Κυριακή 26 Αυγούστου 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΒΙΒΛΙΟ
Η ρητορική ανά τους αιώνες

«Ο λόγος είναι ένας μεγάλος αφέντης, ο οποίος με ένα πολύ μικρό και αδιόρατο σώμα πραγματοποιεί πολύ θεϊκά έργα (...)», έγραφε ο σοφιστής και δάσκαλος της ρητορικής Γοργίας. Και ο Ισοκράτης έγραφε «Ο λόγος μας βοήθησε να πραγματοποιήσουμε σχεδόν όλα τα πράγματα που επινοήσαμε. Αυτός έκανε τους νόμους για τη δικαιοσύνη και την αδικία, την τιμή και την ατιμία. Με αυτόν αντικρούομε τους κακούς και επαινούμε τους καλούς. Με αυτόν εκπαιδεύουμε τους αδαείς και ελέγχουμε τους σοφούς(...)». Λόγος είναι οτιδήποτε γράφεται ή λέγεται. Αλλά για να γίνεται ο λόγος της «πειθούς δημιουργός» πρέπει να διαθέτει λογισμό. Δηλαδή θέμα, τάξη, επιχείρημα. Στην τέχνη του λόγου, κυρίως του δημόσιου λόγου, της ρητορικής τέχνης, αφορά το σημαντικότατο, πλουσιοπάροχο σε ιστορικές και φιλολογικές γνώσεις, έργο του πανεπιστημιακού καθηγητή Τζορτζ Α. Κένεντι «Ιστορία της Κλασικής Ρητορικής» (μετάφραση Νίκος Νικολούδης, επίβλεψη του καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας Ιωάννη Αναστασίου, εκδόσεις Δ. Παπαδήμα). Στο έργο αυτό ο συγγραφέας συμπτύσσει και αναθεωρεί ένα τρίτομο έργο του για τη ρητορική στον αρχαιοελληνικό, ρωμαϊκό και χριστιανικό κόσμο και με ελκυστική γραφή παρουσιάζει τη μακραίωνη ιστορία της ρητορικής (από τον πρόδρομό της Ομηρο, τους «ευρετές» αυτής της τέχνης Κόρακα και Τισία, μέχρι και τους νεότερους χρόνους). Την αμφίδρομη σχέση της με τη φιλοσοφία και τη γραμματεία. Τις θεωρίες, τις σχολές, τα συστήματα, τα γνωρίσματα, τις τεχνικές της. Τους ιστορικούς, τους δασκάλους, τους υποστηρικτές και επικριτές της. Το δραστικό ρόλο της στη διαμόρφωση των αξιών του πολιτισμού και της πολιτικής κάθε κοινωνίας στις διάφορες ιστορικές περιόδους.

Και, φυσικά, μας «μυεί» στις κατηγορίες του ρητορικού λόγου (δικανικός, συμβουλευτικός, επιδεικτικός). Στα μέρη του (εύρεση θέματος, τάξις του λόγου, αποδεικτικά στοιχεία, τεχνικά μέσα, λογικά επιχειρήματα, πάθος - συναίσθημα). Στη διάρθρωσή του (εισαγωγή - προοίμιο, διήγηση προηγηθέντων, πίστη - πειθώ, συμπέρασμα - επίλογος). Στα καλολογικά του στοιχεία (άρθρωση, σύνθεση λέξεων, ρυθμός, σχήματα, γραμματική ορθότητα, σαφήνεια, διακόσμηση, ευπρέπεια, τονικότητα και ύφος του λόγου). Στον αποτελεσματικό ρόλο που παίζουν στη ρητορική, κατά τον Αριστοτέλη, η «υπόκριση», η «μνήμη» (αποστήθιση) και η «υποδομή» του λόγου (έλεγχος φωνής, ματιών, χειρονομιών, μελών του σώματος). Χρήσιμο, λοιπόν, να διαβάσει το βιβλίο, όστις να... ρητορεύει βούλεται, ή να μάθει να διακρίνει τον Δίκαιο και Αδικο Λόγο, την αλήθεια ή το ψέμα του κάθε δημόσιου πολιτικού λόγου, ιδίως του κυβερνητικού, καθώς οι ρήτορές του, δημαγωγούν απατηλά και ασύστολα.


Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

Σε ποιο κράτος ανήκει η Θεσσαλονίκη;

Ενα περιστατικό που συνέβη στις 28 Ιούλη στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης στη διάρκεια ελέγχου από υπαλλήλους του ΟΣΕ του περιεχομένου αμαξοστοιχίας με κοντέινερς της «KFOR», τα οποία υποτίθεται προορίζονταν για τις ΝΑΤΟικές δυνάμεις του Κοσσυφοπεδίου, αποτυπώνει την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, το ρόλο των ελληνικών κρατικών υπηρεσιών που λειτουργούν πλέον σαν να δίνουν λόγο κατευθείαν στο ΝΑΤΟ, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύεται και μια στάση αντίστασης μέσα από τη συμπεριφορά των εργαζομένων στις υπηρεσίες αυτές, που δεν μπορούν να αποδεχτούν αυτό τον ξεπεσμό.

Η διέλευση των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων από τη Θεσσαλονίκη και του εξοπλισμού τους για κάποιους, αυτούς που έχουν ταχθεί στην υπηρεσία της νέας τάξης του ιμπεριαλισμού, φαίνεται πως έχει δημιουργήσει ένα νέο καθεστώς εθνικής κυριαρχίας, εξάλλου έχουν διέλθει τα δύο τελευταία χρόνια πάνω από 200.000 στρατιώτες και πάνω από 50.000 κάθε τύπου οχήματα και οπλικά συστήματα και πάνω από 2.000 πλοία. Θεωρείται λοιπόν λογικό, αλλά και «νόμιμο» να περνάνε κλειστά κοντέινερς γεμάτα όπλα και πυρομαχικά, χωρίς συνοδευτικά έγγραφα, χωρίς πουθενά να αναγράφεται το περιεχόμενο και ο προορισμός τους.

Ομως, κάποιοι υπάλληλοι του ΟΣΕ και τελωνειακοί θέλησαν να παίξουν το ρόλο τους και άνοιξαν ένα τέτοιο «ανώνυμο» κοντέινερ για να το ελέγξουν και αντίκρισαν αμέτρητα όπλα και σφαίρες. Για το λόγο αυτό αρνήθηκαν να το δέσουν και να το αφήσουν να φύγει. Οι άνθρωποι αυτοί βρέθηκαν αμέσως αντιμέτωποι με το καθεστώς των αποίκων και αμέσως διατάχθηκαν, υπό τη συνοδεία απειλών, από τα κεντρικά του ΟΣΕ στην Αθήνα, που μετέφερε «εντολή» του υπουργείου Αμυνας, να κλείσουν το κοντέινερ και χωρίς άλλη κουβέντα να το αφήσουν να φύγει. Το παραπάνω συμβάν τα λέει όλα. Το ερώτημα ωστόσο παραμένει, σε ποιος κράτος ανήκει η Θεσσαλονίκη;

O «τοξικός» Τεξανός...

...εν δράσει και πάλι: «Θα αποσυρθούμε από τη συνθήκη ABM με βάση το δικό μας χρονοδιάγραμμα, σε μια στιγμή που θα είναι βολική για την Αμερική, αλλά δεν έχω κατά νου συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα», δήλωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζορτζ Ουόκερ Μπους, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, αναφερόμενος στις πληροφορίες και κυρίως στις πρόσφατες δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν τη μονομερή αποχώρηση από τη συνθήκη απαγόρευσης των βαλλιστικών πυραύλων, εντός του εξαμήνου.

Ο λόγος; «Οι ΗΠΑ με αυτή την αναχρονιστική συνθήκη δεν μπορούν να εγγυηθούν την ειρήνη και την ασφάλεια του πλανήτη». Τι σημασία έχει εάν όλες οι χώρες δείχνουν όχι μόνο τη δυσφορία τους, αλλά και την αντίθεσή τους με την ανάπτυξη του «Εθνικού Αντιπυραυλικού Προγράμματος», την απεμπόληση της συνθήκης ΑΒΜ και το γεγονός ότι με μαθηματική ακρίβεια οδηγούμαστε σε μία νέα και πια εξαιρετικά επικίνδυνη κούρσα εξοπλισμών; Ουδεμία για τους Αμερικανούς. Το πρόγραμμά τους θέλουν να προωθήσουν και κυρίως να το πουλήσουν, χωρίς, εννοείται, να αναλογίζονται το κόστος.

Οσο για το δεύτερο ερώτημα που ενσκήπτει, «ποιος τους έχρισε θεματοφύλακες της οικουμένης», μάλλον ρητορικό είναι, καθώς και τα μωρά γνωρίζουν την απάντηση.

«Μεταψυχροπολεμικό» λαβράκι...

Δικό τους ήταν το «λαβράκι» που ψάρεψαν προχτές οι Αμερικανοί της «KFOR» επί αλβανικού εδάφους εκεί κοντά στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο... Η ψαριά δεν ήταν παρά ένας πύραυλος «Τόμαχοκ», βάρους 300 κιλών, που είχε «ξεμείνει» από τους φονικούς ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς του '99 κατά της Γιουγκοσλαβίας...

Οι αλβανικές αρχές επισήμως είπαν πως οι Αμερικανοί τον κατέστρεψαν στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Γκιάντρι στη Λέζια. Από άλλη πηγή (μια αλβανική εφημερίδα) έγινε γνωστό πως τελικά τον μετέφεραν μυστικά στο γνωστό αμερικανικό στρατόπεδο - φρούριο στο νότιο Κοσσυφοπέδιο, για να μην πέσει, λέει, σε χέρια Ρώσων και Κινέζων και τους κλέψουν τα «μυστικά» κατασκευής... Και μετά έχεις τον Ντόναλντ Ράμφσφελντ (τον υπουργό Αμυνας των ΗΠΑ) να βγαίνει και να λέει στους Ρώσους πως η συνθήκη «ΑΒΜ» πρέπει να εγκαταλειφθεί γιατί είναι απομεινάρι της λεγόμενης ψυχροπολεμικής περιόδου!

Εγκλημα δίχως τιμωρία

Στοιχείο πρώτο: Το 1989 στο Ιράκ η παιδική θνησιμότητα σε μηνιαία βάση βρισκόταν στο επίπεδο των 600 παιδικών θανάτων, κατά μέσο όρο. Το 2000, ο αντίστοιχος μ.ό. ήταν 6.700 παιδικοί θάνατοι. Στοιχείο δεύτερο: Ως το 2000 ο Οργανισμός Γεωργίας και Τροφίμων (FAO) που υπάγεται στον ΟΗΕ επιβεβαίωνε κάπου 670.000 θανάτους παιδιών - οι πραγματικοί αριθμοί εκτιμάται πως είναι πολύ μεγαλύτεροι - λόγω του εμπάργκο που επιβλήθηκε από τον ΟΗΕ το 1991. Στοιχείο τρίτο: Από τις 27 ως τις 31 Αυγούστου, ομάδα ειδικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας θα πραγματοποιήσουν έρευνα για τις συνέπειες στους ανθρώπους και το περιβάλλον των κάπου 940.000 βλημάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου (DU) που η «Συμμαχία» χρησιμοποίησε στο Ιράκ και εξακολουθεί να κοστίζει, καθημερινά, καρκίνους, ανεξήγητες ασθένειες και θανάτους. Και στοιχείο τέταρτο: Το άρθρο 26 της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, με βάση την οποία υποτίθεται πως ο Οργανισμός λειτουργεί, αναφέρει: «κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο που διασφαλίζει την υγεία του ίδιου και της οικογένειάς του, περιλαμβανομένων της τροφής, του ρουχισμού, της στέγασης, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (...)». Οπερ έδει δείξαι.

Το παράδειγμα

Ο Σλ. Μιλόσεβιτς κάλεσε τους λαούς «να αντισταθούν στη ΝΑΤΟική επίθεση» και επίσης δήλωσε πως η σύλληψή του δεν ήταν μία «μορφή επίθεσης μόνο σε βάρος του γιουγκοσλαβικού λαού, αλλά και ενάντια σε άλλους λαούς και κράτη» και επίσης πως ΝΑΤΟ και ΗΠΑ «είναι οι πραγματικοί φασίστες που χρησιμοποιούν αντί της ναζιστικής σβάστικας τη λέξη "δημοκρατία"»...

Ε... να, λοιπόν, γιατί διώκεται. Να, γιατί δεν τον αφήνουν σε «χλωρό κλαδί». Να, γιατί έχουν ξαμολήσει όλα τα επιτελεία τους να κατασκευάζουν «στοιχεία» για να στήσουν κατηγορίες. Δεν μπόρεσαν να τον κάνουν του «χεριού τους» και φοβούνται όχι ίσως τόσο από τον ίδιο όσο από το παράδειγμα ότι είναι δυνατόν κάποιος να τους σηκώνει το κεφάλι...

ΠΡΟΣΩΠΟ
Αριέλ Σαρόν

Γρηγοριάδης Κώστας

Ηταν Παρασκευή απόγευμα, και η Χεβρώνα ακόμα δεν είχε συνέλθει από το βάρβαρο ξύπνημά της τα χαράματα - την εισβολή των αρμάτων μάχης του ισραηλινού στρατού, την κόλαση του πυρός, τις εκρήξεις, τα νέα για τους δυο νεκρούς και τους δεκαπέντε τραυματίες. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Ουόκερ Μπους επαναλάμβανε, με την αργόσυρτη προφορά του, από το ράντσο του στο Κρόφορντ του Τέξας, το γνωστό ρεφρέν: «Θεωρώ ότι ο κ. Αραφάτ θα μπορούσε να κάνει περισσότερα... Εάν ο Αραφάτ ενδιαφέρεται για το διάλογο, τότε θα πρέπει να κάνει παν το δυνατόν, για να σταματήσουν οι επιχειρήσεις αυτοκτονίας από Παλαιστίνιους μαχητές καθώς και οι απειλές... Το Ισραήλ έχει σαφώς δηλώσει ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν διαπραγματεύσεις». Είναι άγνωστο αν έβλεπε στο CNN το σύμμαχό του ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν, είναι άγνωστο ποια έκφραση είχε το πρόσωπό του. Δεν είναι όμως άγνωστο πώς εξέλαβε την τελευταία αποστροφή του Μπους να «επιδείξει αυτοσυγκράτηση σε όλα τα μέτωπα». Ως μια αναγκαία φραστική φιοριτούρα άνευ σημασίας. Γιατί αυτό ακριβώς ήταν.

Ο Σαρόν ήταν αυτός που προκάλεσε τη Νέα Ιντιφάντα, επικαρπωνόμενος στη συνέχεια τα πολιτικά οφέλη της επανέναρξης της μεσανατολικής αιματοχυσίας: η υπόσχεσή του ότι «θα σταματούσε την τρομοκρατία» τού χάρισε την εξουσία. Κι αυτός, ο μοιραίος, ακολούθησε τη μόνη πολιτική στην οποία πάντα πίστευε: την κρατική τρομοκρατία. Κλιμακώνοντας διαρκώς τις προσβολές (τόσο με το στρατιωτικό όσο και με το πολιτικό περιεχόμενο της λέξης) προς τους Παλαιστινίους, αθετώντας κάθε ισραηλινή δέσμευση από το 1993, βασιζόμενος στην αμερικανική στήριξη, για να τσακίσει κάθε αντίσταση και φορτώνοντας όλες τις ευθύνες στον Αραφάτ. Κι έχοντας για άλλοθι τον κάτοχο του Νόμπελ Ειρήνης Σιμόν Πέρες, τον οποίο θα στείλει στο γραφείο του Φίσερ στο Βερολίνο να συζητήσει με τον Αραφάτ με μια ατζέντα που αποτελεί συνταγή αποτυχίας.


Μπ. Γ.

Γρηγοριάδης Κώστας



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ