Σήμερα οι σκοταδιστές έχουν απαγορεύσει κάθε έντυπο που αρνήθηκε να μπει στην υπηρεσία τους. Με ιδιαίτερη μανία βασανίζουν αγωνιστές που συλλαμβάνουν ακόμα και με το πιο μικρούτσικο αντιστασιακό έντυπο. Φοβούνται το φως οι δολοφόνοι. Θέλουν να μείνουν τα [λείπει λέξη] στο σκοτάδι που οι ίδιοι σπέρνουν. Δεν θέλουν να μαθευτεί η αλήθεια. Τα ζαγάρια της χούντας - γιατί τέτοια είναι κι όχι λυκόσκυλα που τα ονομάζει ο μανιακός αρχηγός τους - οργώνουν τους δρόμους νύχτα και μέρα για να εμποδίσουν τους αγωνιστές να ρίξουν προκηρύξεις ή να μοιράσουν αντιστασιακό Τύπο. Οι κόποι τους όμως πάνε χαμένοι. Τα τρικ έγιναν προκηρύξεις, πανώ και αφίσες. Εφημερίδες βγαίνουν και κυκλοφορούν μέσα στο λαό. Και ο λαός περιμένει τις εφημερίδες της αντίστασης σαν οξυγόνο μέσα στην καταθλιπτική ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο κίτρινος Τύπος. Με ιδιαίτερη αγάπη ο λαός μιλάει για τον Ριζοσπάστη. Είναι η εφημερίδα του ΚΚΕ. Είναι η εφημερίδα που έδωσε τεράστιες θυσίες στο βωμό της λευτεριάς. Είναι η εφημερίδα του κόμματος των θυσιών. Του κόμματος που επί 50 χρόνια δίνει τα καλύτερα παιδιά για το ευτυχισμένο μέλλον του λαού μας.

Στις δύσκολες τούτες στιγμές που περνάει ο Ελληνικός Λαός, ο Ριζοσπάστης στέκει όπως πάντα στο πόστο του. Η έκδοσή του γίνεται κάτω από δύσκολες συνθήκες. Ομως οι δυσκολίες ξεπερνιούνται αφού έχει την υποστήριξη του λαού.

Η άλλη εξ ίσου σοβαρή πλευρά της αποστολής που εκπληρώνει η εφημερίδα του κόμματος είναι ο ρόλος του οργανωτή των κομματικών δυνάμεων, η σύνδεση των ξεκομμένων συντρόφων ή και οργανώσεων με το κόμμα, η προετοιμασία νέων δυνάμεων για το κόμμα, η βοήθεια για το ξεκαθάρισμα ερωτημάτων ή συγχύσεων που μπορεί να υπάρχουν.

Οσο πλατύτερα κυκλοφοράει ο Ριζοσπάστης, τόσο πιο εύκολα και ολοκληρωμένα θα εκπληρώνει την αποστολή του. Κάθε σ. που παίρνει το Ρίζο στα χέρια του, αφού τον διαβάσει, να τον δώσει παρά πέρα κάθε αναγνώστης του Ριζοσπάστη να δημιουργήσει γύρω του κύκλο αναγνωστών. Και για λόγους προφύλαξης από τυχόν χτυπήματα, δεν υπάρχει λόγος να γνωρίζονται αναμεταξύ τους. Η ζωή δείχνει ότι εάν κάνουμε καλά τη δουλειά μας και αποτελέσματα έχουμε και οι χαφιέδες της χούντας δεν μπορεί να μας βλάψουν.

Με την ευκαιρία των 50 χρόνων του κόμματος κάθε σύντροφος που παίρνει Ριζοσπάστη ας φιλοδοξήσει ν' αυξήσει όσο το δυνατόν τον κύκλο των αναγνωστών γύρω του. Κι ο καθένας ας βοηθήσει με δικούς του τρόπους, να φτάσει ο Ριζοσπάστης σ' όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε σε ένα από τα πρώτα παράνομα φύλλα του «Ριζοσπάστη» που κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας 1967-'74.

Ο Ριζοσπάστης επανεκδόθηκε τον Μάρτη του 1968 και ενώ ήδη κυκλοφορούσε η «Αδούλωτη Αθήνα», όργανο της ΚΟΑ, από τον Σεπτέμβρη του 1967.

Στα χρόνια της δικτατορίας, κάτω από μεγάλες δυσκολίες και υπό συνεχείς διώξεις, ο «Ριζοσπάστης» εξέδωσε συνολικά 68 φύλλα. Στην αρχή έβγαινε πολυγραφημένος και στη συνέχεια τυπωμένος. Μάλιστα, το πρώτο φύλλο που βγήκε στο τυπογραφείο είναι το δέκατο φύλλο, απ' το οποίο είναι και το άρθρο που δημοσιεύουμε. Η κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» ήταν σχετικά σταθερή, με ένα φύλλο κάθε μήνα. Τα «χτυπήματα» της δικτατορίας στο ΚΚΕ, όμως, είχαν συνέπειες και στην κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη». Ετσι, στα μέσα του 1971 ο «Ριζοσπάστης» δεν κυκλοφόρησε περίπου για μισό χρόνο, ενώ το τελευταίο παράνομο φύλλο του «Ριζοσπάστη» κυκλοφόρησε τον Γενάρη του 1974, καθώς ακολούθησε το μεγάλο «χτύπημα» του Φλεβάρη - Μάρτη με τη σύλληψη δεκάδων μελών και στελεχών του Κόμματος και της ΚΝΕ.

Η συνεισφορά του «Ριζοσπάστη» στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του Κόμματος και στην αντιδικτατορική πάλη ήταν σημαντική. Εγραφε, χαρακτηριστικά, κομματική έκθεση γραμμένη τον Μάη του 1969:

«(...) ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ο παράνομος τύπος μας παρά τη λυσσασμένη επίθεση του εχθρού δεν σταμάτησε καθόλου την κυκλοφορία του, και παρουσιάζει συνεχή αύξηση του τιράζ. Εκτός από την οργανωτική δουλιά που γίνεται με την κυκλοφορία του παράνομου τύπου μας και τη διαφώτιση των μελών, μεγάλη είναι και η ηθική επίδραση - τόνωση του ηθικού - που ασκεί στους χιλιάδες αγωνιστές του και στον άμεσο κύκλο τους ο παράνομος τύπος του ΚΚΕ».

(Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ - Εγγραφο 66328)

Βλ. περισσότερα:

Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ (Επιμ.), «Δικτατορία 1967-1974. Κείμενα & ντοκουμέντα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2017.