταλιστική κατεύθυνση», το οποίο, όπως ήδη ανέπτυξα, είναι μάλλον ανεπαρκές...

Αρα συμπεραίνουμε ότι όλη αυτή η απεραντολογία, ο πλατειασμός του άρθρου 62 πού καταλήγει; Στο εξής λιτό (και σαφές): «Η λαϊκή συμμαχία στην καθημερινή της δράση, όπως αυτή περιγράφεται στο κείμενο των Θέσεων, έχει ως όραμα την εργατική λαϊκή εξουσία».

Είναι έτσι ή κάνω λάθος; Δεν υποστηρίζω ότι αποκλείεται να κάνω λάθος, αλλά μου είναι δύσκολο να δεχτώ ότι, αν κάνω λάθος, ευθύνομαι κατά κύριο λόγο εγώ. Είμαι της γνώμης ότι σ' αυτή την περίπτωση κατά κύριο λόγο ευθύνεται το κείμενο των Θέσεων, επειδή αφήνει περιθώρια πολλαπλής ανάγνωσης. Τα δικά μας κείμενα δεν πρέπει να θυμίζουν (στη διατύπωση, όχι στην ουσία) θεολογικά κείμενα, διότι τότε και η προσπάθεια ερμηνείας τους θα απαιτεί... θεολογικές επιδόσεις.

Υπάρχει ένας αντίλογος, ότι τάχα στενεύουμε ασφυκτικά τα όρια αποδοχής προσέγγισης του εργατόκοσμου στη Λ.Σ., διότι στην ουσία ζητάμε από τους ανθρώπους να έχουν ασπαστεί το σοσιαλισμό (σχετικά, και η κριτική για την «εγκατάλειψη» του ΑΑΔΜ και την «υποκατάστασή» του από τη Λ.Σ.). Δεν αναφέρομαι σ' αυτές τις απόψεις, παρά μόνο για να τοποθετηθώ ως προς αυτές, τοποθετούμενος ταυτόχρονα πάνω στις Θέσεις, ως ακολούθως:

1) Σήμερα το ΑΑΔΜ δεν δίνει απάντηση στα οξυμένα προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη η εργατική τάξη, σε συνθήκες δομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος, που εκδηλώνεται τόσο στη χώρα μας όσο και παγκόσμια. Σήμερα θα ήταν ευνουχισμός του κινήματος ο περιορισμός του στα όρια του ΑΑΔΜ. Ορθά λοιπόν σήμερα το κίνημα το προσανατολίζει το ΚΚΕ στην ανάπτυξη της Λ.Σ.

2) Είναι, από την άλλη, γεγονός ότι όσο πιο συγκεκριμένος, με μεγαλύτερη ακρίβεια προσδιορισμένος γίνεται ο στόχος, ο προσανατολισμός του κινήματος (παράβαλε: Λ.Σ. έναντι ΑΑΔΜ) τόσο πιο πολύ στενεύει ο κύκλος των εργαζομένων στους οποίους απευθύνεται (αντίστοιχα παράβαλε: στενότερος κύκλος με κίνημα προσανατολισμένο στο χτίσιμο της Λ.Σ. απ' ό,τι στο χτίσιμο του ΑΑΔΜ).

Τι θα επιλέξουμε;

Η απάντηση φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι προϋποθέτει ιεράρχηση προτεραιοτήτων: Ασφαλώς και το σωστό προσανατολισμό επιζητούμε και τις πλατιές μάζες των εργαζομένων θέλουμε να εντάξουμε στη δράση που σχεδιάζουμε. Ποιο αξιολογούμε πρώτο και ποιο δεύτερο; Αυτή την αξιολόγηση πρέπει να την κάνουμε, σε κάθε περίπτωση. Ομως, όχι γενικώς αλλά καθόσον αφορά την κρίση μας για το χαρακτήρα και το περιεχόμενο της Λ.Σ., υφίσταται πράγματι τέτοιο δίλημμα, δηλαδή να επιλέξουμε έναν «αυστηρό» στόχο (τη Λ.Σ. εν προκειμένω, όπως δίνεται στο κείμενο των θέσεων), με αποτέλεσμα να στενεύουμε τον κύκλο των δυνάμει συνοδοιπόρων μας ή να επιλέξουμε έναν πιο «ήπιο» στόχο (π.χ. το ΑΑΔΜ), με αποτέλεσμα να διευρύνουμε τον κύκλο των δυνάμει συνοδοιπόρων μας; Υπάρχει τέτοιο δίλημμα ή είναι απατηλό;

Εξαρτάται από το πώς βλέπουμε τη λειτουργία των Λαϊκών Επιτροπών, της Λ.Σ.:

Αν δεχόμαστε να έρθουν μαζί μας στη δράση της Λ.Σ. όσοι ομολογούν ότι συμφωνούν με το πλαίσιο αρχών της (αντικαπιταλιστικός προσανατολισμός κ.λπ.), δίκην καταστατικού συλλόγου, τότε πράγματι υπάρχει τέτοιο δίλημμα.

Αντίθετα, αν δεχόμαστε να έρθουν μαζί μας στη δράση της Λ.Σ. εργαζόμενοι χωρίς να προαπαιτείται η συμφωνία τους με τις αρχές και το χαρακτήρα της Λ.Σ., αλλά απλώς η μη εναντίωσή τους σ' αυτά, η μη εχθρική στάση τους, παράλληλα με τη συμφωνία τους, εξυπακούεται, με το εκάστοτε πρόγραμμα δράσης της Λ.Σ., τότε δεν υπάρχει τέτοιο δίλημμα. Και νομίζω ότι αυτό πρέπει να εφαρμόζεται και, βέβαια, τούτο να γίνει καθαρό στη διατύπωση των κομματικών ντοκουμέντων.

Η ανάγκη προσέγγισης στη Σοσιαλιστική Επανάσταση, καθιστά αναγκαία πέρα των άλλων και την πολιτική των συμμαχιών του Κόμματος. Πρόκειται για ταχτική μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Σε αυτή την ανάγκη απαντούσε σωστά το 15ο Συνέδριο με την ταχτική του Αντιιμπεριαλιστικού - Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου (ΑΑΔΜ).

Οι θέσεις του 19ου Συνεδρίου ανατρέπουν αυτήν τη λογική και αντιπροτείνουν τη Λαϊκή Συμμαχία, που έχει διαφορετικό χαρακτήρα. Οσα προτείνονται για τη συγκρότηση - σύνθεση - δράση κλπ της Λαϊκής Συμμαχίας, δε βοηθούν στη συγκέντρωση πλατιών δυνάμεων, δε βοηθούν στην προσέγγιση στη Σοσιαλιστική Επανάσταση.

Ετσι δημιουργείται σοβαρότατο κενό ταχτικής. Οι διαφορές του ΑΑΔΜ με τη Λαϊκή Συμμαχία είναι μεγάλες. Το ΑΑΔΜ πρόκειται για συμμαχία κοινωνική αλλά και πολιτική, για συσπείρωση Αντιμονοπωλιακή - Αντιιμπεριαλιστική - Δημοκρατική. Συσπείρωση στη βάση της αντίθεσης μονοπωλίων - ιμπεριαλισμού από τη μια και του λαού από την άλλη.

Αντίθετα στη Λαϊκή Συμμαχία γίνεται λόγος για συσπείρωση μόνο κοινωνική και (όχι πολιτική), αποκλείει καθαρά τη συμμαχία ακόμα και την κοινή δράση με άλλα πολιτικά κόμματα.

Σύμφωνα με τις Θέσεις, η Λαϊκή Συμμαχία είναι σήμερα ως ένα μικρό βαθμό διαμορφωμένη με κοινό πλαίσιο του ΠΑΜΕ - ΠΑΣΥ - ΠΑΣΕΒΕ - ΜΑΣ - ΟΓΕ, που αποτελούν τους φορείς συγκρότησής της. Πρέπει να έχει σαφή αντιμονοπωλιακό - αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό. Δηλαδή συσπείρωση στη βάση της αντίθεσης Καπιταλισμός - Σοσιαλισμός, που συγκεντρώνει πολύ λιγότερες λαϊκές δυνάμεις. Αφαιρείται ο αντιιμπεριαλιστικός και δημοκρατικός προσανατολισμός που περιλαμβανόταν στο ΑΑΔΜ.

Δηλαδή, στη Λαϊκή Συμμαχία θα μπουν μόνο όσοι συμφωνούν με το αντιμονοπωλιακό και το αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα της, θα μπουν μόνο όσοι συμφωνούν με το ΚΚΕ, το ΠΑΜΕ και τους άλλους φορείς που δημιούργησε το Κόμμα.

Σύμφωνα με τις Θέσεις, η συνεργασία του ΚΚΕ με άλλα κόμματα «είναι θνησιγενής». Φαίνεται ότι δεν παίρνεται υπόψη η επιτυχημένη και νικηφόρα συνεργασία των ΚΚ, με άλλα κόμματα π.χ. στις Λαϊκές Δημοκρατίες στην Ανατ. Ευρώπη.

Οι κομμουνιστές στη Χιλή συνεργάστηκαν με τις δυνάμεις του Αλιέντε. Η ήττα δεν οφειλόταν στο ότι από τη φύση της η συνεργασία ήταν θνησιγενής, αλλά γιατί ο Αλιέντε δεν πήρε τα κατάλληλα μέτρα για να περάσει στα χέρια της κυβέρνησης η πραγματική εξουσία. Ούτε το ΕΑΜ ήταν θνησιγενές από τη φύση του, αλλά ηττήθηκε από τα λάθη της ηγεσίας του.

Με τη Λαϊκή Συμμαχία δε θα γίνει δυνατό να συγκεντρωθούν μαζικά άλλες δυνάμεις που έχουν χαμηλή πολιτική πείρα.

Αν θέλουμε συσπείρωση ευρύτερων μαζών, θα πρέπει να συγκεντρωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες δυνάμεις, που θίγονται ή καταστρέφονται από τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, που υφίστανται στο «πετσί» τους την κρατική καταστολή. Δεν είναι δυνατόν σε συνθήκες καπιταλισμού, οι πλατιές λαϊκές μάζες να αποκτήσουν αντικαπιταλιστική συνείδηση και να συμφωνούν με το ΚΚΕ στη δικτατορία προλεταριάτου, γι' αυτό και προβάλαμε τη συγκρότηση του ΑΑΔΜ.

Σύμφωνα με τις Θέσεις, η Λαϊκή Συμμαχία δε θα παίρνει μέρος σε κανενός είδους εκλογές και φυσικά δε θα διεκδικεί εξουσία. Επίσης η Λαϊκή Συμμαχία θα αποτελέσει το πρόπλασμα για τη συγκρότηση του Επαναστατικού Εργατικού - Λαϊκού Μετώπου, που αν νικήσει θα εγκαθιδρύσει την εργατική - λαϊκή εξουσία, δηλαδή τη δικτατορία του προλεταριάτου.

Δεν είναι φανερό ότι υπάρχει ένα τεράστιο κενό; Τι σημαίνει πρόπλασμα; Kαι εφόσον η Λαϊκή Συμμαχία δεν έχει πολίτικο χαρακτήρα, δεν θα παλεύει για την εξουσία, είναι σχεδόν αδύνατον να μετεξελιχθεί σε Επαναστατικό Μέτωπο, δε θα βοηθήσει στην προσέγγιση της Επανάστασης.

Επίσης, είναι φανερό, ότι υποβαθμίζεται ο αντιιμπεριαλιστικός - δημοκρατικός χαρακτήρας της Συμμαχίας. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι Θέσεις και άλλα κείμενα, δε θεωρούν τη χώρα μας εξαρτημένη, αλλά χώρα με κάποιες εξαρτήσεις. Στην πραγματικότητα η εξάρτηση έγινε τα τελευταία χρόνια πιο ισχυρή (συνεχής παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, μεγαλύτερη συμμετοχή στη νέα τάξη πραγμάτων, πολυεθνικά μονοπώλια ελέγχουν πιο βαθιά την ελληνική οικονομία). Αυτό δε σημαίνει ότι όλα τα παραπάνω γίνονται χωρίς τη θέληση και με τη σύμφωνη γνώμη του μεγάλου κεφαλαίου στην Ελλάδα και του πολιτικού του προσωπικού. Η άποψη της ανισόμετρης «αλληλεξάρτησης» υποβαθμίζει το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια εξαρτημένη χώρα.

Το 15ο Συνέδριο απαντούσε καθαρά και ρεαλιστικά σε όλα τα παραπάνω ζητήματα. Ελεγε ότι το Μέτωπο θα είναι Αντιιμπεριαλιστικό - Αντιμονοπωλιακό - Δημοκρατικό και όχι Αντικαπιταλιστικό. Οι επεξεργασίες του 15ου ήταν στη λογική του Λένιν και της Κομμουνιστικής Διεθνούς για το Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο και το σχηματισμό Εργατικής Κυβέρνησης, στη λογική των Μετώπων που αλλού νίκησαν (π.χ Ανατ. Ευρώπη - Λαϊκές Δημοκρατίες), αλλού ηττήθηκαν (π.χ. ΕΑΜ, Χιλή). Ο Λένιν έφτασε μάλιστα στο να συμμαχήσει στην Επαναστατική κυβέρνηση με τους αριστερούς Εσέρους και να δεχθεί ολόκληρο το αγροτικό τους πρόγραμμα, για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της αγροτιάς. Στην ίδια λογική του Λένιν βρίσκονταν η ταχτική της μετεξέλιξης της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε Σοσιαλιστική, καθώς και η δημιουργία εθνικοαπελευθερωτικών, αντιφασιστικών, αντιιμπεριαλιστικών κλπ Μετώπων που θα οδηγούσαν τελικά στη Σοσιαλιστική Επανάσταση.

Αυτήν τη θεωρητική αντίληψη και πρακτική πείρα του Παγκόσμιου Κομουνιστικού Κινήματος πρέπει να την αξιοποιούμε και όχι να την απορρίπτουμε. Στηριγμένο σε αυτή την αντίληψη και πρακτική το 15ο Συνέδριο έβαζε (πέρα από την επαναστατική κυβέρνηση χωρίς εκλογές) ως ενδεχόμενο το σχηματισμό με εκλογές αντιμονοπωλιακής αντιιμπεριαλιστικής κυβέρνησης σε συνθήκες βέβαια οξυμένης ταξικής πάλης. Μιας κυβέρνησης στο έδαφος του καπιταλισμού, όχι για να διαχειριστεί το σύστημα (όπως θέλουν οι οπορτουνιστές), αλλά με τη στήριξη και τη συμμετοχή του λαού να πάρει τα «κλειδιά» του κράτους , στα χέρια της, να ξεσηκώνει το λαό, να προωθήσει τα πρώτα μέτρα του Προγράμματός της. Ετσι ώστε να συμβάλλει στη δημιουργία επαναστατικής κατάστασης, στο να ανοίξει ο δρόμος για τη Σοσιαλιστική Επανάσταση.

Αυτό που πρέπει να απορρίψουμε είναι μια «στενή πολιτική», που οδηγεί μαθηματικά στη στασιμότητα και τη συρρίκνωση. Μήπως εκεί δεν οφείλεται η απόσπαση ελάχιστων επιπλέον δυνάμεων στις εκλογές του περασμένου Μάη, σε συνθήκες μάλιστα τεράστιων ανακατατάξεων σε βάρος του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ;

Δεν επηρέασε αυτή η πολιτική μας γραμμή που σε συνδυασμό με την πόλωση στις εκλογές του Ιούνη να έχουμε το γνωστό αποτέλεσμα; Δε συμβάλλει στις μεγάλες δυσκολίες που έχουμε στην οικοδόμηση του Κόμματος και της ΚΝΕ, στην ανασύνταξη του συνδικαλιστικού κινήματος, στην αύξηση των δυνάμεών μας, στη λειψή σύνδεση με τις μάζες;

Κατά τη γνώμη μου σε συνθήκες οικονομικής κρίσης άλλοι θα έπρεπε να είναι οι δείκτες επιρροής του Κόμματος. Και σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να είναι ανοδικοί. Μπορούμε βέβαια να ακολουθήσουμε το «μοναχικό» δρόμο. Οι δυσκολίες όμως θα είναι τεράστιες, μέχρι και αξεπέραστες.