ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ 4ΣΕΛΙΔΟ «ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ»:

• Αποσπάσματα από την ομιλία του Νίκου Σοφιανού, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στην Κω, με θέμα «Ελλάδα - Αιγαίο - απειλές - πόλεμος - Προσφυγικό»
• Ανταπόκριση από την εκδήλωση της ΤΟ Βόλου με θέμα «1922, οι πρόσφυγες στο Βόλο. Η στάση του εργατικού κινήματος και η δράση του ΚΚΕ»
• Ρεπορτάζ από εκδήλωση της ΤΟ Υγείας - Πρόνοιας Αττικής του ΚΚΕ για το πογκρόμ κατά των αναπήρων από τους ναζί το 1943
• Παρουσίαση μέρους της έκθεσης αρχειακού υλικού για τον ΔΣΕ που θα λειτουργήσει αύριο Κυριακή, στο πλαίσιο της εκδήλωσης της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας

Στην αίθουσα συνελεύσεων του Εργατικού Κέντρου πραγματοποιήθηκε η συγκέντρωση

Στο πλαίσιο αυτό, περιοδεία στην Κω πραγματοποίησε ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στις 3/12. Το στέλεχος του Κόμματος επισκέφτηκε το «Hot Spot» στο Πυλί και το απόγευμα της ίδια μέρας μίλησε σε εκδήλωση των ΚΟ Κω του ΚΚΕ, με θέμα «Ελλάδα - Αιγαίο - απειλές - πόλεμος - Προσφυγικό».

Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία του Ν. Σοφιανού:

«Με ανησυχία βλέπουμε τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό, η επιδείνωση της κατάστασης ειδικά στα νησιά, με τον εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών, είναι εξελίξεις δεμένες με τον πόλεμο, που μπαίνει με νέα ένταση και σε νέα φάση, με την επαναχάραξη των συνόρων να μπαίνει επιτακτικά.

Θυμάστε το σλόγκαν της κυβέρνησης ότι η Ελλάδα είναι μια "ασφαλής χώρα, σε ένα περιβάλλον αστάθειας, γεμάτο πολέμους και προσφυγιά". Οι σχεδιασμοί του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ, της ΕΕ στην περιοχή μας απροκάλυπτα παίρνουν το χαρακτήρα πολεμικού ανταγωνισμού, με τις άλλες ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, τη Ρωσία και την Κίνα.

Ο Ν. Σοφιανός

Η κυβέρνηση, πέρα από το τι ψηφίζει, κυριολεκτικά προσφέρει "γην και ύδωρ": Διαθέτει τον εθνικό εναέριο και θαλάσσιο χώρο στις ΝΑΤΟικές δυνάμεις, δίνει έδαφος της πατρίδας μας, τη Σούδα, με αναβαθμισμένο ρόλο στις πολεμικές επιχειρήσεις. Προσφέρουν και καινούρια νησιά για να φτιαχτούν βάσεις, όπως στην Κάρπαθο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ κάλεσε το ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, στο όνομα της αντιμετώπισης δήθεν των προσφυγικών ροών.

Παρακολουθούμε με ιδιαίτερη ανησυχία την κλιμάκωση της προκλητικότητας του συνόλου του τουρκικού αστικού πολιτικού συστήματος. Το τελευταίο σημείο αυτών των δηλώσεων είναι για τα Ιμια και τη στοχοποίηση 18 νησιών και νησίδων μας που "θεωρούνται" τουρκικό έδαφος. Συνεχείς είναι οι αναφορές στη Συνθήκη της Λοζάνης, αναθεώρηση που δεν αφορά μόνο το Αιγαίο, αλλά και τα νότια και ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, που ήδη ο τουρκικός στρατός μετέχει σε πολεμικές ενέργειες, στη Συρία και στο Ιράκ. Αυτές οι δηλώσεις συνοδεύονται και με έργα, με συστηματική παραβίαση του θαλάσσιου και εναέριου χώρου της πατρίδας μας. Ολο αυτό το σκηνικό δεν είναι για εσωτερική κατανάλωση στην Τουρκία, όπως λένε η κυβέρνηση και η ΝΔ. Εντάσσεται στη συστηματική προσπάθεια της τουρκικής αστικής τάξης να αμφισβητεί τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, να εγείρει θέματα γκρίζων ζωνών.

Πρέπει να αναδειχθούν οι τεράστιες ευθύνες της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και του υπόλοιπου πολιτικού συστήματος. Χρόνια τώρα καθησυχάζουν τον ελληνικό λαό ότι η συμμαχία Ελλάδας - Τουρκίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ είναι παράγοντας ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας. Χρόνια τώρα κάνουν τα στραβά μάτια στην ενθάρρυνση των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας από τους συμμάχους τους.

Συνομολόγησαν, μετά τα Ιμια, ότι η Τουρκία έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο, και στη βάση αυτή βάζουν στο ράφι τον καθορισμό ΑΟΖ. Αποδέχτηκαν σαν βάση συζήτησης για τη λύση του Κυπριακού το σχέδιο διχοτόμησης, μια νέα εκδοχή του "σχεδίου Ανάν", που διαιωνίζει τις συνέπειες εισβολής και κατοχής και διαμορφώνει μετά την όποια "λύση" εστία σταθερής έντασης ανάμεσα στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Τουρκία.

Σε αυτό το επικίνδυνο σκηνικό απαιτείται ετοιμότητα, εργατική - λαϊκή κινητοποίηση, να αναδειχθούν αιτήματα και στόχοι πάλης: Να κλείσουν όλες οι βάσεις, να φύγει το ΝΑΤΟ από το Αιγαίο, να επιστρέψουν οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις από αποστολές που συμμετέχουν σε πολλά σημεία του πλανήτη, να παλέψουμε για την αποδέσμευση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Στο έδαφος αυτό να εκφραστεί η αλληλεγγύη στα θύματα των πολέμων. Να απαιτήσουμε δίκαιη και βιώσιμη λύση στο κυπριακό πρόβλημα, για Κύπρο ενιαία, ανεξάρτητη, με μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια, μία διεθνή προσωπικότητα, χωρίς ξένες βάσεις και στρατεύματα, εγγυητές και προστάτες.

Πρέπει να δυναμώσει η πάλη ενάντια στους σχεδιασμούς που εμπλέκουν και την πατρίδα μας, ενάντια στο σύστημα που γεννάει τις κρίσεις, τους πολέμους, τη φτώχεια και την προσφυγιά. Και σε αυτή την κατεύθυνση, ο λαός μας δεν πρέπει να χύσει το αίμα του για τα συμφέροντα και τους ανταγωνισμούς των ιμπεριαλιστών. Σε αυτό το πλαίσιο, διαμορφώνουμε στόχους και αιτήματα ενάντια στον εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων, προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στα νησιά του Αιγαίου.

Την προηγούμενη βδομάδα καταθέσαμε Επίκαιρη Ερώτηση στη Βουλή, για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί ειδικά στα νησιά, από την πολύμηνη καταναγκαστική παραμονή χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών, που συνιστά διπλό εγκλωβισμό. Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν λίγο - πολύ το γνωστό κλισέ: φυλάμε σαν κόρη οφθαλμού τη Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας και δεν κάνουμε τίποτα που μπορεί να οδηγήσει σε αθέτησή της. Επειδή υπάρχει ανησυχία και πίεση, ειδικά στις περιοχές που γειτνιάζουν με τα απαράδεκτα "Hot Spot", πρέπει να αναδείξουμε ότι το πρόβλημα βρίσκεται στις άθλιες υποδομές, οι οποίες προβλέπονται για 8.000 και στοιβάζουν 16.000 ανθρώπους, στην αναγκαστική παραμονή στα νησιά.

Στην πίεση που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των νησιών πρέπει να αναδείξουμε την αιτία και τους ένοχους, που δεν είναι οι πρόσφυγες. Εδώ χρειάζονται καθαρές κουβέντες: είναι η Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας και συνολικά η προσφυγική/μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ, που υπέγραψε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, έχοντας τη στήριξη και όλων των άλλων, φιλοευρωενωσιακών κομμάτων. Η Συμφωνία προβλέπει ότι όποιος έρχεται στην Ελλάδα, αναγκαστικά παραμένει στο σημείο που έφτασε επ' αόριστον, δεν μπορεί να φύγει. Προβλέπει την απαγόρευση εξόδου από τα νησιά, αλλά και την επαναφορά στην Ελλάδα όσων κατάφεραν να φύγουν, με την περίφημη μνεία του Δουβλίνου, που απειλούν με ενεργοποίησή του.

Το ΚΚΕ έγκαιρα είχε πει ότι τη διέλευση του 2015, που πέρασαν 1.000.000 κυνηγημένοι από τον πόλεμο, θα ακολουθούσε ο εγκλωβισμός. Εγκαιρα είχαμε εκφράσει την αντίθεσή μας στα "Hot Spot", είχαμε καταγγείλει και συνεχίζουμε να καταγγέλλουμε αυτό το απαράδεκτο καθεστώς των ΜΚΟ, το ξέπλυμα χρήματος, την τεράστια χρηματοδότηση, για να κάνουν οι πολυεθνικές της φιλανθρωπίας εμπόριο κυριολεκτικά στις πλάτες των προσφύγων.

Η κυβέρνηση επιχειρεί να εκβιάσει, να βάλει διλήμματα ότι θα αντιμετωπίσουμε τις άθλιες συνθήκες φτιάχνοντας κι άλλα "Hot Spot". Η λύση είναι η άμεση μετακίνηση από τα νησιά, η στήριξη αυτού του κόσμου στην προσπάθεια να οδηγηθεί στις χώρες προορισμού του. Να επισπευσθούν οι διαδικασίες ασύλου, να γίνονται σε όλη τη χώρα και όχι μόνο στο πρώτο σημείο που βρέθηκαν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Να διαμορφωθούν ανθρώπινοι χώροι προσωρινής παραμονής με ευθύνη του κράτους, με συμβολή των δήμων και των περιφερειών, με προσλήψεις προσωπικού, που θα πληρώνεται, όχι με τα 490 ευρώ των οκτάμηνων προγραμμάτων του ΟΑΕΔ. Είναι, επίσης, αίτημα αιχμής η ανάγκη αποζημίωσης από το κράτος για ζημιές που δημιουργούνται στις τοπικές κοινωνίες από τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης τόσων χιλιάδων ανθρώπων. Φυσικά, δεν πρέπει να γίνει δεκτός οποιοσδήποτε νέος χώρος κράτησης ή "Hot Spot" στα νησιά. Με αυτά τα αιτήματα και θέσεις και με την άμεση σχέση που έχει το Προσφυγικό με τον πόλεμο και τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, στεκόμαστε απέναντι στη ρατσιστική προπαγάνδα και προκλήσεις. Ταυτόχρονα, στεκόμαστε απέναντι στα θολά "δημοκρατικά καλέσματα" που βγάζουν λάδι τους ενόχους, την ΕΕ, την κυβέρνηση και την πολιτική της. Απέναντι στον κοσμοπολίτικο φιλανθρωπισμό που κάνει μπίζνες και δημόσιες σχέσεις στην πλάτη των προσφύγων».

Η χορευτική ομάδα της Ενωσης Ποντίων Μαγνησίας στη σκηνή

Η εκδήλωση ήταν πλούσια σε ιστορικά διδάγματα, αφού η ιστορική περίοδος με την οποία καταπιάστηκε, έχει πολλές ομοιότητες με όσα ζουν σήμερα η εργατική τάξη και ο λαός. Η εμπλοκή της χώρας στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, οι χιλιάδες ξεριζωμένοι και η υποδοχή που τους επιφύλαξε το αστικό κράτος το 1922, ο ρατσισμός που δοκίμασαν, αλλά και η πρωτοπόρα δράση των κομμουνιστών για την οργάνωση της πάλης τους, είναι μερικά από τα χρήσιμα στοιχεία που αναδείχθηκαν στην εκδήλωση.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η έκθεση φωτογραφιών και αρχειακού υλικού της εποχής για την ιστορία των προσφύγων, τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με ομιλία από τον Βασίλη Μεταξά, Γραμματέα της ΤΕ Βόλου του ΚΚΕ. Αμέσως μετά παρουσιάστηκε ένα συγκλονιστικό μουσικοθεατρικό δρώμενο με τραγούδια από τη Σμύρνη και ανάγνωση μαρτυριών από τη ζωή και τα βάσανα των προσφύγων του Βόλου. Ο κόσμος ξεσηκώθηκε όταν η χορευτική ομάδα της Ενωσης Ποντίων Μαγνησίας ανέβηκε στη σκηνή και χόρεψε λαϊκά ποντιακά τραγούδια, εισπράττοντας ένα παρατεταμένο χειροκρότημα.

Στιγμιότυπο της μουσικοθεατρικής παράστασης

Από τη μία στο μικρασιατικό μέτωπο συγκροτήθηκε η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των κομμουνιστών στρατιωτών, με στόχο τη διαφώτιση των στρατιωτών και την ανάδειξη των επιδιώξεων της άρχουσας τάξης και των ιμπεριαλιστών συμμάχων της. Από την άλλη, χαρακτηριστικό παράδειγμα της δράσης στο εργατικό κίνημα είναι το συλλαλητήριο της «Πανεργατικής» στο Βόλο, στις 15 Φλεβάρη του 1921, ως απάντηση σε αποτυχημένο συλλαλητήριο στήριξης της κυβέρνησης στη Μικρασιατική Εκστρατεία, που διοργάνωσαν την προηγούμενη μέρα εθνικιστικοί κύκλοι του Βόλου. Τα συνθήματα που κυριάρχησαν ήταν «Κάτω ο πόλεμος - Ψωμί, δουλιά», «Ζήτω τα Σοβιέτ», ενώ η κινητοποίηση πήρε χαρακτηριστικά λαϊκής εξέγερσης.

Στη συνέχεια, ο Β. Μεταξάς στάθηκε στις συνθήκες που αντιμετώπισαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες ερχόμενοι στο Βόλο, οι οποίοι σε αριθμό έφτασαν περίπου στο 30% του ντόπιου πληθυσμού: «Ο τρόπος αντιμετώπισης των προσφύγων από την πρώτη στιγμή είναι απάνθρωπος. Στο πρόσωπό τους, πρώτα και κύρια η αστική τάξη της περιοχής (όπως και άλλων περιοχών στην υπόλοιπη Ελλάδα) βλέπει το φτηνό εργατικό δυναμικό που χρειάζεται για την αύξηση της κερδοφορίας της και για την τόνωση της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ετσι, στην απογραφή που θα γίνει το 1923, δίνεται εντολή στους απογραφείς να ξεχωρίζουν τους πρόσφυγες σε "γεωργούς, αστούς και επαγγελματίες" (ειδικευμένους εργάτες). Επίσης, ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός συχνά κάνει παρεμβάσεις για τον τρόπο διανομής των προσφύγων. Οι μικροαστοί τους αντιμετωπίζουν ως μέσο κερδοσκοπίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ενοίκια φτάνουν τις 500-600 δραχμές το μήνα, για ένα σπίτι δύο με τρία δωμάτια, ενώ ζητείται προκαταβολή από 6 έως 12 μήνες. Ιδιοκτήτες αντιδρούν για την επίταξη οικημάτων τους που χρησιμοποιούνται για τη στέγαση των προσφύγων και ζητούν "να σταματήσει αυτή η κατάσταση και να εφαρμοσθεί ο νόμος...". Κάθε πρόσφυγας δικαιούται καθημερινώς 20 δράμια ρύζι και 15 δράμια ζάχαρη, ενώ η διανομή γίνεται από τις 2 το μεσημέρι και μέχρι τις 6 το απόγευμα... Υπάρχουν περίοδοι που διανέμεται ένα είδος την ημέρα. Για παράδειγμα, τη μια μέρα διανέμεται βούτυρο και την άλλη ρύζι.

Η διατήρηση των προσφύγων στην εξαθλίωση, ως το μέσο για να κρατηθούν ως "δεύτερης διαλογής" (άρα και πληρωμής) εργάτες, έγινε και με την προσπάθεια από την αστική τάξη να χύσει στον ντόπιο πληθυσμό το δηλητήριο του ρατσισμού, του εθνικισμού και της ξενοφοβίας. Αρκετά χρόνια μετά, η γκετοποίηση της Νέας Ιωνίας ήταν στην ημερήσια διάταξη. Οπως είπε χαρακτηριστικά μια συντρόφισσα: "Μας έλεγαν, μικρά, για την «άλλη πλευρά του ποταμιού». Εγώ έκανα φιλίες με τους πρόσφυγες και πήγα εκεί και είδα ότι δεν ισχύουν αυτά. Μετά βέβαια οργανώθηκα στο Κόμμα και κατάλαβα γιατί τα έλεγαν...". Σε αυτή την προσπάθεια πρωτοστάτησαν οι μετέπειτα φασίστες και εθνικόφρονες, οι απόγονοι των οποίων σήμερα μιλάνε για τα "αδέρφια μας τους Μικρασιάτες". Τότε τους φώναζαν "τουρκόσπορους", "σαρικοφόρους", "τουρκόγλωσσους", οργάνωναν εμπρησμούς στους καταυλισμούς, οργανωμένες δολοφονικές επιθέσεις και προβοκάτσιες».

Σχετικά με τη στάση που κράτησε το ΚΚΕ, ο ομιλητής σημείωσε: «Το ΚΚΕ παρεμβαίνει από την πρώτη στιγμή. Προσπαθεί να οργανώσει τους πρόσφυγες στα σωματεία, δεν επιτρέπει να περάσει η διαίρεση της εργατικής τάξης, η δημιουργία ξεχωριστών σωματείων προσφύγων εργαζομένων. Στηρίζει τις διεκδικήσεις τους, πρωτοστατεί για να μην περάσουν τα σχέδια της αστικής τάξης, για να κατανοηθεί στην πράξη από τους ντόπιους ότι οι πρόσφυγες είναι τμήμα της εργατικής τάξης, ότι κοινή πρέπει να είναι η πάλη απέναντι στον κοινό εχθρό. Η συνεπής στάση απέναντι στη Μικρασιατική Εκστρατεία όχι μόνο δεν απομόνωσε το ΚΚΕ από τους πρόσφυγες, αλλά αντιθέτως η πρωτοπόρα δράση του Κόμματος έκανε την πλειοψηφία των προσφύγων να το ακολουθούν, να ενταχθούν στις γραμμές του. Την τάση αυτή είδαν από νωρίς τα επιτελεία των αστών και ενέτειναν τον αντικομμουνισμό τους. Είναι χαρακτηριστικό δημοσίευμα της εποχής: "Ο προσφυγικός κόσμος ποτέ - μα ποτέ, δεν υπήρξεν αριστερός. Εις τας πατρίδας του, η κοινωνική ιεραρχία ήτο ριζωμένη ως θρησκεία μέσα εις τας συνειδήσεις του (...) Και οι πλέον γλίσχρως αμειβόμενοι εργάται είχαν την μικροαστικήν νοοτροπίαν των. Το σπιτάκι των, το νοικοκυριό των (...) Πώς να εμφιλοχωρήσει ο κομμουνισμός μέσα εις αυτήν την ειδυλλιακώς ισορροπημένην κοινωνικήν ευδαιμονίαν; (...) Οχι! Δεν είναι κομμουνισταί οι πρόσφυγες. Και η επιθυμία των είναι να μείνουν δεξιά. Αλλ' αν συνεχισθή αυτή η κοινωνική τραγωδία των (...) τότε και οι πρόσφυγες θα βγουν εις το πεζοδρόμιον έξαλλοι, θα θελήσουν να αναμετρηθούν με το Κράτος...". Προφητικά λόγια. Πρώτη τέτοια αναμέτρηση με το κράτος στο Βόλο είναι τον Αύγουστο του 1924, όταν μπροστά στον τρίτο χειμώνα, σε μια κινητοποίησή τους, που διαβάζοντας τις τοπικές εφημερίδες της πόλης καταλογίζεται στην "παρέμβαση των κομμουνιστών", οι πρόσφυγες μπαίνουν με τη βία στο Συνοικισμό που ακόμα δεν τους έχει παραδοθεί και εγκαθίστανται εκεί. Η Επιτροπή Αποκατάστασης του Λούλη παθαίνει υστερία και απαιτεί "την έξωσιν των προσφύγων από τα καταληφθέντα σπίτια και την διακοπήν κάθε εργασίας στον συνοικισμόν", χαρακτηρίζοντας τους πρόσφυγες "κομμουνιστοαναρχικούς".

Η ιστορία διδάσκει. Η σύνδεση των προσφύγων του 1922 με το ΚΚΕ και το ταξικό εργατικό κίνημα μετέτρεψε τους εξαθλιωμένους εργάτες με την "μικροαστικήν νοοτροπίαν των", που είχαν ριζωμένη στις συνειδήσεις τους την κοινωνική ιεραρχία ως θρησκεία, σε αγωνιστές της ζωής, με ψηλά το κεφάλι, σε πρωτοπόρους μαχητές του λαϊκού κινήματος. Από εκεί βγήκε η δρακογενιά του 1940-1949 που πήρε τα όπλα δυο φορές, αναμετρήθηκε με τους πιο ισχυρούς στρατούς, κράτησε αναμμένη τη φλόγα της επαναστατικής πάλης τα μετέπειτα χρόνια, μεταλαμπαδεύοντάς τη σε εμάς, κρατώντας πρώτα και κύρια το Κόμμα μας, το ΚΚΕ, ισχυρό πολιτικά και ιδεολογικά, έτοιμο να υποδεχτεί τα 100 χρόνια ζωής και δράσης του με το σύγχρονο Πρόγραμμά του, φορέα του νέου, γεμάτο όρεξη για τις νέες μάχες που έχουμε μπροστά μας και ταυτόχρονα πιο έμπειρο άρα και αξιόμαχο».

Συγκλονιστική είναι η μαρτυρία του ανάπηρου πολέμου Αριστείδη Μούχαλου για τη συμβολή των αναπήρων στον μεγαλειώδη αγώνα που ματαίωσε την επιστράτευση εργαζομένων από την Ελλάδα, για να υποστηρίξουν τους ναζί ενάντια στους Σοβιετικούς.

Η μαρτυρία διαβάστηκε στην εκδήλωση:

«... Αυτή την εποχή διάλεξαν οι Γερμανοί να στρατολογήσουν νέους για το Ανατολικό Μέτωπο. Οι νέοι έρχονταν στο Α΄ Γενικό, καταγράφονταν και προγυμνάζονταν για τα περαιτέρω.

Ο Σύνδεσμος Αναπήρων Πολέμου είχε επισημάνει την περίπτωση τότε. Μας ειδοποίησε, κι έτσι όλη αυτή τη δουλειά της διαφώτισης την αναλάβαμε οι ανάπηροι των δύο νοσοκομείων.

Είχαμε πιάσει τα πόστα και κατά την έξοδό τους κάναμε την κατάλληλη διαφώτιση. Τους λέγαμε ότι θ' άφηναν τα κόκκαλά τους εκεί κι ότι δεν θα ξαναγύριζαν. Εμείς που τους μιλούσαμε όλοι με μεγάλες και ευδιάκριτες αναπηρίες τους λέγαμε: "Κοιτάξτε μας πώς μας σημάδεψε ο πόλεμος. Τα ίδια και χειρότερα σας περιμένουν".

Βλέποντας τις μεγάλες και ευδιάκριτες αναπηρίες μας αυτό τους κλόνιζε. Ετσι δεν ξανάρχονταν στην υπηρεσία καταγραφής. Ηταν μια εποχή που με τις πιτζάμες χιλιάδες ανάπηροι γυρνούσαμε στους δρόμους της Αθήνας. Στα συλλαλητήρια και σε κάθε πατριωτική εκδήλωση μαγνήτιζαν και ξεσήκωναν τους πεινασμένους της Αθήνας.

(...) Ηταν η παραμονή της 5ης του Μάρτη. Και μέσα στο σκοτάδι που άρχιζε να πέφτει, οι ανάπηροι πολέμου στα κρεβάτια τους συζητούσαν για το συλλαλητήριο της επόμενης μέρας. Εντολή του συνδέσμου μας, οι βαριές αναπηρίες δεν θα 'πρεπε να πάρουν μέρος. Πολλοί απ΄ αυτούς ωστόσο μοιάζουν δυσαρεστημένοι και αρκετοί δεν πειθάρχησαν, όπως η περίπτωση του αείμνηστου Αλέκου Μοσχούδη.

(...)

Στις 5 του Μάρτη 1943 κατεβήκαμε στους δρόμους ενάντια στην επιστράτευση. Ανάπηροι και φοιτητές βάδιζαν μπροστά στον ξεσηκωμό της Αθήνας. Η γενική απεργία των Δημοσίων Υπαλλήλων και επαγγελματιών είχε νεκρώσει τα πάντα. Οι δρόμοι της Αθήνας ήταν γεμάτοι από τρικ και προκηρύξεις. Οταν από τη Βασιλίσσης Σοφίας κινηθήκαμε προς το Κολωνάκι, (Ιταλική Πρεσβεία τότε) για να δώσουμε υπόμνημα, οι Ιταλοί μάς πυροβόλησαν και εκεί είχαμε τα πρώτα θύματα. Υποχρεωθήκαμε να κάνουμε πίσω και να ξαναβγούμε στη Βασιλίσσης Σοφίας και εκεί όμως οι Ιταλοί συνέχισαν να βάλλουν εναντίον μας πισώπλατα. Εκεί σκοτώθηκε ο Αλέκος Μοσχούδης και άλλοι, και τραυματίστηκαν αρκετοί διαδηλωτές....

Την επαύριο ήταν η κατάσταση έκρυθμη. Περίπολα των κατακτητών γύριζαν στους δρόμους με το χέρι στη σκανδάλη.

(...)

Τραυματίες στο συλλαλητήριο είχαμε πολλούς. Τους βάλαμε στα διάφορα νοσοκομεία ανάμεσα στους αναπήρους κι έτσι δεν έπεσε κανένας στα χέρια των κατακτητών. Η επιστράτευση είχε ματαιωθεί».

Στο Δώμα του «Ευαγγελισμού» φιλοξενήθηκε η εκδήλωση

Ξεχωριστή ηρωική σελίδα αυτής της σχετικά άγνωστης πτυχής της λαϊκής εποποιίας είναι το πογκρόμ των ναζί ενάντια στους ανάπηρους που έγινε στις 30 Νοέμβρη 1943 στα 19 Νοσοκομεία της Αθήνας. Η εκδήλωση τίμησε τα θύματα αυτής της άγριας επίθεσης, τόσο με το καλλιτεχνικό πρόγραμμα που περιλάμβανε απαγγελίες ποιημάτων, ζωντανή μουσική και αφήγηση μαρτυριών όσο και μέσα από την κεντρική ομιλία του Χρήστου Παπάζογλου, μέλους του Γραφείου της ΤΟ Υγείας - Πρόνοιας της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ.

Το στέλεχος του Κόμματος, μιλώντας στους συγκεντρωμένους, αναφέρθηκε στη μεγάλη συμβολή των υγειονομικών στην Αντίσταση, με τη στήριξη των κομμουνιστών και των λαϊκών αγωνιστών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την απόδραση των στελεχών του Κόμματος από το «Σωτηρία». Οπως είπε: «Η μελέτη της συμβολής των αναπήρων και των υγειονομικών την περίοδο της κατοχής και συνολικότερα η μελέτη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και της στάσης του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος και του ΚΚΕ απέναντί του, δεν έρχεται από το παρελθόν, αλλά αντίθετα, συνιστά αναγκαίο εφόδιο για τον προσδιορισμό των κατευθύνσεων της σημερινής και της μελλοντικής κομματικής δράσης».

Ο Χρ. Παπάζογλου μίλησε στην εκδήλωση

Οι ανάπηροι μαζί με τους υγειονομικούς μετέτρεψαν τα νοσοκομεία σε φρούρια του αγώνα: Μέσα σ' αυτά κατέστη δυνατό να συνεδριάζει η ΟΠΛΑ και η Λαϊκή πολιτοφυλακή, να νοσηλεύονται αγωνιστές ανάμεσα στους αναπήρους κάτω από το βλέμμα του κατακτητή κ.λπ. Εμπνευστής, καθοδηγητής και ραχοκοκαλιά αυτού του αγώνα ήταν η Αχτίδα Αναπήρων του ΚΚΕ, που έδωσε το δικό της φόρο αίματος όλη τη δεκαετία του 1940.

Δομές οργάνωσης της πάλης μέσα στα νοσοκομεία ήταν οι Νοσοκομειακές Επιτροπές, με κύρια αποστολή τη διεκδίκηση ιατρικής περίθαλψης, επαρκούς και καλής διατροφής. Από αυτές τις επιτροπές συγκροτήθηκε η Παννοσοκομειακή Επιτροπή ως ενιαίο κέντρο όλων των νοσοκομείων με στόχο το συντονισμό του αγώνα τους. Στη συνέχεια, οι Νοσοκομειακές Επιτροπές πήραν τη διαχείριση των τροφίμων και των φαρμάκων στα χέρια τους, κάνοντας πέρα τους αξιωματικούς που είχε διορίσει στα νοσοκομεία το καθεστώς των χιτλερικών ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίοι έκαναν «μαύρη αγορά» με τα εφόδια των νοσοκομείων.

«60.000 μάρκα κοστίζει στην κοινωνία αυτός ο εκ γενετής ανάπηρος ισοβίως. Αυτά είναι και δικά σου χρήματα...», γράφει η ανατριχιαστική αφίσα του ναζιστικού κόμματος, που εκτέθηκε μαζί με άλλα υλικά στην εκδήλωση

Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις αρχές του Σεπτέμβρη του 1943, ο αγώνας των αναπήρων στα νοσοκομεία αποκτά κι άλλο περιεχόμενο, όπως με τη συγκέντρωση του οπλισμού των Ιταλών από τα στρατόπεδα που ήταν κοντά στα νοσοκομεία, ο οποίος διοχετεύεται στον ΕΛΑΣ.

Με τα νοσοκομεία να μετατρέπονται σε σοβαρό εμπόδιο των κατακτητών και των κυβερνήσεών τους και τη στάση των αναπήρων να εμπνέει συνολικά τη λαϊκή αντίσταση, οι αρχές κατοχής αποφασίζουν να παρέμβουν, με στόχο τη διάλυση των νοσοκομείων. Αρχικά, επιχειρούν τη λεγόμενη «λύση των Μεθάνων», προσπαθώντας να στείλουν τους ανάπηρους στα Μέθανα, δήθεν για λουτροθεραπεία! Η αντίσταση των αναπήρων ματαιώνει αυτήν τη «λύση».

Ετσι στις 30 Νοέμβρη του 1943 οι ταγματασφαλίτες, με την καθοδήγηση της Γκεστάπο, ξεκινούν την επιχείρηση διάλυσης των νοσοκομείων. Στις 2 μετά τα μεσάνυχτα, αφού κυκλώνουν όλα τα νοσοκομεία έως και τρία τετράγωνα, ξεκινούν την έφοδο στους θαλάμους. Οι περιγραφές είναι ανατριχιαστικές, όπως η παρακάτω μαρτυρία που διαβάστηκε στην εκδήλωση:

«... δεν τους άφησαν ούτε τα ξύλινα πόδια να φορέσουν, ούτε τις πατερίτσες, παρά τους έριξαν σαν τσουβάλια στα καμιόνια και τους πήγαν στις φυλακές Χατζηκώστα και Χαϊδαρίου... Στη συνέχεια, εκτέλεσαν κάποιους εν ψυχρώ, ενώ κάποιους άλλους τους έστειλαν στο στρατοδικείο όπου αργότερα τους εκτέλεσαν. Αίσθηση προκάλεσε ο τρόπος με τον οποίο εκτέλεσαν τους ανάπηρους Τζαμουράνη και Γονατά, τους οποίους αφού δεν μπόρεσαν να τους στήσουν όρθιους, γιατί δεν είχαν πόδια, τους έδεσαν στα καροτσάκια και τους εκτέλεσαν, πυροβολώντας τους από κοντά!...

Εσερναν ανάπηρους με κομμένα και τα δυο πόδια στο χώμα μέχρι που μάτωναν. Δεν άφηναν τις νοσοκόμες να τους βοηθήσουν. Αρπαζαν από τα χέρια τους ή από τα χέρια των αναπήρων τα τεχνητά μέλη και τα έσπαζαν για να μην τα χρησιμοποιήσουν και τους χτύπαγαν με αυτά στο κεφάλι. Μεγαλύτερη αγριότητα και μίσος έδειχναν στα μέλη των νοσοκομειακών επιτροπών, τα οποία υποδείκνυαν οι πράκτορές τους μέσα σε κάθε νοσοκομείο...».

Τις επόμενες 10 μέρες, εκτελούνται 283 ανάπηροι, ήρωες της ΕΑΜικής Αντίστασης. Οι ανάπηροι και μετά τον πόλεμο συνεχίζουν τον αγώνα τους ταυτισμένοι με το ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Παίρνουν το δρόμο για τις φυλακές και τις εξορίες, στη Γιούρα και τον Αϊ - Στράτη, στις φυλακές Αβέρωφ και Χατζηκώστα. Είναι τέτοια η ταύτιση των αγωνιστών αναπήρων του 1940 - '44 με το λαϊκό κίνημα και το ΚΚΕ που η απόφαση για τη διάλυση του Συνδέσμου των Αναπήρων Πολέμου από την αστική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου δημοσιεύτηκε την ίδια μέρα με την απόφαση που έθετε το ΚΚΕ και επίσημα στην παρανομία τον Οκτώβρη του '47.

Το εξώφυλλο του λευκώματος της ΕΠ Θεσσαλίας του ΚΚΕ

Η ημερομηνία της εκδήλωσης είναι συμβολική, αφού στις 11 - 12 Δεκέμβρη του 1948, τμήματα της 1ης και 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ με διοικητές τον Χαρίλαο Φλωράκη (Γιώτη) και τον Γιάννη Αλεξάνδρου (Διαμαντή), κατέλαβαν την Καρδίτσα, μια επιχείρηση που χαρακτηρίστηκε από τις δυσκολότερες και σημαντικότερες του ΔΣΕ.

Στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί η καλαίσθητη έκδοση της ΕΠ Θεσσαλίας του ΚΚΕ, με τίτλο «Στιγμές από την Ιστορία του ΔΣΕ στη Θεσσαλία». Πρόκειται για Λεύκωμα με αναφορές σε σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα της περιόδου 1945 - '50 που συνδέθηκαν με τον αγώνα του ΔΣΕ στην περιοχή της Θεσσαλίας. Στις σελίδες του καταχωρείται πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό.

Στη συνέχεια, θα προβληθεί το ιστορικό ντοκιμαντέρ για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΔΣΕ, μεγάλο τμήμα του οποίου περιέχει φωτογραφικά και οπτικοακουστικά ντοκουμέντα, που για πρώτη φορά προβάλλονται στην Καρδίτσα.

Οι διοργανωτές της εκδήλωσης, με σχετική πρόσκλησή τους, απευθύνονται ιδιαίτερα στους επιζώντες μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ και τους απογόνους τους όχι μόνο για να είναι παρόντες στην εκδήλωση, αλλά για να συμβάλουν και στην προσπάθεια συγκέντρωσης αρχειακού και φωτογραφικού υλικού που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, προκειμένου να διασωθεί και να αξιοποιηθεί πολύπλευρα από το ΚΚΕ.

Εκθέσεις από μάχες του ΔΣΕ και υλικό της «Διαφώτισης» του Αρχηγείου, που περιγράφει τα προσόντα του «Λαϊκού Αγωνιστή»: Πίστη στον αγώνα, ηρωισμός, αυτοθυσία, πρωτοβουλία κ.λπ.

Στη συνέχεια θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο: «Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε».

Ξεχωριστό στοιχείο της εκδήλωσης είναι η τιμή που θα αποδοθεί από την ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας σε εν ζωή μαχητές του ΔΣΕ.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η έκθεση που θα λειτουργήσει στο χώρο, με ντοκουμέντα από το Αρχείο του ΚΚΕ, σχετικά με την ηρωική δράση του ΔΣΕ στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Τμήμα της Εκθεσης παρουσιάζουμε σήμερα στον «Ριζοσπάστη».

Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και έγγραφα (αποφάσεις, ενημερωτικά δελτία κ.λπ.), που περιλαμβάνονται, περιγράφουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε, οργανώθηκε και έδρασε ο ΔΣΕ στην περιοχή.

Παρουσιάζονται π.χ. στοιχεία για το όργιο τρομοκρατίας που εξαπολύθηκε αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, εναντίον μελών του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, όλων όσων συμμετείχαν στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση. Σύμφωνα με αυτά, «στην περιοχή της Μακεδονίας μόνο μέχρι τις 15 Μάη 1945 καταγράφονται τουλάχιστον 64 δολοφονίες, 12 απόπειρες φόνου, 185 τραυματισμοί - ακρωτηριασμοί, 1.700 ξυλοδαρμοί και βασανιστήρια, 148 μπλόκα σε χωριά, 68 καταστροφές γραφείων οργανώσεων, 6 βιασμοί, 8 απόπειρες βιασμού, 68 διαπομπεύσεις, 101 λεηλασίες κ.ά.».

Επίσης, παρουσιάζονται στοιχεία για τη δράση των πολλών μικρών και μεγάλων συμμοριών στην περιοχή της Κ. Μακεδονίας, που συντόνιζαν την καταστολή τους με τις διώξεις της Χωροφυλακής και της Εθνοφυλακής.

Αναφορά της έκθεσης στις δολοφονικές συμμορίες που δρούσαν στην περιοχή. Περιλαμβάνεται η φωτογραφία της κομμουνίστριας δασκάλας Ειρήνης Γκίνη, της πρώτης γυναίκας που εκτελέστηκε από το ελληνικό κράτος

Δεν λείπουν τα στοιχεία για τη συμμετοχή των γυναικών στον ΔΣΕ, για τη διαφωτιστική δουλειά στις γραμμές του, αλλά και για τις ηθικές αμοιβές και την άμιλλα.

Μιλώντας στον «Ρ» για την έκθεση που είναι αφιερωμένη στα τμήματα του ΔΣΕ που έδρασαν στην περιοχή, η Εφη Κουκούλα, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, σημειώνει: «Μέσα από τα γεγονότα που παρουσιάζονται στην έκθεση, έγινε προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η εξέλιξη της τρίχρονης εποποιίας του ΔΣΕ στην περιοχή, μέσα από σταθμούς του αγώνα και τις σκληρές μάχες που δόθηκαν, αλλά και ιδιαίτερα στοιχεία όπως η άμιλλα ανάμεσα στα τμήματα του ΔΣΕ, η διαφώτιση, η συμμετοχή των γυναικών. Στην παρουσίαση της έκθεσης αξιοποιήθηκε πλούσιο υλικό από το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ, μέσα από το οποίο ζωντανεύει η ζωή και η δράση των μαχητών και μπορεί ο επισκέπτης να έρθει σε επαφή με ντοκουμέντα της εποχής, όπως εφημερίδες, εκθέσεις δράσης, αποτιμήσεις των επιχειρήσεων κ.ά. Μέσα από το υλικό αυτό ακολουθούμε τον ηρωικό και γεμάτο θυσίες δρόμο του Δημοκρατικού Στρατού στα Κρούσια, τα Κερδύλλια, το Μπέλες, στη Χαλκιδική, στην περιοχή των Σερρών, στον Βόρειο Ολυμπο και τα Πιέρια. Στόχος της έκθεσης είναι ο επισκέπτης να μάθει για τη δράση του ΔΣΕ στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, να ενταθεί το ενδιαφέρον για τη μελέτη της Ιστορίας, να βγάλει συμπεράσματα για το χαρακτήρα του Δημοκρατικού Στρατού και για το σκοπό του αγώνα του, απέναντι στην πλαστογράφηση που επιχειρείται από την αστική ιστοριογραφία».