Σάββατο 28 Γενάρη 2023 - Κυριακή 29 Γενάρη 2023
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Ο Νίκος Ξανθόπουλος και τα ρολά που... ανεβοκατέβαιναν

Η γιαγιά μου, η Σοφία Επαινετού από την Κωνσταντινούπολη, δύο άντρες αγάπησε στη ζωή της. Τον Δημητρό, τον άντρα της, και τον Νίκο Ξανθόπουλο. Οπως άλλωστε και οι περισσότερες συνομήλικές της. Εξαιτίας της έχω δει όλες του τις ταινίες κι όχι μόνο από μία φορά, και πάντα φεύγαμε από το σινεμά χαρούμενες, γιατί ο δικός μας «Μικρός Ηρωας» δικαιωνόταν και γιατί η πίστη στο καλό στο τέλος νικούσε. Εχω ντοκτορά στο θέμα. Δικαιούμαι τον τίτλο «Ξανθοπουλολόγος», γιατί μπορώ να αναλύσω - αν χρειαστεί - τη συγκινησιακή και καλλιτεχνική αθωότητα των ταινιών του. Δεν ξεχνάω πως ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης μού έλεγε κάποτε στη Θεσσαλονίκη πως «οι ταινίες του Ξανθόπουλου ήταν σύγχρονοι βίοι αγίων» και ο Χάρης Καμπουρίδης πως «ήταν ένα πολύτιμο ορυκτό που περιέχει το λαϊκό συναίσθημα ωμό, αθώο, αμόλυντο, κάτι σαν αντίδοτο στον πολιτιστικό νεοπλουτισμό του '60».

Σημασία για μένα έχει πως όταν, επιτέλους, τον γνώρισα από κοντά και του έκανα συνέντευξη, έζησα και την απόλυτη καταξίωση στα μάτια της γιαγιάς μου. Με αποθέωσε με το ξεχωριστό προσφυγικό ταμπεραμέντο της, φτιάχνοντας μέχρι και γλυκό σταφύλι για να το γιορτάσουμε.

Επιτέλους, η γιαγιά είχε πειστεί ότι η δημοσιογραφία (της οποίας τον λόγο ύπαρξης δεν μπορούσε να κατανοήσει) εκπλήρωνε και τα δικά της όνειρα. Το μόνο πρόβλημα που δημιουργήθηκε, ήταν ότι μ' έβαζε να της λέω και να της ξαναλέω πώς ήταν από κοντά το «παλικάρι», τι έλεγε, πώς μου φέρθηκε, τι φορούσε, τι με τράταρε, πώς ήταν το σπίτι του, η γυναίκα του, ο κήπος του και όσα της κατέβαιναν κάθε φορά στο μυαλό.

Δεν το πήρε βέβαια και πολύ καλά που - τότε που τον πρωτοσυνάντησα - ο Ξανθόπουλος έμενε σε μια γωνιακή μονοκατοικία στη Φιλοθέη. Τον φανταζόταν σε καμιά παράγκα στο Πέραμα.


Βρήκε ασύμβατη την περιοχή με τον ήρωά της...

Τότε, σ' εκείνη την πρώτη συνέντευξη στο «Κυριακάτικο Εθνος», ο Νίκος Ξανθόπουλος μού είχε ξεκαθαρίσει πως ήταν η τελευταία συνέντευξη που έδινε και κάτι ακόμη που μπήκε τίτλος: «Εγώ τελείωσα τώρα. Κατεβάζω ρολλά!».

Ηταν η περίοδος που ετοιμαζόταν να φύγει από τη Φιλοθέη και να πάει να ζήσει το όνειρό του, στο κτήμα που είχε πάρει στην Παιανία, αυτό το κομμάτι γης που μεταμόρφωσε - μαζί με την γυναίκα του Εριφύλη - σε παράδεισο.

Μάθαινα πάντα νέα του από κοινούς μας φίλους και συχνά του έστελνα μηνύματα - υπενθυμίζοντάς του την παρουσία μου - σε περίπτωση που επέλεγε να ...ανεβάσει για λίγο τα ρολά και να ξαναβρεθούμε δημοσιογραφικά. Τίποτε... Πέρασε αρκετός καιρός με ανταλλαγές μηνυμάτων, ώσπου μια μέρα με καλεί στο κτήμα (μετά και από στενό μαρκάρισμα και του κοινού μας φίλου Γ. Μπουρνέλη, που βοήθησε πολύ).

«Καλό σημάδι», σκέφτηκα, «μπορεί και να καταφέρω να τον πείσω να βγει και στην τηλεόραση».

Πήγα με μεγάλη χαρά να τον δω και βρέθηκα σ' έναν άλλο, ονειρικό κόσμο. Εμεινα άναυδη με όσα απίστευτα είδα μπροστά μου, είχε μεταφέρει (πάντα με τη βοήθεια της ακούραστης Εριφύλης του) τον κήπο της Εδέμ στη γη της Παιανίας.

Ενα σύμπαν που μόνο σε παραμύθια θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Αυτό ήταν πια το σκηνικό της ταινίας της ζωής του, που επιτέλους σκηνοθετούσε ο ίδιος.

Οσο για την περιποίηση, αυτή ήταν πέρα από κάθε προσδοκία. Επέμενε να δοκιμάσουμε όλη την πλούσια και εξαιρετικής ποιότητας παραγωγή του σε φρούτα, λαχανικά, μέλι, κρασί, λάδι, αλλά και κουλουράκια, πίτες, τουρσιά, παξιμάδια, γλυκά, τα πάντα. Ηταν ευτυχισμένος!

Δεν έβγαλα κιχ όσο μείναμε εκεί για τηλεόραση, του μιλούσα μόνο για το κτήμα και για τα βιβλία. Αυτά άλλωστε ήταν τα αγαπημένα του θέματα. Τα εκθείαζα και το εννοούσα. Ωσπου τα εξάντλησα.


Ωρες μετά, αφού ήπιαμε, φάγαμε, γελάσαμε, ξαναφάγαμε, τραγουδήσαμε, ξαναήπιαμε, τη στιγμή που σφίγγαμε τα χέρια και χαιρετιόμασταν, πετάω δήθεν αδιάφορα: «Να ξέρεις θα μου δινες μεγάλη χαρά να κάναμε μια εκπομπή μαζί...», γνωρίζοντας ότι το λέω στο βρόντο, αφού τα ρολά ήταν όχι μόνο κατεβασμένα, χρόνια τώρα, αλλά και κλειδαμπαρωμένα.

Με κοιτάζει μ' εκείνο το κινηματογραφικό βλέμμα που είχε λίγο πριν πιαστεί στα χέρια με τη θρυλική αρκούδα, στη σκηνή της «Οδύσσειας ενός ξεριζωμένου», πιάνει το μέτωπό του, σαν να σκέφτηκε «ρε, τι έπαθα!», εγώ ψιλοτρομάζω, και τότε εκείνος βάζει τα γέλια και μου λέει:

«Μία μόνο; Αν είναι να χαρείς, να κάνουμε δύο!»

Λέω μπα... παράκουσα, δεν μπορεί, αστειεύεται. Ομως ο Ξανθόπουλος δεν ήξερε ποτέ από λόγια του αέρα. Ο,τι έλεγε το εννοούσε. Και το έκανε. Ετσι κάναμε δυο καταπληκτικές ωριαίες εκπομπές στους «Αλλους Καιρούς», στον ΑΝΤ1, που ξεπέρασαν το 65% σε θεαματικότητα. Μόλις τελειώσαμε το δεύτερο γύρισμα, με έπιασε σε μια άκρη και μου δήλωσε: «Πρόσεξε καλά, μετά απ' αυτό που κάναμε σήμερα, τα ρολά κατεβαίνουν οριστικά κι αμετάκλητα! Μην ακούσω ξανά κιχ, κουβέντα... Σύμφωνοι;».

Η παγίδα με τους φίλους

Οντως επί 10 χρόνια υπήρξα συνεπέστατη στην υπόσχεσή μου. Τον δέκατο χρόνο όμως, δεν άντεξα, λύγισα.


Φθινόπωρο 2005. Τρίτος γύρος πολιορκίας. Υπουλος! Μάζεψα κάποιους από τους πιο αγαπημένους του φίλους και συνεργάτες, βεβαιώθηκα ότι θα έρθουν οπωσδήποτε στο στούντιο, σε περίπτωση ...που ο Ξανθόπουλος θα δεχόταν να κάνουμε εκπομπή και του τηλεφώνησα.

Μετά από τα τυπικά, του έριξα την ιδέα να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί με κάποιους καλούς φίλους του.

- Σαν ποιους; με ρωτάει.

Κι αρχίζω να του λέω. Με την πρώτη κινηματογραφική «σύζυγό» του, την Αντζελα Ζήλεια, και τα «παιδιά» του, Βασίλη Καΐλα και Μαίρη Ευαγγέλου, τον Στέφανο Στρατηγό, τον Αθηνόδωρο Προύσαλη, τον κριτικό Τέχνης Χάρη Καμπουρίδη, τους ποδοσφαιριστές Κώστα Νεστορίδη και Κώστα Πολυχρονίου, τους εκδότες Οδυσσέα Χατζόπουλο και Αναστασία Παπαδημητρίου, την δημοσιογράφο Ελένη Γκίκα, τον στιχουργό Λευτέρη Χαψιάδη, τον Μιχάλη Βιολάρη, τον Γιάννη Μπουρνέλη, τον σκηνοθέτη Απόστολο Τεγόπουλο και καμιά δεκαριά ακόμη ηθοποιούς και τραγουδιστές.

- Ρε συ, ωραία ιδέα, μου λέει. Θα 'ρθείτε στο κτήμα;

- Οχι, κομπιάζω. Λέγαμε μήπως ερχόσουν εσύ...

- Εντάξει, απαντάει αμέσως. Πού και πότε;

Εδώ χαμηλώνω τη φωνή, βάζω όση γαλιφιά έχω απόθεμα για κάτι τέτοιες περιστάσεις και του δίνω απνευστί τα στοιχεία, «Δευτέρα τρεις το μεσημέρι στο στούντιο του Alpha».


Σιωπή στην άλλη άκρη της γραμμής.

- Νίκο μ ακούς;

- Σ' ακούω και θαυμάζω το θράσος σου...

- Νίκο, να σου εξηγήσω...

- Πες μου μόνο αν τους έχεις ειδοποιήσει όλους αυτούς.

- Η αλήθεια είναι πως ναι... αλλά αν δεν μπορείς, να...

- Τη Δευτέρα στις δυόμισι θα είμαι εκεί. Ανοιγε κλείσε, άνοιγε κλείσε, λάστιχο τα κάναμε τα ρολά!

Εκείνη τη Δευτέρα, με το που μαθεύτηκε στην περιοχή γύρω από το στούντιο ότι θα ερχόταν ο Ξανθόπουλος, άρχισε να μαζεύεται κόσμος από το πρωί. Οταν έφτασε, οι γύρω δρόμοι είχαν κλείσει από τον κόσμο. Εκείνος μιλούσε με όλους, έσφιγγε χέρια, δεχόταν αγκαλιές, του έφεραν λουλούδια, γλυκά, ζητούσαν αυτόγραφα, παραληρούσαν.

Ο κόσμος δεν έλεγε να τον ξεχάσει κι ας μην έπαιζαν εδώ και δεκαετίες τα σινεμά ταινίες της Κλακ Φιλμς, ήταν 2005 κι ο Νίκος ήταν ήδη 70 χρόνων.

Οταν μίλησε για όλα

Ημουν αποφασισμένη να του κάνω μια εκπομπή όσο καλύτερη μπορούσα, μια εκπομπή που δεν θα ξεχνούσε ποτέ, αντάξιά του. Ηξερα πως αυτή σίγουρα θα ήταν η τελευταία. Σ' εκείνο το «Κοίτα τι έκανες» στον «Alpha», το αγαπημένο «παιδί του λαού», αυτός που αποτύπωσε στις ερμηνείες του την τιμιότητα, την ανιδιοτέλεια και κυρίως τον μόχθο για μια καλύτερη ζωή, για την οποία πάλευαν οι άνθρωποι στις λαϊκές γειτονιές, μου μίλησε για τη ζωή του, για τη φτώχεια που βίωσε ως παιδί προσφυγικής οικογένειας στη Ν. Ιωνία, για τον τσαγκάρη και ψαρά πατέρα του, το ότι δούλευε από 8 χρόνων, για πέντε ζωές δηλαδή, για τον έρωτά του με την γυναίκα του, δέχτηκε στωικά τα πειράγματα των φίλων του και στο τέλος ερμήνευσε τις μεγάλες επιτυχίες των ταινιών του, καθώς και ποντιακά, κυπριακά και τουρκικά τραγούδια.


Ομως, όταν μιλούσε για τον πατέρα του το βλέμμα του συννέφιαζε. Ιδίως όταν αναφερόταν στις ξένοιαστες παιδικές του μέρες, που τέλειωσαν απότομα, όταν ο πατέρας του βγήκε στο βουνό, πέρασε στη Ναύπακτο κι από τον Μόρνο ανέβηκε στ' αντάρτικα, με τον Αρη Βελουχιώτη.

Λίγο μετά, τον μικρό Νίκο με την μάνα του τους συνέλαβαν και τους φυλάκισαν στην Εγλυκάδα. Εκεί έβλεπε κάθε μέρα να βασανίζουν άγρια την μάνα του για να μαρτυρήσει πού είναι ο άντρας της, ο αντάρτης, και με ποιους. Σε μια φυλακή με ανακατεμένους πολιτικούς και ποινικούς κρατούμενους, ο Νίκος ήταν ο «υπόδικος ετών εννέα»...

Διαβάζοντας αποσπάσματα από το βιβλίο του, «Οσα θυμάμαι και όσα αγάπησα», των εκδόσεων «Αγκυρα», τα μάτια του μέσα από τα γυαλιά ήταν συνεχώς υγρά.

Σε κάποια σημεία, κόμπιαζε από συγκίνηση:

«Κάποτε είχα έναν μόνο στόχο, να ζήσω, να καταφέρω να ζήσω. Ακούγεται τώρα παράξενα αυτό, τώρα που είναι όλα εύκολα, αλλά στα χρόνια τα δικά μας, μες στους πολέμους, την Κατοχή και τον εμφύλιο, ήταν ένα επίτευγμα. Δεν με ξέρετε, κανένας δεν με ξέρει. Η εικόνα μου δεν είναι αυτή που δημιούργησαν, ίσως να φταίω κι εγώ που δεν αντιδρώ, δεν μιλάω. Κάποτε αποφάσισα να πάρω την οικογένειά μου και να φύγω να πάω στον Καναδά. Να κάνω μια νέα αρχή. Δεν άντεχα την αστάθεια, την ασάφεια, την ανασφάλεια, την καχυποψία, τον φθόνο, τη διαβολή, την επιβουλή. Κι όμως, στο χείλος της καταστροφής, την ύστατη στιγμή υπάρχει ένα μαγικό ραβδί, που μεταμορφώνει αυτή τη χώρα, μας μεταμορφώνει στους καλύτερους, τους συνεπέστερους, σταθερούς, σαφείς κι αποδοτικούς πολίτες, αντάξια τέκνα αυτής της υπέροχης άθλιας χώρας στην οποία ζούμε. Είναι να τρελαίνεσαι... Θέλω να ζητήσω συγγνώμη αν αδίκησα κανέναν, αν φέρθηκα άσχημα σε κανέναν. Μπορεί να μην το κατάλαβα, να μην το ήθελα...».

Υπήρξε ένας σοφός και πεντακάθαρος άνθρωπος ο Νίκος Ξανθόπουλος, ένας αγωνιστής διαρκείας, που όλοι οι κίνδυνοι της ζωής που βίωσε σε μέγιστο, μάλιστα, βαθμό, δεν κατάφεραν να τον απογοητεύσουν και να τον κάνουν να αρνηθεί το όραμα που τον κρατούσε δυνατό και πεισματάρη. Ο αγαπημένος μαθητής του Δημήτρη Ροντήρη, και με δασκάλους τον Τερζάκη, τον Μελά, τον Κωτσόπουλο, την Παξινού, τον Χορν, τον Διαμαντόπουλο, που είχε ίνδαλμα τον Μάνο Κατράκη και συνεργάστηκε με την Ευτ. Παπαγιαννοπούλου, τον Απ. Καλδάρα, τον Ακη Πάνου, τον Στ. Ξαρχάκο κ.ά., ο σκληραγωγημένος αθλητής της ΑΕΚ, ο επιμελής σπουδαστής του Εθνικού Θεάτρου (και του Θεάτρου Τέχνης για λίγο), που έπαιξε τον Ορέστη στην «Ηλέκτρα», αλλά και στον «Αμλετ», στον «Οιδίποδα τύραννο», στον «Ιππόλυτο», στην «Εκάβη», που δοκιμάστηκε από γαλλικό μπουλβάρ μέχρι ...Αγκάθα Κρίστι, ο ανιψιός (από την πλευρά της πρώτης του γυναίκας, της Ελένης Καρπέτα) του Μπάμπη Γκολέμα και της Ελένης Βούλγαρη, την ιστορία των οποίων ο Παντελής Βούλγαρης αποτύπωσε στα «Πέτρινα Χρόνια», το κινηματογραφικό σούπερ σταρ, ο αισθαντικός λαϊκός ερμηνευτής των 300 τραγουδιών, ο άνθρωπος με - ίσως - τη μεγαλύτερη (και διαβασμένη) βιβλιοθήκη της Αθήνας, τα τελευταία χρόνια του τα αφιέρωσε στη γη.

Εγινε ο τέλειος αγρότης! (Εστω και με ένα μικρό απωθημένο. Δεν άνοιξε τελικά το βιβλιοπωλείο που ονειρευόταν...).

Στις τελευταίες του αναρτήσεις στο facebook, στα μέσα του περασμένου Δεκέμβρη, καμάρωνε για τις ελιές, το λάδι και τα ρόδια του, αλλά πιο πολύ για τα μανουσάκια της Εριφύλης, που μοσχοβολούσαν στο σαλόνι τους... Μετά από αυτές τις αναρτήσεις, ο χρόνος σταμάτησε στο προφίλ του. Πριν λίγες μέρες, εκείνα τα παλιορολά που τα είχαμε κάνει λάστιχο, κατέβηκαν οριστικά.

Σκέφτομαι κάτι που μου είχε πει στην τελευταία εκπομπή, όταν αναρωτιόμουν πώς διαχειρίστηκε την τόση αγάπη του κόσμου και την τεράστια επιτυχία.

«Η επιτυχία μ' έκανε καλύτερο άνθρωπο», είχε πει.

«Αναρωτιόμουν πάντα αν άξιζα αυτή την αγάπη και προσπαθούσα με τον καιρό να γίνομαι καλύτερος, πιο ταπεινός, πιο καταδεκτικός, αλληλέγγυος, πιο έντιμος, πιο εντάξει. Είναι αχαριστίανα σου συμβαίνει κάτι καλό και να γίνεσαι καθίκι. Οφείλεις να γίνεις καλύτερος».


Της
Σεμίνας ΔΙΓΕΝΗ

Για την κλιμάκωση του αγώνα για ανώτατες καλλιτεχνικές σπουδές
  • Μετά από έναν μήνα πολύμορφων κινητοποιήσεων, καλλιτεχνικά σωματεία έχουν κηρύξει 48ωρη απεργία στις 1 - 2 Φλεβάρη
  • Υπερώριμη η διεκδίκηση πανεπιστημίου παραστατικών τεχνών, ενιαίων ανώτατων καλλιτεχνικών σπουδών, δημόσιων και δωρεάν

Από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις καλλιτεχνικών σωματείων και συλλόγων σπουδαστών
Από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις καλλιτεχνικών σωματείων και συλλόγων σπουδαστών
Αυτό το διάστημα είναι ελπιδοφόρο που σύσσωμοι σπουδαστές δραματικών σχολών, καλλιτεχνικά σωματεία, μαθητές από μουσικά και καλλιτεχνικά σχολεία ορθώνουν το ανάστημά τους, ενάντια στο κατάπτυστο ΠΔ85 που έφερε η κυβέρνηση της ΝΔ, ενώ ταυτόχρονα διεκδικούν Πανεπιστήμιο Παραστατικών Τεχνών, ενιαίες ανώτατες καλλιτεχνικές σπουδές, δημόσιες και δωρεάν. Η διεκδίκηση αυτή είναι υπερώριμη, αναγκαία και δεν πρέπει να σταματήσει, ακόμα και αν το ΠΔ85 αποσυρθεί.

Μετά από έναν μήνα πολύμορφων κινητοποιήσεων και πρωτοβουλιών, τα καλλιτεχνικά σωματεία βρίσκονται μπροστά στην οργάνωση 48ωρης απεργίας στις 1 και 2 Φλεβάρη.

Είναι κρίσιμο μέσα σε αυτήν τη μάχη που απαιτεί διάρκεια, αντοχή, συνέχεια και κλιμάκωση του αγώνα, τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις να μην απορροφηθούν σε μια προεκλογική φιέστα, με κενό ουσίας, μεταξύ κυβέρνησης - αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και άλλων δυνάμεων που παρεμβαίνουν.

***
  • Αρκεί σήμερα το κίνημα να έχει ως μοναδική αιχμή την απόσυρση του ΠΔ;

Αρκεί να διεκδικούμε σήμερα η προβληματική κατάσταση με τις ανομοιόμορφες ιδιωτικές σχολές, χωρίς εργασιακά δικαιώματα να παραμείνει; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Η ίδια κατάσταση είναι που διαιωνίζει τη λειψή, αποσπασματική γνώση, την κατηγοριοποίηση, την υποβάθμιση των σπουδών και δικαιωμάτων των αποφοίτων.

Από αυτή τη σκοπιά, είναι επικίνδυνο και τυχοδιωχτικό δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και άλλων ομάδων να καλούν τα σωματεία να προσφύγουν στο ΣτΕ, γενικόλογα για την «υπεράσπιση» του άρθρου 16 του Συντάγματος, με το επιχείρημα ότι το ΠΔ 85 ανοίγει την πόρτα στα κολέγια. Η πόρτα στα κολέγια και το ακαδημαϊκό επίπεδο «5», δηλαδή ΙΕΚ, έχει ανοίξει χρόνια τώρα, τουλάχιστον από το 2003 και μετά, με τη σφραγίδα όλων των κυβερνήσεων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ). Είναι λοιπόν υποκριτικό οι ίδιοι που έχουν την ευθύνη, σήμερα να υπερασπίζονται τον δημόσιο χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ακόμα πιο υποκριτικό είναι πως η κίνηση αυτή γίνεται αφού το ίδιο το ΣτΕ έχει εγκρίνει το ΠΔ 85, άρα το κίνημα καλείται να «χάσει» προκαταβολικά αυτή τη μάχη.

  • Βοηθά τη συνέχιση του αγώνα η λογική που λέει «καλή η Ανώτατη Εκπαίδευση, αλλά, μέχρι τότε να γίνουμε ΙΕΚ»;

Αυτή η γραμμή που μπαίνει από τον ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και άλλες δυνάμεις, όπως ΝΑΡ, ΣΕΚ, είναι βούτυρο στο ψωμί της κυβέρνησης. Οπως μάλιστα είπε ο ίδιος ο Βορίδης στο υπ. Εσωτερικών ή ο Συρίγος στο υπ. Παιδείας, οι δραματικές σχολές είναι ήδη εδώ και χρόνια ακαδημαϊκά στο επίπεδο των ΙΕΚ! Το αίτημα για τη λεγόμενη «διαβάθμιση» σημαίνει αυτό ακριβώς, δηλαδή υποβάθμιση, εξίσωση σπουδών με την απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ, που υλοποιούν εδώ και χρόνια όλες οι κυβερνήσεις.

  • Αρκεί να ανωτατοποιηθούν τώρα κάποιες συγκεκριμένες κρατικές σχολές;

Το να μπει μια ταμπέλα «ανώτατο» έξω από μια κρατική σχολή ή απλώς να προστεθεί ένα έτος, δεν λύνουν το πρόβλημα. Ισα - ίσα αυτή η κίνηση από μόνη της θα εντείνει τον διαχωρισμό των αποφοίτων, τον κατακερματισμό της γνώσης και τον ανταγωνισμό στον χώρο. Το πρότεινε μάλιστα ο ίδιος ο υφυπουργός του ΥΠΠΟΑ, Γιατρομανωλάκης. Ακόμα και τα ΤΕΙ που ανωτατοποιήθηκαν κατά τίτλο, δεν έχουν αναβαθμίσει το πρόγραμμα σπουδών, ούτε έχουν ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με τους απόφοιτους για παράδειγμα του Πολυτεχνείου.

Είναι ανάγκη λοιπόν οι σπουδαστές να συνεχίσουν να διεκδικούν την ίδρυση πανεπιστημιακών καλλιτεχνικών σχολών, δημόσιων και δωρεάν, με ευθύνη του υπ. Παιδείας. Επικίνδυνη είναι και η λογική που λέει ότι τα σωματεία πρέπει να είναι μέρος, κομμάτι της προσπάθειας του υπουργείου σε αυτή την κατεύθυνση. Δηλαδή υπάρχουν δυνάμεις, ριζοσπαστικές στα λόγια, που στην πράξη προτείνουν τα σωματεία να γίνουν συνυπεύθυνα με τις πολιτικές, τις αποφάσεις αυτής ή της επόμενης κυβέρνησης.

***
  • Μπορεί να αποτελεί αίτημα οι ιδιωτικές σχολές ή ιδιωτικά ωδεία να δίνουν πανεπιστημιακό τίτλο;

Στη χώρα μας, όπως και στην υπόλοιπη ΕΕ, εδώ και δεκαετίες η καλλιτεχνική παιδεία σε όλες τις βαθμίδες είναι πολυτέλεια, με ακριβές ιδιωτικές σπουδές για πολλά χρόνια. Υπάρχουν μόνο σποραδικά, μεμονωμένα πανεπιστημιακά Ιδρύματα, με μεγάλη ανομοιομορφία στο περιεχόμενο σπουδών. Η έννοια του δημόσιου πανεπιστημίου σημαίνει ότι το κράτος πρέπει να έχει την ευθύνη για το θεωρητικό επίπεδο, τη σύνδεση της επιστημονικής θεωρίας με την καλλιτεχνική πράξη και δημιουργία, τις υποδομές, τους αναγκαίους και με το απαιτούμενο υπόβαθρο καλλιτέχνες - δασκάλους. Οπως αντίστοιχα έχει την ευθύνη της αισθητικής αγωγής σε όλες τις ηλικίες και την ανάπτυξη συστήματος καλλιτεχνικής εκπαίδευσης από τα σχολικά χρόνια. Αυτό αντικειμενικά δεν μπορεί να επιτευχθεί από μεμονωμένους επαγγελματίες που υπάρχουν, όσο καλά και αν κάνουν τη δουλειά τους, ούτε φυσικά από σούπερ μάρκετ δεξιοτήτων, όπως τα ΙΕΚ και τα κολέγια.

Οταν οι πανεπιστημιακές σχολές ιδρυθούν, είναι ανάγκη φυσικά οι ήδη απόφοιτοι από προηγούμενα χρόνια να μπορούν να αναβαθμίσουν τα πτυχία τους στα ιδρύματα αυτά, μέσα από τις κατάλληλες διαδικασίες, όπως έχει γίνει και στο παρελθόν σε άλλα αντικείμενα (π.χ. παιδαγωγικές ακαδημίες, πριν ιδρυθούν πανεπιστημιακά τμήματα). Αντίστοιχα το πλήθος καλλιτεχνών που τώρα εργάζονται σε ιδιωτικά ωδεία ή σχολές ή ΙΕΚ, μπορούν να απορροφηθούν από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα με σταθερές εργασιακές σχέσεις.

Ακριβώς επειδή καμία κυβέρνηση δεν αντιμετώπισε, ούτε σήμερα αντιμετωπίζει τον πολιτισμό ως δικαίωμα, αλλά ως ακριβό εμπόρευμα για λίγους, δεν έχει παρθεί κανένα μέτρο έως τώρα σε αυτή την κατεύθυνση. Το μόνο που δρομολογείται είναι ολοένα και μεγαλύτερη κατηγοριοποίηση, η υποβάθμιση του Πολιτισμού και της Τέχνης σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης. Το ίδιο το σύστημα που ζούμε, ο καπιταλισμός, όσο πιο απάνθρωπος γίνεται, τόσο θα πνίγει την αληθινή τέχνη, θα τη λογοκρίνει προτού φτάσει στο κοινό, ακόμα και κατά τη σύλληψη της ιδέας, για να έρθει στα μέτρα της όποιας «χρηματοδότησης».

Μόνο η δύναμη των πολλών, των σπουδαστών, των μαθητών που έχουν ανάγκη από ολοκληρωμένη μόρφωση και εργασιακά δικαιώματα μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους, μαζί με τους καλλιτέχνες και όλο τον λαό μπορεί σήμερα να δώσει κατακτήσεις στην κατεύθυνση ίδρυσης ανώτατων καλλιτεχνικών σχολών. Μόνο μέσα από τη σύγκρουση με την κυβέρνηση, αυτή και όποια επόμενη προκύψει, που υλοποιεί στρατηγικές της ΕΕ, των επιχειρηματικών ομίλων, εχθρικές προς τον πολιτισμό, μέσα από τη σύγκρουση συνολικά με την εμπορευματοποίησή του, μπορεί να υπάρξει ελπίδα για κατακτήσεις στον αγώνα.

Οι κομμουνιστές, τα μέλη της ΚΝΕ, είναι μαζί με τους σπουδαστές σε αυτόν τον αγώνα, με ολοκληρωμένη θέση και δράση, μακριά από ψευδείς εντυπώσεις, προεκλογικού τύπου, όπως της κυβέρνησης και άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης, που ομονοούν τελικά στην υποβάθμιση των σπουδών μας, είτε από τις υπουργικές καρέκλες, είτε με φραστικές παντιέρες, στο ίδιο το κίνημα των καλλιτεχνών.

Οταν δυνάμεις στο ΣΕΗ, στη συζήτηση για να οργανωθεί απεργία με αφορμή το ΠΔ 85, αναφέρουν ως θετικό στοιχείο ότι «έχουμε και τη στήριξη των παραγωγών», καταλαβαίνουμε πως δεν υπάρχει καμία διάθεση από την αξιωματική αντιπολίτευση να ιδρώσει το αυτί της εργοδοσίας, αλλά να γίνει στην ουσία προεκλογική φιέστα. Αυτό δείχνει και η καταψήφιση του ψηφίσματος της «Λαϊκής Συσπείρωσης» στο Περιφερειακό Συμβούλιο της Αττικής, με τα αιτήματα των σπουδαστών, τόσο από τη ΝΔ όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Είναι ανάγκη λοιπόν η συνέχιση του αγώνα για ουσιαστική αναβάθμιση των καλλιτεχνικών σπουδών, της αισθητικής αγωγής συνολικά, να πολλαπλασιαστούν οι πρωτοβουλίες σε αυτή την κατεύθυνση, να γίνουν υπόθεση του ίδιου του λαού, πέρα από τα όρια του καλλιτεχνικού κινήματος. Είναι ανάγκη για την κλιμάκωση του αγώνα, να απομονωθούν λογικές που οδηγούν τελικά στη συντήρηση.

Θα είναι βήμα σε αυτόν τον αγώνα τόσο η επιτυχία της απεργίας 1 και 2 Φλεβάρη, όσο και το να δοθεί συνέχειά του, μέσα από μαζικές διαδικασίες παντού.


Βιβή ΣΙΩΡΑ
Γραμματέας της ΤΟ Καλλιτεχνών και μέλος της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ