Τρίτη 26 Ιούνη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
«Νύφη» της Θεσσαλονίκης

Με το έργο «Η νύφη της Κούλουρης» του Ευάγγελου Παντόπουλου, ξεκίνησε την καλοκαιρινή του δραστηριότητα το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Η παράσταση θα παίζεται μέχρι, σήμερα, στο Θέατρο Κήπου, και στη συνέχεια θα περιοδεύσει στη Βόρεια Ελλάδα. Πρόκειται για ξεκαρδιστική κωμωδία που περιγράφει τα ευτράπελα που συμβαίνουν σε μια μικρή κοινωνία, με τους έρωτες, τα μίση και τα πάθη της. Το έργο σκηνοθέτησε ο Στέλιος Γούτης, τα τραγούδια μελοποίησε ο Ηρακλής Πασχαλίδης. Τα κουστούμια είναι της Αννας Μαχαιριανάκη, η χορογραφία της Αναστασίας Θεοφανίδου. Παίζουν: Διονύσης Καλός, Σοφία Λάπου, Δομνίκη Ράμναλη, Λίλιαν Παλάτζα, Λευτέρης Τεκτονίδης, Κώστας Γακίδης, Γιώργος Ντουμούζης, Ελένη Μακισόγλου, Θανάσης Κεραμίδας, Δημήτρης Αραμπατζόγλου, Κώστας Ιτσιος, κ.ά.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ
«Μικρός ήρωας» από την «Commedia»

Σκηνή από τον «Μικρό ήρωα»
Σκηνή από τον «Μικρό ήρωα»
Στα 1952, τότε που πολλές χιλιάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης καταδιωκόμενοι βρέθηκαν στην αναγκαστική υπερορία, χιλιάδες άλλοι μαρτυρούσαν στα δεσμωτήρια και στήνονταν στο εκτελεστικό απόσπασμα, χιλιάδες άλλοι ξεριζωμένοι από τον τόπο τους, άνεργοι, κυνηγημένοι, ζούσαν «ελεύθεροι» τον καθημερινό τρόμο των παρακρατικών φονιάδων και του χωροφύλακα και χιλιάδες ορφανεμένα παιδιά αγωνιστών μεγάλωναν χωρίς «μοίρα», τότε που τις «δάφνες» του απελευθερωτικού αγώνα έδρεπαν οι συνεργάτες του γερμανικού φασισμού και έπειτα της αγγλοκρατίας και οι διώκτες των αγωνιστών του ΕΑΜ, πρωτοκυκλοφόρησε ο «Μικρός ήρωας» του Στέλιου Ανεμοδουρά. Ενα περιοδικό σε μορφή κόμικ, με κεντρικό ήρωα τον έφηβο Γιώργο Θαλάσση, έναν «παραμυθικό» αντίπαλο του ιταλο-γερμανικού φασισμού, ο οποίος έχαιρε του θαυμασμού και της βοήθειας των Αγγλων «συμμάχων». Δεν είναι αρμοδιότητα της στήλης να διερευνήσει αν ο φόβος της λογοκρισίας, το κλίμα της εποχής, η προσωπική αντίληψη του Στ. Ανεμοδουρά ή σε όλα αυτά μαζί οφείλεται η αποσιώπηση του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ από το περιοδικό και η διάπλαση του ήρωά του έτσι που παρασάγγας να απέχει από των ΕΠΟΝιτών. Γεγονός είναι ότι χιλιάδες παιδιά από το '52 μέχρι το 1967 απληροφόρητα καθώς ήταν από τους γονιούς «ανατράφηκαν» άκριτα με τον «Μικρό ήρωα», ενώ τα πληροφορημένα κρατούσαν κριτική «απόσταση».

Τα παραπάνω δε θα ήταν αναγκαίο να γραφτούν αν το εγχείρημα του Δημήτρη Πιατά να θεατροποιήσει τον «Μικρό ήρωα» δεν μπέρδευε τα πράγματα και με την ελεύθερη διασκευή του και με την καλή μεν, αλλά άκριτη πρόθεση. Ενώ ο Δ. Πιατάς, λ.χ. θέλησε να τιμήσει την Εθνική Αντίσταση και κατοπινούς αγώνες του 114, ήρωες όπως ο Σωτήρης Πέτρουλας, ενώ στη διασκευή του ενέπλεξε μεγαλειώδεις στίχους μεγάλων μας ποιητών, τραγούδια του Θεοδωράκη, αναφορά στον Μπρεχτ και άλλα παρόμοια αταίριαστα με την παραμυθική αφέλεια και το ιστορικό φάλτσο του «Μικρού ήρωα», δεν ονόμασε ούτε διασκευαστικά ούτε σκηνοθετικά το ΕΑΜ, ή έστω μόνο την ΕΠΟΝ και άφησε ασχολίαστους τους Αγγλους «συμμάχους». Από ιστορικοπολιτική άποψη, λοιπόν, μόνο μπέρδεμα θα αποκομίσουν τα παιδιά που θα δουν την παράσταση.

Αλλά και όσον αφορά στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα οι αδυναμίες είναι πολλές. Ούτως ή άλλως η διασκευή κάθε αφηγηματικού έργου είναι παρακινδυνευμένη έως ακατόρθωτη. Τι περισσότερο θα μπορούσε να κάνει ο Δ. Πιατάς από το να «τσιμπολογήσει» μερικά στιγμιότυπα από τα πρόσωπα και τα «κατορθώματα» αυτής της μακρόχρονης παραμυθολογίας του Ανεμοδουρά. Η παράσταση- με την αψεγάδιαστα δημιουργική συμβολή του λιτά ρεαλιστικού σκηνικού και των καλαίσθητων κοστουμιών του Τάσου Ζωγράφου- αποτελεί μια φιλότιμη μεν, αδύνατη δε εικονογραφική προσπάθεια (και με παρεμβολές θεάτρου σκιών), συνδυασμένη με καλοδιδαγμένες χορογραφίες του συνσκηνοθέτη Χάρη Μανταφούνη, με τραγούδια και με ένα αδύνατο υποκριτικό σύνολο. Μόνη, αληθινή και ευφρόσυνη θεατρική απόλαυση προσφέρει με το πληθωρικό κωμικό ταλέντο του ο Δ. Πιατάς («Σπίθας») και ο Ζανό Ντάνιας (Χίτλερ) με το «νεύρο» και το χιούμορ του (η ερμηνεία του «κλέβει», δημιουργικά όμως, τον «Δικτάτορα» του Τσάπλιν).

«Το Συμπόσιο του Πλάτωνα»
από την «Ελεύθερη Εκφραση»

Με αφορμή το «Ετος Σωκράτη», η δημιουργός του θεάτρου «Ελεύθερη Εκφραση» Μαίρη Ιγγλέση, είχε την ιδέα να παρουσιάσει σε μορφή θεάτρου αναλογίου το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, σε μετάφραση των Δεδούση και Κορδάτου. Ενα από τα χαρακτηριστικότερα κείμενα του αρχαίου φιλοσόφου. Κείμενο, που χρησιμοποιώντας την περίφημη «μαιευτική μέθοδο» της σωκρατικής διδασκαλίας, δηλαδή τη διεξαγωγή συμπερασμάτων όχι με καθ' έδραν διδασκαλία, αλλά διά των ερωτημάτων, των απαντήσεων, των συλλογισμών και διαλογικής κριτικής των απόψεων των συνδιαλεγομένων συμποσιαστών, «καθρεφτίζει» τα ελευθεριάζοντα ήθη της κλασικής Αθήνας, τα ταξικά χαρακτηριστικά της (άρχοντες - δούλοι) και την επίδραση που ασκούσαν στους επιφανείς άνδρες οι διανοούμενες εταίρες. Κείμενο που «καθρεφτίζει» τις επιστημονικές αναρωτήσεις της εποχής περί της αρχετυπικής ανδρόγυνης φύσης του ανθρώπου και κατ' επέκταση τις απόψεις περί του έρωτος (ομόφυλου και ετερόφυλου), του ωραίου, της ηθικής, της ευζωίας, της ποίησης, των σχέσεων διδάσκοντος - διδασκομένου.

Το «Συμπόσιο» είναι βέβαια ένα κείμενο που στοχάζεται, διανοείται, διαλέγεται με τη σκέψη του αποδέκτη του, του αναγνώστη. Δεν κάνει διάλογο μαζί του. Που σημαίνει ότι δεν είναι θέατρο. Γεγονός που καθιστά δύσβατο και ριψοκίνδυνο το εγχείρημα θεατροποίησής του. Προϋπόθεση ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι πρώτον μια τεράστια ιστορική και φιλολογική γνώση. Μια μακρόχρονη μελέτη του «κόσμου» και των ιδεών της πλατωνικής φιλοσοφίας. Μια επίπονη προσπάθεια κατανόησης και εμβάθυνσης στη διανοητική μεθοδολογία και τα νοήματα του πλατωνικού στοχασμού. Μια επίμονη άσκηση για μια νοηματικά ευκρινή διατύπωση, φυσική μεν, αλλά και αρμόζουσα σε φιλοσοφικό κείμενο εκφορά του πλατωνικού λόγου. Λόγου ανθρώπινου, που δεν πεζολογεί. Λόγου με πνευματώδη αίσθηση του χιούμορ, όχι «χαριτωμένου». Εν ολίγοις είναι ένα κείμενο που για να το «μιλήσεις» σκηνικά θέλει δουλιά πολλή.

Την παρουσίαση του «Συμποσίου» με μορφή αναλογίου, ανέλαβε η νέα σκηνοθέτιδα Αγγελική Κασόλα, με συνεργάτες τους Ανδρέα Σαραντόπουλο - Παρασκευή Λυκιαρδοπούλου (σκηνικό - κοστούμια), Γιάννη Αλιβιζάτο (μουσική επένδυση), Μαρία Κασόλα (στίχοι -μουσική ενός τραγουδιού και βιντεοταινία), Γιώργο Σαλαμέ - Μαρία Κασόλα (επιμέλεια βίντεο), Μανώλη Παράσχο (γλυπτά). Το σκηνικό αποτέλεσμα ήταν μια ενδιαφέρουσα, συμπαθής προσπάθεια, με αρκετές βεβαίως αδυναμίες. Το εγχείρημα στήριξαν περισσότερο οι έμπειροι ηθοποιοί, ενώ οι αδυναμίες ήταν πιο ορατές στους ηθοποιούς που ανήκουν στο θίασο. Τους αναφέρουμε όλους, με τη σειρά του προγράμματος: Χρήστος Τσάγκας, Αιμιλία Υψηλάντη (ανέδειξε προσεκτικά τη διάνοια του πλατωνικού λόγου), Λιάνα Λαζαρίδου, Δώρα Θωμοπούλου, Νίκος Βασταρδής, Βασίλης Ανδρεόπουλος, Θανάσης Σκαρλίγκος, Γιάννης Τσιώμος, Αυγουστίνος Ρεμούνδος, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρίτα Χρύσου, Τάσος Παπαγεωργάκης.


ΘΥΜΕΛΗ

Αυλαία με τον αισχύλειο λόγο

Είκοσι εννέα χρόνια μετά, το Εθνικό Θέατρο ανεβάζει, φέτος, την τριλογία του Αισχύλου «Ορέστεια». Το 1972 ήταν η τελευταία φορά που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο την «Ορέστεια», σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη. Φέτος, με σκηνοθέτη και σκηνογράφο τον Γιάννη Κόκκο η τριλογία, σε ενιαία παράσταση, εγκαινιάζει τα Επιδαύρια 2001, στις 6 και 7 Ιουλίου.

Η «Ορέστεια» «αποτελεί την αρχή του δυτικού δράματος. Η ποίηση του Αισχύλου μας αγγίζει και σήμερα και θα αποδοθεί χωρίς ιδιαίτερο εκσυγχρονισμό», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης. «Το μεγαλείο της γλώσσας του είναι ότι βρίσκεται σε κοσμικό, οικείο επίπεδο. Ο Αισχύλος μιλά σαν κάποιον που έχει ζήσει από κοντά τις καταστροφές του πολέμου και συγχρόνως αποδίδει τη σχέση του ανθρώπου με το θείο και τις σκοτεινές δυνάμεις. Το μάθημα που παίρνουμε από το θέατρο αυτό αφορά την αναζήτηση της αλήθειας: κάθε πρόσωπο έχει τους δικούς του λόγους για να πράξει ό,τι πράττει. Ο Αισχύλος μας δίνει πρόσωπα με διπλή διάσταση και η ποιητική γραμμή του έργου του βρίσκεται στο διαχωρισμό του φωτός από το σκότος». Ο Γιάννης Κόκκος αντιμετωπίζει την «Ορέστεια» σαν ένα έργο σε τρεις πράξεις και όχι σαν τριλογία. Γι' αυτό η παράσταση, που θα διαρκέσει γύρω στις τρεις ώρες και είκοσι λεπτά, θα δοθεί χωρίς διάλειμμα.

Η μετάφραση είναι του Δημήτρη Δημητριάδη, τα κοστούμια της Λιλής Κεντάκα, η μουσική του Γιώργου Απέργη, οι φωτισμοί του Πατρίς Τροτιέ. Παίζουν: Νικήτας Τσακίρογλου, Λυδία Κονιόρδου, Ολια Λαζαρίδου, Αμαλία Μουτούση, Νίκος Κουρής, Ολγα Τουρνάκη, Μαρία Ναυπλιώτου, Αριστοτέλης Αποσκίτης κ.ά.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ