Το έργο του Αγγελου Βλάσση |
Τους καλλιτέχνες υποδέχτηκαν στον χώρο μέλη της ΚΕ με επικεφαλής τον ΓΓ, Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος απηύθυνε έναν σύντομο χαιρετισμό και παρέδωσε στους συμμετέχοντες μια ευχαριστήρια επιστολή της ΚΕ και τον τόμο για τη ζωή και το έργο του Μεξικανού ζωγράφου Σικέιρος, που κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή».
Στον διαγωνισμό συμμετείχαν ο Χρήστος Λάμπρου, ο Δημήτρης Δήμου, ο Evgenios Galkin, η Naidi Shekine και ο Αγγελος Βλάσσης, του οποίου η πρόταση επιλέχθηκε από την κριτική επιτροπή που είχε συγκροτηθεί.
Το έργο του Α. Βλάσση θα αποτελείται από τρία διακριτά μέρη: Μια γλυπτική σύνθεση, ένα σύνολο από επτά ή οκτώ στήλες αναγραφής ονομάτων και την κατασκευή υποδοχής τους.
Ο ίδιος ο γλύπτης αναφέρει στο σημείωμά του για το θέμα της πρότασής του: «Θα συμμεριζόμουν τη γνώμη ότι ένας άλλος τρόπος εκφώνησης του θέματος του μνημείου θα ήταν, "τελική πράξη της τελικής λύσης στο Επταπύργιο".
Πράγματι, ο αριθμός των εκτελέσεων, η χρονική τους διάρκεια και η σπουδή των αποφάσεων επιβεβαιώνουν ότι επρόκειτο, κατά κυρίως λόγο, για συστηματική διεκπεραίωση μιας τυπικής απόφασης σκοπιμότητας, τη φυσική εξόντωση όσο γινόταν περισσότερων ανθρώπων που αρνούνταν τη ρητή ενσωμάτωσή τους στο σύστημα.
Από αυτήν τη σκοπιά δεν μπόρεσα να βρω άλλη μορφική σύνθεση που να παραπέμπει στη λογική και τις συνέπειες αυτής της τελικής λύσης (της εξόντωσης) παρά την παράσταση μιας τελικής πράξης (εκτέλεσης). Αυτό δεν είναι νέο. Συναντάται σε πολλά εμβληματικά έργα του παρελθόντος, όπως οι εκτελέσεις της 3ης Μαΐου (Γκόγια), η Σφαγή της Χίου (Ντελακρουά), Αστοί του Καλαί (Ροντέν), Γκουέρνικα (Πικάσο) κ.α. Η διαχρονική και αδιάπτωτη ηθική και πολιτική τους επίδραση, καθώς πιστεύω, εξηγείται όχι τόσο από την ίδια τη σκληρότητα των τελικών πράξεων (λ.χ. φόνοι, εξανδραποδισμοί), αλλά την αγριότητα των αποφάσεων στις οποίες παραπέμπουν.
Του Χρήστου Λάμπρου |
Η Κέλλυ Παπαϊωάννου, εκ μέρους της κριτικής επιτροπής, καλωσόρισε τους δημιουργούς και σημείωσε, μεταξύ άλλων: «Δεσμευόμαστε ότι θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία με τον αρτιότερο αισθητικά και τεχνικά τρόπο, θα καταθέσουμε δυνάμεις, εθελοντική δουλειά και μεράκι, όπως κάναμε και κάτω από δυσκολότερες ακόμα συνθήκες σε Γυάρο και Μακρόνησο, για να προκύψει ένα Μνημείο που θα είναι το καμάρι των αγωνιστών της πόλης της Θεσσαλονίκης, αλλά και όλης της χώρας».
Ο Δημήτρης Κουτσούμπας, αφού ευχαρίστησε τους καλλιτέχνες - γλύπτες για τη συμμετοχή τους στον διαγωνισμό και τις υψηλού αισθητικού επιπέδου προτάσεις που κατέθεσαν, επισήμανε μεταξύ άλλων: «Το ΚΚΕ θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι του, ώστε η ιστορική μνήμη να μένει ζωντανή, να μεταδίδεται στις νεότερες γενιές, γιατί είναι ο αγώνας που έδωσε αυτός ο λαός, οι πατεράδες, οι παππούδες μας και που συνεχίζει στις σύγχρονες συνθήκες και η νέα γενιά, για το δίκιο, για τη λευτεριά του τόπου, για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η καταπίεση, η φτώχεια, η δυστυχία, οι πόλεμοι. Και σε όλα αυτά το ΚΚΕ διαχρονικά, σε όλη την υπερεκατοντάχρονη πορεία του έχει αποδείξει ότι στέκεται μπροστά, όρθιο, δεν λυγίζει και συνεχίζει».
Του Χρήστου Λάμπρου |
Το Επταπύργιο υπήρξε φυλακή "υψίστης ασφαλείας", όμοια με αυτή της Ακροναυπλίας. Γύρω στο 1890, το φρουριακό συγκρότημα του Επταπυργίου μετατράπηκε σε σωφρονιστικό ίδρυμα πολιτικών και ποινικών κρατουμένων, ανδρών και γυναικών. Στο Επταπύργιο φυλακίστηκαν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι, λαϊκοί αγωνιστές, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, κατά τις περιόδους της βασιλομεταξικής δικτατορίας (1936 - '40), της γερμανικής κατοχής (1941 - '44) του Εμφυλίου πολέμου και κατοπινά (1946 - '54) και της χούντας των συνταγματαρχών (1967 - 1974). Οι πρώτες εκτελέσεις αγωνιστών στον περίγυρο των φυλακών έγιναν με την είσοδο των Γερμανών στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στις 9 Απρίλη του 1941. Ο συνολικός αριθμός των φυλακισθέντων και εκτελεσθέντων στις φυλακές του Επταπυργίου έφτασε τους 372, με κορύφωση την περίοδο 1946 - 1954.
Του Evgenios Galkin |
Η Επιτροπή μνημείων και ιστορικών τόπων αποφάσισε - λόγω των ειδικών συνθηκών - την προκήρυξη "κλειστού" διαγωνισμού για τη δημιουργία μνημείου, το οποίο και θα τοποθετηθεί στο χώρο μετά από άδεια του ΥΠΠΟΑ. Οι 6 προτάσεις που κατατέθηκαν ήταν υψηλού αισθητικού επιπέδου, πνευματικής ανάτασης, αποτέλεσμα σοβαρής μελέτης εκ μέρους των δημιουργών, υπευθυνότητας στην προσέγγιση της ιστορικής μνήμης. Η κριτική επιτροπή μελέτησε προσεκτικά όλες τις προτάσεις, και πραγματικά είδε σε καθεμία απ' αυτές την προοπτική για ένα ιδιαίτερο αισθητικά μνημείο. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία που κατατέθηκαν από τους γλύπτες, και όλες τις παραμέτρους, κατέληξε στην επιλογή της πρότασης του γλύπτη Αγγελου Βλάσση.
Το ΚΚΕ μάχεται πάντα για την υπεράσπιση της καλλιτεχνικής εργασίας, της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Συμβάλλει στο να κρατάει ζωντανή τη μνήμη του λαού για την Ιστορία του, τους αγώνες και τις θυσίες του. Γι' αυτό και απ' τη μεριά του κάνει τα μέγιστα που μπορεί στις σημερινές συνθήκες, να δημιουργεί τους όρους ώστε να συναντιέται η Τέχνη με την Ιστορία και να δημιουργούνται σημαντικά δημόσια καλλιτεχνικά έργα.
Της Naidi Shekine |
Του Δημήτρη Δήμου |
Ο Δ. Κουτσούμπας με τον Α. Βλάσση και τη μακέτα του Μνημείου που θα στηθεί στο Γεντί Κουλέ |
Ο Δ. Κουτσούμπας με τους δημιουργούς και την Κ. Παπαϊωάννου |