Με έκτακτες εκδόσεις, όπως αυτή των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» αντιμετώπισε ο αμερικανικός Τύπος την πτήση του Σπούτνικ 1. «Η συσκευή είναι 8 φορές βαρύτερη απ' αυτήν που σχεδιάζουν οι ΗΠΑ», αναφέρει ο τίτλος του δεύτερου θέματος του πρωτοσέλιδου, εκφράζοντας έμμεσα την ανατριχίλα που ένιωσε ο ιμπεριαλισμός από το επίτευγμα του σοβιετικού λαού, έχοντας κατά νου και τις στρατιωτικές προεκτάσεις της τέτοιας ανυψωτικής ικανότητας του πυραύλου R-7

• Η ΕΣΣΔ απέδειξε την επιστημονική και τεχνολογική ανωτερότητά της απέναντι στις ΗΠΑ και την τεράστια άνοδο της οικονομικής της δύναμης στα 40 πρώτα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Στην ιστορία θα είναι γραμμένο για πάντα ότι ο σοσιαλισμός άνοιξε το δρόμο προς το Διάστημα.
• Εγινε αδιαμφισβήτητα σαφής η ικανότητα της Σοβιετικής Ενωσης να υπερασπιστεί στρατιωτικά το έδαφός της και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, παρότι είχε λιγότερα πυρηνικά από τις ΗΠΑ και τις άλλες ιμπεριαλιστικές χώρες και δε διέθετε στρατιωτικές βάσεις κοντά στον αντίπαλο, ούτε αεροπλανοφόρα.
• Η ιμπεριαλιστική μητρόπολη έχασε σε γόητρο, αλλά ταυτόχρονα βάλθηκε να αξιοποιήσει τους τεράστιους πόρους της, για να φτάσει και να ξεπεράσει την ΕΣΣΔ στον τομέα της εξερεύνησης του Διαστήματος, ενώ ταυτόχρονα έσφιγγε τη θηλιά γύρω της στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.
• Πολλές τεχνολογίες που βρήκαν εφαρμογή στην καθημερινή ζωή και πολύ περισσότερες πρόοδοι σε επιστημονικούς τομείς ξεπήδησαν από την είσοδο στη διαστημική εποχή, που άνοιξε με την εκτόξευση του Σπούτνικ.
• Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, ακόμα και με μόρφωση πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, μπολιάστηκαν με το ενδιαφέρον και το θαυμασμό για την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο και την ικανότητα του ανθρώπου να αλλάζει τον κόσμο κάνοντας δυνατό εκείνο που ως χτες φαινόταν αδύνατο. Γράφτηκαν εκατοντάδες συγγράμματα εκλαΐκευσης της αστρονομίας, της αστροφυσικής και της αστροναυτικής και ο αντίκτυπος εκείνης της εποχής πέρασε από γενιά σε γενιά και ως ένα βαθμό διαρκεί ακόμα.

Associated Press

Ο σοβιετικός τροχιακός σταθμός Μιρ, το καμάρι της διαστημικής της ΕΣΣΔ

3/11/1957 Πρώτος ζωντανός οργανισμός (η Λάικα) στο Διάστημα (ΕΣΣΔ).

1/1958 Οι ΗΠΑ εκτοξεύουν τον «Εξπλόρερ 1».

12/9/1959 Πρώτο σκάφος («Λούνα 2») που φτάνει (και συντρίβεται σκοπίμως) στη Σελήνη (ΕΣΣΔ).

4/10/1959 Πρώτες φωτογραφίες της αθέατης πίσω πλευράς της Σελήνης («Λούνα 3») (ΕΣΣΔ).

19/8/1960 Πρώτοι ζωντανοί οργανισμοί (τα σκυλάκια Μπέλκα και Στρέλκα) που επιστρέφουν στη Γη («Σπούτνικ 5») (ΕΣΣΔ).

12/4/1961 Πρώτος άνθρωπος (Γιούρι Γκαγκάριν) στο Διάστημα (ΕΣΣΔ).

5/5/1961 Οι ΗΠΑ στέλνουν άνθρωπο στο Διάστημα (Αλαν Σέπαρντ).

1961 Πρώτη αποστολή («Βενέρα 1») προς την Αφροδίτη (ΕΣΣΔ).

27/8/1962 Πρώτο ερευνητικό σκάφος («Μάρινερ 2») που περνά κοντά από άλλον πλανήτη (Αφροδίτη) (ΗΠΑ).

6/1962 Πρώτος τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος (ΗΠΑ).

16/6/1963 Πρώτη γυναίκα (Βαλεντίνα Τερεσκόβα) στο Διάστημα (ΕΣΣΔ).

18/3/1965 Ο πρώτος περίπατος ανθρώπου (Αλεξέι Λεόνοφ) στο Διάστημα (ΕΣΣΔ).

3/6/1965 Πρώτος Αμερικανός (Εντ Γουάιτ) που περπατά στο Διάστημα.

7/1965 Ο «Μάρινερ 4» φωτογραφίζει τον Αρη (ΗΠΑ).

31/1/1966 Πρώτη επιτυχής προσσελήνωση και λήψη φωτογραφιών της επιφάνειας της Σελήνης («Λούνα 9») (ΕΣΣΔ).

Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα, η πρώτη γυναίκα στο Διάστημα

31/3/1966 Πρώτο διαστημικό σκάφος («Λούνα 10») που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη (ΕΣΣΔ).

15/9/1968 Πρώτη πτήση σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη και επιστροφή στη Γη («Ζοντ 5») (ΕΣΣΔ).

21/12/1968 Πρώτο επανδρωμένο σκάφος («Απόλλων 8») που εγκαταλείπει τη Γη και μπαίνει σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη (ΗΠΑ).

20/7/1969 Πρώτος άνθρωπος (Νιλ Αρμστρονγκ) στη Σελήνη («Απόλλων 11») (ΗΠΑ).

17/8/1970 Πρώτο διαστημικό σκάφος («Βενέρα 7») που μεταδίδει δεδομένα από την επιφάνεια άλλου πλανήτη (ΕΣΣΔ).

17/11/1970 Πρώτο όχημα («Λούνοκχοντ») στη Σελήνη (ΕΣΣΔ).

19/4/1971 Εκτόξευση του πρώτου στον κόσμο διαστημικού σταθμού («Σαλιούτ 1») (ΕΣΣΔ).

3/12/1971 Πρώτη προσεδάφιση στον Αρη («Μαρς 3») (ΕΣΣΔ).

14/5/1973 Εκτόξευση του διαστημικού σταθμού «Σκάιλαμπ» (ΗΠΑ).

8/6/1975 Πρώτες φωτογραφίες από την επιφάνεια της Αφροδίτης («Βενέρα 9») (ΕΣΣΔ).

17/7/1975 Κοινή σοβιετοαμερικανική αποστολή σύνδεσης διαστημοπλοίων σε τροχιά.

19/6/1976 Πρώτη προσεδάφιση («Βίκινγκ 1») στον Αρη (ΗΠΑ).

29/9/1977 Εκτόξευση του πρώτου διαστημικού σταθμού που διαθέτει δύο δυνατότητες διασύνδεσης («Σαλιούτ 6») (ΕΣΣΔ).

3/1979 Το «Βόγιατζερ» περνά κοντά από το Δία (ΗΠΑ).

12/1979 Εκτόξευση του πρώτου πυραύλου «Αριάν» (ΕΕ).

12/4/1981 Εκτόξευση του πρώτου διαστημικού λεωφορείου («Κολούμπια») (ΗΠΑ).

7/1983 Το «Πάιονιρ 10» περνά κοντά από τον Πλούτωνα (ΗΠΑ).

1/1986 Το «Βόγιατζερ 2» περνά κοντά από τον Ουρανό (ΗΠΑ).

20/2/1986 Εκτόξευση του διαστημικού σταθμού «Μιρ» (ΕΣΣΔ).

20/11/1988 Εκτόξευση της πρώτης υπομονάδας του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού.

Ο Γιούρι Γκαγκάριν, ο πρώτος άνθρωπος που πέταξε στο Διάστημα

15/10/2003 Πρώτη κινεζική επανδρωμένη πτήση.

Με έναν πύραυλο R-7, σαν αυτόν της φωτογραφίας εκτοξεύτηκε ο πρώτος Σπούτνικ. Ο ίδιος πύραυλος χρησιμοποιήθηκε και για την εκτόξευση των διαστημοπλοίων Βοστόκ

Η διαστημική εποποιία του ανθρώπου αρχίζει το 1903, όταν ο Ρώσος δάσκαλος Κονσταντίν Τσιολκόφσκι βάζει τις βάσεις της σύγχρονης αστροναυτικής, σχεδιάζοντας τον πρώτο πύραυλο με πολλαπλά στάδια, που ωθείται από κινητήρες υγρών καυσίμων. Το 1924, η Σοβιετική Ενωση ιδρύει το Κέντρο Πυραυλικής Ερευνας και Ανάπτυξης, που το 1933 υπό την καθοδήγηση του αρχιμηχανικού Σεργκέι Κορολιόφ εκτοξεύει δύο πυραύλους με υγρά καύσιμα, ο ένας από τους οποίους ανυψώνεται 80 μέτρα από το έδαφος. Τότε ο Τσιολκόφσκι κάνει την πρόβλεψη ότι πολλοί Σοβιετικοί θα προλάβουν στη διάρκεια της ζωής τους να δουν διαστημικές πτήσεις.

Το 1926 ο Αμερικανός Ρόμπερτ Γκόνταρντ κάνει την πρώτη δοκιμή πυραύλου που υψώνεται 12,5 μέτρα από το έδαφος. Το 1927 η Γερμανία ιδρύει την Κοινωνία Διαστημικού Ταξιδιού στην οποία σύντομα μπαίνει επικεφαλής ο Βέρνερ Φον Μπράουν. Από το 1933, με χρηματοδότηση των ναζί, ο Μπράουν και η ομάδα του κατασκευάζουν στο Πεενεμούντε της Νορβηγίας τους πρώτους ισχυρούς πυραύλους, όχι για την εξερεύνηση του Διαστήματος, αλλά για χρήση τους ως όπλα. Πρόκειται για τους γνωστούς V2, με τους οποίους βομβαρδίστηκε το Λονδίνο κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Λάικα, η σκυλίτσα που άνοιξε το δρόμο της διαστημικής πτήσης για τον άνθρωπο

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έχει ήδη ρίξει δυο φορές την ατομική βόμβα, έχει κατασκευάσει την υδρογονοβόμβα και έχει ξεκινήσει τον Ψυχρό Πόλεμο εναντίον των σοσιαλιστικών χωρών. Η ΕΣΣΔ, προσπαθώντας παράλληλα να συνέλθει από τις τεράστιες καταστροφές του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ακολουθεί αναγκαστικά την κούρσα των εξοπλισμών αν και υστερεί ακόμα σε αριθμό πυρηνικών όπλων σε σχέση με τον αντίπαλο, που επιπλέον διαθέτει πολλές στρατιωτικές βάσεις σε περιοχές κοντά στην ΕΣΣΔ, αλλά και πολλά αεροπλανοφόρα. Η δυνατότητα εξισορρόπησης της απειλής με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, τους λεγόμενους διηπειρωτικούς, όπως ο R-7, θα έβαζε φραγμό στην επιθετικότητα των ιμπεριαλιστών.

Η ανάπτυξη της πυραυλικής τεχνολογίας από τη Σοβιετική Ενωση δεν έγινε όμως μόνο για στρατιωτικούς λόγους. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ακόμα και στα πρώτα δύσκολα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας, το 1924, η ΕΣΣΔ ήταν το πρώτο κράτος που αγκάλιασε το όραμα του Τσιολκόφσκι και αφιέρωσε πόρους για έρευνα στην αστροναυτική. Η πρώτη χώρα του σοσιαλισμού άνοιγε παντού νέους δρόμους για την ανθρωπότητα και ήθελε και στον τομέα της διαστημικής να είναι η πρώτη που θα σπάσει τα δεσμά της βαρύτητας για τον άνθρωπο, να είναι η πρώτη που θα ανοίξει τους νέους ορίζοντες του Διαστήματος. Ο σοσιαλισμός είχε μετατρέψει την καθυστερημένη τσαρική Ρωσία σε μια ισχυρή οικονομικά, αλλά και τεχνολογικά χώρα, που μπορούσε να νικήσει τον ιμπεριαλισμό ακόμα και εκεί που φαίνεται αυτός να έχει το απόλυτο πλεονέκτημα, λόγω της συσσώρευσης πλούτου και εγκεφάλων από την καταλήστευση των λαών.

Ο Σπούτνικ 1 ήταν μια μικρή μεταλλική μπάλα με τέσσερις κεραίες, που εξέπεμπε ένα μονότονο μπιμπ - μπιμπ. Μπροστά στους σημερινούς τεράστιους πολύπλοκους δορυφόρους φαίνεται ασήμαντος. Ηταν, όμως, η απαρχή της διαστημικής εποχής

Σύγκρυο έπιασε τους οπαδούς του Ψυχρού Πολέμου όταν άκουσαν τα μπιπ-μπιπ του Σπούτνικ 1. Ενα σοβιετικό κατασκεύασμα περνούσε πάνω από τις χώρες τους. Δεν ήταν, αλλά σκέφτονταν ότι θα μπορούσε να είναι μια βόμβα. Ο μεγαλύτερος Σπούτνικ 2 (450 κιλά) και ο ακόμα μεγαλύτερος Σπούτνικ 3 (1.300 κιλά) που ακολούθησαν σύντομα, τους προκάλεσαν σχεδόν πανικό. Η προοπτική να είναι η ΕΣΣΔ που θα πατήσει πρώτη πόδι στη Σελήνη δεν μπορούσε να γίνει δεκτή. «Δε θα ήθελα να πάω για ύπνο κάτω από ένα κομμουνιστικό φεγγάρι» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος (και μετέπειτα πρόεδρος) των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον. Ηταν θέμα γοήτρου γι' αυτούς να έχουν μια σημαντική επιτυχία, η οποία ήρθε 12 χρόνια μετά και αφού είχαν μεσολαβήσει πάμπολλες πρωτιές για τους Σοβιετικούς.

Αλλά ακόμα και στην περίπτωση της επανδρωμένης πτήσης στη Σελήνη (1969) τα πράγματα ίσως να είχαν έρθει διαφορετικά, αν δεν είχαν υπάρξει δύο συνθήκες: Ο θάνατος το 1966 του Σεργκέι Κορολιόφ σε ηλικία μόλις 59 ετών και οι αποκλίσεις από τη σοσιαλιστική θεωρία στον τομέα της οικονομίας (καταρχήν), που από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 είχαν αρχίσει να αδυνατίζουν την ΕΣΣΔ, επιβραδύνοντας και αποσυντονίζοντας εν μέρει και την προσπάθεια εξερεύνησης του Διαστήματος.