Σάββατο 7 Ιούλη 2018 - Κυριακή 8 Ιούλη 2018
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
«Ανανεωμένη εστίαση» στον Εύξεινο Πόντο

Ρωσικό πολεμικό πλοίο διασχίζει τα Στενά του Βοσπόρου με κατεύθυνση τη Συρία
Ρωσικό πολεμικό πλοίο διασχίζει τα Στενά του Βοσπόρου με κατεύθυνση τη Συρία
Σημειωτέον, η εκδήλωση όπου μίλησε ο Μίτσελ διοργανώθηκε από την εξειδικευμένη σε τέτοια θέματα αμερικανική «δεξαμενή σκέψης» «The Heritage Foundation».

Το εν λόγω ...ίδρυμα αποτύπωσε το αμερικανικό ενδιαφέρον και για τη Μαύρη Θάλασσα, ως ένα επιπλέον βήμα στη στρατηγική περικύκλωσης της Ρωσίας, με την «αντιπυραυλική ασπίδα» και τις νέες διοικήσεις στην Ανατολική Ευρώπη, τις διευθετήσεις για την «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» των Βαλκανίων, την ενεργότερη εμπλοκή στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, καταρτίζοντας σχετική έκθεση με τίτλο «Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες 2018: Ανάγκη ανανεωμένης εστίασης στη Μαύρη Θάλασσα».

Την έκθεση έσπευσε να αναπαραγάγει στον προσωπικό του λογαριασμό ο «πολυπράγμων» (και με προηγούμενο πόστο του την Ουκρανία, όταν πριν από μερικά χρόνια ΗΠΑ και ΕΕ δεν δίστασαν, στην αντιπαράθεσή τους με τη Ρωσία, να μακελέψουν το λαό της) πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζ. Πάιατ.

Τι γράφει; «Η Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στις 11 και 12 Ιουλίου, αποτελεί ευκαιρία για τη Συμμαχία να επικεντρωθεί σε μια περιοχή που έχει γεωπολιτική σημασία: Στον Εύξεινο Πόντο. Μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, η Μαύρη Θάλασσα έχει καταστεί ρωσική λίμνη. Αυτό αποτελεί άμεση απειλή για τα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ».

Κρίνει μάλιστα ότι «πολλές από τις πρόσφατες πρωτοβουλίες σχετικά με τον Εύξεινο Πόντο σε επίπεδο ΝΑΤΟ δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες», εξ ου και παροτρύνει: «Οι ΗΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη Σύνοδο του Ιουλίου για να οδηγήσουν τη Συμμαχία στην ανάπτυξη ουσιαστικών τρόπων συνεργασίας με τα κράτη της ακτής της Μαύρης Θάλασσας, για να ξεκινήσει η διαδικασία ανάπτυξης μιας στρατηγικής για την περιφερειακή ασφάλεια».

«Είναι πολλοί οι αγωγοί...»

Μιλώντας άλλωστε για τη «Σημασία της Μαύρης Θάλασσας», η έκθεση τη χαρακτηρίζει «σημαντικό σταυροδρόμι» μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Καυκάσου: «Πολλοί σημαντικοί αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και καλώδια οπτικών ινών, διασχίζουν τη θάλασσα. Σε όλη την ιστορία της περιοχής, ο Εύξεινος Πόντος έχει αποδειχθεί γεωπολιτικά και οικονομικά σημαντικός. Για τις ΗΠΑ, η στρατηγική σημασία της Μαύρης Θάλασσας απορρέει ουσιαστικά από τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Τρεις από τις έξι χώρες της Μαύρης Θάλασσας (Τουρκία, Βουλγαρία και Ρουμανία) βρίσκονται στο ΝΑΤΟ. Αλλες δύο χώρες (η Ουκρανία και η Γεωργία) συμμετέχουν στο πρόγραμμα "Σύμπραξη για την Ειρήνη" του ΝΑΤΟ (και η Γεωργία είναι επίσημα υποψήφιο κράτος μέλος ΝΑΤΟ)».

«Οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τις χώρες - εταίρους του Ευξείνου Πόντου. Για παράδειγμα, Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία και Γεωργία συνεισφέρουν συλλογικά το 1/3 όλων των ευρωπαϊκών δυνάμεων στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, "Resolute Support"», συνεχίζει, βάζοντας και άλλες πτυχές της ανάγκης πιο ενεργού εμπλοκής στην περιοχή.

Σε μια αξιολόγηση του αντιπάλου, των συμφερόντων και των κινήσεών του, η αμερικανική «δεξαμενή σκέψης» σημειώνει παρακάτω:

«Για τη Ρωσία, η κυριαρχία στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας θεωρείτο πάντοτε θέμα εθνικής επιβίωσης. Τα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, που είναι τα μόνα λιμάνια της Ρωσίας σε θερμά νερά, εξυπηρετούσαν πάντα τα οικονομικά συμφέροντα της Ρωσίας. Π.χ. την παραμονή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, το 50% όλων των ρωσικών εξαγωγών και το 90% των ρωσικών αγροτικών εξαγωγών περνούσαν από τον Βόσπορο. Σήμερα, κάθε 15' περνά το Βόσπορο, προερχόμενο από τη Μαύρη Θάλασσα, ένα πετρελαιοφόρο κουβαλώντας ρωσικό ή καζάκικο πετρέλαιο (το τελευταίο φυσικά διέρχεται από τη Ρωσία)».

Παραθέτει επίσης στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία περιόρισε τις ακτές της Ουκρανίας στο μισό και «μετέτρεψε τη Μαύρη Θάλασσα σε λίμνη ελεγχόμενη από τη Ρωσία. Από τότε (σ.σ. από την προσάρτηση το 2014) η Ρωσία διεκδικεί δικαιώματα υποβρύχιων πόρων στα ανοιχτά της χερσονήσου της Κριμαίας, που ανήκε στην Ουκρανία».

Η στρατιωτική πτυχή

Παράλληλα, σε στρατιωτικό επίπεδο η έκθεση καταγράφει ότι «ο έλεγχος της Κριμαίας επέτρεψε στη Ρωσία να χρησιμοποιήσει τη Μαύρη Θάλασσα ως πλατφόρμα για την έναρξη και υποστήριξη ναυτικών επιχειρήσεων στον Κόλπο του Αντεν και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ρωσία έχει διαθέσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια για τον εκσυγχρονισμό του στόλου της Μαύρης Θάλασσας έως το 2020 και έχει τοποθετήσει εκεί επιπλέον πολεμικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων δύο εξοπλισμένων με βλήματα cruise μεγάλου βεληνεκούς Caliber-NK». Υπολογίζει ότι τα όπλα αυτά έχουν εμβέλεια τουλάχιστον 2.500 χιλιόμετρα, «τοποθετώντας πόλεις από τη Ρώμη έως το Βίλνιους» μέσα στο βεληνεκές τους.

Οι Αμερικανοί βάζουν επίσης θέμα ότι δεν είναι μόνο οι στρατιωτικές δυνατότητες αποτροπής των Ρώσων στην περιοχή που τους προκαλούν πρόβλημα. «Πρόσθετοι διπλωματικοί και πολιτικοί παράγοντες περιπλέκουν περαιτέρω το ζήτημα», σημειώνει η έκθεση.

Εξηγώντας, βάζει εμμέσως θέμα αλλαγής ή παράκαμψης διεθνών συνθηκών: «Η Σύμβαση του Μοντρέ, του 1936, καθιστά δύσκολη τη διατήρηση μιας ισχυρής ναυτικής παρουσίας στο ΝΑΤΟ. Η σύμβαση έδωσε στην Τουρκία τον έλεγχο των Τουρκικών Στενών και έθεσε περιορισμούς στον αριθμό, το χρόνο διέλευσης και τη χωρητικότητα των ναυτικών πλοίων από χώρες εκτός του Ευξείνου Πόντου που μπορούν να χρησιμοποιούν τα Στενά και να επιχειρούν στη Μαύρη Θάλασσα».

Η Συνθήκη επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας βδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κ.λπ.).

Οι Αμερικανοί παραπονούνται: «Τα πολεμικά πλοία μη παρευξείνιων κρατών που διέρχονται των Στενών πρέπει να έχουν εκτόπισμα μικρότερο από 15.000 τόνους. Δεν επιτρέπεται να περάσουν περισσότερα από 9 πολεμικά πλοία μη παρευξείνιων κρατών τη φορά, συνολικής χωρητικότητας που δεν υπερβαίνει τους 30.000 τόνους, και επιτρέπεται να παραμείνουν στη Μαύρη Θάλασσα για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τις 21 ημέρες. Αυτό θέτει περιορισμούς στις επιχειρήσεις στον Εύξεινο Πόντο, τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τα μη παρευξείνια κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ».

Για να δώσουμε μια ιδέα, μια φρεγάτα του ελληνικού ΠΝ έχει εκτόπισμα περίπου 3.500 τόνους. Ενα αμερικανικό αεροπλανοφόρο περίπου 100.000 τόνους. Ενα πλοίο αμφίβιων επιθέσεων των Αμερικανών (ελικοπτεροφόρο με αποβατικά) περίπου 40.000. Γι' αυτό οι Αμερικανοί έχουν φτιάξει τον τύπο ενισχυμένων αντιτορπιλικών «Arleigh Burke», με εκτόπισμα περίπου 9.000 τόνων. Πλοία που στέλνονται «νομίμως», βάσει των προβλεπόμενων στη Συνθήκη του Μοντρέ, συχνά - πυκνά για αποστολές στη Μαύρη Θάλασσα.

«Προκλήσεις», τονίζουν παρακάτω οι Αμερικανοί, «υπάρχουν και στο πολιτικό μέτωπο. Λόγω εσωτερικών διαφωνιών μεταξύ των παρευξείνιων κρατών - μελών του ΝΑΤΟ, το ΝΑΤΟ δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις επιθυμητές προσδοκίες του στην περιοχή. Για παράδειγμα, η δημιουργία μιας μόνιμης ναυτικής δύναμης του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα συζητήθηκε πριν από τη Διάσκεψη Κορυφής της Βαρσοβίας το 2016 και δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί». Ως προς αυτό, γνώστες της υπόθεσης αναφέρουν ότι υπάρχει κόντρα μεταξύ Ρουμανίας και Τουρκίας για το ποιος θα ηγείται μιας τέτοιας δύναμης, ενώ βέβαια ρόλο παίζουν και οι μεγάλες τριβές στις σχέσεις ΗΠΑ - ΝΑΤΟ με την Τουρκία, όπως και η ανάπτυξη των σχέσεων της τελευταίας με τη Ρωσία.

Η ελληνική κυβέρνηση δίνει και εδώ το «καλό παράδειγμα»

Για τη δε παρουσία του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού στη Μαύρη Θάλασσα, η έκθεση αναφέρει: «Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ, μαζί με αρκετά άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, ενίσχυσαν την παρουσία τους στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά από τότε, αυτή η παρουσία έχει μειωθεί δραστικά. Ενώ ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, υποσχέθηκε αύξηση των πλοίων του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα τον Φεβρουάριο του 2017, αυτό δεν έχει ακόμα συμβεί».

Αξίζει να καταγραφεί ότι στα στοιχεία με τη συμμετοχή των ΝΑΤΟικών δυνάμεων και της παρουσίας τους στη Μαύρη Θάλασσα, το ελληνικό ΠΝ βρίσκεται στην 5η θέση της πιο πολυήμερης παρουσίας στην επίμαχη περιοχή (65 μέρες).

Ξεχωρίζει μάλιστα από το ΠΝ άλλων χωρών (ΗΠΑ, Γαλλίας, Βρετανίας κ.ά.) διότι είναι το μόνο που στην 4ετία αυξάνει, συνεχώς και σταθερά, τις μέρες ανάπτυξής του στην περιοχή, υλοποιώντας κατευθύνσεις της κυβέρνησης για βαθύτερη εμπλοκή σε επικίνδυνους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, προς γεωστρατηγική αναβάθμιση των ντόπιων επιχειρηματικών ομίλων, ώστε να διεκδικήσουν καλύτερο μερίδιο από την καπιταλιστική λεία.

Αλλωστε, σε μια πρόσθετη πτυχή της ελληνικής εμπλοκής στην όλη υπόθεση, πολλά από τα ΝΑΤΟικά πλοία που ξανοίγονται στη Μαύρη Θάλασσα είναι μονάδες ενταγμένες στην προαναφερθείσα αρμάδα SNMG2, στην οποία δόθηκε από την κυβέρνηση ως βάση επιχειρήσεων το Αιγαίο.

Σε αυτά άλλωστε πρέπει να προστεθούν και τα σχέδια για την αμερικανική βάση ελικοπτέρων στην Αλεξανδρούπολη, με το «βλέμμα» σε Βόσπορο, Βαλκάνια και Μαύρη Θάλασσα.

Προτάσεις για μόνιμη ΝΑΤΟική αποστολή

Σε κάθε περίπτωση, η έκθεση κρίνει ότι οι ΗΠΑ μαζί με το ΝΑΤΟ πρέπει «να αναπτύξουν μια Στρατηγική για τον Εύξεινο Πόντο (...) να αναπτύξουν ουσιαστικούς τρόπους συνεργασίας με τα παρευξείνια κράτη (...) για την περιφερειακή ασφάλεια».

«Να συνεργαστούν με το ΝΑΤΟ για να εγκαθιδρύσουν μια Αποστολή Θαλάσσιων Περιπολιών στη Μαύρη Θάλασσα, με βάση το μοντέλο της Αποστολής Εναέριας Αστυνόμευσης στη Βαλτική (...) προκειμένου να διατηρηθεί μια ισχυρή παρουσία του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα (...). Αυτό θα απαιτούσε από μη παρευξείνιες χώρες του ΝΑΤΟ να δεσμευτούν εκ των προτέρων για μια τακτική και εκ περιτροπής ναυτική παρουσία στον Εύξεινο Πόντο».

«Να ωθήσουν τη Συμμαχία να δημοσιεύσει ξεχωριστή Διακήρυξη στη Σύνοδο Κορυφής ειδικά για τη Μαύρη Θάλασσα (...) Ο Εύξεινος Πόντος είναι μια πολύ σημαντική περιοχή για το ΝΑΤΟ και δεν έχει λάβει την προσοχή που του αξίζει. Μια ξεχωριστή Δήλωση σχετικά με τη στρατηγική και τη στήριξη του ΝΑΤΟ στις χώρες της Μαύρης Θάλασσας θα στείλει ένα μήνυμα ότι η Συμμαχία λαμβάνει σοβαρά την περιοχή».

«Να συνεργαστούν με το ΝΑΤΟ για να ιδρύσουν στη Γεωργία ένα πιστοποιημένο από το ΝΑΤΟ Κέντρο Αριστείας για την ασφάλεια στη Μαύρη Θάλασσα». Τονίζουν σχετικά οι Αμερικανοί: «Δεν υπάρχει προηγούμενο για ένα Κέντρο Αριστείας που πιστοποιείται από το ΝΑΤΟ σε μια χώρα που δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ, αλλά η ίδρυση ενός μπορεί να βελτιώσει τις σχέσεις ΝΑΤΟ - Γεωργίας και να δείξει πόσο σημαντική είναι η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας για τη συνολική ασφάλεια της Ευρώπης».

Και η έκθεση καταλήγει: «Η σημασία για την Ασφάλεια, όπως και η οικονομική και πολιτική σημασία της Μαύρης Θάλασσας και της ευρύτερης περιοχής, γίνεται ολοένα μεγαλύτερη. Με τη Ρωσία να αυξάνει τις στρατιωτικές ικανότητές της στην περιοχή, τώρα δεν είναι η στιγμή για παραπέρα εφησυχασμό του ΝΑΤΟ. Υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ο Εύξεινος Πόντος μπορεί να τύχει της κατάλληλης προσοχής κατά την προσεχή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ»...

ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ
Οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν ως μέτωπα Ανατολική Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα

Με φορτωμένη ατζέντα και ρόλους και για την Ελλάδα, προσέρχονται οι ΗΠΑ στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ που ξεκινά την Τετάρτη στις Βρυξέλλες και, όπου σύμφωνα και με την ατζέντα των συζητήσεων, αναμένονται νέες επικίνδυνες αποφάσεις κλιμάκωσης της ενδοϊμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα όπως Ρωσία και Κίνα, αλλά και περιφερειακές δυνάμεις τύπου Ιράν, για τον έλεγχο αγορών, πλουτοπαραγωγικών πηγών και διαύλων.

Ενδεικτικό άλλωστε των επικίνδυνων σχεδιασμών είναι ότι οι ΗΠΑ «κατεβαίνουν» στη Σύνοδο, έχοντας ανάμεσα σε άλλα στην ατζέντα τους την ανάγκη η ιμπεριαλιστική συμμαχία να κάνει περισσότερα απέναντι στην αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας σε Ανατολική Μεσόγειο, Βαλκάνια και Μαύρη Θάλασσα, με το Αιγαίο σε ρόλο κρίσιμου διασυνδετήριου κρίκου τους, και καθόλου τυχαία τη ΝΑΤΟική αρμάδα SNMG2 να το έχει καταστήσει βάση των επιχειρήσεών της, με τη σύμφωνη γνώμη και της ελληνικής κυβέρνησης και πρόσχημα το Προσφυγικό, εδώ και περίπου δυο χρόνια.

Για μεν την Ανατολική Μεσόγειο και το λεγόμενο «Νότιο μέτωπο», αποκαλυπτικά είναι όσα έλεγε πρόσφατα, στη Γερουσία των ΗΠΑ, ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών, Γ. Μίτσελ:

«Τα νότια σύνορα της Ευρώπης - η λεκάνη της Μεσογείου και τα παράλιά της - είναι ένα άλλο σημείο στρατηγικής εστίασης. Το να συσπειρώσουμε τους συμμάχους μας να πάρουν σοβαρότερα τα νότια σύνορα της Ευρώπης, θα αποτελέσει μείζονα στόχο της επικείμενης Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ», συμπλήρωνε.

Προσέθετε ότι «συνεργαζόμαστε με τους συμμάχους μας για να αυξήσουμε και να συντονίσουμε τις συνεισφορές στις επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, να εξασφαλίσουμε τα σύνορα της Ευρώπης, να εμπλέξουμε περισσότερο το ΝΑΤΟ στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις και να προβάλουμε σταθερότητα στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή».

Εστιάζοντας στην περιοχή έδινε, εξάλλου, την εξής εικόνα: «Η Ανατολική Μεσόγειος θέτει ιδιαίτερες προκλήσεις. Η Ρωσία έχει αυξήσει τη ναυτική παρουσία της εκεί και επιδιώκει να στερεοποιήσει μια σφαίρα επιρροής».

Χρέωνε, δε, ο Μίτσελ σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα, στην υλοποίηση των αμερικανικών σχεδιασμών στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Δυτική Βαλκανική:

«Καταρτίζουμε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ενίσχυση της παρουσίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Καλλιεργούμε την Ελλάδα ως αγκυροβόλιο σταθερότητας («We are cultivating Greece as an anchor of stability») στη Μεσόγειο και τα Δυτικά Βαλκάνια και εργαζόμαστε για να ενισχύσουμε συστηματικά τη συνεργασία στον τομέα της Ασφάλειας και την ενεργειακή συνεργασία με την Κύπρο».

Ειδικά, άλλωστε, για τα Δ. Βαλκάνια, όπου η κυβέρνηση πρωτοστατεί στις ευρωατλαντικής κοπής «διευθετήσεις» με ΠΓΔΜ - Αλβανία και όχι μόνο, ο Μίτσελ διαβεβαίωνε τους γερουσιαστές: «Αυξάνουμε επίσης την εμπλοκή των ΗΠΑ στα Δυτικά Βαλκάνια. Μέσω της ενεργού διπλωματίας των ΗΠΑ και του στενού συντονισμού με την ΕΕ, υποστηρίξαμε τους οραματιστές πρωθυπουργούς Τσίπρα και Ζάεφ να επιτύχουν μια δυνητικά ιστορική πρόοδο στη διαμάχη του ονόματος μεταξύ Ελλάδας - "Μακεδονίας". Ενισχύσαμε την επικοινωνία τόσο με τη Σερβία όσο και με το Κοσσυφοπέδιο. Και προωθούμε τις μεταρρυθμίσεις σε Βοσνία - Ερζεγοβίνη».

Νωρίτερα, στις αρχές Ιούνη, μιλώντας τότε ο Μίτσελ σε εκδήλωση στην Ουάσιγκτον, τόνιζε τη σημασία της Ανατολικής Μεσογείου και την ανάγκη να μείνει υπό δυτική επιρροή.

Ο Μίτσελ δεν αναφέρθηκε μόνο στη ρωσική δραστηριότητα στη Μεσόγειο, με άξονα το Συριακό, αλλά και στη «δυναμική» πλέον παρουσία της Κίνας, που, όπως είπε, προβάλλει την «επιθυμία» της να «επενδύσει» στην περιοχή.

Παρέπεμψε, μάλιστα, ονομαστικά στο κινεζικό σχέδιο «One Belt, One Road», χαρακτηρίζοντας τις συνοριακές ζώνες του ΝΑΤΟ στη ΝΑ Ευρώπη μια «νέα παιδική χαρά για την Κίνα», μιλώντας για τα χαρακτηριστικά της πλέον ως μιας παγκόσμιας δύναμης, όχι μόνο οικονομικά αλλά και στρατιωτικά, με τη ναυτική της βάση στο Τζιμπουτί στο Κέρας της Αφρικής.

Εξ ου και έβαλε θέμα ότι η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Ιούλη, πρέπει να καταλήξει σε μια συμφωνία ώστε «να στραφεί το ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ στη νότια πτέρυγά του», με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τους ρόλους που θα σπεύσει να αναλάβει η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Μια Σύνοδος με «βαριά» ατζέντα

Copyright 2018 The Associated

Μια «βαριά» και επικίνδυνη για τους λαούς ατζέντα, γεμάτη στόχους και σχέδια ώστε να εξελιχθεί σε «μια ισχυρότερη και πιο ευέλικτη» ιμπεριαλιστική συμμαχία, περιλαμβάνεται στα προπαρασκευαστικά κείμενα της Συνόδου που ξεκινάει την Τετάρτη στις Βρυξέλλες.

Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι στην επικείμενη Σύνοδο «οι σύμμαχοι θα λάβουν αποφάσεις για την αύξηση της στρατιωτικής κινητικότητας και της ετοιμότητας των δυνάμεων. Θα αποφασίσουν για περαιτέρω μέτρα για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που προέρχονται από το Νότο».

Σε αυτό το πλαίσιο, στη Σύνοδο ανάμεσα σε άλλα «οι Σύμμαχοι θα συμφωνήσουν σε μια σημαντική επικαιροποίηση της δομής διοίκησης του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων δύο νέων Διοικήσεων για να διασφαλιστεί ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ θα μπορούν να κινούνται γρήγορα στον Ατλαντικό και εντός της Ευρώπης». Η μία θα είναι στις ΗΠΑ, για να ελέγχει τις ατλαντικές μεταφορές, και η άλλη στη Γερμανία, όλα για την ταχύτερη διεκπεραίωση δυνάμεων στη συνοριογραμμή με τη Ρωσία.

Προαναγγελία ενεργότερης εμπλοκής σε Μ. Ανατολή - Αφρική

Ενδεικτικά είναι και τα όσα προαναγγέλλονται για τις επόμενες ιμπεριαλιστικές αποστολές και επεμβάσεις σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική:

-- «Στο Αφγανιστάν, το ΝΑΤΟ αυξάνει το μέγεθος της αποστολής "Resolute Support", με 3.000 περισσότερους εκπαιδευτές».

-- Για την επέμβαση στη Συρία καταγράφεται ότι το ΝΑΤΟ «εξετάζει πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η υποστήριξή του στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνασπισμού» υποτίθεται κατά του ISIS.

-- Για το Ιράκ λέγεται ότι «στη Σύνοδο Κορυφής, οι Σύμμαχοι θα συμφωνήσουν να ξεκινήσουν μια νέα αποστολή εκπαίδευσης στο Ιράκ, για να βοηθήσουν τις ιρακινές δυνάμεις να αποτρέψουν την επανεμφάνιση του ISIS ή άλλων τρομοκρατικών ομάδων. Αυτό θα περιλαμβάνει την οικοδόμηση στρατιωτικών ακαδημιών και σχολείων».

-- Καταγράφεται ακόμη ότι «το ΝΑΤΟ βοηθά επίσης Ιορδανία και Τυνησία να ενισχύσουν την άμυνά τους και να εξασφαλίσουν τη δική τους ασφάλεια. Είναι έτοιμο να βοηθήσει τη Λιβύη, εφόσον ζητηθεί», και προστίθεται ότι «στη Σύνοδο Κορυφής, το ΝΑΤΟ θα εξετάσει πώς μπορεί να κάνει περισσότερα για να ενισχύσει τους νότιους εταίρους του, μεταξύ άλλων με βελτιωμένο σχεδιασμό και ασκήσεις».

Κάνοντας, εξάλλου, σαφές ότι παίζουν βασικό ρόλο στους ΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς, το κείμενο κάνει συνεχώς αναφορές σε Βαλκάνια και Αιγαίο:

«Στα Βαλκάνια, το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να υποστηρίζει τους εταίρους του, μεταξύ άλλων μέσω της αποστολής KFOR. Στο Αιγαίο, το ΝΑΤΟ βοηθά τις διεθνείς προσπάθειες για την εξάλειψη της παράνομης μετανάστευσης, παρέχοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στην Ελλάδα, την Τουρκία και την υπηρεσία συνόρων Frontex της ΕΕ. Στη Μεσόγειο, η θαλάσσια επιχείρηση του ΝΑΤΟ "Sea Guardian" υποστηρίζει την επίγνωση της κατάστασης...».

Στο ίδιο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην περιλάλητη «πολιτική ανοικτών θυρών του ΝΑΤΟ», που, όπως ισχυρίζονται, «μαζί με τη διεύρυνση της ΕΕ, συνέβαλε στη διάδοση της σταθερότητας και της ευημερίας στην Ευρώπη». Σε αυτήν τη στρατηγική εντάσσεται και η πρόσκληση που θα δεχτεί η ΠΓΔΜ για ένταξη στην ιμπεριαλιστική συμμαχία.

Το ΝΑΤΟ βάζει στόχους και για τα υπόλοιπα μέτωπα: «Στα ανατολικά, το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να ενισχύει τις αμυντικές δυνατότητες και την ανθεκτικότητα των εταίρων του σε Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία, για την προώθηση μεταρρυθμίσεων» στον αμυντικό τομέα.

Επίσης, «θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με εταίρους όπως Φινλανδία και Σουηδία, οι οποίοι συμβάλλουν σημαντικά στην ασφάλεια στη στρατηγικά σημαντική περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας».

Σχέσεις ΝΑΤΟ - ΕΕ και δαπάνες στο επίκεντρο

Αλλο ειδικό κεφάλαιο είναι «η στενότερη συνεργασία μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ». Εκτιμούν ότι ήδη «οι δύο οργανισμοί συνεργάζονται στενά: Η ικανότητα του ΝΑΤΟ τόσο για συλλογική άμυνα όσο και για διαχείριση κρίσεων συμπληρώνει το ευρύ φάσμα δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει η ΕΕ». Οτι «έχουν σημειώσει πρωτοφανή πρόοδο σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας συνεργασίας σε Αιγαίο και Μεσόγειο».

Προαναγγέλλουν ότι στη Σύνοδο Κορυφής «ΝΑΤΟ και ΕΕ θα προβούν σε απολογισμό της προόδου που σημειώθηκε μετά τη Σύνοδο Κορυφής της Βαρσοβίας το 2016. Ο γγ Γενς Στόλτενμπεργκ αναμένεται να υπογράψει μια νέα Κοινή Δήλωση με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλτ Τουσκ και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, ορίζοντας ένα κοινό όραμα για το πώς η συνεργασία ΝΑΤΟ - ΕΕ μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των πιο πιεστικών προκλήσεων ασφαλείας».

Τέλος, κάνοντας σαφές ότι οι στρατιωτικές δαπάνες σε κάθε χώρα - μέλος γίνονται με βάση τα ΝΑΤΟικά προτάγματα, τονίζεται στα προπαρασκευαστικά της Συνόδου κείμενα: «Το ΝΑΤΟ βοηθά επίσης τα έθνη να αποφασίσουν πώς και πού να επενδύσουν στην άμυνά τους (...) για να αναπτυχθούν αμυντικές δυνατότητες που χρειάζονται οι Σύμμαχοι». Επαναλαμβάνονται, εξάλλου, ο στόχος για «δίκαιη κατανομή βαρών» και η απαίτηση των ΗΠΑ όλα τα κράτη - μέλη να πιάσουν τη ΝΑΤΟική νόρμα τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ ετησίως να πηγαίνει για στρατιωτικές δαπάνες, όπου οι ελληνικές κυβερνήσεις «διαπρέπουν» διαχρονικά.

Και η «έξυπνη αντίσταση» της Γερμανίας

Ανάλυση στο «Σπίγκελ»

Το γεγονός ότι διευρύνονται οι «τριβές» στο εσωτερικό του ευρωατλαντικού άξονα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα ακολουθήσει (τουλάχιστον σύντομα...) μια πιο «μετωπική» αντιπαράθεση. Ανάλυση του γερμανικού «Σπίγκελ» περιγράφει την καρτερικότητα με την οποία πολλοί (με πρώτη τη Γερμανία;) αξιολογούν τον κατάλληλο τρόπο και χρόνο για να οξύνουν την αναμέτρηση. Στις 11 Μάη του 2018, με αφορμή την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία για το Ιράν, το γερμανικό περιοδικό μιλούσε για «προσωρινή αναστολή της διατλαντικής συμμαχίας» και αναρωτιόταν: «Και τώρα τι;» Για να συνεχίσει ως εξής:

«Η πιο σοκαριστική συνειδητοποίηση, ωστόσο, είναι μία που μας επηρεάζει απευθείας: Η Δύση που κάποτε ξέραμε δεν υπάρχει πια. Η σχέση μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορεί πια να αποκαλείται φιλία και μετά βίας μπορεί να αναφέρεται ως εταιρική σχέση. Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει υιοθετήσει έναν τόνο που αγνοεί 70 χρόνια εμπιστοσύνης. Θέλει τιμωρητικούς δασμούς και απαιτεί υπακοή. Δεν αποτελεί πια ερώτημα το αν η Γερμανία και η Ευρώπη θα πάρουν μέρος σε ξένες στρατιωτικές επεμβάσεις στο Αφγανιστάν ή το Ιράκ. Πρόκειται για το αν διατηρείται πλέον η διατλαντική συνεργασία στην οικονομική και την εξωτερική πολιτική, στην ασφάλεια. Η απάντηση: "Οχι". Είναι αδύνατο να υπερεκτιμήσει κανείς αυτά που αποσυναρμολόγησε ο Τραμπ τους τελευταίους 16 μήνες. Η Ευρώπη έχει χάσει την ισχύ της να προστατεύει.... Εχει χάσει την παγκόσμια πολιτική επιρροή που ήταν ικανή να ασκεί, επειδή οι ΗΠΑ στέκονταν στο πλευρό της...».

Ενώ στη συνέχεια, στο όνομα της προετοιμασίας για «μια Αμερική - μετά Τραμπ», το «Σπίγκελ» επισημαίνει: «Η δυσκολία θα αφορά το να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην έκφραση αποφασιστικότητας και τα γεγονότα. Ενας θριαμβευτικός αντι-αμερικανισμός είναι τόσο επικίνδυνος όσο και η περιφρόνηση (των ΗΠΑ).

Αλλά ούτε και η υποδούλωση οδηγεί πουθενά - γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί να υποστηρίξει πολιτικές που θεωρεί επικίνδυνες... Είναι απαραίτητη η έξυπνη αντίσταση, όσο λυπηρό και παράλογο κι αν ηχεί αυτό. Η αντίσταση ενάντια στην Αμερική».

ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ
Στην επιφάνεια σημαντικές αντιθέσεις μεταξύ συμμάχων

Η πορεία του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί και από την ανάδυση αντιθέσεων στο εσωτερικό του (φωτ. εκδήλωση στο περιθώριο της περσινής Συνόδου Κορυφής)
Η πορεία του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί και από την ανάδυση αντιθέσεων στο εσωτερικό του (φωτ. εκδήλωση στο περιθώριο της περσινής Συνόδου Κορυφής)
Καθώς πλησιάζει η έναρξη της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα γίνει 10 - 11 Ιούλη στις Βρυξέλλες, «φουντώνει» η συζήτηση για την πορεία της λυκοσυμμαχίας, φέρνοντας στην επιφάνεια σημαντικές αντιθέσεις που εδώ και χρόνια «σιγοβράζουν» και ενισχύονται από το σύνολο των εξελίξεων, τα προβλήματα της καπιταλιστικής οικονομίας, την παρέμβαση της Ρωσίας και της Κίνας σε διεθνές επίπεδο.

Τη βδομάδα που πέρασε, μεγάλα αστικά ΜΜΕ ασχολήθηκαν πολύ με τις επιστολές που έστειλε ο Αμερικανός Πρόεδρος σε ισχυρά μέλη του ΝΑΤΟ, διαμαρτυρόμενος για τη μη «συμμόρφωσή» τους στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, μιλώντας για κατάσταση που «δεν είναι πια βιώσιμη για μας» και τονίζοντας ότι η Ουάσιγκτον ετοιμάζει «απαντήσεις», απειλώντας ακόμα και να επαναξιολογήσει τη στρατιωτική της παρουσία στην Ευρώπη.

Αν και πολλοί έσπευσαν ξανά να εστιάσουν στην «εκκεντρικότητα» του Αμερικανού ηγέτη, που απειλεί να «τινάξει στον αέρα» και τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, όπως έγινε και με την τελευταία Σύνοδο του «G7», οι ενστάσεις της αμερικανικής πλουτοκρατίας για τους σημερινούς όρους λειτουργίας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας αντανακλούν την ισχυρή διαπάλη στο εσωτερικό των ίδιων των ΗΠΑ με αντικείμενο το πώς η πρώτη ιμπεριαλιστική δύναμη στον κόσμο θα διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία της. Οι «τριβές» που διατηρούνται (αν δεν μεγαλώνουν...) μεταξύ ΗΠΑ - Γερμανίας, ή και μεταξύ ΗΠΑ - Τουρκίας, είναι πολύ χαρακτηριστικές για ένα είδος «αναστάτωσης» στο ΝΑΤΟ, μέρος μιας συνολικότερης αναδιάταξης και επαναξιολόγησης συμμαχιών, διμερών αλλά και πολυμερών.

«Νέοι διακανονισμοί» που εξετάζονται

Πριν από μερικές μέρες, η αμερικανική «Ουάσιγκτον Ποστ» εξηγούσε καθαρά ότι το ΝΑΤΟ (ως ιμπεριαλιστική στρατιωτικοπολιτική συμμαχία) διέρχεται μια «τεκτονική αλλαγή». Η εφημερίδα έλεγε ότι αποτελεί ερώτημα αν οι «απειλές» Τραμπ, για απομάκρυνση στρατευμάτων από την Ευρώπη, αποτελούν «απλώς διαπραγματευτική τακτική» και σημείωνε: «Κάτω από τις δηλώσεις για την ενότητα και τη σημασία του ΝΑΤΟ - και τον συναγερμό για τον Τραμπ - η συμμαχία υφίσταται αναμφισβήτητα μια τεκτονική αλλαγή και ο Τραμπ ίσως είναι περισσότερο η έκφρασή της παρά η αιτία της. Εχοντας απολέσει τον αρχικό λόγο ύπαρξής της με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, βρήκε νέες αιτίες για να υπάρχει στη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του 1990, κάτι που συνοδεύτηκε από το επίκεντρο στο Αφγανιστάν και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Η πρόσφατη ανάδυση της Ρωσίας ως μιας απειλητικής δύναμης στην Ευρώπη προίκισε τη συμμαχία με έναν ανανεωμένο στόχο.

Αλλά το ερώτημα για το αμυντικό σύμφωνο της Δύσης ταιριάζει σε έναν 21ο αιώνα στον οποίο οι Ευρωπαίοι διαφωνούν (ακόμα και) μεταξύ τους, όπως και με τις ΗΠΑ, σε θέματα που αφορούν την οικονομία, το εμπόριο, τη μετανάστευση και στον οποίο ο κόσμος υπόκειται σε μία βασική επανευθυγράμμιση με την άνοδο της Ασίας, έχει οδηγήσει κάποιους να αναλογίζονται έναν νέο διακανονισμό».

Είναι πολύ παρακινδυνευμένο να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι το θέμα είναι - τουλάχιστον προς το παρόν - αν το ΝΑΤΟ θα διατηρηθεί ή όχι και μάλιστα με πρωτοβουλία των ΗΠΑ. Ωστόσο, γίνεται φανερό ότι η ολόπλευρη όξυνση των ανταγωνισμών ανοίγει επιτακτικά (από τη μεριά υπεράσπισης μονοπωλιακών συμφερόντων) τη συζήτηση για την προσαρμογή του ΝΑΤΟ στις σημερινές συνθήκες. Ενώ, βεβαίως, στο εσωτερικό μιας σειράς κρατών - μελών διατυπώνονται αντιθέσεις ιδιαίτερα στη σχέση τους με ανερχόμενες δυνάμεις όπως η Ρωσία ή η Κίνα. Ομως δεν είναι μόνο αυτό. Ανοίγεται η συζήτηση για μια «μεγαλύτερη ευθύνη» των κρατών - μελών της ΕΕ στη συγκρότηση «δυτικών» στρατιωτικοπολιτικών μηχανισμών σε εταιρική σχέση με το ΝΑΤΟ και με σαφή προσανατολισμό την αντιμετώπιση της Ρωσίας. Ταυτόχρονα, βλέπουμε να προχωρά εντατικά η επέκταση του ΝΑΤΟ σε περιοχές στρατηγικής σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα στην κόντρα με αντιπάλους τους (π.χ. Βαλκάνια, Λ. Αμερική).

Τα δεδομένα που αλλάζουν

Ενδεικτική ήταν ανάλυση που φιλοξένησε και ο βρετανικός «Γκάρντιαν» στα τέλη του Ιούνη, με τίτλο «Ο Τραμπ έχει βαλθεί να καταστρέψει τη ΝΑΤΟική Συμμαχία». Σε αυτήν αναφερόταν: «Για πάνω από 70 χρόνια, η Ευρώπη είχε ένα σχέδιο. Ηταν να μείνει ενωμένη ενάντια στη Ρωσία και να βασιστεί στη συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα η Ευρώπη έχει φάει γροθιά από τον Ντόναλντ Τραμπ. Οι Ευρωπαίοι πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούν: Οι ΗΠΑ του Τραμπ έχουν μετατραπεί σε εχθρική δύναμη; Αν η απάντηση είναι "ναι", οι συνέπειες για την Ευρώπη - και τη Βρετανία - θα είναι τεράστιες. Για αυτό και τόσο πολλοί αναλυτές προτιμούν να μη θέτουν καν το ερώτημα».

Η «διάσταση απόψεων» ακόμα και μεταξύ πολύχρονων συμμάχων, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Βρετανία, είναι επίσης χαρακτηριστική της ρευστότητας.

Ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ μιλώντας πριν από κάποιες μέρες σε εκδήλωση της δεξαμενής σκέψης «Chatham House» τόνιζε: «Πρέπει να μας δείξει η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση και ο Πρόεδρός της ότι η συμμαχία μας (σ.σ. το ΝΑΤΟ) έχει σημασία, ότι αντιμετωπίζεται, ιστορικά αλλά και στις σημερινές συνθήκες, ως κάτι που αφορά στα ζωτικά στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ».

Πάντως, για να αντιληφθεί κανείς το εύρος των συγκρουόμενων συμφερόντων που βαραίνουν και για το μέλλον του ΝΑΤΟ, αρκεί να καταγράψει τα δεδομένα σε διάφορα κρίσιμα μέτωπα.

Τέτοια είναι η κριτική που άσκησαν μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις στις ΗΠΑ για την αποχώρησή τους από τη Διεθνή Συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία αναζητούν τρόπους διατήρησης της Συμφωνίας, σε συνεργασία μάλιστα με Ρωσία, Κίνα.

Εξίσου ενδεικτικές είναι και οι χαραμάδες που αντίπαλοι των ΗΠΑ εντοπίζουν, για την αύξηση πιέσεων εναντίον τους. Δεν είναι καθόλου τυχαία τα περιθώρια που εντόπισε η Κίνα ότι της «ανοίγονται», ώστε να προτείνει - σύμφωνα με το «Ρόιτερς» - στην ΕΕ μια συμμαχία κατά της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ, με αντάλλαγμα μεγαλύτερο άνοιγμα της κινεζικής αγοράς σε ευρωπαϊκές επενδύσεις.

Τέλος, το δικό τους βάρος έχουν και «επαναξιολογήσεις» που φαίνεται να προχωρούν στο εσωτερικό της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Πριν από λίγες βδομάδες, ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάτις, έστειλε επιστολή στον Βρετανό ομόλογό του, Γκάβιν Ουίλιαμσον, μεταφέροντας την ανησυχία της Ουάσιγκτον ότι η στρατιωτική δύναμη του Ηνωμένου Βασιλείου είναι αντιμέτωπη με «κίνδυνο διάβρωσης», αν το Λονδίνο δεν αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες. Εφιστώντας την προσοχή του Λονδίνου σε συνεργασίες που η Ουάσιγκτον ξεχωρίζει (;), ο Μάτις επέλεγε να υπογραμμίσει ότι «ως διεθνείς παίκτες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τώρα είναι ο καιρός να αυξήσουμε σημαντικά τις επενδύσεις μας στην άμυνα... Αλλοι σύμμαχοι (μας) ακολουθούν σε αυτό...», αλλά και να συμπληρώσει απευθυνόμενος στο Λονδίνο: «Αποτελεί την πιο συμφέρουσα επιλογή και για τους δυο μας το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει ο (στενότερος) εταίρος που έχουν επιλέξει οι ΗΠΑ ("the US partner of choice")».

Τα υπονοούμενα Μάτις θύμισαν αρθρογραφία που - μετά την πανηγυρική υποδοχή του Μακρόν στην Ουάσιγκτον τον Απρίλη - υποστήριζε ότι, ειδικά μετά το Brexit, η Ουάσιγκτον αναζητά νέους φίλους για να «παρακολουθεί πιο στενά τι γίνεται μέσα στην ΕΕ». Ανεξάρτητα από την πορεία των αμερικανο-βρετανικών ή των αμερικανο-γαλλικών σχέσεων, αυτό που έχει σημασία είναι ότι και οι αλλαγές στην εσωτερική «ισορροπία δυνάμεων» του ΝΑΤΟ ασκούν τη δική τους επιρροή στη διαμάχη για τους όρους λειτουργίας του.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ