Πέμπτη 26 Φλεβάρη 2015
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Στο σημερινό τετρασέλιδο του «Ριζοσπάστη» για τη «ΝΕΟΛΑΙΑ» μπορούμε να βρούμε:

- Ρεπορτάζ από τη συνεδρίαση της Πανελλαδικής Γραμματείας του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών για τον προγραμματισμό και το σχεδιασμό της δράσης το επόμενο διάστημα στους φοιτητικούς και σπουδαστικούς συλλόγους.

- Ματιές στη δράση της θρυλικής ΕΠΟΝ στα Ανώτατα Ιδρύματα και στο Λόχο «Λόρδος Μπάιρον».

- Αρθρο με αφορμή την επέτειο ανακάλυψης της διπλής έλικας του DNA στις 28 Φλεβάρη. Ρίχνουμε μια ματιά στις τεράστιες προοπτικές που έχουν ανοιχτεί για επιστημονικές ανακαλύψεις, αλλά και στις στρεβλώσεις των αναγωγιστικών θεωριών.

- Συνέντευξη με το διεθνούς φήμης σαξοφωνίστα Θεόδωρο Κερκέζο, με αφορμή την εμφάνισή του στο Μέγαρο Μουσικής αύριο Παρασκευή 27 Φλεβάρη.

- Προτάσεις για CD και έκθεση ζωγραφικής. Εκπτωτικά κουπόνια για θεατρικές παραστάσεις.

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ του ΜΑΣ
Προγραμματισμός για την αναζωογόνηση του φοιτητικού - σπουδαστικού κινήματος

Από τη χτεσινή συνεδρίαση της Πανελλαδικής Γραμματείας του ΜΑΣ
Από τη χτεσινή συνεδρίαση της Πανελλαδικής Γραμματείας του ΜΑΣ
Η ανταλλαγή πείρας, η πλούσια δράση του προηγούμενου διαστήματος, ο προγραμματισμός και ο σχεδιασμός της δράσης για το επόμενο διάστημα, ήταν τα κεντρικά χαρακτηριστικά της συνεδρίασης της Πανελλαδικής Γραμματείας του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών που έγινε χτες σε αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής. Μια συνεδρίαση που έκλεισε μ' ένα στοίχημα: «Θα αποκαλύψουμε όσους για χρόνια έκαναν συνειδητό σαμποτάζ στο φοιτητικό και σπουδαστικό κίνημα. Θα οργώσουμε κάθε ίδρυμα, κάθε σχολή, κάθε έτος, κάθε αμφιθέατρο, για να αλλάξει ριζικά αυτή η κατάσταση, όσο περνάει από το χέρι μας, δίνοντας το παράδειγμα των συλλόγων που ήδη έκαναν το βήμα να συσπειρωθούν στο ΜΑΣ. Δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις για ένα φοιτητικό και σπουδαστικό κίνημα πραγματικό στήριγμα στις ανάγκες μας, στις διεκδικήσεις μας. Ενα φοιτητικό κίνημα που θα βάζει στο στόχαστρο της πάλης τους πραγματικούς υπεύθυνους για τα προβλήματά μας, την ΕΕ, τα μονοπώλια και την κυβέρνηση που τους προσκυνάει. Που θα παλεύει πλάι στους φυσικούς μας συμμάχους, στο ταξικό εργατικό κίνημα, στους γονείς μας. Πρέπει να το καταλάβουν όλοι. Εμείς είμαστε οι σύλλογοι. Τα όνειρά μας, οι ανησυχίες μας, το αποκούμπι μας. Ανήκουμε σε αυτούς με το που γραφόμαστε σε μια σχολή».

Τα όνειρά μας δε χωράνε στα κουστούμια της ΕΕ, με ή χωρίς γραβάτα


«Εχουμε κάθε λόγο να λέμε ότι όλα τριγύρω αλλάζουν κι όμως τα ίδια μένουν, όταν από το δήθεν "σκίσιμο" του μνημονίου με ένα νόμο πήγαμε στην πρόσφατη αντιλαϊκή συμφωνία της συγκυβέρνησης, που φέρνει παράταση και επέκταση του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης, με νέα αντιλαϊκά μέτρα (...) Οταν αυτοί συνιστούν νέα συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, οι φοιτητικοί/σπουδαστικοί σύλλογοι συνιστούν: Μαζικό, μαχητικό και ανυποχώρητο αγώνα σε παλιά και νέα μνημόνια, απέναντι σε τρόικα ή όπως αλλιώς την ονομάσετε, αγώνα για το δικαίωμά μας στην αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν παιδεία, αγώνα για το μέλλον που μας αξίζει», υπογράμμισε ο Γιάννης Κονταργύρης κατά την εισήγησή του στη συνεδρίαση. «Κανένας εφησυχασμός. Ολα όσα μας εξοργίζουν και μας κάνουν να αγανακτούμε για τη ζωή και τις σπουδές μας παραμένουν εδώ (...) Απέναντι στην εκρηκτική κατάσταση που αντιμετωπίζουμε στις σχολές και τα σπίτια μας, η απάντηση των φοιτητών και σπουδαστών είναι μία: Δε θα δεχτούμε να είμαστε η πρώτη γενιά που έζησε χειρότερα από την προηγούμενη».

Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση το ΜΑΣ επιλέγει ως σύνθημα και κηρύσσει έναρξη καμπάνιας με τίτλο: «Πρωταγωνιστές ΕΜΕΙΣ για τις σπουδές και τα όνειρά μας». Και τονίζει: «Αποφασίζουμε ότι οι σπουδές μας σήμερα ως φοιτητές και τα όνειρά μας για το αύριο στη δουλειά με δικαιώματα δε χωράνε στα κουστούμια της ΕΕ, με ή χωρίς γραβάτα. Αυτοί δεσμεύονται απέναντι στους εταίρους τους και την ΕΕ. Εμείς δεσμευόμαστε από τις σύγχρονες ανάγκες των φοιτητών/σπουδαστών στη μόρφωση και στη δουλειά».

Ποια είναι η δική μας κόκκινη γραμμή;
  • Πίσω τώρα τα κλεμμένα από τα ΑΕΙ, που οδηγούν τις σχολές σε διάλυση. Από το πρώτο μνημόνιο μέχρι σήμερα έγινε μείωση πάνω από 50% στους προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων. Κουρεύτηκαν πάνω από 85 εκατομμύρια ευρώ από τα αποθεματικά των πανεπιστημίων και 100 εκατομμύρια από τα ΤΕΙ.
  • Ξήλωμα των νόμων και των κατευθύνσεων της ΕΕ από τις σχολές. Εξω τώρα οι εταιρείες από τις σχολές. Καμιά αξιολόγηση στα πλαίσια της ΕΕ. Κατάργηση των πιστοποιήσεων. Κατάργηση κάθε είδους κολεγίων και κέντρων μεταλυκειακής εκπαίδευσης. Οχι στο σκλαβοπάζαρο της μαθητείας.
  • Ούτε ένα ευρώ από τις τσέπες μας για τις σπουδές. Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση.
  • Μετά από το πτυχίο δουλειά με δικαιώματα στο αντικείμενο σπουδών.
  • Ενα πανεπιστήμιο που να εξυπηρετεί την ανάπτυξη της επιστήμης με βάση τις ανάγκες του λαού.

Αναφερόμενος στην ανάγκη να ανασκουμπωθούν το επόμενο διάστημα και οι επιτροπές αγώνα, οι οποίες πρέπει να πρωτοστατήσουν στους συλλόγους και να αποτελέσουν με τη δράση τους ζωντανό παράδειγμα για το πώς πρέπει να είναι ο σύλλογος, ο Γιάννης Κονταργύρης επισήμανε ότι πρόκειται να συγκρουστούν δύο δρόμοι για το φοιτητικό κίνημα: 'Η θα συνεχιστεί αυτή η διαλυτική κατάσταση ή θα ανασυγκροτηθεί το κίνημα και θα οργανώσει την πάλη των φοιτητών με βάση τις διεκδικήσεις που απαντάνε στις σύγχρονες ανάγκες.

Τα δίκαια αιτήματα που το ΜΑΣ θέτει ως στόχο την ικανοποίησή τους συνοψίζονται στα εξής: Επαρκή χρηματοδότηση των ιδρυμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν σπουδές. Να μετατραπούν πανεπιστημιακά ακίνητα και δημόσια κτίρια σε εστίες στην ευθύνη του κράτους. Μέχρι τότε να δίνεται επίδομα ενοικίου, δωρεάν δωμάτια σε ξενοδοχεία. Πρόσληψη μόνιμων καθηγητών για όλο το πρόγραμμα σπουδών και μόνιμου προσωπικού για όλες τις ανάγκες λειτουργίας του ιδρύματος. Κανένας φοιτητής έξω από το εργαστήριο ή θεωρία. Κανένα υπεράριθμο εργαστήριο ή θεωρία. Κανένας πρωτοετής από μεταγραφή να μη χάσει εξάμηνο. Να φύγουν οι εταιρείες και οι εργολάβοι από τις σχολές. Εξω οι εταιρείες σεκιούριτι από τα ιδρύματα. Επιστημονική μόρφωση και ειδίκευση υψηλού επιπέδου. Επιστήμη και έρευνα στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών και όχι για τα συμφέροντα των μονοπωλίων. Σταθερή δουλειά με πλήρη δικαιώματα πάνω στο αντικείμενο σπουδών μας. Να μην υπάρχει νέος που να δουλεύει με λιγότερα από 751 ευρώ. Μέτρα στήριξης των εργαζόμενων φοιτητών. Να μη διαγράφεται κανείς που θέλει να τελειώσει τις σπουδές του. Πρακτική άσκηση ενταγμένη στο πρόγραμμα σπουδών, πάνω στην ειδικότητα, στην επίβλεψη του ιδρύματος. Με αξιοπρεπή μισθό, πλήρη εργασιακά - ασφαλιστικά δικαιώματα.

Το επόμενο διάστημα στον προγραμματισμό του ΜΑΣ ξεχωρίζουν τα εξής:

  • Την επόμενη βδομάδα κατάθεση ψηφίσματος σε όλους τους συλλόγους για στήριξη της πρότασης Νόμου για κατάργηση των μνημονίων από την ΚΟ του ΚΚΕ στη Βουλή.
  • Συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα 2 Μάρτη για την έναρξη της καμπάνιας με τίτλο «Πρωταγωνιστές ΕΜΕΙΣ για τις σπουδές και τα όνειρά μας».
  • Συσκέψεις Επιτροπών Αγώνα, επιτροπών ετών σε κάθε σχολή, για τον προγραμματισμό και το διεκδικητικό πλαίσιο.
  • Συζήτηση σε κάθε σύλλογο και ΓΣ για τις διεκδικήσεις και την πρόταση για το φοιτητικό και σπουδαστικό κίνημα.
  • Μπροστά στις φοιτητικές και σπουδαστικές εκλογές προτείνεται ενιαία ημερομηνία σε όλους τους Συλλόγους στα ΔΣ για 6 Μάη και μία βδομάδα πριν εκλογοαπολογιστικές ΓΣ.
  • Ξεχωριστός σχεδιασμός κινητοποιήσεων για τις εστίες.
  • Κινητοποιήσεις με αίτημα την άμεση επιστροφή των κουρεμένων αποθεματικών και την άμεση κρατική χρηματοδότηση στο ύψος των αναγκών.
  • Μπροστά στην Πρωτομαγιά συντονισμός της δράσης με το ΠΑΜΕ και τα ταξικά σωματεία και συνδικάτα.
  • Οργάνωση δραστηριοτήτων όπως: αθλητικές, πολιτιστικές, αντιφασιστική δράση των συλλόγων.
Ζητάμε πολλά; Τα θέλουμε όλα

Επισημαίνοντας ότι τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, όπως και κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα, είναι ένας χώρος αναπαραγωγής της αστικής ιδεολογίας, ο Αλέκος Αρβανιτίδης, μέλος της ΕΓ του ΠΑΜΕ, απευθύνοντας χαιρετισμό στις εργασίες της Πανελλαδικής Γραμματείας του ΜΑΣ, ανέδειξε την ανάγκη «να αναβαθμιστεί η ιδεολογική δουλειά που πρέπει να κάνουμε σε αυτόν το χώρο, της ιδεολογικής αντιπαράθεσης, και όλα αυτά σαν στοιχείο της ανασύνταξης του κινήματος και της αντεπίθεσης. Γιατί ανασύνταξη του κινήματος χωρίς ένταση της ιδεολογικής διαπάλης δεν μπορεί να υπάρξει». Αναφερόμενος στις τελευταίες εξελίξεις τόνισε: «Το τοπίο λίγο - πολύ ξεκαθαρίζει. Ο μήνας του μέλιτος τελείωσε. Πρέπει να κυβερνήσουν κιόλας, δεν είναι μόνο επικοινωνία, πρέπει να πάρουν μέτρα και τα μέτρα που παίρνουν είναι βαθιά αντιλαϊκά. Νέα περικοπή στις δαπάνες για υγεία, παιδεία, στις απολύσεις Δημοσίου ούτε μια λέξη ότι θα τις πάρουν πίσω και για το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας προγράμματα προσωρινής απασχόλησης και ψίχουλα από το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Ομως αυτό δεν μπορεί να είναι το μέλλον της νεολαίας, είναι μια νέα λιτότητα. Αποδεικνύεται ότι εντός της ΕΕ φιλολαϊκή λύση και διαπραγμάτευση δεν μπορεί να υπάρξει. Το 'παιξαν μάγκες, "διαπραγματεύτηκαν", πού 'ν' τα, ρε; Διαπραγματεύτηκαν για τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας κι όχι των εργαζομένων. Δεν έκαναν διαπραγματεύσεις για το πώς θα αυξηθούν οι μισθοί, οι συντάξεις, να έχει φάρμακα ο άρρωστος, ίσα - ίσα είπαν να κόψουν κι άλλα».

«Καμιά απογοήτευση. Ολοι στον αγώνα, για την κατάργηση των μνημονίων, στον αγώνα για να καλυφθούν όλες οι απώλειες που είχαμε στο διάστημα της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας. Πίσω από αυτό, ούτε πόντο δε θα κάνουμε. Απαιτούμε λύση στα προβλήματά μας εδώ και τώρα, κι όχι λύσεις από τα πάνω από την κυβέρνηση, αλλά που θα τις επιβάλει ο ίδιος ο λαός. Χωρίς ένα ισχυρό λαϊκό κίνημα που θα συγκρούεται με τα μεγάλα συμφέροντα, λύση σε όφελος του λαού δεν μπορεί να υπάρξει. Απ' όλο τον πλούτο που παράγουμε, που είναι δικός μας και τον καρπώνονται μια χούφτα καπιταλιστών, θέλουμε βασικό μισθό, μόνιμη και σταθερή δουλειά, να μην υπάρχει κανείς άνεργος, μόρφωση για όλα τα παιδιά, να μην υπάρχουν παιδιά των φαναριών, να μην υπάρχει εκμετάλλευση. Ζητάμε πολλά; Τα θέλουμε όλα. Δεν μπορούμε να ζούμε μισή ζωή. Θέλουμε να ζήσουμε εδώ και τώρα. Και στο κάτω - κάτω της γραφής, χωρίς εμάς γρανάζι δε γυρνά. Ο,τι πλούτο έχουν από τη δική μας δούλεψη είναι».

Χαιρετισμό απηύθυνε και η Νίκη Χρονοπούλου, εκ μέρους της «Αγωνιστικής Συνεργασίας» στην Ομοσπονδία Διοικητικού Προσωπικού Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, όπου επισήμανε μεταξύ άλλων: «Με όση χρυσόσκονη κι αν την πασπαλίσουν, όσες καινούργιες λέξεις κι αν βρουν για να την περιγράψουν, η πραγματικότητα είναι μία: Η νέα κυβέρνηση θα κινηθεί στις ίδιες ακριβώς ράγες με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, αυτές της ΕΕ, των μονοπωλιακών ομίλων, των ιμπεριαλιστικών οργανισμών».

Στιγμές από την ηρωική δράση της ΕΠΟΝ Σπουδαστών

Πριν από τρεις μέρες, στις 23 Φλεβάρη, συμπληρώθηκαν 72 χρόνια από την ίδρυση της θρυλικής ΕΠΟΝ. Με αφορμή αυτήν την επέτειο ρίχνουμε σήμερα μερικές ματιές στη δράση της ηρωικής Οργάνωσης στα Ανώτατα Ιδρύματα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι από το 1941 άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες αντιστασιακές ομάδες φοιτητών στα πανεπιστήμια με την καθοριστική συμβολή της ΟΚΝΕ, ενώ στα τέλη του 1941 και στις αρχές του 1942 δημιουργούνται οι φοιτητικές Λέσχες του Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Αθήνας, οι οποίες μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ μαζικοποιούνται με εκατοντάδες φοιτητές και εμπλουτίζουν τη δράση τους.

Αντίστοιχο είναι το κλίμα και στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, όπου από το Σεπτέμβρη του 1941 έχουμε τους πρώτους νεκρούς φοιτητές, εκτελεσμένους με την κατηγορία της αντίστασης στις δυνάμεις κατοχής.

Πάνω από 120 είναι οι φοιτητές της Αθήνας που έπεσαν νεκροί στον αγώνα κατά των κατακτητών σύμφωνα με το λεύκωμα «Φωτοδότης της Λευτεριάς» που εξέδωσε η ΕΠΟΝ Σπουδαστών, ενώ αντίστοιχα δεκάδες είναι και οι νεκροί αγωνιστές φοιτητές στη Θεσσαλονίκη.

Κύριο μέλημα της δράσης των πρωτοπόρων φοιτητών εκείνη την περίοδο ήταν η εξασφάλιση των συσσιτίων, η αντιμετώπιση της πείνας, η ενίσχυση των απόρων φοιτητών, για τους οποίους δημιουργούνται και ειδικά ταμεία στα ιδρύματα. Οι λέσχες των σχολών γίνονται και ορμητήρια αντίστασης, από εκεί ξεκινούν φοιτητικές ομάδες και τρέχουν στα υπουργεία, διεκδικώντας τα φοιτητικά δικαιώματα, από εκεί εξορμούν φοιτητές και γράφουν συνθήματα στους τοίχους, από εκεί ξεπηδούν φοιτητικές διαδηλώσεις και απεργίες ενάντια στους κατακτητές, τραγουδούν τον «παράνομο» Εθνικό Υμνο, ειδικά σπουδαστικά συνεργεία της ΕΠΟΝ εξορμούν σε εργοστάσια και συνοικίες και εμψυχώνουν το λαό. Παράλληλα, πλούσια είναι και η πολιτιστική δράση που αναπτύσσεται με εκπολιτιστικούς ομίλους, χορωδίες, ποιητικές εκδηλώσεις, εκδρομές κ.ά.

Λόχος των Σπουδαστών - «Λόρδος Μπάιρον»

Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει για τη δράση του ΕΛΑΣ Σπουδαστών, που αργότερα μετονομάστηκε σε Λόχο «Λόρδος Μπάιρον».

Ο ΕΛΑΣ Σπουδαστών δημιουργήθηκε από την ανάγκη της προστασίας ΕΠΟΝίτικων ομάδων όταν έγραφαν συνθήματα στους τοίχους, όταν μοίραζαν προκηρύξεις, ή όταν ξεσήκωναν το λαό με τα χωνιά τους. Ο οπλισμός του αρχικά ήταν υποτυπώδης. Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση κατάφερε να συγκεντρώσει αρκετά όπλα και να σχηματίσει ένα αξιόλογο μάχιμο σώμα, όπου συμμετείχε και στις διάφορες μάχες που γίνονταν στις συνοικίες της Αθήνας.

Ο Λόχος Σπουδαστών μετονομάστηκε σε Λόχο «Λόρδος Μπάιρον» κατά τη διάρκεια της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης με τους Αγγλους το Δεκέμβρη του '44.

Στη «Νέα Γενιά», όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, στο φύλλο της στις 29 Δεκέμβρη του 1944, αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«Οι φοιτητές μας πάλι πρώτοι πρώτοι πολεμούν στις πρώτες γραμμές. Ενα τανκ ανατίναξαν στην οδό Μπενάκη τις πρώτες μέρες και τώρα τσακίζουν τους Εγγλέζους που τολμούν να ξεμυτίσουν πίσω από τα μεγαθήρια του Σκόμπυ στα Εξάρχεια. Πάνω στα οδοφράγματα, με το τραγούδι στο στόμα, αντικρίζουν τους σιδερόφραχτους μισθοφόρους. Κι η γειτονιά αναγαλλιάζει από τα τραγούδια τους. Κι οι δρόμοι αντιλαλούνε απ' τα χωνιά: Σας μιλεί η ΕΠΟΝ των σπουδαστών». Ξεσηκώνουν τα νιάτα. Εμψυχώνουν, στέκουν πάντα λεβέντες.

«Λόρδος Βύρωνας», έτσι ονομάζεται ο καινούριος υποδειγματικός λόχος του ΕΛΑΣ Σπουδαστών. Πήρε το όνομα του μεγάλου Αγγλου ποιητή και φιλέλληνα που έδωσε και τη ζωή του ακόμα για τη λευτεριά της Ελλάδας, που τα κόκαλά του θα τρίζουν στο άκουσμα των κανονιών του Σκόμπυ.

Ο λόχος «Μπάιρον» έδωσε μεγάλες και ηρωικές μάχες αυτές τις 33 μέρες του Δεκέμβρη. Να πώς περιγράφει η Μέλπω Αξιώτη στο βιβλίο της «Χρονικά», τη δράση του:

«Οι μάχες μαίνονται στα Εξάρχεια. Εκεί βαστούν την άμυνα οι φοιτητές και οι σπουδαστές. Αγόρια και 15 κορίτσια. Υπερασπίζονται την πόλη μας τετράγωνο - τετράγωνο, σπίτι με σπίτι, σπιθαμή - σπιθαμή. Ο λόχος σχηματίστηκε με 60 παιδιά. Στη μάχη του Πολυτεχνείου χάθηκαν οι μισοί, νεκροί και τραυματίες. Πήραν άλλοι τις θέσεις τους και ξαναγίνανε 50. Η διμοιρίτισσα είναι γυναίκα, η Μάχη, 22 χρονών. Πήρε μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις της περιοχής. Πρώτη, στο 5ο αστυνομικό τμήμα στην οδό Ιπποκράτους, στις 5 του Δεκέμβρη. Δεύτερη, στην εξόρμηση ενάντια στη Γ. Ασφάλεια της Στουρνάρα. Τρίτη, στη μάχη του Πολυτεχνείου. Η τελευταία και πιο επική μάχη είναι η μάχη της Διδότου».

«The Revolution Sessions» από τους KollektivA

Κυκλοφορεί ψηφιακά το «The Revolution Sessions» από τους KollektivA. Περιλαμβάνει τολμηρές διασκευές σε πολιτικά τραγούδια από διάφορες χώρες που βρέθηκαν στο επίκεντρο των εξελίξεων τα τελευταία χρόνια. Ιστορικές δημιουργίες από την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Ιρλανδία αλλά και τις ΗΠΑ, γίνονται ένα εκρηκτικό σύνολο τραγουδιών. Το Σάββατο 7 Μάρτη οι KollektivA ανεβαίνουν στη σκηνή του Fuzz Live Music Club για μία μεγάλη συναυλία.

Πέντε γυναίκες εικαστικοί

Η Ουρανία Βολονάκη, η Εύα Μελά, η Μαργαρίτα Σπηλιωτάκη, η Ματίνα Σταυροπούλου και η Κατερίνα Χατζή εκθέτουν έργα τους στην αίθουσα «Αέναον Τέχνης» (Νεοφύτου Βάμβα 5, 10674, Πλ. Κολωνακίου). Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η Ντόρα Ηλιοπούλου - Ρογκάν. Τα εγκαίνια της έκθεσης είναι το Σάββατο 28 Φλεβάρη 2015, 12.00 - 16.00. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 17 Μάρτη. Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Πέμπτη - Παρασκευή, 11.00 - 15.00 και 18.00 - 21.00. Τετάρτη και Σάββατο: 11.00 - 16.00. Κυριακή: 11.00 - 15.00.

Ο σαξοφωνίστας Θεόδωρος Κερκέζος στο Μέγαρο Μουσικής

Με αφορμή αυτή τη συναυλία ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε μαζί του

Στις 27 Φλεβάρη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα εμφανισθεί ο διεθνούς φήμης και πολυβραβευμένος Ελληνας βιρτουόζος του σαξοφώνου Θεόδωρος Κερκέζος με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, σε μια μοναδική συναυλία με συμφωνικά έργα επηρεασμένα από την τζαζ και λάτιν μουσική. Στο πόντιουμ ο μαέστρος Tiberiu Soare.

Με αφορμή αυτή τη συναυλία ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με τον Θ. Κερκέζο.

-- Στις 27 Φλεβάρη θα δώσετε μια μεγάλη συναυλία με συμφωνικά έργα επηρεασμένα από την τζαζ και λάτιν μουσική. Μιλήστε μας γι' αυτή σας τη δουλειά.

-- Το 2000 ενορχήστρωσα κάποια από τα πιο δημοφιλή έργα του Αστορ Πιατσόλα σε μια σουίτα με την ονομασία Τάνγκο σουίτα για σαξόφωνο και ορχήστρα, την οποία έπαιξα στις 26/01/2001 με την Φιλαρμονική της Αγ. Πετρούπολης με τεράστια επιτυχία. Στις 7 Νοεμβρίου 2003 την ερμήνευσα ανανεωμένη με τη Φιλαρμονική του Λονδίνου στο Royal Festival Hall και την ηχογράφησα για την εταιρεία «Naxos», δίσκος που το γερμανόφωνο περιοδικό «Fono Forum» το τοποθέτησε πρώτο στη λίστα του είδους όλων των εποχών. Παίρνοντας την επιβράβευση και τα δικαιώματα εκτέλεσης από τη σύζυγο του συνθέτη και τους εκδοτικούς οίκους το έργο έχει παρουσιασθεί από τον ενορχηστρωτή του και άλλους σολίστ ανά τον κόσμο με φημισμένες ορχήστρες, όπως οι Συμφωνική του Βερολίνου, Boston Pops, Φιλαρμονικές Λονδίνου, Μόσχας, κ.ά. Η όλη σουίτα, διάρκειας 30 λεπτών, στηρίζεται σε ένα και μόνο ρυθμικό μοτίβο του γνωστού Tango Nuevo, χωρίς ποτέ να χάνεται έστω και λίγο το ενδιαφέρον της. Ειδικά στο κομμάτι Milonga del Angel συμβαίνει κάτι σπάνιο. Το όλο έργο είναι στηριγμένο σε μία νότα και αυτό που το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον και αξιοπερίεργο είναι ότι αυτή η νότα είναι η τονική του έργου! Το δύσκολο και η πρόκληση στο έργο αυτό είναι ο τρόπος που διανθίζει ο εκάστοτε ερμηνευτής τη μελωδία και που καλείται να δείξει το ταλέντο του, τη φαντασία του και το γούστο του. Τα υπόλοιπα έργα είναι εξίσου εκπληκτικά. Η Κουβανέζικη εισαγωγή και ο Ενας Αμερικανός στο Παρίσι του George Gershwin και το Le Boeuf sur le Toit του Darius Milhaud. Ολα έχουν το «άρωμα» της τζαζ και είναι σπάνιες τέτοιου είδους συναυλίες.

-- Οι εμφανίσεις σας στην Ελλάδα είναι πλέον σπάνιες. Μετά απ' αυτή τη συναυλία, τι προγραμματίζετε, ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

-- Ενας νέος δίσκος με το αγαπημένο μου έργο (συν άλλων) του παλιού μου Ρώσου φίλου Andrei Eshpai «Κονσέρτο για σοπράνο σαξόφωνο και ορχήστρα», για το οποίο και αισθάνομαι κάπως αμήχανα όταν σκέφτομαι ότι δεν το έχω ηχογραφήσει ακόμα - για διάφορους λόγους - ενώ έχω ηχογραφήσει όλο το βασικό ρεπερτόριο του οργάνου και που η παρτιτούρα είναι αφιερωμένη σε μένα. Περιοδείες με τις Συμφωνικές Garland, Las Colinas στο Τέξας, Virginia και Buffalo Philharmonic και διδασκαλία στα Πανεπιστήμια Βοστόνης και Λος Αντζελες, στην Κορέα με τις Φιλαρμονικές Seoul, Busan, Pohang και στο International Busan Maru Festival, στην Πολωνία, με την Radom Orchestra, και master classes στην Ακαδημία Σοπέν και ρεσιτάλ στη Βαρσοβία παρουσιάζοντας το νέο έργο του συνθέτη Αλκη Μπαλτά, Ρωσία στο φεστιβάλ «Παλάτια της Αγ. Πετρούπολης» κ.α.

-- Εχετε συνεργαστεί με διάσημες ορχήστρες, όπως με τις Φιλαρμονικές του Λονδίνου και της Αγίας Πετρούπολης, με τη Συμφωνική του Βερολίνου. Ποια είναι η πιο σημαντική εμπειρία που έχετε αποκτήσει;

-- Ο σεβασμός με τον οποίο αντιμετωπίζουν μουσικοί και πολιτεία τη μουσική τέχνη. Πάμπολλες είναι οι εμπειρίες μου, τι να πρωτοθυμηθώ; Π.χ. στις 5/02/2010 γιόρταζαν τα 80χρονα της Ραδιοφωνίας της Μόσχας με μια μεγάλη συναυλία - gala στην αίθουσα «Τσαϊκόφσκι», όπου προσκεκλημένοι ήταν ο Πούτιν, ο Μεντβέντιεφ κ.ά. Ο διευθυντής της, Βλαντιμίρ Φεντοσέγιεφ, προσκάλεσε πέντε σολίστ από όλο τον κόσμο, που ανάμεσα ήταν και ο Ελληνας σαξοφωνίστας! Τιμή για μένα διότι είμαι ένα σαξόφωνο ανάμεσα στα «μεγάλα κλασικά» όργανα (βιολί από τη Γαλλία, πιάνο από την Ιαπωνία, φωνή από τις ΗΠΑ, τσέλο από τη Ρωσία), μάλιστα είχαν δύο γιγαντοοθόνες που έδειχναν την Ελλάδα και ήταν απευθείας παγκόσμια μετάδοση από το «TVKultura». Και εδώ, επιτρέψτε μου, γιατί πρέπει να επισημαίνουμε τα στραβά για να διορθώνονται, ότι οι υπόλοιποι 4 σολίστ εκπροσωπούνταν από τις πρεσβείες τους, όπου είχαν έρθει οι πρέσβεις στη συναυλία και στο τέλος πρόσφεραν λουλούδια στους καλλιτέχνες τους ενώ τα μεγάφωνα ανήγγελλαν τον εκάστοτε πρέσβη και τη χώρα του. Δυστυχώς, από την ελληνική πρεσβεία δεν είχε έρθει ούτε ο πρέσβης μας αλλά ούτε και κάποιος εκπρόσωπός του, παρόλο που το είχαν υποσχεθεί (ύστερα από πολλά τηλέφωνα που έγιναν από τη Ραδιοφωνία της Μόσχας). Ετσι, για να μην εκτεθεί η Ελλάδα πολύ, η ορχήστρα έστειλε τον φροντιστή της και μου πρόσφερε την ανθοδέσμη, όταν τελείωσα το κομμάτι που ερμήνευα και κάπως καλύφθηκε η αδιαφορία της πρεσβείας μας στη Μόσχα! Ολα αυτά υπάρχουν στο Youtube. Θυμάμαι στην πρόβα μου με τη Συμφωνική του Λονδίνου στο θρυλικό Abbey Road Studio (Beatles), μου είχαν φέρει τρεις Celesta (μεγάλο πληκτροφόρο όργανο) για να διαλέξω τη χροιά του ήχου της αρεσκείας μου! `Η στην πρώτη εμφάνισή μου στη Ρωσία, Πρωτομαγιά του 1999, με τη Μεγάλη Αυτοκρατορική Ορχήστρα, που ερμήνευσα όλο το ρεπερτόριο για δεύτερη φορά κατ' απαίτηση του κοινού!

-- Πρόσφατα ανακηρυχτήκατε επίτιμο μέλος της Μεγάλης Ρωσικής Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών, ενώ η UNESCO/IAACC και το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας σας τίμησαν με τον τίτλο Honorary Doctor of Musical Arts για την προσφορά σας ως καθηγητή και ερμηνευτή στη διεθνή μουσική σκηνή. Τι σημαίνουν όλα αυτά για εσάς;

-- Από τις μεγαλύτερες ρωσικές τιμές για καλλιτέχνες και για μένα γιατί είναι η επιβράβευση όσων έχω κάνει. Το τιμητικό DMA (Doctor of Musical Arts) είναι μία αναγνώριση αυτών που έχεις προσφέρει στη μουσική. Πρέπει να προταθείς από τουλάχιστον μια προσωπικότητα του χώρου (προτάθηκα από τον Yuri Bashmet και τον Vladimir Fedoseyev) και κατόπιν σχολαστικότατου ελέγχου όλων αυτών που έχω κάνει στη μουσική σε παγκόσμιο επίπεδο, μου απενεμήθη αυτός ο τίτλος, ο οποίος διατάχθηκε πρώτα από το ρωσικό υπουργείο Δικαιοσύνης και μετά από τα υπόλοιπα. Ο τίτλος από την Ακαδημία (από το καλλιτεχνικό τμήμα - παράρτημα Μόσχας, Ακαδημία που θεωρείται η σημαντικότερη στη χώρα με 28 Νομπελίστες ανάμεσα στα μέλη της) είναι για την προσφορά μου ως καθηγητή και ερμηνευτή στη Ρωσία και στη διεθνή μουσική σκηνή. Εξελέγην, δε, ομόφωνα και όταν μου απενεμήθη ήμουν ο μικρότερος στην ηλικία με αυτόν τον τίτλο.

-- Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με τη μουσική; Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το σαξόφωνο;

-- Δεν προέρχομαι από μουσική οικογένεια, δεν ακούγαμε κλασική ή τζαζ στο σπίτι. Ο πατέρας μου με πήγε όταν ήμουν 6 ετών στην πλατεία της πόλης (Νίκαια), όπου έπαιζε η ελαφρά ορχήστρα της ΕΡΤ, όπου μαγεύτηκα από τον χοντρό κύριο με το περίεργο χρυσό όργανο και τα φουσκωτά μάγουλα! Η εικόνα καρφώθηκε στο μυαλό μου και όταν μετά από χρόνια, βρίσκομαι να παίζω... ντραμς στο υπόγειο της γειτονιάς μου (ήταν οι εποχές που οι νέοι δεν πήγαιναν στα μπαρ αλλά στα υπόγεια των γειτονιών τους και με γκρουπάκια έπαιζαν rock, blues, jazz) είχε έρθει κάποιος σαξοφωνίστας και όταν άνοιξε το μαύρο βαλιτσάκι του το δωμάτιο έλαμψε από το χρυσό χρώμα του παράξενου εκείνου οργάνου που είχα δει πριν από 9 χρόνια. Αυτό ήταν, είπα ότι θα μάθω αυτό το όργανο και μια μέρα θα γίνω ένας από τους καλύτερους. Σπούδασα στο Ωδείο Αθηνών με τον μεγάλο δάσκαλο και μέντορά μου Μπάμπη Φαραντάτο και μετά στη Γαλλία με τους σημαντικότερους δασκάλους για το όργανο: Τον Daniel Deffayet (ο σαξοφωνίστας του φον Κάραγιαν) και τον Jean - Marie Londeix.

-- Εχετε αναφέρει πως «ό,τι έχω καταφέρει έχει γίνει με πάρα πολλή δουλειά και καλές επιλογές».

-- Δουλειά, τύχη και υγεία. Αν λείπει κάτι από τα τρία δεν υπάρχει επιτυχία και πρόοδος. Βέβαια, το ταλέντο (ή ευκολίες όπως το ονομάζω εγώ) είναι προϋπόθεση. Η δουλειά είναι συνυφασμένη με έναν καλό δάσκαλο διότι μπορεί να μελετάς ώρες αλλά να μελετάς λάθος. Η επιλογή του δασκάλου δεν είναι θέμα τύχης αλλά καλής πληροφόρησης, διαλέγεις και πηγαίνεις στον καλύτερο. Η τύχη (ή επιλογές), είναι εξίσου πολύ σημαντική, αν και είσαι και ο ίδιος κάπως υπεύθυνος για την τύχη σου. Να βρεθείς την κατάλληλη ώρα στον κατάλληλο χώρο, στο χρήσιμο για σένα άτομο, να κάνεις τις σωστές επιλογές και τις σωστές πορείες. Προσπαθώ όταν υπάρχει μια κακοτυχία να την γυρίσω προς όφελός μου. Οσον αφορά την υγεία ισχύουν τα ίδια με τους αθλητές (υπήρξα δύο φορές πρωταθλητής Ελλάδος και ξέρω). Πρέπει οι μύες σου να αντέξουν στη χρόνια καταπόνηση, που και αυτό είναι θέμα δασκάλου να σου μάθει τον σωστό τρόπο μελέτης για να αποκτήσεις μια δυνατή υγεία, που θα υπερασπίσει τις πολλές ώρες μελέτης. Ετσι, για τους μελλοντικούς σολίστ και σπουδαστές μουσικής επισημαίνω, προσοχή στην επιλογή του δασκάλου και ασχοληθείτε πιο πολύ και προσεκτικά με την τέχνη της μουσικής. Θα ανακαλύψετε κόσμους που δεν φαντάζεστε. Οι απολαβές του καλλιτέχνη είναι ανεκτίμητες!


Αλεξάνδρα ΠΡΟΥΣΑΝΙΔΟΥ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΗΣ ΕΛΙΚΑΣ ΤΟΥ DNA
Γονίδια, αναγωγισμός και επιπλοκές της σύγχρονης επιστήμης

Αναπαράσταση της έλικας του DNA
Αναπαράσταση της έλικας του DNA
Στις 28 Φλεβάρη 1953 οι Watson και Crick ανακοινώνουν για πρώτη φορά τα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Οι δύο ερευνητές διαπίστωσαν ότι το μόριο του DNA αποτελείται από δύο ξεχωριστές αλυσίδες, που περιστρέφονται η μια γύρω από την άλλη και φτιάχνουν μια διπλή έλικα. Κάθε αλυσίδα σχηματίζεται από πολλά ενωμένα απλούστερα τμήματα (νουκλεοτίδια), που αποτελούνται από σάκχαρα, φωσφορικά οξέα και προεξέχουσες αζωτούχες βάσεις. Οι βάσεις των δύο αλυσίδων ενώνονται με καθορισμένο τρόπο: αδενίνη (Α) - θυμίνη (Τ) και κυτοσίνη (C) - γουανίνη (G), σχηματίζοντας έτσι τη διπλή έλικα του DNA, η οποία περιελίσσεται στο χώρο. Οι διάφορες συγκεκριμένες αλληλουχίες βάσεων αποτελούν τα γονίδια, στα οποία κωδικοποιούνται οι γενετικές πληροφορίες.

Το γεγονός ότι το DNA αποτελεί το γενετικό υλικό του οργανισμού ήταν ήδη γνωστό, όμως για να γίνει κατανοητή η λειτουργία του έπρεπε να διαπιστωθεί και η δομή του. Η ανακάλυψη των Watson και Crick είχε σπουδαία σημασία, καθώς μπορούσε πλέον να εξηγηθεί πώς τα γονίδια πολλαπλασιάζονται και αντιγράφονται με εξαιρετική ακρίβεια.

Σπουδαίες προοπτικές

Η αποκρυπτογράφηση των μυστικών που κρύβουν τα γονίδια δίνει τεράστιες δυνατότητες. Είναι ανεκτίμητη η αξία της επιστημονικής γνώσης που μπορεί να προκύψει και ήδη έχουμε μετρήσει πολλά βήματα. Σήμερα, ξέρουμε πλέον αδιαμφισβήτητα ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε - από βιολογικής άποψης - εκπληκτικά όμοιοι μεταξύ μας: όλη η ποικιλομορφία που βλέπουμε γύρω μας (σε ύψη, χρώμα ματιών, χρώμα δέρματος κ.λπ.) οφείλεται στο ότι μεταξύ μας διαφέρουμε μόνο στο 0,1% του DNA μας!

Μπορούμε, ως ένα σημείο, να κατανοούμε το πώς εξελίσσονται διάφοροι ιοί ή ότι κάποιες γενετικές μεταλλάξεις οδηγούν σε καρκίνους κ.ο.κ. Είναι σπουδαίο το να καταφέρουμε να αναγνωρίζουμε ασθένειες για τις οποίες υπάρχει γενετική προδιάθεση κι έτσι να μπορεί να προλαμβάνεται η εκδήλωσή τους ή να ελαχιστοποιούνται οι συνέπειες και οι επιπτώσεις τους μέσω εξατομικευμένων θεραπειών. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικός ο στόχος της σύγχρονης γενετικής να αναγνωριστεί η γενετική βάση πολύπλοκων γνωρισμάτων και ασθενειών.

Τέτοιες έρευνες επιδιώκουν να εξηγήσουν γιατί σε κάποιον πληθυσμό μπορεί να παρατηρείται μεγάλη ποικιλία στην έκφραση διαφόρων γνωρισμάτων (φαινότυπος), συσχετίζοντάς την με διαφορές στον τρόπο που κωδικοποιείται η γενετική πληροφορία (γονότυπος). Οσα βήματα κι αν έχουν συντελεστεί, τέτοιες έρευνες έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν ακόμα. Κατά κύριο λόγο, προσπαθούν να εντοπίσουν διακυμάνσεις στην αλληλουχία του DNA που συμβαίνουν σε μια μόνο βάση του γονιδιώματος (δηλ. AAGGCT αντί για AAGTCT). Εχουν εντοπιστεί περίπου 12 εκατομμύρια τέτοιες περιπτώσεις. Ο αριθμός μπορεί να μοιάζει τεράστιος, όμως στην πραγματικότητα αποτελεί μόνο το 0,2% των 6 δισεκατομμυρίων βάσεων που υπάρχουν στο DNA. Αν τώρα αναλογιστούμε ότι για ένα γνώρισμα όπως είναι το ύψος, υπάρχουν περίπου 180 τέτοιες διαφοροποιήσεις που ξέρουμε ότι συνεισφέρουν, τότε καταλαβαίνουμε ότι τα πράγματα μόνο απλά δεν είναι.

«Για όλα φταίνε τα γονίδια»...

Συχνά βλέπουμε στα αστικά ΜΜΕ να παρουσιάζουν με πηχυαίους τίτλους την «ανακάλυψη του γονιδίου» της ευφυίας, της εγκληματικότητας κ.ο.κ. Αυτή η ερμηνεία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αναγωγής πολύπλοκων κοινωνικών γνωρισμάτων σε συγκεκριμένες γενετικές αλλαγές, με προφανή στόχο: «Δε φταίει το αστικό σχολείο όπως είναι, το παιδί δεν παίρνει τα γράμματα», «δε φταίει η σήψη του εκμεταλλευτικού συστήματος για τον εκφυλισμό, υπάρχει γενετική προδιάθεση» κ.ο.κ. Με λίγα λόγια, δε φταίει ο καπιταλισμός, αλλά τα γονίδια, κι αφού αυτά δεν αλλάζουν, μην παλεύεις, άσε τα πράγματα ως έχουν!

Αυτή η τάση καθοδηγεί σε μεγάλο βαθμό και την επιστημονική έρευνα στους σχετικούς τομείς σήμερα. Ετσι, με επίκεντρο τη γονιδιακή κωδικοποίηση και την ανισοκατανομή των φαινοτύπων σε επίπεδο πληθυσμού, οι άνθρωποι θεωρούνται φύσει άνισοι μεταξύ τους, καθώς οι διαφορές στις δυνατότητες θεωρούνται έμφυτες και κληρονομούμενες. Είναι προφανές ότι, σε τελική ανάλυση, μια τέτοια μηχανιστική αντίληψη εξυπηρετεί απόλυτα την κυρίαρχη, εκμεταλλεύτρια αστική τάξη, καθώς δικαιολογεί πλήρως την εξουσία της.

Ο φημισμένος (για προφανείς λόγους...) Αμερικάνος βιολόγος Wilson δίνει συμπυκνωμένα τον πυρήνα αυτής της προσέγγισης: «Η κοινωνική συμπεριφορά των ατόμων δραστηριοποιείται από κίνητρα και ανάγκες που είναι βιολογικά προκαθορισμένες, εγγεγραμμένες στο γενετικό υλικό και στόχο έχουν την διαιώνιση του είδους και κατ' επέκταση του γονότυπου του ατόμου. Το αποτέλεσμα είναι τα άτομα με προνομιούχο γονότυπο να ζουν σε βάρος ατόμων που μειονεκτούν και να διαιωνίζουν τα γονίδιά τους σε αντίθεση με τους δεύτερους (...). Οι κοινωνικοί θεσμοί αποτελούν μηχανισμούς που προωθούν τη μεταβίβαση του DNA».

Ο R. Lewontin, σπουδαίος Αμερικανός βιολόγος και συνεπής με τη διαλεκτικοϋλιστική μεθοδολογία, γράφει σχετικά: «Οι συντηρητικοί θεωρητικοί δεν έχουν καμία δυσκολία γύρω από το πρόβλημα της ανθρώπινης φύσης. Για αυτούς (ή σχεδόν για όλους αυτούς) τα ανθρώπινα όντα μοιράζονται κοινές ψυχικές και φυσικές ιδιότητες οι οποίες είναι μη-τετριμμένα καθοριστικές της μορφής των ανθρώπινων κοινωνιών. Αυτές οι ιδιότητες διαφέρουν ποσοτικά από το ένα άτομο στο άλλο, συνεπώς αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα της κοινωνικής τους θέσης. Αυτές οι ιδιότητες ως αποτέλεσμα, ανάγονται στην ειδική βιολογική φύση του κάθε ατόμου, με άλλα λόγια είναι κωδικοποιημένες στα γονίδια μας. Αφού λοιπόν το άτομο οντολογικά προηγείται της κοινωνικής οργάνωσης, είναι ακριβώς η γενετικά καθορισμένη ανθρώπινη φύση που καθορίζει τη μορφή της κοινωνίας (...) Η βιολογικά ντετερμινιστική θεωρία της ανθρώπινης φύσης είναι λογικά συνεκτική. Η πολεμική απέναντι στη συγκεκριμένη θεωρία της ανθρώπινης φύσης δεν μπορεί να εστιάζει στο ότι δεν μπορεί να είναι αληθινή λόγω ζητημάτων εσωτερικής συνοχής, αλλά στο ότι δεν είναι αληθινή».

...ή μήπως όχι;

Η συνθετότητα της κατάστασης που περιγράψαμε, επιτείνεται από το ότι σήμερα πλέον ξέρουμε ότι σχεδόν όλοι οι φαινότυποι προκύπτουν μέσα από εξαιρετικά πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ πολλών γονιδίων και του περιβάλλοντος. Ετσι, λοιπόν, εξίσου καθοριστικό για την κληρονομικότητα είναι το πώς αλληλεπιδρούν τα γονίδια με το περιβάλλον.

Η παρατήρηση αυτή είναι σημαντική, γιατί βοηθά να αποκαλυφθεί το περιορισμένο εύρος των προσδοκιών που πρέπει να καλλιεργούνται σε ό,τι αφορά στις ερμηνείες τέτοιων ερευνών. Ακόμα, αποκαλύπτει και τον ανορθολογισμό των επιχειρημάτων υπέρ του βιολογικού ντετερμινισμού.

Για παράδειγμα, είναι αδιαμφισβήτητο ότι το ύψος είναι ένα κληρονομήσιμο γνώρισμα (υπό την έννοια ότι ψηλοί γονείς των οποίων και οι γονείς ήταν ψηλοί είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν ψηλά παιδιά από κοντούς γονείς των οποίων και οι γονείς ήταν κοντοί). Κι όμως, μελέτες που έγιναν σε παιδιά ιθαγενών που έφυγαν πρόσφυγες στις ΗΠΑ για να γλιτώσουν από τις θηριωδίες των υποστηριζόμενων από τη CIA «Κόντρας» στις επιθέσεις τους έναντι των «Σαντινίστας» και των λαϊκών πληθυσμών της υπαίθρου, έδειξαν ότι το ύψους τους ήταν κατά μέσο όρο περίπου 10εκ. μεγαλύτερο αυτών που παρέμειναν στη Γουατεμάλα. Είναι προφανές ότι η βασική διαφορά δεν είναι γενετική, αλλά έχει να κάνει με τη διατροφή, την υγεία κ.λπ.

Ας πάρουμε κι ένα προσφιλές στους οπαδούς του βιολογικού ντετερμινισμού παράδειγμα: Το IQ. Ακόμα κι αν κάποιος παραμερίσει τα ουσιαστικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την εγκυρότητα των σχετικών τεστ, κι ακόμα περισσότερο με την ίδια την ποσοτικοποίηση της ευφυίας, οι σχετικές μελέτες δείχνουν μια μακρά και παρατεταμένη αύξηση στο IQ μέσα στον 20ό αιώνα. Είναι προφανές, ότι αυτό συνηγορεί υπέρ της αυξημένης σημασίας των περιβαλλοντικών - κοινωνικών παραγόντων στην ανάπτυξη της ευφυίας κι όχι του γενετικού καθορισμού του IQ.

Προκύπτει, λοιπόν, ότι οι διακυμάνσεις στο φαινότυπο ενός γνωρίσματος δεν οφείλονται πάντα ή καθοριστικά σε γονιδιακούς παράγοντες και ως εκ τούτου δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση στην επιδίωξη να αναχθεί π.χ. η ανθρώπινη συμπεριφορά στα γονίδια.

Αν θέλουμε να κατανοήσουμε πλήρως το φαινόμενο της εξέλιξης της ζωής και τους ποικίλους μετασχηματισμούς του ζωντανού κόσμου, χρειάζεται να μελετήσουμε τις σύνθετες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των εξωτερικών και εσωτερικών διαδικασιών της ζωής κι όχι να εστιάζουμε αποκλειστικά στο γενετικό υλικό. Κι αυτό γιατί ένας οργανισμός είναι το αποτέλεσμα μιας πολυσύνθετης και ανεπανάληπτης αλληλεπίδρασης, στην οποία παίρνουν μέρος τα γονίδιά του, οι εξωτερικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες μέσα στους οποίους αναπτύσσεται, καθώς και τυχαίες μοριακές αλληλεπιδράσεις στα κύτταρά του.

Αναγωγισμός και διαλεκτικοϋλιστική αντίληψη για την κίνηση

Η ύλη, σε όλες τις μορφές ύπαρξης και εκδήλωσής της, βρίσκεται σε μια μόνιμη διεργασία αλλαγής και ανάπτυξης. Υπάρχει μόνο σε κίνηση και, μέσω αυτής, εκδηλώνει τον εαυτό της. Εφόσον η κινούμενη ύλη είναι αδημιούργητη και άφθαρτη, τότε και η κίνησή της είναι απόλυτη και αιώνια, ούτε δημιουργείται, ούτε καταστρέφεται.

Υπάρχουν πολλά είδη και μορφές κίνησης της ύλης. Ο διαλεκτικός υλισμός ταξινομεί τα διάφορα είδη κίνησης, επισημαίνοντας μέσα στην πολυμορφία τους μια σειρά βασικές, κύριες μορφές. Κάθε μια από τις μορφές της κίνησης (π.χ. μηχανική, φυσική, χημική, βιολογική, κοινωνική) έχει τις δικές της ιδιότητες, τα δικά της χαρακτηριστικά, αφού αντιστοιχεί σε δεδομένο επίπεδο οργάνωσης της ύλης. Εξ ου και οι ανώτερες μορφές κίνησης δεν ανάγονται στις κατώτερες, καθώς αυτές δεν μπορούν να εξαντλήσουν την ουσία μιας ανώτερης μορφής κίνησης.

Ο αναγωγισμός, σε όλες του τις εκφράσεις, αποτελεί μεταφυσική θεώρηση. Στη βάση του έχει την ανικανότητα να εντοπίζει, να αποδέχεται και να εξηγεί τις ποιοτικές διαφοροποιήσεις μεταξύ -εν προκειμένω- των διαφορετικών μορφών κίνησης.

Σύγχρονες αναγωγιστικές θεωρήσεις απαντώνται σχεδόν σε όλα τα πεδία. Είδαμε παραπάνω μια έκφρασή του στη γενετική. Στις κοινωνικές επιστήμες, έκφραση αναγωγισμού αποτελεί η επιδίωξη να εξηγηθούν τα κοινωνικά φαινόμενα με όρους της δαρβινικής θεωρίας της φυσικής επιλογής (κοινωνικός δαρβινισμός), με επίκεντρο την «επιβίωση του ισχυρότερου». Οι απόψεις αυτές συμπίπτουν στο συμπέρασμα ότι η επιδίωξη για καταπολέμηση της κοινωνικής (και τελικά ταξικής) ανισότητας παραβιάζει τη «φυσική εξέλιξη» των ανθρώπων και των πραγμάτων, που βασίζεται στον «αγώνα για επιβίωση» και, τελικά, οδηγεί στην υπερίσχυση του ισχυρότερου, του «καλύτερου» λόγω γενετικής προδιάθεσης και γονιδιακού εξοπλισμού.


Του
Δημήτρη ΚΟΙΛΑΚΟΥ*
*Ο Δημήτρης Κοιλάκος είναι μέλος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ