ΡΕΠΟΡΤΑΖ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

15 χρόνια μετά το σεισμό που στοίχισε τη ζωή σε 143 ανθρώπους

Ερείπια κατοικιών από το σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999

Δεκαπέντε χρόνια πριν, η Αττική έμελλε να ζήσει με τον πιο δραματικό τρόπο τις συνέπειες από τον δρόμο ανάπτυξης και παραγωγής που ακολουθείται στη χώρα, τέτοιο που θυσιάζει στο βωμό του κέρδους ακόμα και την ανθρώπινη ζωή. Ο σεισμός της Πάρνηθας που χτύπησε την πρωτεύουσα στις 7 Σεπτέμβρη του 1999, αν και όχι από τους μεγαλύτερους που έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα, άφησε πίσω του 143 νεκρούς, 700 τραυματίες, 100.000 άστεγους και πάνω από 30 καταρρεύσεις κτιρίων. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί στην πλειοψηφία τους συνέκλιναν στην άποψη ότι οι περισσότερες και μεγαλύτερες καταστροφές οφείλονταν σε σημαντικές παραλείψεις που αφορούν στον τρόπο κατασκευής των κτιρίων, τα υλικά κατασκευής και την απουσία ελέγχων. Αλλωστε, η αντισεισμική θωράκιση δεν αποτελεί επιλογή, πόσο μάλλον προτεραιότητα, ούτε στον όποιο εθνικό σχεδιασμό ούτε βέβαια στα κιτάπια της ΕΕ που μοιράζει εκατομμύρια στο κεφάλαιο και ψίχουλα για τη διαχείριση της ακραίας φτώχειας που προκαλεί η πολιτική της, όχι όμως για έργα που εξυπηρετούν τις λαϊκές ανάγκες.

Ηταν λίγο πριν τις 3 το μεσημέρι, όταν ο ισχυρός σεισμός, μεγέθους 5.9 Ρίχτερ, χτύπησε τα βορειοδυτικά προάστια της Αθήνας και συγκεκριμένα 18 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από το κέντρο της Αθήνας, στους πρόποδες της Πάρνηθας. Μενίδι, Μεταμόρφωση, Ανω Λιόσια, Κάτω Κηφισιά, Ερυθραία, Περιστέρι, Νέα Φιλαδέλφεια, Πετρούπολη, Θρακομακεδόνες, Ελευσίνα ήταν οι περιοχές που χτυπήθηκαν περισσότερο. Οι πρώτες εκτιμήσεις μιλούσαν για 27 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, όμως η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο τραγική. Από τους συνολικά 143 νεκρούς, οι 79 ήταν σε έξι κτίρια και συγκεκριμένα 39 στη «Ρικομέξ», 8 στη «Φαράν», 16 στην πολυκατοικία της οδού Ψυχάρη στη Μεταμόρφωση, 7 στη μοιραία οικοδομή στην οδό Πίνδου της Νέας Φιλαδέλφειας, 3 στο εργοστάσιο «Φιλοπλάστ ΕΠΕ» και 6 στο εργοστάσιο «ΒΙΟΚΥΤ». Θυμίζουμε ότι η «Ρικομέξ» είχε υποστεί σοβαρές ζημιές πριν το σεισμό από πυρκαγιά αλλά συνέχιζε να υπάρχει, ενώ η πολυκατοικία της Ν. Φιλαδέλφειας είχε ζημιές από το σεισμό του 1981 που καλύφθηκαν με κάποια φτιασιδώματα. Παρότι τα κτίρια που κατέρρευσαν και στα οποία σημειώθηκαν θάνατοι ήταν 27, κατηγορίες απαγγέλθηκαν μόνο για τα παραπάνω έξι κτίρια και για μια κατοικία στα Α. Λιόσια.

Η πολυκατοικία της οδού Πίνδου στη Ν. Φιλαδέλφεια, όπου έχασαν τη ζωή τους 7 άτομα

Αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις που απαγγέλθηκαν κατηγορίες, οι κατηγορούμενοι τελικά αθωώθηκαν ή όπου υπήρξαν μικρές ποινές φυλάκισης, άσκησαν εφέσεις. «Αθώοι» έγραψε η απόφαση του Μεικτού Ορκωτού Εφετείου Αθήνας, τον Ιούλη του 2007, για τη «Ρικομέξ». Το ίδιο έκρινε και η απόφαση για τη «Φαράν». Για δε τις πολυκατοικίες της Μεταμόρφωσης και της Φιλαδέλφειας, καθώς και τα εργοστάσια «Φιλοπλάστ» και «ΒΙΟΚΥΤ» οι υποθέσεις είτε δεν έφτασαν ποτέ στα δικαστήρια λόγω παραγραφής, είτε οι υπεύθυνοι καταδικάστηκαν με μικρές ποινές φυλάκισης, άσκησαν έφεση και πήγαν στα σπίτια τους.

Την ίδια ώρα, χιλιάδες άστεγοι προσπαθούσαν να συνεχίσουν τη ζωή τους στους καταυλισμούς που στήθηκαν την επομένη του σεισμού για την... προσωρινή στέγασή τους. Από τους 101 καταυλισμούς που στήθηκαν αρχικά, μέχρι το 2004 είχαν κλείσει μόλις 19.

39 εργάτες θάφτηκαν στα ερείπια της «Ρικομέξ» με τους 33 κατηγορούμενους να απαλλάσσονται

Χ. Δ. - Π. Α.

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΑΣΣΟΣ ΜΙΛΑ ΣΤΟ «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» ΓΙΑ ΤΑ ...ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ

Απαιτείται ουσιαστική αντισεισμική θωράκιση με ενεργή συμμετοχή του λαού

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ μίλησε με τον Δρ. Σταύρο Τάσσο, σεισμολόγο σχετικά με τα ...τραγικά διδάγματα από το σεισμό του 1999, αλλά και για το αν υπάρχει αντισεισμική θωράκιση στη χώρα μας.

-- Φέτος συμπληρώνονται 15 χρόνια από το σεισμό του 1999 με τα τραγικά αποτελέσματα που είχε. Τι διδαχθήκαμε τόσο σε επιστημονικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο;

-- Τρία είναι τα πιο σημαντικά διδάγματα τόσο στο επιστημονικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο που έχουν και πρακτική αξία όσον αφορά την ελαχιστοποίηση των συνεπειών ενός σεισμού, που επαναβεβαιώθηκαν και με το σεισμό της Αθήνας. Πρώτο, ότι αυτό που καθορίζει την καταστρεπτικότητα ενός σεισμού δεν είναι τόσο πολύ το μέγεθός του όσο η εγγύτητα της εστίας του σε κατοικημένη περιοχή. Ας θυμηθούμε ότι αντίστοιχου μεγέθους ή και πολύ μεγαλύτεροι σεισμοί επειδή έγιναν, για παράδειγμα στη θάλασσα, δεν είχαν καμιά καταστροφική επίπτωση, δεν προκάλεσαν δηλαδή καμιά ζημιά, κανένα τραυματισμό και πολύ περισσότερο κανένα θάνατο ανθρώπου.

Δεύτερο, ότι η ενσωμάτωση κάθε νέας γνώσης στις αντισεισμικές προδιαγραφές των κτιρίων είναι πολύ σημαντική και απαραίτητη, αλλά πολύ περισσότερο σημαντική είναι τόσο η τήρηση αυτών των προδιαγραφών, όσο και η τήρηση μερικών βασικών κανόνων, ανεξάρτητα από αντισεισμικούς κανονισμούς, όπως το κόψιμο υποστυλωμάτων, ή το χτίσιμο πάνω σε μπαζώματα, ή και πολλές άλλες κακοτεχνίες, όπως είναι οι περιπτώσεις της «Ρικομέξ», τα γραφεία της «Φαράν», το εργοστάσιο «Φιλοπλάστ», το εργοστάσιο της «ΒΙΟΚΥΤ», η οικοδομή της οδού Πίνδου στη Νέα Φιλαδέλφεια και η πολυκατοικία της οδού Ψυχάρη, στη Μεταμόρφωση όπου έχασαν τη ζωή τους συνολικά 79 άνθρωποι, από τους 143 που σκοτώθηκαν στο σεισμό της Αθήνας.

Επίσης, το μέγεθος της καταστροφής ήταν πολύ μεγαλύτερο στους σχετικά φτωχότερους δήμους όπως Μενίδι, Ανω Λιόσια, Νέα Φιλαδέλφεια, Περιστέρι, Μεταμόρφωση κ.λπ., με κατασκευές είτε άναρχες, είτε όχι ιδιαίτερα γερές, ενώ στους πλουσιότερους δήμους, όπως Κηφισιά και Εκάλη, οι ζημιές ήταν πολύ λιγότερες έως ανύπαρκτες.

Τρίτο, ότι πρόγνωση συγκεκριμένου σεισμού δεν είναι δυνατή. Γι' αυτό θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι ως εάν ο επόμενος καταστρεπτικός σεισμός θα γίνει κάτω από τα πόδια μας το επόμενο δευτερόλεπτο.

Υπάρχουν και άλλα καθαρά επιστημονικά διδάγματα που βάζουν σε αμφισβήτηση την κρατούσα άποψη της θεωρίας των τεκτονικών πλακών, και τη σύνδεση ρηγμάτων και σεισμών, και στα οποία ο χώρος δεν επιτρέπει να αναφερθώ εκτεταμένα τώρα.

-- Υπάρχει αντισεισμική θωράκιση στη χώρα μας, ώστε να μην επαναληφθούν τέτοιες τραγωδίες;

-- Σ' ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα όπου τα πάντα περνούν μέσα από τον παραμορφωτικό φακό και την προκρούστεια κλίνη του κέρδους δαπάνες για την αντισεισμική, αλλά και για την αντιπλημμυρική και αντιπυρική θωράκιση δεν είναι επιλέξιμες γιατί δεν φέρνουν γρήγορα και μεγάλα κέρδη. Αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο σε περιόδους κρίσης.

Ας θυμηθούμε ότι το 1999 που η Ελλάδα ζούσε τις μέρες της φούσκας του Χρηματιστηρίου και ότι με επικεφαλής τις κατασκευαστικές εταιρείες και την προσδοκία «για καλές δουλειές για να ξαναχτίσουν όσα γκρεμίστηκαν» το ράλι της Σοφοκλέους συνεχίστηκε.

Θα αναφέρω, επίσης, ότι από το 2001, που αποφασίστηκε να γίνει ένας ταχύς οπτικός έλεγχος, μέχρι σήμερα το 87% από τα περίπου 90.000 δημόσια κτίρια παραμένει ανέλεγκτο. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι σ' αυτά που έγινε αυτός ο έλεγχος βρέθηκε ότι κοντά στο 30% έχριζε ανάγκης άμεσων παρεμβάσεων, που μόνο σε ελάχιστα απ' αυτά έχουν γίνει.

Η αντισεισμική, αλλά και γενικότερα η θωράκιση από φυσικές καταστροφές, σημαίνει πλέγμα άμεσων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων, μέτρων ενταγμένων σε έναν ολοκληρωμένο κεντρικό σχεδιασμό. Απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του λαού, και μια πολιτική εξουσία και οικονομία που λειτουργούν με αποκλειστικό κριτήριο την κάλυψη των λαϊκών αναγκών. Μια πολιτική εξουσία που θα αντιμετωπίζει τη γη και την κατοικία σαν κοινωνικά αγαθά και όχι σαν εμπορεύματα και θα προβλέπει ένα πρόγραμμα λαϊκής στέγης από ένα εθνικό δημόσιο φορέα κατασκευών που θα παρέχει καλαίσθητους και σεισμικά ασφαλείς χώρους κατοικίας, εργασίας, άθλησης, πολιτισμού και διασκέδασης στο λαό και τους εργαζόμενους.