Motherless Brooklyn / Οι Σκιές του Μπρούκλιν (2019), Edward Norton

Ο Εντουαρντ Νόρτον επιστρέφει ως σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός και πρωταγωνιστής 19 χρόνια μετά την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, και πραγματικά μας εκπλήσσει. Το σενάριό του στηρίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τζόναθαν Λέθεμ, που διαδραματίζεται στην Αμερική της δεκαετίας του '90. Ο Νόρτον, όμως, γυρίζει πίσω στο χρόνο στη δεκαετία του '50 και προεκτείνει το περιεχόμενο του, στηριζόμενος σε αληθινά πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν τη Νέα Υόρκη εκείνης της εποχής.

Συνοπτικά η υπόθεση περιγράφει έναν ντετέκτιβ που γίνεται μάρτυρας στο φόνο του αφεντικού του και προσπαθώντας να διαλευκάνει την υπόθεση, συναντά τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από την ολοσχερή κατεδάφιση των φτωχογειτονιών της πόλης, ώστε να εξυπηρετηθεί η ανανέωση των αστικών περιοχών και να γίνουν οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι, οι σήραγγες και οι γέφυρες που διαμόρφωσαν τη σημερινή Νέα Υόρκη.

Ο Νόρτον φτιάχνει μια πραγματικά υπεροχή νουάρ ταινία αφηγούμενος μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, που παρότι έχει τη μορφή του μυστηρίου, θίγει ένα βαθιά κοινωνικό ζήτημα σε περιεχόμενο: Το ουσιώδες ζήτημα της λαϊκής κατοικίας, όπου τα συμφέροντα των μεγαλοαστών είναι πέρα και πάνω από τα συμφέροντα της εργατικής και των φτωχών μειονοτήτων. Ο Νόρτον κάνει πολλές υπερβάσεις στο περιεχόμενο του νουάρ, με πρώτη και σημαντικότερη ότι τοποθετεί ως κεντρικό του ηρώα, Λάιονελ Εσρογκ, έναν ντετέκτιβ με σύνδρομο Τουρέτ (πολλαπλά τικ και αίσθημα παρορμητικού χαρακτήρα). Αυτό δίνει μια ξεχωριστή υφή στην ιστορία, αφού σπάει το κλασικό πρότυπο του σκληροτράχηλου ντετέκτιβ του νουάρ, προσθέτοντας αρκετές πινελιές χιούμορ στο σενάριο.

Ο Νόρτον δούλευε αυτήν την ταινία στο μυαλό του για 20 ολόκληρα χρόνια, έχοντας προσωπικά βιώματα, αφού ο παππούς του, James Rouse, ήταν υπέρμαχος της προσιτής στέγασης σε όλους και της διαμόρφωσής της με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες, και συνάμα μεγάλος πολέμιος του «αυτοκράτορα» του πολεοδομικού σχεδιασμού της Ν. Υόρκης, Robert Moses, που στην ταινία αναφέρεται ως Μόουζες Ράντολφ. Ο Μόουζες με δόλιους τρόπους οδήγησε τις φτωχές συνοικίες στην πλήρη υποβάθμιση, ώστε να εκδιωχθούν μαζικά οι κάτοικοι, χωρίς κανένα σχεδιασμό μετεγκατάστασης και να κατασχεθούν οι περιουσίες τους από το Δημόσιο και τους μεγαλοεργολάβους. Στην ταινία αναφέρονται οι ακτιβίστικες επιτροπές κατοίκων και δικηγόρων της εποχής.

Η σκηνοθεσία του Νόρτον είναι μεν ακαδημαϊκή, αλλά υπέροχα προσαρμοσμένη στους ρυθμούς της πλοκής και απόλυτα δεμένη με τη μουσική, που παίζει ιδιαίτερα σημαίνοντα ρόλο. Ανατρέχοντας στις φτωχογειτονιές των μαύρων, διατρέχει την τζαζ κουλτούρα της εποχής όπου τα τζαζ κλαμπ είχαν τεράστια σημασία και οι μουσικοί της εποχής ήταν σχεδόν μυθικοί. Το σάουντρακ πλαισιώνει εκτός από τον σπουδαίο Wynton Marsalis, που παραπέμπει στον Miles Davis, και o Thom Yorke, ψυχή των Radiohead. Μεγάλα ονόματα του Χόλιγουντ πλαισιώνουν το καστ, ανάμεσα τους ο Μπρους Γουίλις, η Τσέρι Τζόουνς, ο Γουίλεμ Νταφόε και ο Αλεκ Μπάλντγουιν και ο ίδιος ο Εντουαρντ Νόρτον, που δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Η φωτογραφία δεν υπολείπεται της σκηνοθεσίας και σκηνογραφικά επίσης βλέπουμε μια πολύ προσεγμένη παραγωγή με ακριβή αναπαράσταση των χώρων της εποχής. Ο Νόρτον κέρδισε το στοίχημα σε όλα τα επίπεδα.

Agnes by Varda / Η Ανιές με τα λόγια της Βαρντά ( 2019), Agnes Varda

Το δίωρο αυτό ντοκιμαντέρ είναι η τελευταία δημιουργία της πάντα ανήσυχης Ανιές Βαρντά, πριν φύγει από τη ζωή πλήρης ημερών και κινηματογραφικής δημιουργίας. Η Βαρντά μας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο σχεδόν ολόκληρη την καλλιτεχνική της πορεία, που περιλαμβάνει την τεράστια ομολογουμένως φιλμογραφία της, όπως και μια σειρά από Installations που την έκαναν γνωστή. Η γιαγιά της νουβέλ βαγκ μας αποχαιρετά με την επεξήγηση των τριών λέξεων που διαπέρασαν το έργο της: Εμπνευση, Δημιουργία, Διανομή. Η μαρτυρία της είναι αξιόλογη μεν, αλλά δεν απευθύνεται τόσο στο ευρύ κοινό όσο στον κινηματογραφικό κόσμο, αφού αποτελεί την παρακαταθήκη της για το πώς δημιουργούσε.