Στην 100χρονη πορεία του, το Κόμμα γνώρισε σημαντικές στιγμές και περιόδους στη δράση του. Ιδιαίτερη θέση καταλαμβάνει η περίοδος των εξοριών και των φυλακίσεων, καθώς και οι συνθήκες ζωής των κρατουμένων. Οι μέρες που διανύουμε τώρα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι μέρες χαράς, οικογενειακής συγκέντρωσης, ενώ για χιλιάδες αγωνιστές τότε ήταν μέρες δύσκολες, μακριά από τις οικογένειές τους, γεμάτες κακουχίες.

Εκατοντάδες ήταν οι γυναίκες στις Φυλακές Αβέρωφ που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να γιορτάσουν αγωνιστικά τις δικές τους στιγμές. «Γιορτάζουμε στη φυλακή με έναν πόθο μιαν ευχή, χαρά παντού να ανθίσει της ειρήνης ο ήλιος ν' αντηχήσει. Ευχόμαστε στην κάθε μια μες στην καινούρια την χρονιά, στο σπίτι να γυρίσει και χαρά ζωής να αρχίσει...». Αυτοί οι στίχοι από τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα που έγραψαν οι ίδιες οι φυλακισμένες στις Φυλακές Αβέρωφ, μας θυμίζουν ότι χιλιάδες άνθρωποι, για τα σχεδόν 50 χρόνια που βρισκόταν το ΚΚΕ στην παρανομία, πέρασαν αυτές τις μέρες σε εξορίες και φυλακές, μακριά από τις οικογένειές τους, βιώνοντας τα βασανιστήρια του αστικού κράτους, παρά το γεγονός ότι για τους δεσμώτες τους αυτές οι μέρες ήταν «άγιες».

Συγκλονιστικά ήταν τα γεγονότα, τα Χριστούγεννα του '41 και την Πρωτοχρονιά του '42, που έζησαν οι εξόριστοι στον Αη Στράτη, δίνοντας τη «μάχη της πείνας». Τόσο τα Χριστούγεννα όσο και την Πρωτοχρονιά, πέρασαν στον «τάφο των ζωντανών νεκρών», τρώγοντας, όταν έβρισκαν, λίγα χόρτα και κουρκούτι, αφού τους είχαν πάρει τις προμήθειες και οι δεσμώτες τους προσπαθούσαν να τους εξοντώσουν με αυτόν τον τρόπο. Σαν να μην έφτανε αυτό, ξημερώνοντας Πρωτοχρονιά, κάποιοι χωροφύλακες μαζί με τους υπεύθυνους των φυλακών άρχισαν να φωνάζουν, να πυροβολούν, να βρίζουν, να προκαλούν τους μελλοθανάτους, για να ξεκινήσουν ένα όργιο βίας, προσπαθώντας ακόμη και να τους σκοτώσουν, με απαίτηση να υπογράψουν δήλωση μετανοίας. Δεν λύγισε κανείς¹.

Τα χρόνια που ακολούθησαν μετά την Απελευθέρωση και την υποχώρηση του ΔΣΕ, άνοιξαν και πάλι τα ξερονήσια και οι φυλακές σε όλη την Ελλάδα. Για μια εικοσαετία και πλέον χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν μακριά από τις οικογένειές τους, περνώντας πολλές κακουχίες για χρόνια μέσα στις φυλακές.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το ΚΚΕ, οι Οργανώσεις του, οι αγωνιστές του έκαναν ό,τι μπορούσαν μέσα και έξω από την Ελλάδα για τη στήριξη των φυλακισμένων αγωνιστών. Με την καθοδήγηση του Κόμματος οργανώνονταν μαζικές εξορμήσεις σε όλες τις λαϊκές γειτονιές, φτιάχνονταν επιτροπές αλληλεγγύης και βοήθειας των εξόριστων και φυλακισμένων αγωνιστών, προκειμένου να οργανώσουν το γιορτινό δέμα του φυλακισμένου και εξόριστου αγωνιστή. Μέσα στις δυσκολίες, προσπαθούσαν αυτές οι μέρες να είναι μέρες που δυνάμωναν η αλληλεγγύη και η στήριξη στην απόφαση να κρατήσουν ψηλά τη σημαία του Κόμματος, αγωνιστικά. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να απευθυνθούν πλατιά στο λαό και σε καινούριο κόσμο, με σκοπό να δυναμώσουν περισσότερο η αλληλεγγύη και ο αγώνας για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και την απελευθέρωση των κρατουμένων, αλλά και να ανοίξουν τα ζητήματα που αφορούν τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο λαός, τον κίνδυνο πολέμου που υπήρχε, την ένταση της τρομοκρατίας και παράλληλα κατήγγειλαν την προσπάθεια του αστικού κράτους και των ΗΠΑ να εξοντώσουν τους αγωνιστές, στέλνοντας ακόμη και φυματικούς στα Γιούρα.

Επίσης, μακριά από τις οικογένειές τους έκαναν Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά χιλιάδες αγωνιστές που βρίσκονταν κλεισμένοι σε φυλακές, κρατητήρια και στρατόπεδα συγκέντρωσης, της χούντας των συνταγματαρχών το 1967, στη Λέρο, στα Γιούρα, στον Ωρωπό, στην Αλικαρνασσό και σε άλλους τόπους μαρτυρίου. Πολλά ήταν τα παιδιά που κάνανε γιορτές μακριά από τους γονείς τους. Στο στρατόπεδο της Αλικαρνασσού βρίσκονταν 150 γυναίκες, εκ των οποίων οι 48 είχαν τους συζύγους τους σε άλλες φυλακές ή στρατόπεδα.

Παρά τις κακουχίες, σωματικές και ψυχολογικές, πολλοί ήταν οι αγωνιστές που άντεξαν και δεν λύγισαν στις πιέσεις του αστικού κράτους. Η πίστη στα ιδανικά του σκοπού για τον οποίο παλεύανε, για το σοσιαλισμό, για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς ιμπεριαλιστικούς πολέμους, με ειρήνη και συναδέλφωση ανάμεσα στους λαούς. Ηταν άνθρωποι που είχαν διαπαιδαγωγηθεί από το Κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ, και συνέχιζαν την πάλη τους, θυσιάζοντας την ελευθερία τους, ακόμη και τη ζωή τους.

Σημείωση:

1. Καζάκος Γ., «Αη Στράτης: Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξόριστων. Χειμώνας 1941 - 1942»