ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΝΑΝΙ ΜΟΡΕΤΙ

Η μητέρα μου

Η συγκεκριμένη ταινία δεν είναι η καλύτερη του σκηνοθέτη, ανήκει όμως στις πιο ώριμες αυτοβιογραφικές του δουλειές, εφόσον αφηγείται τις τελευταίες μέρες ζωής μιας καθηγήτριας στο λύκειο - όπως ακριβώς ήταν η μητέρα του σκηνοθέτη που πέθανε 5 χρόνια πριν, κατά τη διαδικασία του μοντάζ της ταινίας «Habemus Papam» (2011). Μια ταινία για την πολυαγαπημένη μητέρα, αλλά και για το σινεμά και τη σχέση πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Φόρος τιμής στην μητέρα που «φεύγει», συνοδευόμενη αδιάλειπτα από τα 2 της παιδιά. Εναν μηχανικό (Νάνι Μορέτι) που αφήνει τη δουλειά του για να την περιποιηθεί σαν να είναι μικρό κοριτσάκι (εδώ οι ρόλοι αντιστρέφονται) και μιας σκηνοθέτη κινηματογράφου (Μαργκερίτα Μπούι) που τώρα βρίσκεται στα γυρίσματα μιας ταινίας για την κρίση - δεν φαίνεται πεισμένη για το θέμα, το αντιμετωπίζει σαν καθήκον - με συγκρούσεις των εργαζομένων με τα καινούργια αφεντικά του εργοστασίου, κάτι Αμερικανούς που υπόσχονται περικοπές και απολύσεις. Ωστόσο, η πολιτική αυτή διάσταση περνά σε δεύτερο πλάνο, χάνοντας κάθε χαρακτήρα επείγοντος και αναγκαίου. Τίποτα το σπουδαίο δεν συμβαίνει στο πλαίσιο του ανύπαρκτου σεναρίου, των κοινότοπων διαλόγων, των στερεοτύπων αναμονής και των επιφανειακών χαρακτήρων. Ο Μορέτι μοιάζει σε στιγμές να μην έχει τίποτα να πει στο κοινό...

Κούραση αλλά και ειλικρίνεια αποπνέει η, ιδιωτικού πόνου, ταινία «Η Μητέρα μου», μια ακόμη επεξεργασία του πένθους που άρχισε με «Το δωμάτιο του γιου μου» (2001). Το σινεμά του δύσπιστου και αγανακτισμένου παρατηρητή Νάνι Μορέτι κινείται μεταξύ προτάσεων, εκ πρώτης όψεως αντιφατικών και στηρίζεται πεισματικά σε ζητήματα ηθικής. Από τη μια βρίσκεται η σημερινή κοινωνία κι από την άλλη αυτός, οχυρωμένος πίσω από την κάμερα, εγωκεντρικός, ενοχλημένος και ενοχλητικός. Ο Νάνι Μορέτι ξεγυμνώνει τον εαυτό του σε σχέση με τα κινηματογραφικά του «alter ego» και εδώ, σε ένα διάλογο με διαφορετική ποιότητα, μπαίνει στο σώμα της Μαργκερίτα Μπούι. Σαν να αισθανόταν την ανάγκη να απελευθερωθεί από το προσωπείο του και να κοιταχθεί κατά πρόσωπο. Μ' αυτήν την έννοια Μορέτι και Μπούι κατορθώνουν κάτι δύσκολο: Να διαχέονται ο ένας μέσα στην άλλη, δίνοντας ζωή σε μια αυθεντική ιδιοφυία. Καθόλου τυχαία ίσως, ο Μορέτι σμικρύνει σταδιακά το μέρος του ως ηθοποιού και σκηνοθέτη. Η σκιά του επικείμενου θανάτου της μητέρας πλακώνει τα πάντα. Ο Μορέτι δεν έψαξε υπεκφυγές και εύκολους νεολογισμούς. Πήγε κατευθείαν στο μεδούλι...

Με τους: Νάνι Μορέτι, Τζον Τουρτούρο, Τζούλια Λαζαρίνι, Μαργκερίτα Μπούι, κ.ά.

Παραγωγή: «Mia madre», Ιταλία (2015)

Ταινίες στη σκιά των γιορτών

Το 1977 πρωτοκυκλοφόρησε η ταινία «Πόλεμος των άστρων». Από τότε κατηγορείται ότι έβαλε τέρμα στη χρυσή εποχή της κοινωνικής συνείδησης, που είχε μπολιάσει την κινηματογραφική κουλτούρα στην Αμερική της δεκαετίας του '70. Και ο Τζορτζ Λούκας θεωρήθηκε ότι προλείανε το έδαφος για την εμφάνιση των παιδαριωδών μπλοκμπάστερ με τα οποία συμβιώνουμε σήμερα. Λέγεται ότι αυτό είναι αλήθεια! Ο Λούκας, βέβαια, δεν ήταν ο μόνος που έκανε μεγαλειώδεις, ευκολοχώνευτες ταινίες - ποπ κορν, στα τέλη της δεκαετίας του '70, αλλά και δεν προσποιούνταν σε σχέση με το ότι ο «Πόλεμος των άστρων» σχεδιάστηκε και πραγματώθηκε έτσι ώστε να δίνει έναυσμα στην πώληση παιχνιδιών... Η σκηνοθεσία του 7ου επεισοδίου της σειράς «Star Wars: Η Δύναμη Ξυπνάει» ανατέθηκε στον Τζέι Τζέι Εϊμπραμς, ο οποίος, με παλιές αναφορές και καινούριες περιπέτειες, στο σύμπαν λέιζερ των γιγαντιαίων διαστημόπλοιων στον πόλεμο των γαλαξιών, επιμένει στην ικανοποίηση των επιθυμιών των παλιών θαυμαστών και ταυτόχρονα θέλει να «εισαγάγει» τον «Πόλεμο των άστρων» στις καινούριες γενιές. Βέβαια, το σημερινό κοινό συνίσταται από θεατές από 7 έως 77 χρόνων και ο Εϊμπραμς έχει μάλλον πολλές επιθυμίες να ικανοποιήσει. Εμείς σήμερα δεν θα σας μιλήσουμε για το τελευταίο «Star Wars» που βγαίνει 30 χρόνια μετά το «Η επιστροφή των Τζεντάι» (1983), που οι μηχανισμοί πώλησης του εμπορεύματος έχουν ήδη - πριν από την εμφάνισή του - αναγάγει σε «must», σε κάτι δηλαδή που απαξάπαντες πρέπει να δουν (και να πληρώσουν), γιατί δεν το είδαμε. Και δεν το είδαμε γιατί ήταν «ειδική» δημοσιογραφική προβολή, όπου το προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας προβαίνει σε έλεγχο διαπιστευτηρίων, μη χρήσης κινητών τηλεφώνων, γενικότερη δηλαδή συμμόρφωση προς τας υποδείξεις. Αρχή μας είναι ότι σε προβολές με αυτές τις συνθήκες εμείς δεν μπαίνουμε, δεν βλέπουμε την ταινία και δεν γράφουμε γι' αυτήν. Σημειωτέον, το συγκεκριμένο φιλμ προβάλλεται από την προηγούμενη βδομάδα παντού στον υπόλοιπο κόσμο, το διαδίκτυο «βρωμάει» από πληροφορίες, κριτικές και φωτογραφίες κι εδώ ίσχυε μέχρι χτες το «εμπάργκο»... Ημαρτον!

Σήμερα το βράδυ βγαίνει στις αίθουσες το αμερικανικό θρίλερ δράσης «Point Break» (2015) του Ερικσον Κορ σε 3D. Πρόκειται για ριμέικ της ομότιτλης ταινίας του 1991 με πρωταγωνιστές τον Πάτρικ Σουέιζι, τον Κιάνου Ριβς, σε σκηνοθεσία της Κάθριν Μπίγκελοου, όπου το σέρφινγκ ήταν στάση ζωής και φιλοσοφία, ενώ η ληστεία τραπεζών για την αναζήτηση στιλ ζωής σηματοδοτούσε μάλλον χειρονομία εναντίον του κατεστημένου. Ο τωρινός σκηνοθέτης αντικαθιστά την καλιφορνέζικη κουλτούρα του σέρφινγκ με ένα ανά τον πλανήτη ταξίδι στον κόσμο των ακραίων σπορ εστιάζοντας, με εντυπωσιακά οπτικά εφέ, στα τολμηρότερα αθλητικά σταντς, ενώ σειρά ριψοκίνδυνων ληστειών προβληματίζει το FBI που στέλνει έναν πράκτορα για περαιτέρω διερεύνησή τους.

Πρεμιέρα και για την καλή, αμερικανική, βιογραφική κωμωδία «Joy» (2015), όγδοη ταινία του Ντέιβιντ Ο' Ράσελ με την ανερχόμενη σταρ Τζένιφερ Λόρενς στον ομώνυμο ρόλο και τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο στο ρόλο του πατέρα της. Ο σκηνοθέτης ακολουθεί την πορεία της Τζόι Μαγκάνο, που εξελίσσεται από χωρισμένη νοικοκυρά σε ιδιοκτήτρια επιχειρηματικού κολοσσού, ερευνά το κατά πόσο η τόλμη, η προθυμία, η αντοχή και η επιμονή μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην επιτυχία και την ευτυχία...

Τέλος, βγαίνει αύριο (25/12), στην Ταινιοθήκη, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Κατερίνας Τζόβα «A polis», ένα δραματοποιημένο ελληνικό ντοκιμαντέρ που ζει και αναπνέει μέσα από τη μνήμη μιας Πολίτισσας που αρνείται τη λήθη, που πατώντας στην προσωπική αφήγηση εικονογραφεί άριστα στιγμές και σκηνές από τη ζωή της ελληνικής παροικίας της Κωνσταντινούπολης.

«Η ταινία συνδυάζει την εικαστική αρτιότητα, τη διακριτική συγκίνηση και το προσωπικό βίωμα στο σχήμα του δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ. Το "A Polis" της Κατερίνας Τζόβα προσθέτει μια διαφορετική ποιητική διάσταση στο μεγάλο θέμα των χαμένων πατρίδων, μέσα από τη μνήμη και τη μοίρα των Ελλήνων που στερήθηκαν την Πόλη τους και μαζί μ' αυτήν τον κόσμο τους». Το κείμενο αυτό συνόδευε το βραβείο που έδωσε στην ταινία η Πανελλήνια Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), ως καλύτερο ελληνικό ντοκιμαντέρ της χρονιάς, στο 9ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας.

ΣΕΡΓΚΕΪ ΜΠΟΝΤΑΡΤΣΟΥΚ

Πόλεμος και Ειρήνη

Το έπος «Πόλεμος και Ειρήνη» του Σεργκέι Μπονταρτσούκ, που απευθύνεται σε μαζικό ακροατήριο, προβλήθηκε στην Ελλάδα στα τέλη του '60, σε εκδοχή 263 λεπτών. Τώρα, δίνεται η ευκαιρία στο κοινό να δει την ταινία στην ολόκληρη βερσιόν, 427 λεπτά, σε δύο μέρη. Το πρώτο θα προβάλλεται από απόψε σε «Αλκυονίδα» και «Στούντιο», ενώ το δεύτερο στους ίδιους κινηματογράφους, από τις 31/12. Είναι αναμφισβήτητα μια από τις κορυφαίες ταινίες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, με πρώτη κινηματογραφική μεταφορά το 1915, σε βωβή ταινία με πρωταγωνιστή τον Βλαντιμίρ Γκάρντιν, ιδρυτή και πρόεδρο της πρώτης κινηματογραφικής σχολής στον κόσμο, της φημισμένης VGIK της Μόσχας. Το 1956, ωστόσο, εμφανίζεται ένας, ιταλοαμερικάνικης παραγωγής, «Πόλεμος και Ειρήνη», 3,5 ωρών, σε σκηνοθεσία Κινγκ Βιντόρ, που το 1959 προβάλλεται στην ΕΣΣΔ με τεράστια επιτυχία. 31,5 εκατομμύρια Σοβιετικοί πολίτες είδαν το φιλμ, που αναφέρεται στην εισβολή του Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812, αρχίζει δε με τη μάχη του Αουστερλιτς και ολοκληρώνεται με την ήττα του Ναπολέοντα. Αυτό συνέβη 3 χρόνια πριν την 150ή επέτειο της εισβολής.

Η υπερπαραγωγή - ποταμός του Μπονταρτσούκ κατόρθωσε να μεταφέρει τον τεράστιο όγκο του μυθιστορήματος του Λ. Τολστόι στον κινηματογράφο, χωρίς στην πορεία να χάσει τον έλεγχο, επιστρέφοντας πάντα στην ουσία του θέματος, των ανθρώπων στη δίνη της ιστορίας, εξισορροπώντας το θεαματικό, το ανθρώπινο και το διανοητικό στοιχείο. Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές, μέσα από την ιστορία 5 οικογενειών της αριστοκρατίας, δεν είναι ούτε ο Ναπολέων, ούτε ο αντίπαλος στρατηγός Κουτούζοφ, αλλά οι απλοί άνθρωποι, οι στρατιώτες και ο λαός, το μωσαϊκό της Ρωσίας και οι βαθύτερες σκέψεις του συγγραφέα πάνω στις έννοιες πατριωτισμός, ανθρωπισμός και ηθική. Η ταινία, που χωρίζεται σε 4 μέρη, γυριζόταν επί 5 χρόνια, με τεράστιο καστ (120.000 οι κομπάρσοι), με αυθεντικές στολές, ενώ κινητοποιήθηκε και ο Κόκκινος Στρατός για την ακριβή αναπαράσταση των μαχών.

Με τους: Λουντμίλα Σαβελέβα, Βιατσεσλάβ Τικόνοβ, Σεργκέι Μπονταρτσούκ κ.ά.

Παραγωγή: «War and Peace», Σοβιετική Ενωση (1966)