Σάββατο 30 Νοέμβρη 2019 - Κυριακή 1 Δεκέμβρη 2019
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
  • Πρωταθλητής Ελλάδας αναδείχθηκε ο Σταμάτης Κούρκουλος - Αρδίτης στο 69ο Πανελλήνιο Ατομικό Πρωτάθλημα που ολοκληρώθηκε στις 28 Νοέμβρη στη Θεσσαλονίκη. Ο Σταμάτης συγκέντρωσε 7,5 βαθμούς σε 9 αγώνες, παραχωρώντας μόνο 3 ισοπαλίες, και τερμάτισε 2 ολόκληρους βαθμούς μπροστά από τον Γιώργο Κανακάρη που κατέλαβε τη 2η θέση με 5,5 βαθμούς. Την 3η θέση πήρε ο Σωτήρης Μαλικέντζος με 5 βαθμούς, κερδίζοντας στα κριτήρια ισοβαθμίας τον Κώστα Μεγαλιό που συγκέντρωσε επίσης 5 βαθμούς.
  • Στο 42ο Πανελλήνιο Ατομικό Πρωτάθλημα Γυναικών, πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Χαριτωμένη Μαρκαντωνάκη με 6,5 βαθμούς σε 9 αγώνες. Στη 2η θέση με μισό βαθμό λιγότερο τερμάτισε η Κατερίνα Παυλίδου και την 3η θέση, μετά την άρση των ισοβαθμιών, πήρε η Ιουλία Μάκκα με 5 βαθμούς.
Ματ σε 15 κινήσεις!

Μια όμορφη άσκηση (σπουδή) που δεν είναι όσο δύσκολη δείχνει αν βρούμε τη βασική ιδέα.

Μικρή βοήθεια: Τα μαύρα θέλουν να πάρουν την ισοπαλία με πατ (μην έχοντας άλλες κινήσεις να παίξουν), σε αυτό βρίσκεται το κλειδί της λύσης.

Σύντομη εισαγωγή στο καλλιτεχνικό σκάκι

Πρόβλημα 1) Μανσούβα του Al-Adli (9ος αιώνας)
Πρόβλημα 1) Μανσούβα του Al-Adli (9ος αιώνας)
Ακόμα και κάποιος που δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με το σκάκι, σίγουρα έχει συναντήσει κάπου τα σκακιστικά προβλήματα, τα «περίεργα» αυτά διαγράμματα που πλαισιώνουν τις σκακιστικές στήλες σε εφημερίδες και περιοδικά. Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν πως πίσω από τα διαγράμματα αυτά βρίσκεται ένα από τα πιο ξεχωριστά κομμάτια του σκακιστικού σύμπαντος, που έχει τις ρίζες του ήδη στους Αραβες σκακιστές του 9ου μ.Χ. αιώνα! Πρόκειται για το καλλιτεχνικό σκάκι, μια σχετικά άγνωστη, αλλά πολύ σημαντική πλευρά του σκακιού, που δυστυχώς ταυτίζεται τόσο συχνά με το αυστηρά αγωνιστικό περιεχόμενο των κορυφαίων τουρνουά.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως το καλλιτεχνικό σκάκι αποτελεί από μόνο του έναν ιδιαίτερο και πολύ γοητευτικό κόσμο: Χιλιάδες φίλοι του σκακιού ανά την υφήλιο ασχολούνται με τη σύνθεση και τη λύση σκακιστικών προβλημάτων, δεκάδες σκακιστικά έντυπα είναι αφιερωμένα εξολοκλήρου στο καλλιτεχνικό σκάκι ενώ ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα (!) και κυριολεκτικά χωρίς διακοπή εμπνευσμένοι συνθέτες και δαιμόνιοι λύτες - που συνήθως αναφέρονται με μια λέξη ως προβληματιστές - συμμετέχουν σε εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς που πραγματοποιούνται καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Παρακάτω θα αναφερθούμε επιγραμματικά στα δύο βασικά σκέλη του καλλιτεχνικού σκακιού, παραθέτοντας ορισμένες κλασικές σκακιστικές συνθέσεις, όσο γίνεται πιο κοντά στο επίπεδο του αμύητου...

Το σκακιστικό πρόβλημα

Πρόβλημα 2) S. Loyd, 1876
Πρόβλημα 2) S. Loyd, 1876
Οπως τονίσαμε ήδη, το σκακιστικό πρόβλημα είναι προϊόν «εξεζητημένης» σύνθεσης και ως εκ τούτου ελάχιστη σχέση έχει με τις θέσεις που προκύπτουν σε μια πραγματική παρτίδα. Πρόκειται για μια ειδική θέση στην οποία συνήθως ο Λευκός επιτυγχάνει το ματ σ' έναν ορισμένο αριθμό κινήσεων, κατά ένα μοναδικό τρόπο και οσοδήποτε καλά κι αν αμυνθεί ο Μαύρος.

Τα παλαιότερα προβλήματα είναι οι αραβικές «μανσούβες» του 9ου αιώνα, ενώ τον 14ο αιώνα εκδίδονται στην Ιταλία δύο συλλογές προβλημάτων από έναν άγνωστο συνθέτη κρυμμένο πίσω από τα ψευδώνυμα «Bonus Socius» και «Civis Bononiae». Από τον 15ο αιώνα και έπειτα, το σκακιστικό πρόβλημα εξελίσσεται ραγδαία σε όλο τον κόσμο και εκδίδονται αμέτρητες συλλογές από κορυφαίους σκακιστές και συνθέτες της εποχής (Stamma, Ponziani, Lucena, Ercole de Rio και πολλοί άλλοι).

Από τον 18ο αιώνα αρχίζουν να καθορίζονται και οι πρώτοι κανόνες της σκακιστικής σύνθεσης (απομάκρυνση των περιττών κομματιών, οικονομία κινήσεων κ.λπ.) και το σκακιστικό πρόβλημα γνωρίζει ακόμα μεγαλύτερη άνθηση. Η θεωρία γίνεται ιδιαίτερα δαιδαλώδης, συνεχώς εμφανίζονται καινούργια θέματα και είδη προβλημάτων (ορθόδοξα, αντίστροφα, βοηθητικά κ.λπ.), ενώ αργότερα καθιερώνονται και οι πρώτες «σχολές», με κυριότερες την τσεχοσλοβάκικη και τη σοβιετική.

Σπουδή 1) Troitski, 1897
Σπουδή 1) Troitski, 1897
Ορισμένοι από τους σπουδαιότερους συνθέτες των νεότερων χρόνων θεωρούνται οι Leonid Kubbel (Ρώσος) και Titus Blati (Ούγγρος), ενώ ο Αμερικάνος Sam Loyd (1841-1911) θεωρείται μέχρι σήμερα ο κορυφαίος όλων των εποχών.

Η σκακιστική σπουδή

Οι σπουδές - ή αλλιώς καλλιτεχνικά φινάλε - είναι κι αυτές συνθέσεις, με κύρια διαφορά ότι βρίσκονται πολύ πιο κοντά στην αγωνιστική πραγματικότητα. Οι θέσεις που πραγματεύονται θα μπορούσαν σε πολλές περιπτώσεις να προκύψουν και στο φινάλε μιας αληθινής παρτίδας και γι' αυτό εκτός από ψυχαγωγική, έχουν και μεγάλη πρακτική αξία, για έναν σκακιστή που θέλει να τελειοποιήσει το παιχνίδι του.

Επιπρόσθετα, στις σπουδές ο στόχος δεν είναι μόνο η επίτευξη του ματ, αλλά και του υλικού κέρδους ή της ισοπαλίας. Εξυπακούεται ότι και εδώ υπάρχει μόνο μία λύση, η οποία επιτυγχάνεται υποχρεωτικά, όσο καλά κι αν απαντήσει ο αντίπαλος.

Σπουδαίοι συνθέτες στο χώρο αυτόν ήταν οι Richard Reti (Τσεχοσλοβάκος), Gyula Breyer (Ούγγρος) και Nenad Petrovi (Κροάτης), ενώ οι Σοβιετικοί Alexey Troitsky και Genrikh Kasparyan θεωρούνται σταθερά οι αξεπέραστες αυθεντίες στο πεδίο της σκακιστικής σπουδής.

Λύσεις:

Προβλήματα

1) 1. Ιθ5+! Πθ5 (Μοναδικό) 2. Πη6+! Ρη6 3. Πε6 ματ

Σπουδή 3) M. Botvinnik, 1932
Σπουδή 3) M. Botvinnik, 1932
2) 1. βα8=Ι! (Μην ξεχνάμε ότι το πιόνι δεν προάγεται υποχρεωτικά σε βασίλισσα!)

1... Ρη2 (Η μόνη διαθέσιμη κίνηση του Μαύρου) 2.Ιβ6! και στην επόμενη α8=Β και ματ!

Σπουδές

1) 1.Αγ6! Πβ1+ 2. Ρε2 Πθ1 3.Αη2+!! Ρη2 4.Ιζ4+

2) 1.Ιη7! Πθ6 2.Πγ5+ Ρδ4 3.Πγ4+! Ρε5 4. Πγ7 Ρζ6 5. Ιε8+ Ρζ7 6. Πγ8 Πε6+ 7. Ρδ1!! Πη6 9. Ρδ2!! Πγ5 (Ο Μαύρος δεν έχει άλλη διαθέσιμη κίνηση!) 10. Πζ8+ κ.λπ.

3) 1.η4+ Ρθ4 2.Αθ6! Βθ6 3. Βθ2+ Ρη5 4.Βδ2+


Σπουδή 2) G. Kasparian, 1946
Σπουδή 2) G. Kasparian, 1946

Επιμέλεια: Μάρκος Ηλιάδης



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ