Η Ιστορία κάθε εποχής και κάθε τόπου δε «γράφεται» μόνο από τα οικονομο-πολιτικο-στρατιωτικά δεδομένα. Γράφεται και με τον πολιτισμό. Ισως η βαθύτερη ουσία της Ιστορίας κάθε εποχής και τόπου να «γράφεται» με τα στοιχεία του πολιτισμού της. Οπωσδήποτε ο πολιτισμός της γίνεται ο καλύτερος «καθρέφτης» της. Πολλές σημαντικές ξένες και ελληνικές ιστορικές μελέτες για την αρχαία Ρώμη, τη λατινική γραμματεία και γενικότερα του πνευματικού πολιτισμού της, έχουν γραφεί και αρκετές κυκλοφορούν στη χώρα μας, όχι όμως και για το ρωμαϊκό θέατρο. Η πάμφτωχη διεθνώς σχετική βιβλιογραφία «πλουτίστηκε» με τη λεπτομερειακά εμπεριστατωμένη μελέτη της Γαλλίδας καθηγήτριας της Λατινικής Φιλολογίας Φλοράνς Ντιπόν «Η αυτοκρατορία του ηθοποιού (Το θέατρο στην αρχαία Ρώμη)», η οποία πρωτοκυκλοφόρησε το 1985, και επανεκδίδεται στα γαλλικά συμπληρωμένη και εικονογραφημένη. Τη συμπληρωμένη και εικονογραφημένη έκδοση αυτής της πολύ ενδιαφέρουσας μελέτης, σε μετάφραση της Σοφίας Γεωργοπούλου, κυκλοφόρησε φέτος το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Η μελέτη προλογίζεται από την μεταφράστρια και την συγγραφέα και περιλαμβάνει βιβλιογραφία, ευρετήρια (αρχαίων κύριων ονομάτων, αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων ποιητών - ηθοποιών, ρητόρων - θεωρητικών του θεάτρου, εννοιών και πραγμάτων, αρχαίων χωρίων και χαρακτηριστική εικονογράφηση.

«Οποιος ανεβαίνει στη σκηνή για να παίξει ή να απαγγείλει κείμενο ατιμάζεται». Αυτό έλεγε το διάταγμα του πραίτορα. Αυτήν την ατίμωση, που σήμαινε όχι μόνο ηθική καταδίκη του, αλλά και διαγραφή του από τους καταλόγους της φυλής, δηλαδή από τα νομικά και πολιτικά του δικαιώματα, επεφύλασσε η αρχαία Ρώμη - κατ' επέκταση η απανταχού ρωμαϊκή εξουσία - στον όποιον ασκούσε τέχνες του θεάματος (ηθοποιούς, τραγουδιστές, χορευτές, μουσικούς, κλπ.), ακόμα και όταν ήταν ο λαοφιλέστερος και αμειβόταν πλουσιοπάροχα. Και μόνο μια φορά να ανέβαινε στη σκηνή ένας άνθρωπος έχανε την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη και θεωρούνταν πλέον δούλος. Παρότι η Ρώμη και όλη η ρωμαϊκή αυτοκρατορία λύσσαγε για «άρτον και θεάματα», έχτιζε θέατρα, ωδεία, ιπποδρόμους, καθιέρωσε πλήθος τελετουργικών γιορτών για θεούς και τους «επί Γης» εκπροσώπους τους και διέθετε πλήθος θεατρίνων για να διασκεδάζουν οι αυτοκράτορες, η κουστωδία τους, οι πολιτικο-στρατιωτικοί τους εκπρόσωποι, όπως έλεγε ο Απουλήιος - διηγούμενος την ιστορία ενός παιδιού που μεγάλωσε δίπλα σε ένα γνωστό ηθοποιό τραγωδιών - «ο ηθοποιός είναι συνώνυμο της αναισχυντίας». Ο ηθοποιός, ακόμα κι όταν δίδασκε την τεχνική του λόγου σε επιφανείς ρήτορες και συγκλητικούς, ήταν «ατιμασμένος».