Την Κυριακή 4/3, στις 11 π.μ., στο Πολιτιστικό Κέντρο ΟΤΕ (Γ' Σεπτεμβρίου 110), η ΤΟ Τηλεπικοινωνιών Αττικής διοργανώνει εκδήλωση με θέμα «Υπάρχει γυναικεία ισοτιμία στην εργασία στον κλάδο των Τηλεπικοινωνιών; Οι θέσεις του ΚΚΕ για την οικονομική, κοινωνική, ιδεολογική χειραφέτηση της γυναίκας». Θα μιλήσει η Βιβή Δάγκα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος της ΚΕ για την Ισοτιμία των Γυναικών.

Οι πρωτοπόρες - για τη συγκεκριμένη ιστορική εποχή - θέσεις του αποτυπώθηκαν στο πρώτο του Πρόγραμμα, στη διαμόρφωση αιτημάτων για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως η κατάργηση των νόμων που περιόριζαν τα δικαιώματα της γυναίκας και των παιδιών εκτός γάμου, η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των γυναικών και των παιδιών, η νομική κατοχύρωση άδειας μητρότητας για τις εργάτριες, με πλήρεις αποδοχές για 8 βδομάδες πριν και 8 βδομάδες μετά τον τοκετό, το δικαίωμα ψήφου, η καθιέρωση του πολιτικού γάμου.

Στη δεκαετία του 1920, η διεκδίκηση και ζύμωση από το Κόμμα για το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες της εργατικής τάξης, που αποτυπώθηκε στο σύνθημα «Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι», γινόταν σε σύγκρουση με την προσπάθεια τμημάτων της αστικής τάξης και της αστικής διανόησης να ταυτιστεί η νομοθετική κατοχύρωση αστικών, πολιτικών δικαιωμάτων με την «απελευθέρωση» της γυναίκας.

Ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την εξάλειψη της ανισοτιμίας των γυναικών

Η πραγματική σημασία των αιτημάτων και της παρέμβασης του ΚΚΕ, στα πρώτα χρόνια ζωής και δράσης του, για ισότιμα δικαιώματα αδρών και γυναικών στην εργασία, στη μόρφωση, σε κάθε πλευρά της οικονομικής, κοινωνικής ζωής, μπορεί να αποτιμηθεί σε σύγκριση με τις συγκεκριμένες ιστορικές οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα προσέλκυσε ένα μέρος των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή, ως μισθωτών εργατριών. Στις αρχές του 20ού αιώνα, μόλις είχαν αρχίσει να εργάζονται στα υφαντουργεία, στην καπνοβιομηχανία, στο εμπόριο, ως ζαχαροπλάστριες, οικοδιδασκάλισσες, νοσοκόμες και φυσικά υπηρέτριες¹.

Το ποσοστό του αναλφαβητισμού στις γυναίκες ήταν εξάλλου τεράστιο². Επιβίωναν κραυγαλέοι αναχρονισμοί σε βάρος της γυναίκας, ακόμα και στην εργατική νομοθεσία, στο οικογενειακό Δίκαιο, στα πολιτικά δικαιώματα, στην πρόσβαση στην Εκπαίδευση.

Η αντανάκλασή τους στις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων γυναικών αποτυπωνόταν σε άρθρα του «Ριζοσπάστη»: «Η θέση της εργάτριας στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες, είναι πολύ πιο χειρότερη από του εργάτη. Και στην Ελλάδα που ο εργάτης δουλεύει και ζει κάτω από τους χειρότερους όρους, η θέση της γυναίκας - εργάτριας είναι πέρα για πέρα φριχτή. Με την ίδια ειδικοποίηση του άντρα - εργάτη παίρνουν λιγότερο, τις περισσότερες φορές το μισό μεροκάματο του εργάτη. Με μέσο όρο μεροκάματου ειδικοποιημένου εργάτη 60 δραχμές το 1926, η γυναίκα παίρνει 25 - 30 δραχμές και με μέσο όρο μεροκάματου μη ειδικοποιημένου εργάτη 31 δραχμές το 1926, η εργάτρια έπαιρνε 15 δραχμές. Καμιάν ιδιαίτερη προστασία της γυναίκας ο Νόμος δεν αναγνωρίζει (...) Δεν υπάρχει κανένας νόμος για την οικονομική εξασφάλιση της γυναίκας στις "οκτώ εν συνόλω εβδομάδας" πριν του τοκετού και μετά από αυτόν, και όταν στους επόπτες εργασίας σφραγίζουν τα μάτια τους με δυο εκατοστάρικα οι εργοδότες, για να μη βλέπουν "τας χρησιμοποιούμενας εις υπογείους εργασίας γυναίκας", τότε ο Νόμος είναι ουσιαστικά μια αναίσχυντη κοροϊδία και τίποτε παραπάνω»³.

Το ΚΚΕ, σε όλη την εκατοντάχρονη ιστορική διαδρομή του, δεν περιορίστηκε στην περιγραφή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, των κοινωνικών ανισοτήτων στους υλικούς όρους εργασίας και ζωής των γυναικών. Αντιπάλεψε τις σκοταδιστικές απόψεις για τη βιολογική και πνευματική κατωτερότητα των γυναικών, συνολικά τις συγχύσεις για τη θέση της γυναίκας στην οικογένεια, που ήταν βαθιά ριζωμένες στην εργατική τάξη και στα άλλα λαϊκά στρώματα.

Πρόκειται για τις αναχρονιστικές και αντιδραστικές απόψεις που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, όπως το «Πατρίς - Θρησκεία - Οικογένεια», οι οποίες θέλουν τη γυναίκα δεμένη στο ατομικό νοικοκυριό, μακριά από την κοινωνική παραγωγή και την κοινωνική δράση.

Το Κόμμα είχε συμβολή στην άνοδο της γυναικείας συμμετοχής στα εργατικά σωματεία, στους συλλόγους αυτοαπασχολούμενων και αγροτών, στο ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα. Δε δίστασε να πολεμήσει απόψεις μέσα στο εργατικό, συνδικαλιστικό κίνημα, που αντιμετώπιζαν εχθρικά την οργάνωση των εργατριών στα σωματεία, κάτω από την επίδραση του ανταγωνισμού που διαμορφώνεται στο έδαφος του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της παραγωγής.

Οπως αναφερόταν χαρακτηριστικά, «σε πολλά συνδικάτα, ακόμα ίσαμε σήμερα, απαγορεύεται η εγγραφή εργατριών, σε άλλα δε, από τα πιο μεγάλα και τα πιο επαναστατικά, οι εργάτριες έχουν μόνο το "δικαίωμα" να πληρώνουν συνδρομή στο συνδικάτο χωρίς να εκλέγονται και χωρίς να εκλέγουν. Δεν έλειψαν ακόμα οι περιστάσεις που οι εργάτες πήραν ανοιχτά αντιδραστική στάση απέναντι των γυναικών μη επιτρέποντας την εργασία της γυναίκας - εργάτριας στον κλάδο της παραγωγής που αυτοί εργάζονταν, μονοπωλώντας την εργασία μόνο για τους άντρες»⁴.

Η κομμουνιστική αντίληψη για την ανάδειξη της γυναίκας της εργατικής τάξης, του λαού στα όργανα του ΚΚΕ και του κινήματος διαπερνά την εκατοντάχρονη ιστορική διαδρομή του. Στο καμίνι της ταξικής πάλης διαπαιδαγωγήθηκαν συνειδητές αγωνίστριες στον τόπο εργασίας, στο σωματείο, στο σχολείο, στη γειτονιά, στο χωριό, στην αντίσταση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, στον ΔΣΕ.

Μέσα σε δύσκολες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες, αναδείχθηκαν γυναίκες κομμουνίστριες στην πρωτοπορία της εποχής τους, γιατί συνέδεσαν τη ζωή και τη δράση τους με την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού, την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Από εκεί αντλούσαν τη θέληση, τη δύναμη, την κομμουνιστική αντοχή στις συνθήκες διώξεων και παρανομίας του Κόμματος, στις φυλακές και στις εξορίες, στις συνθήκες της ένοπλης λαϊκής πάλης, αλλά και σε συνθήκες υποχώρησης του εργατικού κινήματος, σε συνθήκες πιέσεων και από το οικογενειακό, κοινωνικό περιβάλλον.

Αναδεικνύουν ότι χρειάστηκε μια γυναικεία πρωτοπορία στις σκληρές ταξικές μάχες για να φουντώσει η φλόγα της συσπείρωσης και του αγώνα στις εργαζόμενες γυναίκες. Το παράδειγμά τους, ενταγμένο στην εκατοντάχρονη Ιστορία του Κόμματος, αποτελεί πηγή γνώσης, πείρας, έμπνευσης. Αποτελεί την πυξίδα για το σύγχρονο και «αθόρυβο» ηρωισμό πρωτοπόρων γυναικών στο εργοστάσιο, στο γραφείο, στις λαϊκές γειτονιές, των μητέρων που με την αγωνιστική τους στάση ζωής γίνονται παράδειγμα για τα παιδιά τους.

Το ΚΚΕ, στηριγμένο στην ιστορική διαδρομή ενός αιώνα ζωής και δράσης, εξοπλισμένο με το σύγχρονο Πρόγραμμά του, σήμερα είναι περισσότερο έμπειρο, ώριμο, θεωρητικά και πολιτικά εξοπλισμένο για αλλεπάλληλες καθημερινές μάχες στην πορεία της αποφασιστικής ταξικής σύγκρουσης, για την κοινωνική απελευθέρωση από τα δεσμά της ταξικής, εκμεταλλευτικής κοινωνίας, τη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία. Αυτές είναι οι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές προϋποθέσεις για τη «λύση» του γόρδιου δεσμού του γυναικείου ζητήματος, για την οικονομική, ιδεολογική, πολιτική χειραφέτηση της γυναίκας.

Παραπομπές

1. Το ΚΚΕ και το γυναικείο ζήτημα, Αθήνα 1946, 1972, σελ. 11 - 15. Η Χρύσα Χατζηβασιλείου σημειώνει πως, σύμφωνα με στατιστική του 1928, οι εργαζόμενες στις πόλεις και τα χωριά ανέρχονταν στις 633.435 από τις οποίες 99.712 εργάζονταν στη βιομηχανία, 434.623 στη γεωργία και οι υπόλοιπες στις δημόσιες υπηρεσίες και ως υπηρέτριες. Το ΙΚΑ σε στατιστική του το 1940 παρουσίασε 142.000 ασφαλισμένες γυναίκες στη βιομηχανία και σε ιδιωτικά γραφεία.

2. Το 1928 το ποσοστό των αναλφάβητων γυναικών ήταν 64%. Γ. Β. Δερτιλής, «Ιστορία του Ελληνικού Κράτους», τ. Β', Αθήνα 2006, σελ. 904, 973

3. «Ριζοσπάστης», 8 Μάρτη 1928, σελ. 3

4. «Ριζοσπάστης», 8 Μάρτη 1928, σελ. 3