Κυριακή 6 Μάη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Ποίηση μιας πρωτοπόρου

«Οφειλή» στο έργο, στους αγώνες, στα πάθη μιας μεγάλης γυναικείας μορφής των ελληνικών Γραμμάτων - της Μέλπως Αξιώτη - η αναφορά της στήλης στην έκδοση Μέλπω Αξιώτη «Ποιήματα», με φιλολογική επιμέλεια της Μαίρης Μικέ («Κέδρος»). Είθε το σημείωμά μας να παρακινήσει τις νεότερες γενιές, να γνωρίσουν το ριζοσπαστικότατο - από κάθε άποψη - έργο της, ιδιαίτερα το πολύτομο πεζογραφικό (το επανακυκλοφόρησε ο «Κέδρος»), αφού η παιδεία και η πολιτεία, σκόπιμα, δεν τους έμαθαν ότι η Μέλπω Αξιώτη υπήρξε μια - τριπλά - πρωτοπόρα δημιουργός της γενιάς του '30. Τριπλά, γιατί παρ' ότι γυναίκα «εισέβαλε» τολμηρά στην ανδροκρατούμενη, τότε, λογοτεχνία μας. Γιατί με τις κομμουνιστικές ιδέες της, τους αγώνες και το περιεχόμενο του έργου της υπηρέτησε την εργατική τάξη και το λαό. Και τέλος, γιατί η νεοτερική μορφολογία της γραφής της, κυρίως της πεζογραφικής, προπορευόμενη κατά πολύ της εποχής της, αποτέλεσε μια ξεχωριστή περίπτωση της λογοτεχνίας μας στο μεσοπόλεμο και στις δεκαετίες του '40 και '50, παράτολμη και «προκλητική» για τις κατεστημένες αισθητικές τάσεις της εποχής. Μια γραφή, που διατηρεί τα πρωτεία της ουσιαστικής νεοτερικότητας και υποδεικνύει το ορθό μέτρο στη σύγχρονη, συχνά άμετρη, νεοτερική, λεγόμενη, λογοτεχνία μας.

Η Μέλπω Αξιώτη - φύσει και θέσει - ως άνθρωπος και δημιουργός υπηρέτησε τους πόθους του λαού και φλογίστηκε από τα πάθη του, πάσχουσα και η ίδια. Διωκόμενη στον τόπο της, διωγμένη από τη Γαλλία όπου ζήτησε πολιτικό άσυλο, έζησε στην αναγκαστική υπερορία διαφυλάσσοντας και εκεί τις μνήμες της από την πατρίδα και το λαό της, γράφοντας ποιήματα. Ποιήματα - βαθιές, αδρές, πικρές, υπερρεαλιστικά αστόλιστες ποιητικές χαρακιές. Βαθιές, όπως και στη «Σύμπτωση» (1929): «Τη ζωή μας περάσαμε χωρίς νερό, χωρίς πηγάδι στην/ αυλή, χωρίς κεντίσματα στις πουκαμίσες/(...) ααα! ήταν δύσκολο πράμα η αγάπη,/ αλλά εμείς.... την αγαπούσαμε/(...)». Το βιβλίο περιλαμβάνει και τα ποιήματα «θαλασσινά», «Το τραγούδι του Δνείπερου» (ύμνος για την ΕΣΣΔ), ποιήματά της γραμμένα στα γαλλικά και το «Κοντραμπάντο» (Βερολίνο 1959), του οποίου η έκδοση το 1960 και δημοσίευση στο περιοδικό «Καινούργια Εποχή» οφείλεται στην αληθινά συντροφική, συγκινητικά ανθρώπινη, μοναδικά μεγαλόκαρδη προσπάθεια και φροντίδα του Γιάννη Ρίτσου. Πέραν της γνωριμίας με την ποίηση της Αξιώτη, το βιβλίο αυτό γίνεται πολύπλευρα ενδιαφέρον, χάρη στο επίμετρο, που περιέχει ανέκδοτη αλληλογραφία της Αξιώτη με τον Ρίτσο, σχετική με την έκδοση του «Κοντραμπάντο» και αποκαλυπτική των χαρακτήρων και των συναισθημάτων των δύο δημιουργών.


Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

Μυρίστηκαν «αίμα»...

Γρηγοριάδης Κώστας

Το πράγμα αρχίζει να βρωμάει επικίνδυνα τελευταία. Ο λόγος για την κατάθεση του τρομονόμου και τις «προσδοκίες» που έχει δημιουργήσει στους εμπνευστές και εκτελεστές του. Φαίνεται ότι οι μυστικές υπηρεσίες (αμερικανοαγγλικές και ελληνικές) βρίσκονται σε «εγρήγορση» ώστε να παρουσιάσουν κάποιο «θεαματικό αποτέλεσμα» που θα δικαιολογεί στην «κοινή γνώμη» τις «ευεργετικές ιδιότητες» του τρομονόμου. Ο Γ. Παπαχελάς, για παράδειγμα, σε χτεσινό σχόλιό του στο «Βήμα» με τίτλο «Τι γυρεύει το CBS στην Αθήνα;», αναφέρει ότι εδώ και μερικές μέρες βρίσκεται στην Αθήνα συνεργείο του γνωστού αμερικανικού καναλιού και ετοιμάζει αφιέρωμα στην τρομοκρατία στην Ελλάδα και ειδικότερα για τη «17Ν». Οι παραγωγοί της εκπομπής, όπως γράφει, έχουν μιλήσει οφ-δι-ρέκορντ με τον υπουργό Δημόσιας Τάξης Μιχ. Χρυσοχοΐδη και βέβαια με αξιωματούχους της αμερικανικής πρεσβείας. Και ο σχολιογράφος σημειώνει: «Είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς κατά πόσον οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι θα βγάλουν κάποια καινούρια στοιχεία ή απλώς μυρίστηκαν "αίμα" μετά τα ρεπορτάζ του ΒΒC, ABC, κλπ. και ακολουθούν την ορδή των δαιμόνιων ρεπόρτερ που αναζητούν συνήθεις υπόπτους στα Εξάρχεια. Γεγονός είναι πως, για πρώτη φορά, άνθρωποι που ήξεραν πρόσωπα και πράγματα στην Ελλάδα και χειρίζονταν την υπόθεση της τρομοκρατίας στην Ουάσιγκτον έχουν αποφασίσει να «μιλήσουν».

... ή κάτι ξέρουν παραπάνω;

Φαίνεται όμως ότι υπάρχουν και άλλοι που «γνωρίζουν». Ο Βρετανός αναλυτής, ειδικός σε ζητήματα τρομοκρατίας, Πολ Μπιβέρ εκτιμά ότι «καθοριστικό ρόλο στις προσπάθειες για τη σύλληψη μελών της «17 Νοέμβρη» θα διαδραματίσει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για την προστασία των πολιτών από το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία. Σε συνέντευξή του στην ελληνική υπηρεσία του BBC, ο Μπιβέρ υπογράμμισε ότι αναμένει σύντομα σημαντικές εξελίξεις στο θέμα της τρομοκρατίας στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση ό,τι και να ετοιμάζουν σε βάρος του λαού και των δικαιωμάτων του θα είναι.

Το λιβανίζειν του εκσυγχρονισμού

Λοιπόν ο γνωστός εκσυγχρονιστής κονδυλοφόρος Ι.Κ. Πρετεντέρης, του συγκροτήματος Λαμπράκη, την πήρε εργολαβία τη στήριξη του Σημίτη. Αλλωστε τι γευμάτιζε ο άνθρωπος στα Δολιανά; Κάθε μέρα και συστηματικά από την ελαφροκαφενέδικη στήλη του στο «Βήμα» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για να ξεπεράσει το ΠΑΣΟΚ - που ο ίδιος θεωρεί ειδικά αυτό το «ΣΟ» στον τίτλο «αρλούμπα», σε αυτό δεν έχει και άδικο - τα «εσωτερικά του προβλήματα». Η έγνοια του είναι να οργανωθεί η επίθεση στη ΝΔ ώστε να μη χάνεται το πρωτεύον, δηλαδή η εξουσία, η «κουτάλα», για δευτερεύοντα όπως π.χ. ...το ασφαλιστικό... η σύνταξη... οι μισθοί κλπ.

Οχι ότι έχει κανένα πρόβλημα ο άνθρωπος με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της ΝΔ, αλλά έχει τις προτιμήσεις του στο Σημίτη ως καλύτερο και αποτελεσματικότερο διαχειριστή της ίδιας νεοφιλελεύθερης αντιλαϊκής πολιτικής. Θαυμάστε λογική: «Η οποιαδήποτε κυβέρνηση δεν μπορεί να μετατρέπεται σε διώκτη προβλημάτων. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να πείθει σε κάθε στιγμή τον πολίτη ότι κανείς άλλος στη θέση της δε θα έκανε τίποτα καλύτερο». Δηλαδή, πώς επικοινωνιακά καλύτερα θα περνάει η ίδια αντιλαϊκή πολιτική.

Δε λέμε, ο Ιωάννης μπορεί να κάνει αυτό για το οποίο πληρώνεται να κάνει. Πού ξέρεις, μπορεί να κερδίσει και αυτός κανένα κυβερνητικό θώκο, όπως π.χ. ο φίλος του ο Πετράκης. Το λιβανίζειν άλλωστε είναι γνωστή τακτική...

Τέτοια αισιοδοξία

Αισιόδοξος περισσότερο από κάθε άλλη φορά για μια δίκαιη και σωστή λύση στο Κυπριακό δήλωσε ο Κ. Μητσοτάκης μετά τη συνάντηση που είχε με τον Κύπριο Πρόεδρο Γλ. Κληρίδη. Οταν όμως ρωτήθηκε αν οι Ευρωπαίοι θα πάρουν υπόψη τους τις απειλές της Τουρκίας για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, ο επίτιμος απάντησε: «Αυτό είναι το κρίσιμο πρόβλημα. Δεν μπορώ να κάνω πρόβλεψη σίγουρη, αλλά θέλω να ελπίζω ότι η Ευρώπη δε θα θελήσει να αυτοεξευτελιστεί και να δεχτεί να μείνει η Κύπρος όμηρος στα χέρια των Τούρκων». Γιατί τόσα χρόνια που «αυτοεξευτελίζεται» η ΕΕ με την κατοχή της Κύπρου, αυτό έχει εμποδίσει τις ελληνικές κυβερνήσεις να προσφεύγουν σ' αυτήν για να ενταχθεί η - διχοτομημένη μάλιστα - Κύπρος;

Δεν τον σώζει ο πάπας...

«Ο πάπας έρχεται, ο Σημίτης φεύγει», ήταν το σλόγκαν που ακουγόταν χτες, καθώς ο μεν ποντίφηξ έφτανε στην Αθήνα, όπου του επιφυλάχτηκε θερμή υποδοχή, ο δε πρωθυπουργός έπαιρνε την «κρυάδα» του από το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ, το οποίο φαίνεται να «γέμισε από Ιούδες και Βρούτους». Δε γνωρίζουμε αν ο Κ. Σημίτης, στη συνάντηση που είχε με τον πάπα, του ζήτησε να μεσολαβήσει στο Θεό, να τον βοηθήσει, για να παραμείνει στην πρωθυπουργία - αν το έκανε και το μάθει ο Χριστόδουλος, «φίδι που τον έφαγε», καθώς ο Αρχιεπίσκοπος είναι πολύ ζηλιάρης και διεκδικεί αποκλειστικότητα στην επικοινωνία του με τον ύψιστο - αλλά εκεί που έφτασαν τα πράγματα για τον πρωθυπουργό ούτε και ο πάπας τον σώζει...

«Πανηγύρι»

Το «πανηγύρι»

που άρχισε

αγάδες,

δεν τελειώνει,

θα ανεβαίνουν

συνεχώς

οι νότες

και οι τόνοι

και ο λαός

συνέχεια

θ' ανάβει,

θα κορώνει!

* * *

Με το «συρτό»

αρχίσαμε,

αφεντικά,

το γλέντι

μα μεθυσμένοι

απ' την οργή

σα να 'πιαμε

αψέντι,

το «τσάμικο»

θ' αρχίσουμε

κι από το πρώτο

βήμα

θα δείτε

ότι έπαψε

ο κόσμος

να 'ναι θύμα!


Ο οίστρος

ΠΡΟΣΩΠΟ
Ρούουντ Λούμπερς

Γρηγοριάδης Κώστας

Υπάρχει ένα παλιό ρητό στο Αφγανιστάν. Λέει: «Μη σκουπίζεις τα δάκρυα από το πρόσωπό μου, κάνε κάτι πιο ριζικό - σταμάτα τα πριν έρθουν». Είναι άγνωστο αν γνωρίζει το ρητό ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ο πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας Ρούουντ Λούμπερς, που αυτή τη βδομάδα περιόδευσε στο Αφγανιστάν με δύο στόχους, να αποκαταστήσει μια 6μηνη εκεχειρία μεταξύ των επικυρίαρχων του 95% της χώρας, Ταλιμπάν, και της Συμμαχίας του Βορρά, και να επιτύχει τη συμφωνία των αντιμαχόμενων για την παροχή βοήθειας στους περίπου 750.000 πρόσφυγες στο εσωτερικό του Αφγανιστάν, στους πάνω από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες που φιλοξενεί το Πακιστάν, στο 1,5 εκατομμύριο που φιλοξενεί το Ιράν και τους δεκάδες χιλιάδες που βρίσκονται σε άλλες χώρες της περιφέρειας.

Ο Λούμπερς απέτυχε παταγωδώς, όπως και διπλωμάτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που παράλληλα προσπαθούσαν να δημιουργήσουν συνθήκες «διαλόγου» στην Καμπούλ. Την Παρασκευή, μόλις μερικές ώρες μετά την αναχώρηση του Ολλανδού αξιωματούχου του ΟΗΕ, 8 άνθρωποι - κατ' άλλες πηγές, 20 - έβρισκαν το θάνατο σε βομβιστική επίθεση που σημειώθηκε σε τζαμί της πόλης Χεράτ την ώρα που λειτουργούσε Ιρανός κληρικός. Αμέσως, το Ιράν ανακάλεσε εσπευσμένως το προσωπικό του από το προξενείο του στο Αφγανιστάν μετά την επίθεση που δέχτηκε από οργισμένους Αφγανούς. Νωρίτερα, την Πέμπτη, οι Ταλιμπάν είχαν απορρίψει το ενδεχόμενο εκεχειρίας, ενώ η Συμμαχία του Βορρά πραγματοποιούσε επιθέσεις εναντίον θέσεων των εχθρών τους.

Η «ανθρωπιστική καταστροφή», την οποία ο ΟΗΕ διαπιστώνει στο Αφγανιστάν και αποτυγχάνει ακόμη και να απαλύνει, είναι το εκτρωματικό απότοκο του ατέλειωτου εμφυλίου που, όπως κυνικά ομολογούσε ο γνωστός και μη εξαιρετέος «γκουρού» της αμερικανικής διπλωματίας Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, το 1998, υποδαύλισαν οι ΗΠΑ, ελέω γεωπολιτικών και στρατηγικών τους συμφερόντων...


Μπ. Γ.

Εγκλήματα αποικιοκρατών

Τον αποτροπιασμό της έσπευσε να εκφράσει σύσσωμη η γαλλική πολιτική ηγεσία, (πρωθυπουργός και πρόεδρος) για τις αποκαλύψεις που εμπεριέχονται στο βιβλίο του Γάλλου στρατηγού Πολ Οσαρές, «Ειδικές Υπηρεσίες - Αλγερία 1955 - '57». Ο Οσαρές, συμπληρώνοντας σειρά άλλων μαρτυριών και καταγγελιών, αναφέρεται στα απάνθρωπα βασανιστήρια που διέπραξε ο γαλλικός στρατός κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού πολέμου στην Αλγερία, ενώ ομολογεί ότι προσωπικά βασάνισε 24 Αλγερινούς κρατουμένους μέχρι θανάτου.

Ο πρωθυπουργός, Λιονέλ Ζοσπέν, καταδίκασε αυτά τα εγκλήματα και εξέφρασε την ελπίδα οι ιστορικοί να αναδείξουν την αλήθεια. Ο Πρόεδρος Σιράκ, επίσης, καταδίκασε και κάλεσε τον Μέγα Καγκελάριο της Λεγεώνας της Τιμής να καθαιρέσει από τη θέση του τον Οσαρές, σπεύδοντας, όμως, να υπερασπιστεί «όλους τους Γάλλους, που με θάρρος πολέμησαν για την πατρίδα εκείνη την περίοδο». Ο ίδιος ο Οσαρές, πάντως, είναι αυτός που επανέθεσε το θέμα στις σωστές του διαστάσεις, καταγγέλλοντας, επί της ουσίας, την πολιτική υποκρισία. Αρνήθηκε να δηλώσει «την έμπρακτη μεταμέλειά του» απέναντι σε όσους «δήθεν δε γνωρίζουν τις πράξεις του γαλλικού στρατού την περίοδο του γαλλο-αλγερινού πολέμου».

Ο στρατηγός αποκαλύπτει, αναφέροντας συγκεκριμένα ονόματα, ότι ο ίδιος, ως χαμηλόβαθμος στρατιωτικός αξιωματούχος, εκτελούσε εντολές της στρατιωτικής ηγεσίας, ενώ, εβδομαδιαίως, έδινε εκτενή αναφορά, ακόμη και για τον τύπο των βασανιστηρίων που χρησιμοποιούσε, τόσο στον επικεφαλής, στην Αλγερία, στρατηγό Μασί, όσο και στον, τότε, σοσιαλιστή κυβερνήτη Ρομπέρ Λακόστ. «Οταν όλοι οι τότε ανώτεροί μου και όσοι τους διαδέχτηκαν σήμερα, αναγνωρίσουν τις πολιτικές και στρατιωτικές ευθύνες τους και πάψουν το θέατρο, τότε και εγώ ως εκτελεστής θα δω τι μπορώ να πράξω».



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ