Η καλλιτεχνική και πολιτική δράση του Μίκη Θεοδωράκη έχει διασταυρωθεί πολλές φορές με την πλούσια διαδρομή του πολιτισμού και των αγώνων της Θεσσαλονίκης. Πέρα από τις πολλές συναυλίες που έχει παρουσιάσει ο ίδιος, οι «συνδέσεις» του με την πόλη μας είναι ποικίλες και αξιόλογες. Η μουσική του αναδεικνύει καλλιτεχνικά έργα για σημαντικά γεγονότα, ενώ η συμμετοχή του στην πολιτική ζωή τον οδηγεί συχνά στην πόλη και πυροδοτεί τη δημιουργία σπουδαίων μουσικών έργων.

Η σχέση του συνθέτη με τη Θεσσαλονίκη ξεκινά το 1953, όταν συνοδεύει με συμφωνική μουσική τα κατορθώματα του θρυλικού «Ξυπόλητου Τάγματος», ενός μυστικού στρατού, που δημιουργήθηκε κατά τη γερμανική κατοχή. Αυτά τα κατορθώματα εξιστορεί η ομώνυμη ταινία του Γκρεγκ Τάλλας, με πρωταγωνιστές τα ορφανά του Παπάφειου, που πετάχτηκαν στον δρόμο από τους Γερμανούς. Αυτά τα παιδιά οργανώθηκαν και κατάφερναν χτυπήματα στους κατακτητές και τους συνεργάτες τους, στήνοντας παράλληλα ένα δίκτυο αλληλεγγύης. Οι σκηνές ηρωισμού και ανθρωπιάς που εκτυλίσσονται στην πόλη, υπογραμμίζονται με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο από τη μουσική του.

Την επόμενη χρονιά, ξεκινά η επικοινωνία του Μ. Θεοδωράκη με τον ποιητή της Θεσσαλονίκης, Μανόλη Αναγνωστάκη. Ο Θεοδωράκης που βρίσκεται στο Παρίσι, ξεκινά αλληλογραφία με τον ποιητή και μια συνεργασία με άρθρα για τη μουσική στο περιοδικό «Κριτική», που εκδίδει ο Αναγνωστάκης. Η συνεργασία τους μας χαρίζει όμως και σπουδαία τραγούδια.

Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε και μια σύμπτωση: Ο νεαρός Αναγνωστάκης γράφει το ποίημα «Μιλώ», όταν είναι πολιτικός κρατούμενος στο Γεντί Κουλέ. Ο Μίκης το μελοποιεί περίπου είκοσι χρόνια αργότερα εξόριστος στη Ζάτουνα Αρκαδίας.

Στη Ζάτουνα, ο Μίκης γράφει και τον «Χάρη 1944» πάλι σε στίχους Μ. Αναγνωστάκη, όπου αναφέρεται σε έναν νεαρό ΕΠΟΝίτη από τη Θεσσαλονίκη, ο οποίος σκοτώθηκε το 1944. Γράφει χαρακτηριστικά σε ένα μήνυμα που έστειλε ο Μίκης το 1972 από την Ιταλία, απευθυνόμενος στην ελληνική νεολαία: «Ακολουθήστε τον δρόμο του Χάρη. Για να ξεχυθεί και πάλι το πλήθος αβάσταχτο στους δρόμους. Για να ανεμίσουν και πάλι οι σημαίες. Για να μαστιγώσει ξανά ο αέρας τα λάβαρα. Για να κυματίσουν ξανά μέσα στο χάος τραγούδια. Ο Χάρης ζει. Ο Χάρης ζει και τραγουδά. Φωνάζει άφοβα μπροστά στα μούτρα των τυράννων... Ο Χάρης παλεύει - ο Χάρης οργανώνεται και οργανώνει. Ο Χάρης χτυπά αδιάκοπα, ξέφρενα, αλύπητα. Ο Χάρης γνωρίζει ότι θα κατακτήσει τη λευτεριά του με το όπλο στο χέρι...».

Το 1958, ο ποιητής μας Γιάννης Ρίτσος στέλνει τον «Επιτάφιο» στον Θεοδωράκη στο Παρίσι, με την υποσημείωση: «Το βιβλίο αυτό κάηκε στους στύλους του Ολυμπίου Διός». Η μουσική γράφεται μονομιάς από τον συνθέτη στα περιθώρια του βιβλίου και όσα τραγούδια χωρούν σε μια σελίδα στέλνονται στον ποιητή.

Σε τρία μερόνυχτα είχε γράψει και ο Γ. Ρίτσος ολόκληρο το ποιητικό έργο που εμπνεύστηκε, όταν είδε συγκλονισμένος στον «Ριζοσπάστη» τη φωτογραφία της μάνας του Τάσου Τούση, του πρώτου νεκρού του ηρωικού Μάη της Θεσσαλονίκης του 1936, να θρηνεί πάνω από το νεκρό σώμα του γιου της. Δυο σπουδαίοι δημιουργοί απέδωσαν καλλιτεχνικά με μοναδικό τρόπο τους μεγαλειώδεις αγώνες των εργατριών και των εργατών της Θεσσαλονίκης, που αποφάσισαν να βγουν στο προσκήνιο και να γίνουν αντάξιοι της κοινωνικής αποστολής τους.

Ο ίδιος ο Μ. Θεοδωράκης αναφέρει τι νέο έφερε ο «Επιτάφιος» στην ελληνική μουσική: «Ηταν ένας κύκλος τραγουδιών. Ηταν ακόμα η καθιέρωση του λαϊκού τραγουδιστή και του λαϊκού μουσικού οργάνου (μπουζούκι) ως αυθεντικών εκφραστών του γνήσιου ποιητικού πάθους. Ηταν, τέλος, μια νέα μορφή επικοινωνίας με την καθιέρωση της λαϊκής συναυλίας, που έσπαζε τους παραδοσιακούς τρόπους παρουσίασης, ερμηνείας και επικοινωνίας και έφερνε σε άμεση επαφή τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές με τις μάζες».

Η συνειδητή του προσπάθεια να ανυψώσει το πνευματικό επίπεδο του λαού, μαζί με την απόφασή του να εκφράσει τη λαϊκή ψυχή και να συμβάλει με το έργο και τη δράση του στους λαϊκούς αγώνες βρίσκονται πίσω από τον μεγάλο αριθμό συναυλιών που δίνει για τον λαό της Θεσσαλονίκης. Τη δεκαετία του 1960 κάποιες συναυλίες έχουν σκοπό να ενισχύσουν οικονομικά σημαντικά έργα, όπως την ανέγερση του βρεφοκομείου «Αγιος Στυλιανός», ενώ ταυτόχρονα συνοδεύονται από διαλέξεις για τη συμφωνική μουσική. Οι συναυλίες αυτής της δεκαετίας είναι διπλές: Μια με συμφωνικά έργα και μια λαϊκή. Μάλιστα, τη διοργάνωση της πρώτης βραδιάς μιας συναυλίας είχε αναλάβει με ζήλο ο Αναγνωστάκης. Ολες αυτές οι συναυλίες βρίσκουν μεγάλη απήχηση στο κοινό της πόλης, αν και γίνονται απόπειρες να τις υπονομεύσουν.

Με τη Θεσσαλονίκη συνδέεται, επίσης, μια άλλη πρωτοβουλία του Μίκη, η ίδρυση, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, της Ελληνοτουρκικής Επιτροπής Φιλίας, με επικεφαλής τον ίδιο, και της Τουρκοελληνικής με επικεφαλής τον Τούρκο αρχαιολόγο και πανεπιστημιακό καθηγητή, Εκρέμ Ακουργκάλ. Η ίδρυση των δύο Επιτροπών ανακοινώνεται στη Θεσσαλονίκη ενώπιον όλων των μελών τους.

Ενα συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός φέρνει ξανά τα βήματα του Μίκη Θεοδωράκη στην πόλη μας τον Μάη του 1963: Η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, για να μιλήσει σε εκδήλωση της Επιτροπής Ειρήνης Θεσσαλονίκης. «Ηλθα στη Θεσσαλονίκη για να παρασταθώ στον αγώνα ζωής και θανάτου ενός Ελληνα αγωνιστή της δημοκρατίας και της ειρήνης», έλεγε ο Μίκης τότε, σημειώνοντας ακόμα ότι «οι ώρες είναι κρίσιμες. Δεν χωρούν δισταγμοί. Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Λίγα χρόνια μετά, «ντύνει» με τη μουσική του την ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ», που κυκλοφορεί το 1969.

Το 1975, σε μια από τις συναυλίες του στα χρόνια της μεταπολίτευσης, στο κατάμεστο Παλαί ντε Σπορ της Θεσσαλονίκης, ο Μίκης Θεοδωράκης παρουσιάζει τραγούδια από τους κύκλους «Τραγούδι του νεκρού αδελφού», «Αξιον Εστί», «Μαουτχάουζεν». Η συναυλία ολοκληρώνεται με τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου, που τραγουδά ο ίδιος. Μαζί του βρίσκονται οι ερμηνευτές Μαρία Φαραντούρη, Αντώνης Καλογιάννης και Πέτρος Πανδής. Η συμμετοχή του κοινού στις μεταπολιτευτικές του συναυλίες συγκλονίζει λόγω του όγκου του πλήθους αλλά και του κλίματος συγκίνησης που επικρατεί.

Για αυτό έχει ιδιαίτερη αξία η έκπληξη που νιώθει ο σπουδαίος δημιουργός, όταν το 1995 δίνει στη Θεσσαλονίκη μια μεγάλη συναυλία για τη διάσωση του ιστορικού Αρχείου του ΚΚΕ. Ο ίδιος μιλάει για «ένα νέο φαινόμενο», σαν αυτό που υπήρξε στις μεγάλες συναυλίες που είχε δώσει το 1975. Αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες που επικρατούν λίγα χρόνια μετά τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες και την επικράτηση της αντεπανάστασης, μπορεί να δικαιολογήσει την έκπληξή του. Σε μια περίοδο που προσπαθούν να βάλουν «ταφόπλακα» στους λαϊκούς αγώνες και να σημάνουν «το τέλος της Ιστορίας», η συναυλία του Μ. Θεοδωράκη για το Αρχείο του ΚΚΕ σηματοδοτεί την αντίσταση στην αναχρονιστική αντίληψη ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα.

Στις 13 Δεκέμβρη ας ζήσουμε ένα ακόμα πιο σπουδαίο «φαινόμενο». Ας ενώσουμε τη φωνή μας, για να ακουστούν πιο δυνατά τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Στη Θεσσαλονίκη της Αντίστασης, του Μάη, του Λαμπράκη, υποδεχόμαστε ξανά τον Μίκη, την ορχήστρα και τους ερμηνευτές του έργου του σε μια συναυλία, που είναι σίγουρο πως θα του δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη, αν ήταν παρών. Θα μιλούσε για ένα ακόμα «νέο φαινόμενο», γιατί το έργο του είναι αληθινό, επίκαιρο, επαναστατικό, εμπνέει και θα εμπνέει όσους παλεύουν «για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι». Θα είμαστε εκεί για τον Μ. Θεοδωράκη, για εμάς, για το μέλλον...

Η Κομματική Οργάνωση Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ και η οικογένεια του Μίκη Θεοδωράκη διοργανώνουν μεγάλη συναυλία - αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη το Σάββατο 13 Δεκέμβρη, στις 7 μ.μ. στο Παλαί Ντε Σπορ, με τίτλο «Κοντά σας όλη μου η ζωή».

Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Στη συναυλία συμμετέχουν και ερμηνεύουν οι: Δώρος Δημοσθένους, Παντελής Θαλασσινός, Αγγελος Θεοδωράκης, Παναγιώτης Καραδημήτρης, «Κοινοί Θνητοί», Κορίνα Λεγάκη, Σαββέρια Μαργιολά, Δημήτρης Μπάσης, Νατάσα Μποφίλιου, Αγγελική Τουμπανάκη, Μάρθα Φριντζήλα, με τη Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης», ενώ μαζί τους θα είναι και ο Γιώργος Ανδρέου.

Προσκλήσεις διατίθενται από την ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Για τη διευκόλυνση της συμμετοχής προγραμματίζεται μετακίνηση με λεωφορεία που θα αναχωρήσουν από:

Ανατολική Θεσσαλονίκη, στις 5.30 μ.μ. από το Καψαλάκειο στη Μηχανιώνα και στις 5.45 μ.μ., από Στάση Πισσαλίδη στην Περαία.

Δυτική Θεσσαλονίκη, στις 6 μ.μ., από την πλατεία Ευόσμου (ύψος Μεγάλου Αλεξάνδρου).

Πέλλα, στις 5 μ.μ., από το «Ξενία» στην Εδεσσα, στις 5.15 μ.μ., από πλατεία Μαυροβουνίου στη Σκύδρα και στις 5.45 μ.μ., από Παλαιά Αγορά στα Γιαννιτσά.

Ημαθία, στις 4.30 μ.μ., από την είσοδο του Δημοτικού Πάρκου στη Νάουσα και στις 5 μ.μ., από πλατεία Ωρολογίου στη Βέροια.

Πιερία, στις 5 μ.μ., από παλιά λαϊκή στο Λιτόχωρο και στις 5.30 μ.μ., από την κεντρική πλατεία Κατερίνης.

Σέρρες, στις 5 μ.μ., από το Εργατικό Κέντρο Σερρών.