Αυτοκίνητα καίγονται, βιτρίνες καταστημάτων κατεβαίνουν, αστυνομικά τμήματα δέχονται επιθέσεις, λεωφορεία, τρένα και σχολεία καταστρέφονται. Οχι, δεν είναι εικόνες από κάποια εξεγερμένη πολιτεία, ούτε καν από τις βίαιες συγκρούσεις διαδηλωτών και Αστυνομίας σε κάποιο σημείο του κόσμου. Είναι η εικόνα που παρουσιάζει το Στρασβούργο, όταν τα γυμνασιόπαιδα των "δευτεροκλασάτων" προαστίων του αποφασίζουν να κάνουν μια βόλτα στο κέντρο της πόλης.

Το φαινόμενο των επεισοδίων και των βιαιοπραγιών επαναλαμβάνεται ολοένα και συχνότερα. Οι δημοτικές αρχές, η Αστυνομία, οι κάτοικοι και η εκπαιδευτική κοινότητα της, πάλαι ποτέ, ήσυχης αυτής πόλης έχουν αρχίσει να ανησυχούν. Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν 13χρονα και 14χρονα εξοργισμένα παιδιά;

Πολλοί είναι αυτοί που μιλούν για "γκάγκστερ με κοντά παντελόνια". Κάποιοι άλλοι εκτιμούν ότι δεν είναι παρά περιθωριακές ομάδες, που βρίσκουν διασκεδαστικό να σπέρνουν την καταστροφή γύρω τους, χωρίς να έχουν κάποιο συγκεκριμένο στόχο ή κάποιο σχετικό ιδεολογικό υπόβαθρο ή οργάνωση.

Τα στοιχεία, όμως, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Το 1995 παρατηρήθηκε αύξηση κατά 28% των επιθέσεων και της φθοράς δημόσιας και ξένης περιουσίας, ενώ ο αριθμός των ανηλίκων που εμπλέχτηκαν σε τέτοιου είδους "δραστηριότητες" αυξήθηκε κατά 16%. Βέβαια, τα ποσοστά αυτά δε συγκρίνονται σε καμία περίπτωση με τα ανάλογα των πόλεων του Παρισιού, της Μασσαλίας ή ακόμα και της Λιόν.

Τα αίτια των τυφλών αυτών ανήλικων ξεσπασμάτων βίας είναι πολύ δύσκολο να οριστούν και να ξεκαθαριστούν. Πιθανώς, όμως, κάποια στοιχεία των κοινωνικών υπηρεσιών της πόλης μπορούν να ρίξουν φως στο "ανεξήγητο". Σύμφωνα με αυτά, λοιπόν, η πλειοψηφία των νεαρών παραβατών μεγάλωσε στις φτωχογειτονιές των προαστίων της "ευρωπαϊκής πρωτεύουσας". Δεν είδαν, σχεδόν, ποτέ τους γονείς τους να δουλεύουν. Ζουν μέσα στη μιζέρια της γονεϊκής ανεργίας με όλες τις συνέπειες που αυτή μπορεί να έχει στη δικιά τους ζωή. Δεν έχουν ζήσει τίποτα καλό και δεν περιμένουν να ζήσουν τίποτα διαφορετικό, παραδειγματιζόμενοι από τους γονείς τους. "Για αυτά τα μικρά παιδιά, δεν υπάρχει αύριο και δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στο να κλέψεις μια τράπεζα και να κλέψεις ένα ποδήλατο", καταλήγει χαρακτηριστικά ένας κοινωνικός λειτουργός. Η οργή και το μίσος που νιώθουν, όταν κατεβαίνουν στο πολυτελές κέντρο της πόλης και βλέπουν την αδικία κατάματα, εκφράζεται σε μια χαρακτηριστική ειρωνική φράση που επαναλαμβάνεται, σχεδόν, πάντα ανάμεσα στις πολυάριθμες παρέες τους: "Υπάρχει μια υπερβολική αρμονία εδώ!". Αμέσως μετά αρχίζουν τα επεισόδια και η αρμονία, τουλάχιστον, δεν υπάρχει πια.

Οι τοπικές αρχές αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, ξεκινώντας ένα πρόγραμμα κοινωνικής εκπαίδευσης και συμπεριφοράς, σε συνεργασία με όλα τα σχολεία των "δύσκολων" αυτών προαστίων, αλλά και με τις κοινωνικές υπηρεσίες που ανέλαβαν την επιμόρφωση των γονιών. Στην επιχείρηση "διάλογος και εκπαίδευση" παίρνει μέρος και η Αστυνομία, η οποία στις γειτονιές αυτές έχει την εντολή να συζητά και να μην προσβάλει! Πολλοί πιστεύουν ότι το πρόγραμμα διαλόγου θα φέρει αποτελέσματα και ελπίζουν ότι όλα αυτά τα μικρά παιδιά, που αρνούνται να πειθαρχήσουν, να σεβαστούν και να ελεγχθούν από τον οποιονδήποτε, θα πάψουν να προκαλούν την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων και το Στρασβούργο θα κοιμάται πάλι ήσυχο. Ο διάλογος, όμως, είναι αρκετός, όταν τα παιδιά αυτά θα συνεχίσουν να κατοικούν στις εργατικές πολυκατοικίες των φτωχών προαστίων, όταν θα πάρουν τη θέση των γονιών τους στον κατάλογο της ανεργίας, ενώ παράλληλα στο κέντρο του Στρασβούργου τα καταστήματα θα είναι πάντα πολυτελή, οι πολυκατοικίες πάντα μοντέρνες και άνετες, και, βέβαια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα αποφασίζει για το "κοινό ευρωπαϊκό μέλλον";

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ

Ταχύτατες, αλλά αναμενόμενες, είναι οι αλλαγές στο γαλλικό στρατό. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Ζακ Σιράκ, ανακοίνωσε την προηγούμενη βδομάδα την κατάργηση της υποχρεωτικής γενικής στρατιωτικής θητείας και τη δημιουργία ενός εθελοντικού μισθοφορικού στρατού 300 χιλιάδων ανδρών. Η εξέλιξη αυτή ήρθε να προστεθεί στα γνωστά πλέον φαινόμενα σε αρκετές καπιταλιστικές χώρες, της ιδιωτικής αστυνομίας, των ιδιωτικών στρατιωτικών σωμάτων φύλαξης συνόρων, ακόμη και των ιδιωτικών φυλακών.

Πώς, όμως, έφτασε η γαλλική κυβέρνηση στην απόφαση αυτή; Η αστική τάξη της Γαλλίας, στην επανάσταση του 1789 ενάντια στη φεουδαρχία, δημιούργησε ένα μαζικό στρατό, αρκετά δημοκρατικά οργανωμένο, βασισμένο στις λαϊκές μάζες. Ο στρατός αυτός υπερασπίστηκε την πατρίδα από την εσωτερική και ξένη αντίδραση των φεουδαρχών. Οταν, όμως, η αστική τάξη εδραίωσε τη θέση της, αφόπλισε τις λαϊκές μάζες, στράφηκε στη δημιουργία στρατού μισθοφορικού, ολότελα πιστού και υποταγμένου σε αυτήν. Στη συγκρότησή του, χρησιμοποίησε μάλιστα τα πιο εξαθλιωμένα στοιχεία, το λεγόμενο λούμπεν προλεταριάτο, το οποίο, έχοντας χάσει κάθε ελπίδα και επαφή με την εργατική τάξη, έγινε ο πιο πιστός υπηρέτης της άρχουσας τάξης, αδίστακτος εγκληματίας για χάρη της.

Οταν, όμως, η ανάπτυξη του καπιταλισμού έφτασε στο ιμπεριαλιστικό της στάδιο, οι σχετικά ολιγάριθμοι μισθοφορικοί στρατοί δεν επαρκούσαν πλέον για τις ανάγκες των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Υπήρχε ανάγκη να τροφοδοτηθεί ο στρατός με νέο και περισσότερο αίμα. Αποκορύφωση αυτής της διαδικασίας αποτέλεσε ο ιμπεριαλιστικός Α Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για το ξαναμοίρασμα των αγορών σε όλο τον κόσμο οδήγησε σε μια πολυαίμακτη σφαγή των λαών. Οχι μόνο τραβήχτηκε μεγάλο μέρος του πληθυσμού στις πολεμικές δραστηριότητες, αλλά στρατιωτικοποιήθηκαν όλες οι πλευρές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Η ενέργεια αυτή υπήρξε, όμως, μοιραία για την αστική τάξη. Η μαζική στράτευση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων έδωσε αντικειμενικά τη δυνατότητα στο λαό να μάθει να χειρίζεται τα σύγχρονα όπλα. Αυτό που έμενε ήταν να μάθει ενάντια σε ποιον έπρεπε να τα στρέψει. Τούτο έγινε πρώτη φορά με τη μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση και έτσι δημιουργήθηκαν οι λαϊκοί, δημοκρατικοί στρατοί, που υπήρξαν για δεκαετίες παράγοντες εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης, υπερασπιστές της ειρήνης. Στις συνθήκες του μεταπολεμικού κόσμου, η Γαλλία, όπως και αρκετές (όχι όλες) ιμπεριαλιστικές δυνάμεις διατήρησαν την καθολική στράτευση, με τη μορφή της υποχρεωτικής θητείας και της επιστράτευσης, όποτε κρινόταν αναγκαίο, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός επαγγελματικού σώματος αξιωματικών. Η επιλογή αυτή στηρίχτηκε στην ανάγκη ύπαρξης διαθέσιμης μαζικής στρατιωτικής βάσης για πιθανή επιθετική ενέργεια ενάντια στους λαϊκούς στρατούς των σοσιαλιστικών χωρών. Παράλληλα, η στρατιωτική εκπαίδευση καλλιεργούσε το πνεύμα υποταγής στους στρατευμένους νέους, συντηρούσε τις μιλιταριστικές διαθέσεις, ενώ, στη σοσιαλδημοκρατική εκδοχή της, προσποιόταν ότι ανταποκρίνεται στο λαϊκό αίτημα για συμμετοχή των εργαζομένων στην άμυνα.

Ωστόσο, η απήχηση του λαϊκού κινήματος έβρισκε αντανάκλαση, τόσο στους κληρωτούς, όσο και σε σημαντικό τμήμα των κατώτερων και μεσαίων αξιωματικών. Με ένα τέτοιο κλίμα, ο γαλλικός στρατός αδυνατούσε να παίξει με την ύψιστη αποτελεσματικότητα τον ενεργητικό ρόλο, για τον οποίο τον προόριζε η άρχουσα τάξη, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Για την εσωτερική καταστολή, επιστρατεύτηκαν ολιγάριθμες σχετικά μονάδες καταστολής, άριστα εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες, γερά δεμένες με την άρχουσα τάξη με δεσμούς αίματος, δηλαδή οικονομικούς και ιδεολογικούς.

Η τακτική της αστικής τάξης συνίσταται στη δημιουργία ζωνών της μίας μέσα στην άλλη. Αυτή που βρίσκεται πιο μέσα, η πιο ολιγάριθμη, είναι η πιο πιστή, και η πιο ισχυρή από άποψη επιχειρησιακή, συνήθως άγνωστη στην κοινή γνώμη(τύπου ιταλικής ΓΚΛΑΝΤΙΟ). Μετά είναι οι μυστικές υπηρεσίες. Κατόπιν έρχονται οι διάφορες "αντιτρομοκρατικές μονάδες", πιο μετά τα CRS (τα δικά μας MAT) και μόνο στο τέλος η Αστυνομία, η οποία είναι η λιγότερο αξιόπιστη, μια και εύκολα "διαβρώνεται" από το λαϊκό κίνημα, αφού οι συνθήκες εργασίας και ζωής των περισσότερων αστυνομικών πλησιάζουν αυτές του υπόλοιπου λαού. Στο στρατό αντιστοιχεί η ίδια τακτική. Ο σκληρός πυρήνας αποτελείται από την ανώτατη συνήθως ηγεσία του στρατού, τις ειδικές μονάδες και τους μισθοφόρους της Λεγεώνας των Ξένων. Οι τελευταίοι ήταν, ιδίως, εκείνοι που έκαναν όλη τη "βρώμικη δουλιά" στην Αλγερία κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού της και αλλού.

Σήμερα, που το λαϊκό κίνημα έχει εξασθενήσει, η αστική τάξη της Γαλλίας, διά στόματος Ζακ Σιράκ, εξαγγέλλει την πλήρη επαγγελματοποίηση του στρατού. Καταφεύγει και πάλι στις παλιότερες μορφές στρατιωτικής της οργάνωσης: Στη δημιουργία πραιτοριανών. Αυτό συμβαίνει γιατί η άρχουσα τάξη θέλει ένα πιο αποτελεσματικό στρατιωτικό σώμα, άρτια εκπαιδευμένο, φανατικά πιστό σε αυτήν και λιγότερο ακριβό, σε σχέση με τη διατήρηση σώματος κληρωτών με την έννοια ότι τουλάχιστον η σχέση "συνολικά έξοδα - τελικό αποτέλεσμα" κλίνει υπέρ του μισθοφορικού στρατού.

Για το τελευταίο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η δυναμική του λαϊκού κινήματος έχει αναγκάσει τις γαλλικές κυβερνήσεις να εξασφαλίζουν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής στους στρατευμένους, σε σχέση τουλάχιστον με τα ελληνικά δεδομένα. Από την άλλη, σε συνθήκες αδυναμίας του κινήματος, η μάζα των νέων που θα βρίσκονταν για ένα χρόνο στο στρατό, θα βρίσκεται τώρα στις ουρές των ανέργων, συμπιέζοντας αντικειμενικά τους μισθούς προς τα κάτω.

Πρόκειται για σαφή αντιδραστική στροφή. Ο ίδιος ο Σιράκ το δήλωσε κυνικότατα: Οι στρατιώτες αυτοί πρέπει να είναι έτοιμοι "να επέμβουν άμεσα και αποτελεσματικά σε όποιο σημείο του πλανήτη διακυβεύονται τα συμφέροντα της χώρας", δηλαδή του γαλλικού ιμπεριαλισμού και στο πλαίσιο του νέου ρόλου, που θέλει να διαδραματίσει στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Εύγλωττα, εξάλλου, είναι τα γεγονότα της σφαγής των φυλών Τούτσι και Χούτου στη Ρουάντα, που έγινε κατά παραγγελία του γαλλο-αμερικανικού ανταγωνισμού στην περιοχή. Γάλλοι πράκτορες, ειδικοί στον ψυχολογικό πόλεμο (και όχι μόνο), έπαιξαν δραστήριο ρόλο στην υποκίνηση των σφαγών. Οι Γάλλοι κομάντος έδειξαν επίσης την επιχειρησιακή τους ικανότητα και βαρβαρότητα ενάντια στους διαμαρτυρόμενους για τις πυρηνικές δοκιμές.

Αντίστοιχες είναι οι αλλαγές που προωθούνται και σε άλλα καπιταλιστικά κράτη, όπως και στο ίδιο το ΝΑΤΟ, αν και διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το συσχετισμό δυνάμεων, τη γεωστρατηγική θέση της χώρας, την οικονομικο-στρατιωτική θέση της στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα, τις επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού και της κάθε άρχουσας τάξης σε κάθε περιοχή. Πάντως, δεν αποκλείεται ο συνδυασμός των δύο μορφών οργάνωσης του αστικού στρατού (η συμπληρωματική προσφυγή στη στράτευση των λαϊκών στρωμάτων) να προτιμηθεί αργότερα και από τη Γαλλία αν οι στρατιωτικο-πολιτικές εξελίξεις απαιτήσουν αποθέματα έμψυχου υλικού, αίμα για τα κανόνια δηλαδή. Η λύση, βέβαια, που θα επιθυμούσε ο γαλλικός λαός δεν είναι η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος. Αντίθετα, προσδοκά τη μεταβολή του συσχετισμού των δυνάμεων σε όφελος των εργαζομένων, την πραγματοποίηση βαθιών δημοκρατικών αλλαγών στη δομή του στρατού, την αλλαγή του προσανατολισμού του, την άμεση βελτίωση των συνθηκών ζωής των στρατευμένων νέων και των αξιωματικών, καθώς και την άμεση κατοχύρωση συνδικαλιστικών και άλλων δικαιωμάτων.

Δημήτρης ΚΑΛΤΣΩΝΗΣ

Σε λίγο θα είναι επαγγελματίες

Ο Πρόεδρος Σιράκ, εν μέσω των εκπροσώπων των τριών Σωμάτων του Γαλλικού Στρατού