Ο μαραθώνιος σκληρής διπλωματικής διαπραγμάτευσης με στόχο το ενδοϊμπεριαλιστικό ανακάτεμα της τράπουλας στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, για την προώθηση αντιτιθέμενων ανταγωνιστικών συμφερόντων, προχωράει σε νέα φάση. Η προχτεσινή, δεύτερη κατά σειρά σε μία βδομάδα, συνάντηση υπουργών και υφυπουργών Εξωτερικών από 17 χώρες (στις οποίες για πρώτη φορά συμμετείχε το Ιράν μαζί με τη Σαουδική Αραβία), τον ΟΗΕ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, στο ξενοδοχείο «Imperial» της Βιέννης, οδήγησε σε μία δέσμη εννιά σημείων «συμφωνίας», έπειτα από συνομιλίες επτά ωρών. Οι 19 χώρες και οργανισμοί έδωσαν, έτσι, «εντολή» στα Ηνωμένα Εθνη για την έναρξη μίας νέας διπλωματικής διαδικασίας μεταξύ συριακής κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, με σκοπό την επίτευξη μίας «εθνικής εκεχειρίας» και την «έναρξη μίας διαδικασίας πολιτικής μετάβασης», χωρίς την απαίτηση για άμεση και γρήγορη απομάκρυνση του Σύρου Προέδρου, Μπασάρ Ασαντ, από την εξουσία.

Σύμφωνα με το επίσημο κοινό ανακοινωθέν, τα εννιά σημεία στα οποία κατάφεραν να συμφωνήσουν οι αξιωματούχοι από ΟΗΕ, ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιράν, Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Ομάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Αίγυπτο, Ιράκ, Λίβανο και Ιορδανία, είναι τα ακόλουθα:

1) Η ενότητα, η ανεξαρτησία, η εδαφική ακεραιότητα και ο κοσμικός χαρακτήρας της Συρίας είναι θεμελιώδεις.

2) Οι κρατικοί θεσμοί θα παραμείνουν άθικτοι.

3) Τα δικαιώματα όλων των Σύρων, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή θρησκευτικής προτίμησης, πρέπει να προστατευτούν.

4) Είναι επιτακτικό να επιταχυνθούν όλες οι διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου.

5) Η ανθρωπιστική πρόσβαση πρέπει να εξασφαλιστεί σε όλο το έδαφος της Συρίας και οι συμμετέχοντες (στη συνάντηση της Βιέννης) θα αυξήσουν την υποστήριξή τους στους εκτοπισμένους και στους πρόσφυγες και στις χώρες που τους φιλοξενούν.

6) Το «Ισλαμικό Κράτος» και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως έχει προσδιορίσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και άλλοι και όπως συμφωνήθηκε από τους συμμετέχοντες, πρέπει να ηττηθούν.

7) Με βάση το Ανακοινωθέν της Γενεύης το 2012 και την απόφαση 2118 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι συμμετέχοντες προσκάλεσαν τον ΟΗΕ να συγκαλέσει τους εκπροσώπους της συριακής κυβέρνησης και της συριακής αντιπολίτευσης, σε μία πολιτική διαδικασία που θα οδηγήσει σε μία αξιόπιστη, μη σεχταριστική κυβέρνηση, χωρίς περιορισμούς, έπειτα από ένα νέο σύνταγμα και τη διεξαγωγή νέων εκλογών. Αυτές οι εκλογές θα πρέπει να γίνουν υπό την επίβλεψη του ΟΗΕ με τα υψηλότερα διεθνή κριτήρια, ώστε να διασφαλίσουν διαφάνεια και να είναι δίκαιες και ελεύθερες, στις οποίες θα συμμετάσχουν όλοι οι Σύροι, συμπεριλαμβανομένης της διασποράς.

8) Αυτή η πολιτική διαδικασία θα γίνει υπό την ηγεσία Σύρων και με τη συμμετοχή των Σύρων, ενώ ο συριακός λαός θα αποφασίσει το μέλλον της Συρίας.

9) Οι συμμετέχοντες μαζί με τα Ηνωμένα Εθνη θα διερευνήσουν τις λεπτομέρειες για την εφαρμογή μίας εκεχειρίας σε εθνικό επίπεδο, που θα ξεκινήσει σε συγκεκριμένη ημερομηνία και παράλληλα με μία ανανεωμένη πολιτική διαδικασία.

Σημειώνεται ότι οι αξιωματούχοι από 19 χώρες και οργανισμούς «θα εργαστούν τις επόμενες μέρες» με στόχο να μειώσουν περαιτέρω τα σημεία διαφωνίας τους και να οικοδομήσουν «μία περιοχή συμφωνίας», ώστε οι υπουργοί Εξωτερικών να επαναλάβουν τη συνάντηση σε δύο βδομάδες, πιθανώς στις 13 Νοέμβρη στη Βιέννη.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που είχαν πρόσβαση στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και τις οποίες επικαλείται το πρακτορείο ΑΡ, τέθηκε επί τάπητος και ένα σχέδιο για την επίτευξη εκεχειρίας σε τέσσερις ως έξι μήνες, έπειτα από το σχηματισμό μίας μεταβατικής κυβέρνησης που θα συμπεριλαμβάνει και τον Πρόεδρο Ασαντ και στελέχη της αντιπολίτευσης (μολονότι η συριακή αντιπολίτευση, κατά τους Ρώσους, αδυνατεί προς το παρόν να συγκροτήσει μία αντιπροσωπεία...). Οι διαφορές μεταξύ των 19 τους εμπόδισαν να καταλήξουν σ' ένα χρονοδιάγραμμα για την παραμονή του Προέδρου Ασαντ στην εξουσία, υπό αυτό το «μεταβατικό πολιτικό καθεστώς».

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι, ο Ρώσος ομόλογός του, Σεργκέι Λαβρόφ και ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Στάφαν ντε Μιστούρα, οι οποίοι ήταν στην κορυφή του τραπεζιού διαπραγμάτευσης που «φιλοξένησε» τα προχτεσινά παζάρια στη Βιέννη, σημείωσαν πως γίνεται προσπάθεια και για την κατάρτιση μίας κοινής λίστας τρομοκρατικών οργανώσεων τζιχαντιστών, τονίζοντας πως αυτοί θα εξαιρεθούν και δε θα παραστούν σε καμία φάση πολιτικής διαπραγμάτευσης είτε στη Βιέννη, είτε στη Γενεύη, είτε αλλού.

Λέγοντας ότι «τεσσεράμισι χρόνια πολέμου... είναι πάρα πολλά», ο Κέρι εξήγησε ότι κατά την επτάωρη διαπραγμάτευση «υπήρξαν έντονες διαφωνίες και διαφορές μεταξύ των 19 χωρών, ανάμεσα στα άλλα, για το μέλλον του Σύρου Προέδρου Ασαντ και για το υπό ποιες προϋποθέσεις και συνθήκες θα κινηθούν οι ενδο-συριακές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ», ωστόσο, υπογράμμισε πως ήταν «επιτυχία» δύο γεγονότα: Πρώτον, ότι για πρώτη φορά όλες οι δυνάμεις που ασκούν επιρροή, με τον έναν ή άλλον τρόπο, στις εξελίξεις στη Συρία κατάφεραν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να συνομιλήσουν και δεύτερον, κατάφεραν να συμφωνήσουν σε κάποια ελάχιστα βασικά σημεία για την περαιτέρω προώθηση της διπλωματικής διαδικασίας. Στα θετικά ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών συμπεριέλαβε και το μηχανισμό αποφυγής στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ - Ρωσίας, εξαιτίας των παράλληλων στρατιωτικών επιχειρήσεων που διενεργούν στη Συρία, αποφεύγοντας εντούτοις να απαντήσει σε δημοσιογραφική ερώτηση πώς ακριβώς «βοηθά» τη διπλωματική διαδικασία η απόφαση της κυβέρνησης του Αμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα να στείλει στη Συρία 50 κομάντος σαν «στρατιωτικούς συμβούλους» σε δυνάμεις Αράβων και Κούρδων που πολεμούν τους τζιχαντιστές. Επιπλέον, πρόσθεσε πως οι ΗΠΑ εντείνουν τις προσπάθειές τους σε δύο μέτωπα: Διπλωματικά, επιδιώκουν την επίτευξη «ειρηνευτικής συμφωνίας» ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση το γρηγορότερο δυνατόν. Στρατιωτικά, είναι «αποφασισμένες» να νικήσουν το «Ισλαμικό Κράτος» (ασχέτως εάν αυτό το «τέρας» το δημιούργησαν αρχικά οι ίδιες, σε συνεργασία με δυτικές και αραβικές δυνάμεις πριν μερικά χρόνια, σαν εργαλείο ανατροπής κυβερνήσεων...).

Ο Λαβρόφ, από την πλευρά του, εξέφρασε ικανοποίηση για το ρωσο-αμερικανικό «μηχανισμό» αποφυγής στρατιωτικής σύγκρουσης, αν και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι «μπορούν να γίνουν περισσότερα» από τις δύο χώρες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Συρία. Τόνισε, βεβαίως, ότι οι ρωσικές επιχειρήσεις στη Συρία έγιναν με πρόσκληση της συριακής κυβέρνησης (θέλοντας να επισημάνει τη διαφορά με τις ιμπεριαλιστικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην περιοχή). Επισήμανε ότι σε αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσει και η κατάρτιση μίας κοινής λίστας τρομοκρατικών ομάδων και οργανώσεων που δρουν στη Συρία και που «θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στρατιωτικά...». Σε άλλο σημείο, ο Ρώσος διπλωμάτης υπογράμμισε πως ποτέ δεν είπε πως ο Ασαντ θα πρέπει να φύγει ή τι θα πρέπει να πει, επειδή αυτό είναι κάτι που αφορά και αποφασίζει ο συριακός λαός...

Σε κάθε περίπτωση και οι δύο αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι ούτε η Ρωσία ούτε οι ΗΠΑ επιθυμούν τη στρατιωτική αντιπαράθεσή τους στη Συρία διά αντιπροσώπων (proxy war), με τον Λαβρόφ να τονίζει ότι αμφότερες χώρες «έχουν κοινό εχθρό και πρέπει να σιγουρευτούν ότι δε θα είναι απειλή ούτε για τη Συρία, ούτε για άλλη χώρα».

Η επικεφαλής της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια, Φεντερίκα Μογκερίνι, δε συμμετείχε στην κοινή συνέντευξη Τύπου Κέρι - Λαβρόφ και Ντε Μιστούρα. Ομως, κατά την αποχώρησή της από το τραπέζι των συνομιλιών, σημείωσε πως οι διαπραγματεύσεις δεν ήταν εύκολες, ότι ελήφθησαν «δύσκολες» αποφάσεις, τονίζοντας: «Οι συνομιλίες ήταν ουσιαστικές, δύσκολες, ειλικρινείς και ιστορικές... Παρά τις διαφωνίες, βρήκαμε κοινό έδαφος και θα συνεχίσουμε τις συνομιλίες».

Σε κάθε περίπτωση, δε θα πρέπει κανείς να ξεγελαστεί από το ανακοινωθέν της Βιέννης και να πιστέψει πως είμαστε στα πρόθυρα επίτευξης μίας συμβιβαστικής πολιτικής συμφωνίας για ειρήνη στη Συρία. Τα παζάρια των διπλωματών στη Βιέννη μόλις άρχισαν, ενώ οι στρατιωτικοί σε ΗΠΑ και Ρωσία (σε συνεννόηση με τους συμμάχους έκαστης πλευράς) είναι αποφασισμένοι να κλιμακώσουν κι άλλο τις επιχειρήσεις τους στα μέτωπα του πολέμου, παρά τις δεδομένα ασφυκτικές πιέσεις που ασκεί, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και στις όμορες με τη Συρία χώρες, το προσφυγικό ζήτημα... Οι διαφορές μεταξύ αντιτιθέμενων δυνάμεων και συμφερόντων είναι τέτοιες που θα αυξήσουν δραματικά κι άλλο το βαρύτατο φόρο αίματος που πληρώνει όχι μόνο ο λαός της Συρίας, αλλά και του Ιράκ και άλλων χωρών της περιοχής, που βρίσκονται στο επίκεντρο μίας ιδιαίτερα οξυμένης περιφερειακής και διεθνούς αντιπαράθεσης του κεφαλαίου.