Σύμφωνα με χτεσινό δημοσίευμα («Τα Νέα»), το τελευταίο διάστημα καταγράφεται ένα μπαράζ ατομικών συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα, που «μετατρέπουν τη μόνιμη, αορίστου χρόνου απασχόληση σε μερική ή σε "εκ περιτροπής" εργασία και οδηγούν στην απώλεια κατοχυρωμένων εργασιακών, ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων». Η εικόνα που περιγράφεται αντανακλά, σε μεγάλο βαθμό, την πραγματικότητα που ισχύει σήμερα στην αγορά εργασίας.

Η πανσπερμία των εργασιακών σχέσεων και των Συμβάσεων, που προβλέπονται από τη νομοθεσία, έχουν συντρίψει κάθε έννοια σταθερής και μόνιμης δουλειάς με πλήρη δικαιώματα και έχουν επιταχύνει τις προσαρμογές των σχέσεων εργασίας στις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων, προκειμένου να τονωθεί η ανταγωνιστικότητά τους. Οι προσαρμογές αυτές έγιναν στη βάση νόμων που προϋπήρχαν της κρίσης, ενισχύθηκαν όμως τα πέντε τελευταία χρόνια. Μια από αυτές τις παρεμβάσεις, από την πλευρά του κράτους και της εργοδοσίας, ήταν η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον κατώτατο μισθό, αλλά και η επί της ουσίας αναστολή των διαπραγματεύσεων για τις κλαδικές Συμβάσεις.

Στο ρεπορτάζ της περασμένης Κυριακής, ο «Ριζοσπάστης» επανέφερε στοιχεία που περιγράφουν το σημερινό χάος στην αγορά εργασίας. Ετσι, σύμφωνα με το ΣΕΠΕ, οι προσλήψεις με καθεστώς μερικής απασχόλησης αυξήθηκαν από το 2008 έως το 2013 κατά 161,21%, ενώ και οι προσλήψεις με καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας αυξήθηκαν, το ίδιο διάστημα, κατά 151,6%. Αντίθετα, οι προσλήψεις με καθεστώς πλήρους απασχόλησης μειώθηκαν από το 2009 κατά 20,56% και σήμερα μόλις μία στις δύο προσλήψεις γίνεται με αυτό το καθεστώς. Το διάστημα 2009 - 2013, οι μετατροπές συμβάσεων εργασίας από πλήρους απασχόλησης σε μερικής και εκ περιτροπής αυξήθηκαν επίσης κατά 214,96%.

Οι συντριπτικές ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις έχουν άμεση αντανάκλαση και στη διαμόρφωση των μισθών. Ετσι, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΙΚΑ (Δεκέμβρης 2013) και χωρίς να πάρουμε υπόψη την ανασφάλιστη εργασία, 486.608 μισθωτοί ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ (από 1,6 εκατομ. μισθωτούς) είχαν μισθό από μερικές δεκάδες ευρώ, μέχρι 600 ευρώ μεικτά! Δηλαδή, το 30% των μισθωτών που ασφαλίζονται στο ΙΚΑ (σχεδόν τρεις στους δέκα) έχουν μηνιαίο εισόδημα αρκετά κάτω ή στα όρια περίπου ακόμα και αυτού του κατάπτυστου κατώτερου μισθού ενός ανειδίκευτου εργάτη (586 ευρώ μεικτά) που νομοθέτησε η προηγούμενη κυβέρνηση για λογαριασμό των εργοδοτών. Μάλιστα, ένας στους δέκα μισθωτούς έχει μηνιαίο εισόδημα κάτω από τα 150 ευρώ μεικτά και ένας στους τέσσερις κάτω από τα 550 ευρώ!

Μέρος αυτών των ανατροπών προέκυψαν σαν αποτέλεσμα των ατομικών συμβάσεων που κυριάρχησαν την περίοδο της κρίσης, με το επιπλέον επιχείρημα από την πλευρά της εργοδοσίας ότι όλες οι κλαδικές συμβάσεις έχουν λήξει και που, βέβαια, με δική της ευθύνη, δεν ανανεώνονται. Αρα, όλες οι ατομικές, σε ό,τι αφορά τα μισθολογικά, πάνε στην καλύτερη περίπτωση στο ύψος του κατώτατου μισθού που ισχύει σήμερα. Οταν, μάλιστα, πρόκειται για μερική ή «εκ περιτροπής» εργασίας, οι μισθοί είναι ακόμα πιο κάτω.

Πώς απαντάει η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ σ' αυτήν την παγιωμένη κατάσταση στην αγορά εργασίας; Υπόσχεται να επαναφέρει τις διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό και τις ρυθμίσεις για τις κλαδικές συμβάσεις που καταργήθηκαν με νόμους του μνημονίου (μετενέργεια, επεκτασιμότητα, ΟΜΕΔ κ.ά.). Με χτεσινή του παρέμβαση, ο Π. Σκουρλέτης ισχυρίζεται ότι η επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος για τις κλαδικές συμβάσεις θα συμπαρασύρει και τις ατομικές, αφού καμιά τέτοια σύμβαση δεν μπορεί να περιέχει όρους χειρότερους από την κλαδική.

Λύνεται μ' αυτόν τον τρόπο το πρόβλημα για όσους σήμερα εργάζονται με απαράδεκτους μισθούς και όρους; Η απάντηση είναι πως όχι.

Κατ' αρχήν, το τι θα νομοθετήσει τελικά η κυβέρνηση, αν δηλαδή θα επανέλθει ακριβώς το προηγούμενο καθεστώς, κανείς δεν το λέει. Οπως κανείς δεν λέει ότι οι εργοδότες αρνούνται συστηματικά να υπογράψουν κλαδικές συμβάσεις και, όταν το κάνουν, οι όροι που επιβάλλουν με τις πλάτες του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού είναι πολύ πίσω απ' όσα ίσχυαν πριν από το 2010.

Είναι, επίσης, βέβαιο ότι ακόμα κι αν κάτσουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για τους κλαδικούς μισθούς, οι εργοδότες θα ξεκινήσουν με τα σημερινά «κεκτημένα» στην αγορά εργασίας, αλλά και με το «αβαντάζ» που τους δίνει ο στρατός των ανέργων. Που σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη πίεση για μισθούς και δικαιώματα κοντά στα σημερινά επίπεδα σε σχέση με το 2009. Σ' αυτό συμβάλλει ιδιαίτερα το χάος των ελαστικών σχέσεων εργασίας και των ατομικών συμβάσεων, που αν δεν καταργηθούν, θα δίνουν μια επιπλέον διέξοδο στην εργοδοσία να σακατέψει μισθούς και δικαιώματα.

Κατά τα άλλα, η κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό της ότι συγκρούεται τάχα με την εργοδοσία στο θέμα των ατομικών συμβάσεων, την ίδια ώρα που ακόμα και τις ελάχιστες αυξήσεις που υπόσχεται στον κατώτατο μισθό, τις συνδέει με αντισταθμιστικά προνόμια στις επιχειρήσεις και σε συνάρτηση με την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Είναι συνέταιροι και όχι αντίπαλοι στην προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, που προϋποθέτει φτήνεμα της εργατικής δύναμης.

Αρα, διέξοδος για τους εργαζόμενους έξω από το πεδίο των ταξικών αγώνων, έξω από την πάλη για ανάκτηση των απωλειών, κατάργηση των αντεργατικού - αντιλαϊκού πλαισίου και ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών, δεν μπορεί να υπάρξει.