Αυτό, με τη σειρά του, ανοίγει κι άλλο κύκλο παζαριών σχετικά με την ανάγκη για νέες αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων, ενώ σε κάθε περίπτωση, μια τέτοια εξέλιξη, «στρώνει το χαλί» για την είσοδο νέων «παικτών» στο χώρο, ενώ βέβαια θα συνεπάγεται «χασούρα» για σημερινούς μεγαλομετόχους, που βέβαια αντιδρούν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε πρόσφατη έκθεση της Γιούρομπανκ«οι μέτοχοι των τραπεζών, συμπεριλαμβανομένου του δημοσίου, έχασαν δύο φορές το σύνολο της επένδυσής τους στις τράπεζες, ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων, επιβλήθηκαν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να υλοποιήσουν προγράμματα αναδιάρθρωσης και συρρίκνωσης των δραστηριοτήτων τους, ενώ πλήθος τραπεζών οδηγήθηκε στη μη βιωσιμότητα και τελικά στην πτώχευση».

Ουσιαστικά με τους δικούς τους όρους και για τις δικές επιχειρηματικές βλέψεις και σχεδιασμούς περιγράφουν το μέγεθος της καταστροφής υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων στη φάση της καπιταλιστικής κρίσης. Και επισημαίνουν: «Το τραπεζικό σύστημα υποχρεώθηκε σε διαδοχικές αυξήσεις κεφαλαίου ύψους 64 δισ. ευρώ, απώλεσε καταθέσεις συνολικά 125 δισ. ευρώ, στηρίχθηκε στο Ευρωσύστημα για ρευστότητα για να επιβιώσει (στην κορύφωση της κρίσης ο δανεισμός του ξεπέρασε τα 130 δισ.) και δημιουργήθηκαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια άνω των 100 δισ...».

Ολα τα παραπάνω συνιστούν πλευρές της αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόστηκε για διέξοδο από την καπιταλιστική κρίση σε όφελος των μονοπωλίων και βέβαια των τραπεζών, για τη διάσωση των οποίων διοχετεύθηκε πακτωλός κρατικών και διακρατικών ενισχύσεων και μέσω των δανείων και μάλιστα σε συνδυασμό με την πλήρη φορολογική απαλλαγή των τραπεζών σε ορίζοντα δεκαετιών, που βέβαια παραμένουν σε ισχύ.

Την ίδια ώρα, το ζήτημα της «αναβαλλόμενης φορολογίας» που εκχωρήθηκε στους εγχώριους τραπεζικούς ομίλους, φαίνεται να αποτελεί πεδίο επιχειρηματικών ανταγωνισμών, και μάλιστα με πολλαπλές στοχεύσεις.

Με τον λεγόμενο «αναβαλλόμενο φόρο», καθιερώθηκε το δικαίωμα των τραπεζικών ομίλων να απαλλάσσονται από κάθε φόρο, προκειμένου έτσι να αναπληρώσουν την εμφανιζόμενη χασούρα τους από το «κούρεμα» (PSI) του κρατικού χρέους το 2012. Ουσιαστικά, οι τραπεζικοί όμιλοι δεν θα πληρώνουν «δεκάρα τσακιστή» για φόρους μέχρις ότου να ισοφαρίσουν τη χασούρα από το «κούρεμα» των ελληνικών κρατικών ομολόγων που είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους, ακόμα και κατά τη φάση επανόδου σε ρυθμούς κερδοφορίας, που αναμένονται στον τραπεζικό κλάδο.

Ταυτόχρονα, ο «αναβαλλόμενος φόρος» εμφανίζεται στα λεγόμενα εποπτικά κεφάλαια των ισολογισμών τους και υπολογίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο «σκληρό πυρήνα» που αφορά στην «κεφαλαιακή επάρκεια», δηλαδή στο κατά πόσο έχουν την ικανότητα να ανταποκριθούν σε μελλοντικές «δυσκολίες» και κλυδωνισμούς.

Το ΔΝΤ, από την πλευρά του, δείχνει να «ανησυχεί» γύρω από την «ποιότητα» του αναβαλλόμενου φόρου σε ό,τι αφορά την προσμέτρησή του στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει οι διεργασίες γύρω από τον κατάλληλο χρόνο για τη διενέργεια νέων ελέγχων στις εγχώριες τράπεζες από την πλευρά της ΕΚΤ.

Τα παραπάνω περιλαμβάνονται τόσο στην αντιλαϊκή διαπραγμάτευση με τους «θεσμούς» του κουαρτέτου όσο και στους μονοπωλιακούς ανταγωνισμούς που εκδηλώνονται για τον έλεγχο των τραπεζών και γενικότερα του επιχειρηματικού πεδίου.

Αλλωστε, το ζήτημα των «κόκκινων» τραπεζικών δανείων, θα αποτελέσει επίσης νευραλγικό σημείο και των επόμενων κύκλων αξιολόγησης και των παζαριών με το κουαρτέτο, ενώ σε κάθε περίπτωση, η απομείωση της μάζας με τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια, αποτελεί μοχλό μαζικών αναδιαρθρώσεων στο επιχειρηματικό πεδίο.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση από την Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ), η απομείωση των προβληματικών δανείων «θα συμβάλει στη συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας».

Βέβαια, η πορεία αυτή δεν είναι ανέφελη, καθώς δεν μπορούν να αποκλειστούν και νέοι κλυδωνισμοί. Οπως επισημαίνεται στην έκθεση της ΤτΕ, «δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα παραμένει ευάλωτο σε μακροοικονομικές και χρηματοπιστωτικές διαταραχές».

Επιπρόσθετα, γίνεται λόγος για το διεθνές εποπτικό και θεσμικό περιβάλλον των τραπεζών, που γίνεται αυστηρότερο, καθώς «οι αρχές και οι κυβερνήσεις δεν θέλουν να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος», όπως υποστηρίζει η ΤτΕ , «δείχνοντας» προς τις αλλαγές που δρομολογούνται σε επίπεδο ΕΕ σε σχέση με το πλαίσιο για την «τραπεζική ένωση». Μια εξέλιξη που συνδέεται με τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς σχετικά με τον επιμερισμό ανδεχόμενης χασούρας σε περιπτώσεις νέων κλυδωνισμών, άρα και της ανάγκης για νέες διασώσεις από τις κυβερνήσεις.

Την ίδια ώρα, αβεβαιότητες διατυπώνονται σχετικά με το γενικότερο περιβάλλον και τις εξελίξεις, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται γύρω από τους υπάρχοντες στόχους για την απομείωση των «κόκκινων» δανείων. Οπως χαρακτηριστικά τονίζει η ΤτΕ , «οι επιχειρησιακοί στόχοι της μείωσης του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά την επόμενη τριετία θα πρέπει να αναθεωρούνται, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν μεταβολές στο μακροοικονομικό περιβάλλον, το οποίο συνδιαμορφώνεται από εξωγενείς παράγοντες και γεωπολιτικές στρατηγικές»...

• ΕΓΧΩΡΙΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΙ ΟΜΙΛΟΙ: Ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί στο φόντο της τρίτης «αξιολόγησης»
• ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΜΑΚΡΟΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Αναβαθμίζεται το ενδιαφέρον των γαλλικών μονοπωλίων για κερδοφόρες επενδύσεις στην ευρύτερη περιοχή.
• ΑΓΩΓΟΣ «NORD STREAM 2»: Αντιθέσεις και ανταγωνισμοί μέσα κι έξω από την ΕΕ.
• ΤΟΥΡΚΙΑ: Η στρατιωτική βάση στη Σομαλία, «πάτημα» για μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς σε όλη τη «φλεγόμενη» περιφέρεια.

Μπλέκεται παραπέρα το κουβάρι των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και αντιθέσεων, στην ΕΕ και παραπέρα, για την Ενέργεια και τους διαύλους της. Αναφορά που απέστειλε στα κεντρικά στην Αθήνα, η ελληνική πρεσβεία στη Βαρσοβία, αναπαράγει έκθεση του Κέντρου Ανατολικών Σπουδών OSW, «think tank» συνεργαζόμενου με το πολωνικό υπουργείο Εξωτερικών, σχετική με το θέμα του αγωγού «Nord Stream 2», που σχεδιάζεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω Βαλτικής, ακολουθώντας όδευση παράλληλη εκείνης του υφιστάμενου «Nord Stream 1».

Η δημιουργία του «Nord Stream 2», έως το 2019, προωθείται από τη Ρωσία με τη σύμφωνη γνώμη Γερμανίας, Γαλλίας, Αυστρίας, Ολλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ η Πολωνία, η Ουκρανία και τα κράτη της Βαλτικής έχουν εκφράσει την ανοικτή διαφωνία τους.

Οπως αναφέρει η πρεσβεία, «η μεν Ουκρανία θεωρεί ότι υποβαθμίζεται η σημασία της διότι παρακάμπτεται (άλλοι αγωγοί μεταφοράς ρωσικού αερίου στην Ευρώπη διέρχονται από αυτήν), οι δε υπόλοιπες προαναφερθείσες χώρες ανησυχούν ότι ο Nord Stream 2 θα αυξήσει την εξάρτηση της Κεντροανατολικής Ευρώπης από το ρωσικό αέριο».

Σύμφωνα με την έκθεση του OSW, «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποδέκτης των παραπόνων και αντιρρήσεων των ανατολικών κρατών - μελών της ΕΕ, επιθυμεί τη διέλευση του ρωσικού αερίου από την Ουκρανία και προσπαθεί να καθυστερήσει την υλοποίηση του Nord Stream 2 πέραν του 2019 και της λήξης της ισχύουσας ρωσοουκρανικής συμφωνίας διέλευσης φυσικού αερίου, έτσι ώστε να ασκηθεί πίεση στη Ρωσία να συνάψει νέα συμφωνία διέλευσης με την Ουκρανία».

«Οι συντάκτες της έκθεσης», σημειώνει η πρεσβεία, «στηρίζουν τα συμπεράσματά τους σε πρόσφατη απάντηση της Επιτροπής (επιστολή Μαρτίου τρέχοντος έτους) σε ερώτημα Δανίας και Σουηδίας σχετικά με τις επιπτώσεις του σχεδίου του Nord Stream 2 στο δίκαιο της ΕΕ και την ενεργειακή ένωση». Σημειώνεται ότι ο αγωγός θα διέλθει από τα χωρικά ύδατα και την ΑΟΖ Σουηδίας και Δανίας.

Στην επιστολή - απάντηση της Επιτροπής αναφέρεται ότι «το επίμαχο έργο δεν εξυπηρετεί τους στόχους της ενεργειακής ένωσης, καθώς ενισχύει τον ρόλο της Ρωσίας ως βασικού προμηθευτή αερίου της ΕΕ». Επίσης, η Επιτροπή εκφράζει την άποψη ότι «η σημερινή κατάσταση της αγοράς δεν ευνοεί την κατασκευή αγωγών του μεγέθους του Nord Stream 2».

Παρουσιάζοντας την επιστολή στα μέσα ενημέρωσης, η εκπρόσωπος του οργάνου της ΕΕ, Anna Kaisa Itkonen, εξήγησε ότι «η Επιτροπή δεν υποστηρίζει το σχέδιο για πολιτικούς λόγους, αλλά δεν έχει τα νομικά μέσα για να το σταματήσει». Επιπλέον, στις 30/3, ομάδα ευρωβουλευτών ζήτησε, μέσω επιστολής προς τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον άμεσο τερματισμό του σχεδίου.

Κατά τους συγγραφείς της έκθεσης του πολωνέζικου «think tank», «η Επιτροπή, αδυνατούσα να στηριχθεί στο δίκαιο της ΕΕ για να απορρίψει το έργο, φαίνεται να επιλέγει τη λύση της καθυστέρησης της υλοποίησής του, μην επιθυμώντας την όξυνση της διαφωνίας μεταξύ των κρατών - μελών της Ενωσης επί του συγκεκριμένου ζητήματος».

Παρεμπιπτόντως, ο Μακρόν θα έχει την ευκαιρία να ανταλλάξει με την ελληνική κυβέρνηση εμπειρίες πάνω στο τσάκισμα των εργατικών - λαϊκών δικαιωμάτων, που πάει μαζί με τον επενδυτικό οίστρο των μονοπωλίων στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ως προϋπόθεση για να αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα και η κερδοφορία τους.

Φτάνει, άλλωστε, τις μέρες που στη χώρα του θα οριστικοποιείται το περιεχόμενο των νέων αντεργατικών μεταρρυθμίσεων. Ανατροπών που προωθούνται στο όνομα της «προσαρμογής στην εποχή μας», δηλαδή στην ανάγκη να προχωρήσει η συγκέντρωση του κεφαλαίου και η βαθύτερη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης.

Πρόκειται για μέτρα που, μεταξύ άλλων: απελευθερώνουν κι άλλο τις απολύσεις. Γενικεύουν την απλήρωτη εργασία - μαθητεία. Πετσοκόβουν την προστασία των ανέργων και κοινωνικά επιδόματα. Θωρακίζουν τους μηχανισμούς «κοινωνικού διαλόγου». Μετατρέπουν τις Συλλογικές Συμβάσεις σε εργαλεία διασφάλισης της μεγαλοεργοδοσίας μέσα από το κουρέλιασμα των κλαδικών και τη διεύρυνση των επιχειρησιακών. Μάλιστα, το νέο πακέτο των μεταρρυθμίσεων έρχεται ενώ είχαν προηγηθεί απανωτά χτυπήματα και από την κυβέρνηση Ολάντ, της οποίας άλλωστε ο Μακρόν αποτέλεσε κρίσιμο στέλεχος για σημαντικό διάστημα (πρωτοστατώντας ως υπουργός Οικονομίας στην απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων αλλά και στη διάλυση της κυριακάτικης αργίας).

Καθώς η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ετοιμάζει ούτως ή άλλως νέα μέτρα, στο πλαίσιο της «αξιολόγησης» του τελευταίου προγράμματος, η επίσκεψη του Προέδρου και των μεγαλοεπιχειρηματιών από τη Γαλλία θα προσφέρει πολύτιμα εφόδια στον σχεδιασμό της νέας εφόδου στις εργατικές κατακτήσεις και ανάγκες.

Copyright 2017 The Associated

Αρχές Ιούλη, ο επικεφαλής της «Total» (2ος από δεξιά στη φωτ.), Π. Πουγιανέ, υπέγραψε για την ανάπτυξη μεγάλου έργου στο Ιράν

• Στις αρχές της βδομάδας, ανακοινώθηκε ότι ο γαλλικός κολοσσός εξαγόρασε την πετρελαϊκή εταιρεία «Maersk Oil», θυγατρική του δανέζικου ομίλου «Moller-Maersk». Η διοίκηση της «Total» υποστήριξε ότι πλέον εκείνη θα αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη επιχείρηση στην περιοχή αυτή. Ο διευθύνων σύμβουλος, Πατρίκ Πουγιανέ, δήλωσε ότι η εξαγορά «ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική μας να αξιοποιήσουμε τις τρέχουσες συνθήκες στην αγορά και τους ισχυρότερους ισολογισμούς μας για να προσθέσουμε νέους πόρους σε ελκυστικές συνθήκες» και ότι η απόκτηση της «Maersk Oil» «θα δημιουργήσει έναν διεθνώς ηγετικό φορέα εκμετάλλευσης στην παράκτια περιοχή της Βορειοδυτικής Ευρώπης, καθιστώντας τη Δανία ένα περιφερειακό σημείο αγκυροβόλησης για τις συνολικές δραστηριότητας της "Total" στη Βόρεια Θάλασσα».
• Πριν από έναν περίπου μήνα ο Πουγιανέ δήλωνε ότι «ο όμιλος διαθέτει περιθώρια χειρισμών για να επωφεληθεί από το σημερινό περιβάλλον χαμηλού κόστους και επιτρέπει την έναρξη κερδοφόρων σχεδίων και την απόκτηση πόρων σε ελκυστικές συνθήκες». Τα σχόλιά του γίνονταν αφού στις αρχές του Ιούλη η «Total», ως επικεφαλής κοινοπραξίας, «έκλεισε» συνεργασία για την ανάπτυξη ενός σημαντικού κοιτάσματος αερίου στο Ιράν, στη μεγαλύτερη τέτοια συμφωνία μετά το συμβιβασμό για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Μάλιστα, στην κοινοπραξία συμμετέχει και ο κινεζικός κολοσσός CNPCI (με 30%, ενώ η «Total» έχει το 50,1%). Ο Πουγιανέ διαπίστωνε επίσης ότι «η συνεργασία θα συμβάλει στην ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Γαλλίας και της Ευρώπης γενικότερα».
• Τα πλοκάμια της «Total» όμως απλώνονται και πιο... βορειοανατολικά. Την Τρίτη κυκλοφόρησαν στο γαλλικό Τύπο νέες πληροφορίες για το ενδιαφέρον του ομίλου να «εμπλακεί» στη νέα μεγάλη επένδυση που ετοιμάζει η ρωσική «Novatek» στη χερσόνησο Γκίντα, στη θάλασσα του Κάρα, που αποτελεί τμήμα της αρκτικής ζώνης. «Total» και «Novatek» συνεργάζονται και σε άλλη επένδυση στη διπλανή χερσόνησο Γιαμάλ, από κοινού μάλιστα με την κινεζική CNPC και με τη στήριξη του Επενδυτικού Ταμείου που έχει στηθεί για την προώθηση των «Δρόμων του Μεταξιού».

Αυτό που πρέπει να είναι σίγουρο είναι πως οι όποιες επιλογές των μονοπωλίων αφορούν κινήσεις στη συνολική σκακιέρα της περιοχής. Χρήσιμα συμπεράσματα βγαίνουν από τις κινήσεις πολλών επιχειρηματικών επιτελείων άλλωστε. Για παράδειγμα, το ενδιαφέρον του αμερικανικού κολοσσού «ExxonMobil» για τα ελληνικά «οικόπεδα» εκφράζεται ενώ προ μηνών υπέγραψε συμβόλαιο με την Κυπριακή Δημοκρατία για έρευνα και αξιοποίηση του οικοπέδου «10» της ΑΟΖ της. Μάλιστα, στη σχετική τελετή είχε παραστεί και η Αμερικανίδα αναπληρώτρια υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ενέργειας, Ρόμπιν Ντάντιγκαν. Η ίδια, πριν πάει στη Λευκωσία, είχε περάσει από την Αθήνα για να επισημάνει το ρόλο - κλειδί της Ελλάδας για ευρύτερα σχέδια που αφορούν την «ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης» και τη «διαφοροποίηση» των ενεργειακών δρόμων (για απεξάρτηση από τη ρωσική Ενέργεια).

Το γεωτρύπανο «West Capella» (φωτ.) παραμένει στην κυπριακή ΑΟΖ, εκπροσωπώντας και τη γαλλική «Total»

Λίγο μετά την έναρξη των γεωτρήσεων της «Total» (που κάνει μαζί με την ιταλική «ENI», βέβαια), δύο φρεγάτες του γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού που ανήκαν στην πολυεθνική δύναμη που πλέει ανοιχτά του Λιβάνου, επιλέχτηκε να ελλιμενιστούν στη Λάρνακα, στέλνοντας μηνύματα προς διάφορες κατευθύνσεις.

Αρκετοί συνέδεσαν την εμφάνιση των γαλλικών φρεγατών με τις «προειδοποιήσεις» που είχε απευθύνει η Αγκυρα σε εταιρείες που στηρίζουν τις «μονομερείς ενέργειες της ελληνοκυπριακής διοίκησης». Ωστόσο, η ενίσχυση της παρουσία της Γαλλίας στη Ν/Α Μεσόγειο δεν αφορά μόνο έναν «παίκτη», ούτε φυσικά και οι ενδοϊμπεριαλιστικές ισορροπίες καθορίζονται από τις εξελίξεις σε ένα μόνο πεδίο, ή ανάμεσα σε δύο μόνο δυνάμεις. Πόσο μάλλον σε μια περιοχή που παραμένει τυλιγμένη στις «φλόγες» εδώ και δεκαετίες, στην οποία ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η ΕΕ, αλλά και άλλα όπως η Κίνα, διεκδικούν να διευρύνουν το ρόλο και το μερίδιό τους, με το βλέμμα στραμμένο καταρχήν στην αξιοποίηση παλιών και νέων αποθεμάτων πετρελαίου και αερίου, παλιών και νέων ενεργειακών δρόμων μεταφοράς των υδρογονανθράκων, προς τη Δύση αλλά και την Ανατολή.

Ισως δεν είναι τυχαίοι οι τίτλοι που επέλεξαν να δώσουν σε δημοσιεύματά τους σημαντικές αστικές εφημερίδες στη Γαλλία, όπως αυτό που εμφανίστηκε πριν μερικές βδομάδες στην οικονομική «Λεζ Εκο» για τη «Μεσόγειο, αυτό το νέο Ελντοράντο του φυσικού αερίου». Αναφερόμενη στις γεωτρήσεις της «Total», η συντάκτρια υπενθύμιζε επισημάνσεις επιχειρηματικών ομίλων συμβουλευτικής επενδυτών (όπως η IHS Markit), που θεωρούσαν πως η γεώτρηση της «Total» στην κυπριακή ΑΟΖ είναι «μια από τις πιο κρίσιμες της χρονιάς σε όλο τον κόσμο». Η εφημερίδα κατέγραφε ακόμα επίσημες εκτιμήσεις γεωλογικών ινστιτούτων των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις οποίες η «λεκάνη της Λεβαντίνης» - που ανήκει στην Ανατολική Μεσόγειο - διαθέτει σήμερα 3.400 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. «Αυτά δεν θα ανακτηθούν στο σύνολό τους, αλλά αποθέματα τέτοιας έκτασης θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την κατανάλωση μιας χώρας όπως η Γαλλία για τουλάχιστον 50 χρόνια», σχολίαζε η συντάκτρια. Η ίδια μετέφερε επισημάνσεις του προέδρου του Γαλλικού Συμβουλίου για την Ενέργεια (Conseil Francais de l' Energie - CFE) Ολιβιέ Απέρτ, σύμφωνα με τον οποίο: «Από γεωλογικής πλευράς, η λεκάνη έχει τις ίδιες προοπτικές με τη Βόρεια Θάλασσα... Μόνο που περιστοιχίζεται από εφτά χώρες που συγκρούονται μεταξύ τους εδώ και δεκαετίες: Το αέριο (λοιπόν) κινδυνεύει να αξιολογηθεί δύσκολα!».

Το CFE είναι το γαλλικό «παράρτημα» του Παγκόσμιου Συμβουλίου για την Ενέργεια, ενός διεθνούς ερευνητικού οργανισμού όπου με τη «βούλα» του ΟΗΕ εκπρόσωποι επιχειρήσεων και αστικών κυβερνήσεων προωθούν τα συμφέροντα της μίας ή της άλλης πλευράς στον κρίσιμο τομέα της Ενέργειας.

Η Βόρεια Θάλασσα περιστοιχίζεται από τη Σκανδιναβική χερσόνησο, τη Μεγάλη Βρετανία και τις γερμανικές ακτές και θεωρείται 7η σημαντικότερη περιοχή στην παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Επισημάνσεις για την ανάδυση και ειδικότερα της Κύπρου ως «νέο σταυροδρόμι αερίου στη Μεσόγειο» εμφανίστηκαν και σε άλλα γαλλικά ΜΜΕ, όπως η «Φιγκαρό», όπου τα ενδεχόμενα «θετικά αποτελέσματα των γεωτρήσεων στην Κύπρο» μπλέκονταν με τις «έρευνες στα (ενεργειακά) οικόπεδα της Αιγύπτου, του Λιβάνου και του Ισραήλ», που μαζί «με τη συμμετοχή της "Total" δημιουργούν τεράστιες προοπτικές για την οικονομία της Γαλλίας». Η εφημερίδα φιλοξενούσε και επισημάνσεις για τη σημασία που έχει η δραστηριοποίηση της «Total» στην κυπριακή ΑΟΖ γενικά «για τη διεύρυνση της παρουσίας των γαλλικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Οι χαρακτηρισμοί της Ανατολικής Μεσογείου ως «Ελντοράντο του αερίου» πρωτοεμφανίστηκαν σε ανάλυση της γαλλικής «δεξαμενής σκέψης» IRIS (Institute des Relations Internationales et Strategiques - Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών) στα τέλη του περασμένου Ιούνη. Εκεί γίνονταν διάφορες επισημάνσεις, όπως ότι «τα διαπιστωμένα και εκτιμώμενα αποθέματα (αερίου) στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσαν να επανακαθορίσουν το συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στις ενδιαφερόμενες χώρες, όπως και να έχουν σοβαρές επιπτώσεις για τα ρωσικά και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα στην περιοχή...». Μεταξύ άλλων, γινόταν αναλυτική αναφορά στο ρόλο που ενδεχόμενα θα διεκδικήσει η Αίγυπτος, αξιοποιώντας το γιγάντιο «Ζορ» για να αναδειχθεί ως ευρύτερος εξαγωγέας Ενέργειας. Ακόμα, η εφημερίδα υπενθύμιζε και τα δύο πολεμικά πλοία τύπου «Μιστράλ» που το Κάιρο αγόρασε από το Παρίσι - αν και αρχικά προορίζονταν για τη Μόσχα - «δίνοντας στο αιγυπτιακό Πολεμικό Ναυτικό μια ικανότητα να προστατέψει τις υποδομές αερίου της χώρας». Μάλιστα, σημειωνόταν ότι «η ασφάλεια των πετρελαϊκών υποδομών θα μπορούσε να γίνει πρωταρχική πρόκληση για τις εμπλεκόμενες χώρες σε μια θαλάσσια περιοχή όπου συναντιούνται ναυτικές δυνάμεις πολλών χωρών, στην καρδιά μιας ήδη εμπόλεμης ζώνης...».

Χρήσιμο είναι σε αυτό το σημείο να θυμίσουμε πως στην τελευταία της επίσκεψη στην Κύπρο - λίγες ώρες πριν αρχίσουν οι νέες έρευνες της «Total» στην κυπριακή ΑΟΖ - η Γαλλίδα υπουργός Αμυνας Φλοράνς Παρλί σημείωσε την «καίρια γεωστρατηγική θέση» της Κύπρου και αναφέρθηκε στη διμερή «Αμυντική Συμφωνία» που υπογράφτηκε πριν πέντε μήνες, αναβαθμίζοντας τη συνεργασία Γαλλίας - Κύπρου με «ιδιαίτερη έμφαση» στα θέματα «θαλάσσιας και ενεργειακής ασφάλειας».

Μεγάλες προσδοκίες για το ελληνικό κεφάλαιο προσπαθεί να καλλιεργήσει η κυβέρνηση σχετικά με την επίσκεψη στην Ελλάδα στις αρχές Σεπτέμβρη του Προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Ταυτόχρονα, επιχειρεί να παρουσιάσει την επικείμενη επίσκεψη ως ψήφο εμπιστοσύνης της Γαλλίας και της ΕΕ στην αντιλαϊκή της πολιτική, σε μια περίοδο που προετοιμάζει την κλιμάκωσή της, όπως γίνεται άλλωστε και στη Γαλλία, συνολικά στην ΕΕ.

Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη Μακρόν επιβεβαιώνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων για την ευρύτερη περιοχή, όπου η Γαλλία έχει ούτως ή άλλως ισχυρή στρατιωτική και οικονομική παρουσία, ανταγωνιστικά προς άλλες δυνάμεις, ακόμα και εντός της ΕΕ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναβαθμίζεται και το ενδιαφέρον των γαλλικών μονοπωλίων, όπως δείχνουν οι γεωτρήσεις της «Total» στην κυπριακή ΑΟΖ, οι ενεργειακές μπίζνες που «ανοίγουν» στο Ιράν, αλλά και το ενδιαφέρον για έρευνες υδρογονανθράκων σε ελληνικά ενεργειακά «οικόπεδα».

Ανεξάρτητα από το πώς η πορεία της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας αξιοποιείται σε ευρύτερες ενδοϊμπεριαλιστικές κόντρες, σχετικές και με το μέλλον της λυκοσυμμαχίας της ΕΕ, οι ισορροπίες και οι συνεργασίες στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο μπορούν να αποκτήσουν ιδιαίτερη αξία για την εξέλιξη διαφόρων γεωπολιτικών αλλά και επενδυτικών σχεδιασμών.

Συν τοις άλλοις, τον Μακρόν θα συνοδεύουν και πρωτοκλασάτα ονόματα μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου παζαριού για μπίζνες στη χώρα και όλη την περιοχή. Ενδεικτικά, στελέχη τους στέλνουν η ALSTOM (μεταφορές), οι «Trigano» και ACCOR (τουρισμός), η «Avril» (τρόφιμα), οι «Sanofi» και «Servier» (φάρμακο), η «Suez» (διαχείριση νερού, ηλεκτρικού, φυσικού αερίου), η «Vinci» (Κατασκευές), οι EDF και «Total» (Ενέργεια) κ.τ.λ. Ακόμα, σύμφωνα με τον Τύπο, στη συνοδεία του Μακρόν θα υπάρχουν και εκπρόσωποι από τις «Aerospace Valley», «Airbus», «Ardian», «Avril», BPCE, BPI, «Bred Bank», CMA CGM, EDF, «Groupe PSA», «Idel», «Orpea», «OT Morpho», «Thales», από το χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, του χρηματοπιστωτικού, των ερευνών.

Στο τραπέζι θα βρεθούν και άλλα θέματα, που ο Γάλλος Πρόεδρος συζητά το τελευταίο διάστημα σε διάφορες επαφές, όπως η «αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών», αλλά και η «αμυντική συνεργασία» στην Ευρώπη, ως κομμάτια ευρύτερων γεωπολιτικών ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών.

Ενδιαφέρον έχουν εκφράσει μέχρι στιγμής κολοσσοί όπως η γαλλική «Total» και η αμερικανική «Exon Mobil» για τα ελληνικά «οικόπεδα». Ηδη τα αστικά επιτελεία ξεκίνησαν να αναλύουν πάλι τα «προσόντα» που διαθέτει η χώρα για να μπει πιο χοντρά στο ενεργειακό και γεωπολιτικό «πόκερ» που απλώνεται σε όλη την περιφέρεια. Ετσι, ορισμένα ΜΜΕ έκριναν σκόπιμο να επισημάνουν ότι «η γεωπολιτική παράμετρος του ενδιαφέροντος των υπερατλαντικών παικτών του πετρελαϊκού κλάδου για τα ελληνικά και τα άλλα γειτονικά κοιτάσματα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει».

Οπου, βέβαια, καλύτερος «προσανατολισμός» από τη σκοπιά των μονοπωλιακών συμφερόντων, σημαίνει στοχευμένες κινήσεις σε μια ήδη φλεγόμενη περιοχή, όπου άφθονα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα παραθέτουν και υπερσύγχρονα εργαλεία εξορύξεων και γεωτρήσεων, αλλά και υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα κ.τ.λ. για να προστατέψουν τις επενδύσεις των μονοπωλίων τους.

Τμήμα των εγκαταστάσεων της νέας τουρκικής βάσης

Η τουρκική στρατιωτική «ακαδημία» και βάση στο βόρειο Μογκαντίσου φτιάχτηκε μετά από εργασίες δύο ετών και κόστος περίπου 50.000.000 δολαρίων σε στρατηγική έκταση 400 εκταρίων. Διαθέτει τρεις στρατιωτικές σχολές, κοιτώνες και αποθήκες και δυνατότητες για την εκπαίδευση περίπου 1.500 Σομαλών στρατιωτών τη φορά από 200 Τούρκους στρατιωτικούς. Για τον Τούρκο πρέσβη στην πρωτεύουσα της Σομαλίας, Μογκαντίσου, Ολγκάν Μπεκάρ, οι τουρκικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Σομαλία δεν συνιστούν στρατιωτική βάση όπως αυτή στο Κατάρ, που άρχισε να λειτουργεί αυτό το καλοκαίρι, αλλά «κέντρο στρατιωτικής εκπαίδευσης».

Σε συνέντευξη που έδωσε στο τουρκικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο ΤRT, με αφορμή την αποστολή 60 τόνων ανθρωπιστικής βοήθειας στη Σομαλία στις 15 Αυγούστου, ο Τούρκος πρέσβης δεν έκρυψε ότι η χώρα του έχει «μεγαλύτερη αποστολή» στη Σομαλία από το να αναλάβει την εκπαίδευση συνολικά 10.000 Σομαλών στρατιωτικών. «Η εκπαίδευση των Σομαλών στρατιωτών είναι ο πρώτος στόχος της Τουρκίας, αλλά οι τουρκικές αρχές έχουν μεγαλύτερη αποστολή: Να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση των δημόσιων θεσμών που καταστράφηκαν μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1991».

Ο Τούρκος πανεπιστημιακός καθηγητής Σεντάτ Αϊμπάρ, που είναι σήμερα διευθυντής στο «Κέντρο Ερευνών Αφρικής» στο πανεπιστήμιο Aydin της Κωσταντινούπολης εκτίμησε ότι η έναρξη λειτουργίας της τουρκικής βάσης στρατιωτικής εκπαίδευσης αποκτά μεγαλύτερη σημασία ιδιαίτερα έπειτα από την επιλογή της νέας κυβέρνησης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ να μειώσει την αναπτυξιακή βοήθεια στο εξωτερικό και σε χώρες όπως η Σομαλία.

Ο ίδιος, μιλώντας σε ηλεκτρονική επιθεώρηση για θέματα Μέσης Ανατολής, τόνισε πριν λίγες μέρες: «Πολλές χώρες στην Αφρική είναι εξαρτώμενες από τη χορήγηση ξένης βοήθειας, όπως η αμερικάνικη που είναι σημαντικό μέρος της λειτουργίας των κρατικών μηχανισμών τους... Η Τουρκία σήμερα, ούσα μία από τις μεγάλες χώρες που κάνουν δωρεές στη Σομαλία, κάνει ένα βήμα πιο πέρα δημιουργώντας εκεί στρατιωτικές εγκαταστάσεις... Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό καθώς η ανάπτυξη απαιτεί οικοδόμηση στρατιωτικής εγκατάστασης που δεν υπάρχει στη Σομαλία. Η Τουρκία είναι μία μεσαία περιφερειακή δύναμη που εμπλέκεται στην ανάπτυξη της Αφρικής συμμετέχοντας στην νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της ηπείρου. Και αυτό αναμένεται να δώσει θετικά ανταλλάγματα στην τουρκική αμυντική βιομηχανία».

Ενας άλλος Τούρκος ειδικός επί αφρικανικών θεμάτων, ο Χασάν Οζτούρκ από την τουρκική «δεξαμενή σκέψης» BILGESAM, μιλώντας προ ημερών στο αραβικό δίκτυο «Arab News» επισήμανε τη «στρατηγική θέση» της τουρκικής βάσης στρατιωτικής εκπαίδευσης, τονίζοντας ότι «βρίσκεται πολύ κοντά στην είσοδο του Κόλπου του Αντεν, βορείως του Μογκαντίσου».

Σε μία περιοχή που εποφθαλμιούν πολλές ξένες δυνάμεις όπως ΗΠΑ, ΕΕ, Ινδία, Κίνα κ.ά. επειδή περνούν ορισμένες από τις πιο νευραλγικές ναυτιλιακές γραμμές μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων από την Αραβική Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό προς την Ασία και τον Ειρηνικό. Περιοχή που με πρόσχημα τις επιθέσεις Σομαλών πειρατών σε ξένα εμπορικά και αλιευτικά πλοία, έδωσε το κατάλληλο έναυσμα στις παραπάνω δυνάμεις να αναπτύξουν πολεμικά πλοία στον Κόλπο του Αντεν, ανοικτά των σομαλικών ακτών. Μία από αυτές τις δυνάμεις ήταν το 2009 και η Τουρκία...

Ο Ιμπραχίμ Νασίρ, ειδικός στο Κέντρο Μελετών Πολιτικής και Κρίσεων στην Αγκυρα εκτιμά επίσης πως η τουρκική βάση στρατιωτικής εκπαίδευσης στη Σομαλία θα ενισχύσει την «ήπια δύναμη της Αγκυρας στην περιοχή και θα ενισχύσει το καθεστώς του περιφερειακού παίχτη που έχει στον τομέα της περιφερειακής ασφάλειας».

Πράγματι, η παρουσία και δράση των τουρκικών δυνάμεων και των τουρκικών μονοπωλίων στη Σομαλία μόνον πρόσκαιρη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Η Τουρκία από το 2005 κιόλας χάραξε πολιτική σημαντικών οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών ανοιγμάτων στη Σομαλία, χρησιμοποιώντας την ως «προγεφύρωμα» για ευρύτερες μπίζνες στην Αφρική. Κάπως έτσι μέσα στην τελευταία μιάμιση δεκαετία, η Τουρκία κατάφερε να αυξήσει τον τζίρο από το εμπόριο με αφρικανικές χώρες και να το φτάσει πέρσι στα 18 δισεκατομμύρια δολάρια από μόλις 5 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2005.

Με προπομπό τα οικονομικά και στρατιωτικά «ανοίγματα» της Αγκυρας στη Σομαλία, αναπτύσσονται οι δραστηριότητες σημαντικών τουρκικών μονοπωλίων με πρώτες τις τουρκικές αερογραμμές «Turkish Airlines» που έχουν σήμερα τα περισσότερα δρομολόγια σε πάνω από 40 πόλεις αφρικανικών χωρών, από κάθε άλλο ανταγωνιστή τους. Οι Τουρκικές Αερογραμμές είναι βεβαίως «παρούσες» και στο Μογκαντίσου της Σομαλίας.

Δεν είναι η μόνη εταιρεία που έχει αναπτύξει σημαντική δράση στη Σομαλία, καθώς η κυβέρνηση του Τούρκου Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν από την πρώτη κιόλας περίοδο ανόδου του στην εξουσία (2002) κατέστρωσε σχέδια «στρατηγικής διείσδυσης» στη Σομαλία, χρησιμοποιώντας αρχικά ως «κριό πολιορκίας» τα εκπαιδευτικά ιδρύματα του τότε συμμάχου του και μετέπειτα εχθρού του, Φετουλάχ Γκιουλέν.

Ενθάρρυνε επίσης τις δραστηριότητες τουρκικών οργανώσεων αρωγής με πρώτη την ΤΙΚΑ, δηλαδή την «Τουρκική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης», που είναι παρούσα στο Μογκαντίσου και έχει δεκάδες αποστολές αρωγής σε άλλες 37 αφρικανικές χώρες. Εμβληματικό της τουρκικής παρουσίας στο Μογκαντίσου είναι και το μεγάλο νοσοκομείο DigFek που εγκαινιάστηκε το 2015 και μετονομάστηκε σύντομα σε «Νοσοκομείο Ερντογάν» ενώ πολυσχιδείς είναι και οι δραστηριότητες τουρκικών κρατικών οργανισμών, με στόχο όχι μόνον την τακτική χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Σομαλία αλλά και την προώθηση «αναπτυξιακών προγραμμάτων» και δημιουργίας νευραλγικών υποδομών που θα διασφαλίσουν τα συμφέροντα των τουρκικών μονοπωλίων σε βάθος χρόνου.

Σε κάθε περίπτωση ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς ανάπτυξης της τουρκικής επιχειρηματικής δραστηριότητας στη Σομαλία και άλλες αφρικανικές χώρες θεωρείται πως είναι η «Τουρκική Συνομοσπονδία Βιομηχάνων και Επιχειρηματιών» (TUSKON), που προωθεί τα συμφέροντα καπιταλιστών που σχετίζονται με το κυβερνών κόμμα (ΑΚΡ) του Τούρκου ηγέτη Ρ. Τ. Ερντογάν.

Δεν είναι έτσι τυχαίο πως η τουρκική κατασκευαστική εταιρεία «Al Bayrak» έχει αναλάβει από τον Οκτώβρη του 2013 τη διαχείριση, εκσυγχρονισμό, ανάπτυξη και εκμετάλλευση του λιμανιού του Μογκαντίσου για τουλάχιστον 20 χρόνια. Το τουρκικό μονοπώλιο «Favori LLC» ανέλαβε επίσης τη διαχείριση του Διεθνούς Αεροδρομίου Αντεν Αμπντούλ του Μογκαντίσου «κλέβοντας» τη δουλειά από τον ανταγωνιστικό όμιλο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, «SKA Air and Logistics», που είχε αναλάβει από το τέλος του 2010 την εκμετάλλευση του αεροδρομίου.

Πλάι σε αυτές τις μεγάλες μπίζνες, ανθούν τα επιχειρηματικά σχέδια μικρομεσαίων Τούρκων επιχειρηματιών στη Σομαλία που αξιοποιούν τις ευκαιρίες που δημιουργεί η πολιτική Ερντογάν κάνοντας μπίζνες με απώτερο στόχο τη δημιουργία νέων αγορών με μελλοντικά σημαντικές δυνατότητες κερδοφορίας.

Βεβαίως, η Τουρκία δεν είναι η μόνη που κάνει μπίζνες στη Σομαλία, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που δημιουργεί το σύνθετο διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό, καθώς και αυτή εφαρμόζει αυτά που έκαναν νωρίτερα στην ευρύτερη περιοχή της αφρικανικής ηπείρου ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ινδία.

Στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αφρικής και της Αραβικής Θάλασσας δρουν και ισχυρά κέντρα όπως η Κίνα ή η Ινδία, αλλά και πιο μικρές περιφερειακές δυνάμεις όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) που αξιοποιούν τους θρησκευτικούς δεσμούς και τα μεγάλα κέρδη που τους αποφέρει η εκμετάλλευση ενεργειακών κοιτασμάτων για να μεγιστοποιήσουν τις μπίζνες σε χώρες με περιβάλλοντα «μικρότερου ανταγωνισμού» όπως η Σομαλία και η αποσχισθείσα Σομαλιλάνδη, η Ερυθραία κ.ά.

Το αμερικανικό ίδρυμα γεωπολιτικών αναλύσεων ΣΤΡΑΤΦΟΡ προ ημερών εκτιμούσε ως αναμενόμενη την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και Τουρκίας στη Σομαλία και στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Αφρικής. Θύμισε έτσι τις δύο βάσεις που έχουν ήδη φτιάξει ή φτιάχνουν τα τελευταία λίγα χρόνια τα ΗΑΕ, που τον περασμένο Φλεβάρη υπέγραψαν συμφωνία με την αυτόνομη κυβέρνηση της Σομαλιλάνδης (που δεν αναγνωρίζεται διεθνώς) για τη δημιουργία στρατιωτικής ναυτικής και αεροπορικής βάσης στο λιμάνι Μπερμπέρα.

Η βάση αυτή είναι η δεύτερη στρατιωτική βάση που φτιάχνουν τα ΗΑΕ στο Κέρας της Αφρικής, μετά από εκείνη στο λιμάνι Ασάμπ της Ερυθραίας το 2013 στο πλαίσιο μακροπρόθεσμων σχεδιασμών για αύξηση της γεωπολιτικής επιρροής σε μία από τις πιο στρατηγικές περιοχές της διεθνούς ναυσιπλοΐας απέναντι σε άλλες ανταγωνιστικές δυνάμεις της περιοχής, όπως η Τουρκία με την οποία τα ΗΑΕ κοντράρονται και στις σχέσεις με το Κατάρ.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στο εμιράτο του Κατάρ η Τουρκία έχει φτιάξει στρατιωτική βάση επιλέγοντας να πάρει το πλευρό του, ενώ εκείνο εντείνει σταδιακά την ένταση στις σχέσεις του με τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, το Μπαχρέιν κ.ά. Στο κουβάρι των αντιφατικών σχέσεων μεταξύ περιφερειακών και μεγαλύτερων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων εμπλέκονται και οι ανταγωνισμοί της Τουρκίας με το Ιράν αλλά και με μεγαλύτερες, αναδυόμενες δυνάμεις όπως η Κίνα, που έχει για παρόμοιους λόγους σχεδιάσει την κατασκευή σινικής στρατιωτικής βάσης στο γειτονικό Τζιμπουτί.