Με σύγχρονη «σκλαβιά» μοιάζει η ζωή που σχεδιάζει το κεφάλαιο για τη νεολαία της κατάρτισης και της μαθητείας. Από τη μία πλευρά, κυβέρνηση και ΕΕ εντείνουν την επίθεση στο δικαίωμα των νέων στη μόρφωση αλλά και τη δουλειά, από την άλλη, εντείνονται και τα «μαθήματα» υποταγής που δέχονται αυτά τα παιδιά από τους εργοδότες αλλά και πολλούς διευθυντές σε σχολές.

Απόδειξη της παρέμβασης που γίνεται σ' αυτή την κατεύθυνση είναι και η στάση που αντιμετώπισαν πολλοί σπουδαστές στις πρόσφατες απεργιακές κινητοποιήσεις (από τις 26 Σεπτέμβρη και μετά).

«Αν ήσαστε "κανονικοί" εργαζόμενοι θα σας έδιωχνα», ήταν η αντίδραση που συνάντησε η Μαριάννα από τον εργοδότη όταν η ίδια μαζί με ακόμα μια μαθητευόμενη έκαναν απεργία. Είναι χαρακτηριστικό ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση δουλεύει με τρεις υπαλλήλους και συμπληρώνει το προσωπικό με άλλους τόσους πρακτικάριους, που συνεχώς ανανεώνει.

«Κόκκινο πανί» για τον διευθυντή του ΙΕΚ της Ηλιούπολης έγινε το πανό που κρέμασε η Επιτροπή Αγώνα για να καλέσει τους σπουδαστές στην προχτεσινή απεργία και στη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ. «Μας ζήτησε να το κατεβάσουμε», λένε η Ιωάννα και η Μάγια, «ήθελε τα ονόματα όσων συμμετέχουν στην επιτροπή», χωρίς να καταφέρει όμως να τρομοκρατήσει τους σπουδαστές.

Από την αρχή της νέας σχολικής χρονιάς τα προβλήματα έχουν κάνει την εμφάνισή τους με τον πιο έντονο τρόπο. «Πληρώνουμε δίδακτρα», λέει η Ειρήνη από το ΙΕΚ του Αγίου Δημητρίου, «χωρίς να έχουμε καμία παροχή». Ούτε το πάσο δεν τους έχει δοθεί, ενώ ελλείψεις υπάρχουν στα εργαστήρια σε μια σειρά ειδικότητες. Ο Γεράσιμος παρακολουθεί το τμήμα των τεχνικών αερίων καυσίμων, στο εργαστήριο όμως υπάρχει μόνο ένας καυστήρας κι αυτός λειτουργεί με πετρέλαιο και όχι με αέριο. Εκτός από τα 367 ευρώ που καταβάλλουν στην αρχή κάθε εξαμήνου, οι σπουδαστές των δημόσιων ΙΕΚ καλούνται να βάζουν συνεχώς το χέρι στην τσέπη για υλικά και αναλώσιμα, βιβλία και σημειώσεις. Τα ποσά αυτά φτάνουν, για παράδειγμα, τα 250 ευρώ για τους διακοσμητές στο ΙΕΚ του Αγίου Δημητρίου και τα 127 για τους αυτοματιστές στο ΙΕΚ της Ηλιούπολης. Τα αλλεπάλληλα «χαράτσια» προκαλούν την αντίδραση των σπουδαστών, αφού πολλοί δεν μπορούν να πληρώσουν. Υπάρχουν σπουδαστές που είναι άνεργοι, μετανάστες που αναγκάζονται από το νόμο να πληρώνουν διπλάσια δίδακτρα, παιδιά που οι γονείς τους είναι απλήρωτοι. Αλλά και όσοι εργάζονται για να ανταποκριθούν στο κόστος της σχολής και να συμβάλουν στο οικογενειακό εισόδημα, με δυσκολία καταφέρνουν να συνδυάσουν δουλειά και σχολή. «Δουλεύω μέχρι τις 3 το μεσημέρι», λέει ο Γκίκας, «και το μάθημα στο ΙΕΚ αρχίζει στις 4», με αποτέλεσμα συχνά να μην προλαβαίνει και να παίρνει απουσία.

Ανάμεσα στη δουλειά και στο μάθημα μοιράζουν τη μέρα τους οι νέοι και οι νέες στις ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ, με «αντάλλαγμα» ψίχουλα. Στα πλαίσια της μαθητείας πληρώνονται με 18 ευρώ, από τα οποία τα 12 είναι η επιδότηση από τον ΟΑΕΔ και τα υπόλοιπα 6 η συμμετοχή του εργοδότη. Ακόμα και αυτό το ποσό δεν είναι δεδομένο αφού πολλοί δε βρίσκουν δουλειά, όπως τονίζει η Ελιάνα από την ΕΠΑΣ του Ηρακλείου. Η «λύση» που πρόβαλε καθηγητής στην ίδια ΕΠΑΣ είναι να πέσουν κι άλλο τα μεροκάματα, να μην πληρώνει τίποτα ο εργοδότης «για να βρουν κι άλλοι σπουδαστές δουλειά». Λες κι οι σπουδαστές δεν έχουν δικαίωμα στη δουλειά παρά μόνο αν είναι τζάμπα για τα αφεντικά τους. «Κανονικά δεν θα έπρεπε να πληρώνεστε», νουθετούν από την έδρα στην ΕΠΑΣ στο Αιγάλεω τους νέους που αγανακτούν με τα μεροκάματα πείνας, «εσείς μαθαίνετε», «ο εργοδότης έχει κόστος επειδή δεν ξέρετε τη δουλειά»...