• ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ - ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ: Ξεζουμίζουν το λαϊκό εισόδημα, «απλώνουν» τις φοροελαφρύνσεις στο κεφάλαιο
• ΕΕ - «ΧΑΡΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ»: Διευκολύνσεις και «ασφάλεια δικαίου» για τις επενδύσεις στην Ενέργεια, «ασφαλιστικές δικλίδες» στον παγκόσμιο ανταγωνισμό
• ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Βουλευτικές εκλογές εν μέσω περίπλοκων αντιθέσεων
• ΗΠΑ: Το «πείραμα» με τα ρομπότ σε πολυκαταστήματα της «Walmart»

Οι διατάξεις του νέου νομοσχεδίου αποστέλλονται τμηματικά στους ευρωπαϊκούς «θεσμούς» για περαιτέρω «επεξεργασίες», ενώ σύμφωνα με τον υπάρχοντα σχεδιασμό η κατάθεσή του στη Βουλή αναμένεται μέχρι τις 10 Αυγούστου.

Αν και οι τελικές διατάξεις ακόμα αναμένονται, βασικό στοιχείο στις εξαγγελίες της ΝΔ και «αιχμή» του προγράμματός της για την ενίσχυση του κεφαλαίου αποτελούν οι πρόσθετες φοροαπαλλαγές των επιχειρηματικών ομίλων.

Στο πλαίσιο αυτό:

-- Η κυβέρνηση ΝΔ ιεραρχεί την περαιτέρω μείωση του συντελεστή φορολογίας επιχειρήσεων (από 28% σε 20% σε δύο χρόνια), κάτι που σε ένα τμήμα του ήδη έχει προνομοθετήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, τη μείωση του φόρου επί των μερισμάτων (από 10% σε 5%), σε συνέχεια και εδώ της πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ, ενώ προγραμματίζει και ειδικά κίνητρα για προσέλκυση επενδύσεων με διπλασιασμό του χρόνου για συμψηφισμό ζημιών και δυνατότητα υπεραποσβέσεων στο 200%.

-- Στο φορολογικό νομοσχέδιο αναμένεται ακόμα να ενσωματωθούν τα φορολογικά επενδυτικά κίνητρα που υπάρχουν διάσπαρτα στη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων για την αγορά ακινήτων και την αναθέρμανση των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη.

-- Παράλληλα, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, θα «βελτιωθεί» το πλαίσιο ρύθμισης οφειλών προς τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό, με μείωση του ελάχιστου ποσού μηνιαίας δόσης και με διεύρυνση της δυνατότητας και των κριτηρίων ρύθμισης οφειλών για επιχειρήσεις.

Παράλληλα, η ΝΔ μετά από ένα όργιο φοροληστείας απέναντι στο λαϊκό εισόδημα εξαγγέλλει τη μείωση του εισαγωγικού φορολογικού συντελεστή από το 22% σήμερα στο 9% για εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ.

Και ενώ, βέβαια, δεν είναι γνωστές οι τελικές διατάξεις, που ενδεχομένως να συνδυαστούν με άλλες «εξισορροπητικές» παρεμβάσεις, η «ελάφρυνση» ενός μισθωτού ή συνταξιούχου (χωρίς προστατευόμενα παιδιά) με ετήσιο εισόδημα στα 9.500 ευρώ - και με τη διατήρηση του σημερινού αφορολόγητου ορίου - θα διαμορφωθεί σε περίπου 110 ευρώ, ή περίπου 9 ευρώ το μήνα, την ώρα που η αντιλαϊκή «κανονικότητα» για την ανάπτυξη του κεφαλαίου θα συνεχίσει να φορτώνει βάρη στις πλάτες των λαϊκών οικογενειών. Σ' αυτό το φόντο, το ύψος της φοροληστείας ουσιαστικά παραμένει αμετάβλητο ακόμα και σε σχέση με τα επίπεδα του 2015, όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε στην κατακρεούργηση του αφορολόγητου ορίου, σε συνέχεια βέβαια αντίστοιχων παρεμβάσεων των προκατόχων της.

Ενώ, βέβαια, παραπάνω από αποκαλυπτική ήταν και η παρέμβαση του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλ. Ρέγκλινγκ, που μιλώντας στο συνέδριο του «Εκόνομιστ» στην Αθήνα συνέδεσε τη μείωση των φόρων που προαναγγέλλει η κυβέρνηση με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, παραπέμποντας ουσιαστικά στην περαιτέρω μείωση του αφορολόγητου ορίου σε μισθωτούς - συνταξιούχους.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, το συγκεκριμένο τμήμα του φορολογικού σχεδιασμού μεταφέρεται σε επόμενο νομοσχέδιο, καθώς τα σχετικά παζάρια με τους ευρωπαϊκούς «θεσμούς» όσο και για τις «μειώσεις» στον ΕΝΦΙΑ βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με φόντο και τα «δημοσιονομικά κενά» που έχει εντοπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σε αυτό το πλαίσιο, σε πρώτη φάση αναμένεται να κατατεθούν οι ρυθμίσεις, αναφορικά με το νέο πλαίσιο «διευκόλυνσης» για ληξιπρόθεσμες οφειλές, καθώς και κωδικοποίηση των διατάξεων για τα φορολογικά επενδυτικά κίνητρα.

Την ίδια ώρα, εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά θα βρεθούν τους επόμενους μήνες αντιμέτωπα με τις δόσεις από τα φετινά χαράτσια, όπως αυτά για τον ΕΝΦΙΑ και το φόρο εισοδήματος, ενώ τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό πολλαπλασιάζονται μήνα με το μήνα, με αντίστοιχη διεύρυνση των κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών. Παράλληλα με τα φετινά χαράτσια, θα «τρέχουν» και οι δόσεις από τις παλαιότερες ρυθμίσεις για ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό και τα ασφαλιστικά ταμεία για τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς επαγγελματίες.

Θυμίζουμε πως ο λογαριασμός που θα αποστείλει ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός μέχρι το τέλος του έτους περιλαμβάνει:

Φόρο εισοδήματος: Συνολικά 2,5 εκατ. νοικοκυριά θα πληρώσουν πάνω από 3 δισ. ευρώ σε τρεις δόσεις.

ΕΝΦΙΑ: Τα εκκαθαριστικά του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων θα αναρτηθούν στα τέλη Ιούλη. Η πρώτη δόση του φόρου θα πληρωθεί στα τέλη Αυγούστου και η τελευταία στα τέλη Δεκέμβρη. Το ποσό που πρέπει να καταβάλουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων ανέρχεται στα 3,2 δισ. ευρώ, από τα οποία αναμένεται να εισρεύσουν στο κρατικό ταμείο τα 2,65 δισ. ευρώ, εξαιτίας της αδυναμίας λαϊκών νοικοκυριών να πληρώσουν τα χαράτσια.

Παρακράτηση φόρου: Από το φόρο στο εισόδημα από μισθούς και συντάξεις που εισπράττεται με τη μορφή παρακράτησης, θα εισρεύσουν στο κρατικό ταμείο για το β' εξάμηνο περί τα 3,4 δισ. ευρώ, που βέβαια θα πληρωθούν από τα λογιστήρια των επιχειρήσεων και τα ασφαλιστικά ταμεία των συνταξιούχων.

Τέλη κυκλοφορίας: Τον Δεκέμβρη θα καταβληθεί ποσό ύψους 1 δισ. ευρώ για τα τέλη κυκλοφορίας του 2020.

Αποκαλυπτικά είναι και τα πρόσφατα στοιχεία της «Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων» (ΑΑΔΕ), σύμφωνα με τα οποία τον Μάη του 2019 περίπου 3,9 εκατομμύρια φορολογούμενοι - κατά κύριο λόγο λαϊκά νοικοκυριά - βρίσκονται στις λίστες με τα ληξιπρόθεσμα χρέη. Την ίδια ώρα, πάνω από 1,2 εκατ. βρίσκονται «υπό αναγκαστικά μέτρα είσπραξης», δηλαδή σε καθεστώς κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών και άλλων μέτρων. Εξίσου χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι στο 12μηνο του 2018 ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός έβαλε «στο χέρι» 5,55 δισ. ευρώ από ληξιπρόθεσμα χρέη, μέσω των οποίων «αυγαταίνει» η μάζα των φορολογικών εσόδων και των πλεονασμάτων.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΑΑΔΕ (Μάης 2019):

• Οι «οφειλέτες υπό αναγκαστικά μέτρα είσπραξης» έφτασαν σε 1.211.542.
• Οι «οφειλέτες στους οποίους δύναται να ληφθούν αναγκαστικά μέτρα είσπραξης», δηλαδή βρίσκονται στο «παρά 5» της επιβολής τους, φτάνουν το 1,8 εκατομμύριο.

Επίσης, αποκαλυπτικά είναι τα επίσημα στοιχεία για τα «έργα και τις ημέρες» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με τη σκυτάλη πλέον να περνά σε αυτήν της ΝΔ:

-- Ο αριθμός των οφειλετών «υπό αναγκαστικά μέτρα είσπραξης» κλιμακώθηκε από 695.074 στο τέλος 2015, σε 830.056 το 2016, 1.050.077 το 2017, 1.168.438 το 2018, φτάνοντας σε 1,2 εκατομμύρια με βάση τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.

Σε αυτό το πλαίσιο, στη διάρκεια της περιόδου Δεκέμβρης 2015 - Μάης 2019 η λίστα με τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης διογκώθηκε κατά 516.468 φορολογούμενους.

-- Οι οφειλέτες «υπό αναγκαστικά μέτρα είσπραξης» φτάνουν σήμερα στο 67,1% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλετών από 44,8% στο τέλος Δεκέμβρη 2015.

Εξίσου αποκαλυπτικά είναι και πρόσφατα στοιχεία αναφορικά με την ταξινόμηση των οφειλετών που βρίσκονται στις σχετικές λίστες, ανάλογα με το ύψος της εμφανιζόμενης οφειλής. Περίπου 3,6 εκατομμύρια χρωστούν ποσά από 1 μέχρι 10.000 ευρώ, έναντι 240.700 με ποσά από 10.000 μέχρι 100.000 ευρώ και περίπου 42.000 για ποσά πάνω από 100.000 ευρώ...

Η ΣΧΕ είναι μια πολυμερής εμπορική και επενδυτική συμφωνία που αφορά τον ενεργειακό τομέα. Υπεγράφη από την ΕΕ τον Δεκέμβρη του 1994 και τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλη του 1998, με τα κράτη - μέλη της ΕΕ να αποτελούν περίπου τα μισά του συνόλου των συμβαλλόμενων μερών της. Στη ΣΧΕ συμμετέχουν παράλληλα μια σειρά χώρες της πρώην ΕΣΣΔ σε Καύκασο και Κεντρική Ασία (Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν), οι οποίες έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο σε διεθνή ενεργειακά θέματα, είτε αναφορικά με την παραγωγή είτε τη μεταφορά και διαμετακόμιση.

Μέλη της αποτελούν επίσης η Ρωσία, η Τουρκία, η Ουκρανία και η Ιαπωνία, ενώ πολλά κράτη έχουν λάβει τον τίτλο του παρατηρητή της Συνθήκης, μεταξύ των οποίων αρκετές χώρες της αφρικανικής ηπείρου, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, διεθνείς οργανισμοί και ιδρύματα όπως ο ASEAN, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας, ο ΠΟΕ, η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΟΟΣΑ κ.ά. Επιπλέον, ειδικό μνημόνιο κατανόησης έχει υπογραφεί μεταξύ της Γραμματείας της ΣΧΕ και της Συνόδου των Αραβικών Κρατών.

Πρόκειται με λίγα λόγια για μια Συνθήκη που ορίζει τους όρους του «παιχνιδιού» στον τομέα της Ενέργειας, καλύπτοντας το σύνολο των σύγχρονων ενεργειακών εμπορευμάτων, και αφορά από ζητήματα διαμετακόμισης ενεργειακών αγαθών μέχρι τις επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές, ακόμα και τους όρους υπό τους οποίους μεταφέρονται διεθνή κεφάλαια για την εκτέλεση τέτοιου τύπου επενδύσεων, ή τον τρόπο επίλυσης διενέξεων μεταξύ εταιρειών αλλά και μεταξύ κρατών.

Οπως ρητά αναφέρεται στο εισαγωγικό της εδάφιο, η ΣΧΕ αποσκοπεί στην προώθηση και προστασία των ξένων επενδύσεων στις χώρες - μέλη. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού προβλέπει συγκεκριμένους όρους για τη διενέργεια επενδύσεων, με κύριο γνώμονα την προστασία των ξένων επενδυτών από «πολιτικούς κινδύνους», όπως η απαλλοτρίωση ή η εθνικοποίηση των επενδύσεών τους, η παραβίαση των επενδυτικών συμβάσεων που έχουν υπογραφεί με κάποιο κράτος - συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης, περιορισμοί που μπορεί να τεθούν στη μεταφορά κεφαλαίων, ενώ προβλέπει ακόμα και αποζημιώσεις σε περίπτωση πολέμου ή άλλες «παρόμοιες εκδηλώσεις».

Η Συνθήκη εμπεριέχει επίσης διατάξεις που αφορούν την επίλυση διαφορών μεταξύ κρατών και ανάμεσα σε κράτη και επενδυτικούς ομίλους, παρέχοντας τους όρους της επίλυσής τους υπό καθεστώς διεθνούς διαιτησίας. Υπάρχουν μάλιστα και προβλέψεις αναφορικά με τη μείωση των «πολιτικών κινδύνων» που αντιμετωπίζουν οι επενδύσεις στα συμβαλλόμενα κράτη, αφού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, «ο βαθμός πολιτικών κινδύνων στη χώρα υποδοχής επηρεάζει σημαντικά την απόφαση των ξένων εταιρειών να προβούν ή όχι σε μια επένδυση και ποιο ύψος απόδοσης απαιτεί αυτή η επένδυση», καθώς όσο υψηλότερος είναι ο εκτιμώμενος κίνδυνος, τόσο υψηλότερη είναι και η απόδοση κερδών που ζητούν οι ξένοι επενδυτές. Αντίθετα, όσο χαμηλότερος είναι ο κίνδυνος, τόσο περισσότερο αυξάνονται το κεφάλαιο που είναι πιθανό να επενδυθεί και τα πιθανά έσοδα που θα κερδίσει η χώρα υποδοχής. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «με τη μείωση των πολιτικών κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι ξένοι επενδυτές στη χώρα υποδοχής, η Συνθήκη επιδιώκει να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και να συμβάλει στην αύξηση των διεθνών επενδυτικών ροών»...

Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που εξέδωσε το Συμβούλιο, η Επιτροπή προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις για την «επικαιροποίηση» - ουσιαστικά αναθεώρηση - της ΣΧΕ με στόχο να λαμβάνονται στο εξής υπόψη οι στόχοι για τη «βιώσιμη ανάπτυξη και το κλίμα» (σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού), ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι η κλιματική αλλαγή και οι στόχοι για «καθαρή Ενέργεια» θα περιλαμβάνονται συγκεκριμένα στην εκσυγχρονισμένη ΣΧΕ.

Επιπλέον, περιλαμβάνεται η διευκρίνιση ότι η ΕΕ θα μπορεί να απαιτεί από τα υπόλοιπα συμβαλλόμενα μέρη τα οποία προέρχονται από τρίτες χώρες «να συμμορφώνονται με την εφαρμοστέα νομοθεσία της ΕΕ και των κρατών - μελών της, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας που αφορά την πολιτική για το περιβάλλον και την ασφάλεια». Η ΕΕ έχει επίσης ως στόχο να διευκρινίσει ότι οι διατάξεις για την προστασία των επενδύσεων δεν μπορούν να ερμηνευθούν ως δέσμευση των συμβαλλόμενων μερών να μην αλλάξουν την εσωτερική τους νομοθεσία, ακόμα κι αν αυτή η αλλαγή επηρεάζει μια επένδυση που έχει προηγηθεί στο εσωτερικό της και η οποία υλοποιήθηκε με άλλο νομοθετικό καθεστώς.

Υπό αυτό το σκεπτικό, οι προτάσεις μεταρρύθμισης της Συνθήκης περιλαμβάνουν την εισαγωγή ενός συγκεκριμένου «δικαιώματος ρύθμισης», το οποίο θα ενίσχυε περαιτέρω το δικαίωμα λήψης νομοθετικών μέτρων από τα κράτη για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, των «δικαιωμάτων των καταναλωτών» ή γενικότερα «για λόγους δημόσιου συμφέροντος», ακόμη κι αν η λήψη τέτοιων μέτρων επηρεάζει αρνητικά τους επενδυτές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα η ΣΧΕ καταγράφεται ως η Συνθήκη εκείνη βάσει της οποίας επενδυτικοί όμιλοι έχουν προχωρήσει στις περισσότερες αγωγές εναντίον κρατών παγκοσμίως, αφού από την έναρξη ισχύος της μέχρι και σήμερα έχουν υπάρξει συνολικά 122 υποθέσεις που οδηγήθηκαν ή βρίσκονται ακόμα στα διαιτητικά δικαστήρια. Οι υποθέσεις αυτές δεν αφορούν βεβαίως μόνο επενδυτές τρίτων χωρών στο έδαφος της ΕΕ, αλλά και ευρωπαϊκούς ομίλους εναντίον ευρωπαϊκών κρατών (μόνο η Ισπανία έχει πάνω από 40 τέτοιες υποθέσεις και αξιώσεις υπέρογκων αποζημιώσεων) καθώς και εναντίον τρίτων χωρών - μελών της Συνθήκης. Σε κάθε περίπτωση, η οριστική κατάληξη της υπόθεσης αυτής θα είναι προϊόν συμβιβασμού, τα χαρακτηριστικά του οποίου θα φανούν όταν και οι υπόλοιποι ενδιαφερόμενοι αποκαλύψουν δημόσια τις δικές τους αξιώσεις.

Στις κατευθύνσεις του Συμβουλίου γίνεται ειδική αναφορά στους όρους διαμετακόμισης ενεργειακών προϊόντων, κυρίως του φυσικού αερίου, όπου σημειώνεται ότι οι ειδικές αυτές διατάξεις «θα πρέπει να διευκρινιστούν ώστε να λαμβάνουν καλύτερα υπόψη τις απαιτήσεις των ολοκληρωμένων αγορών Ενέργειας με δικαιώματα πρόσβασης για τρίτα μέρη, όπως π.χ. στην ΕΕ». Οσον αφορά το αέριο, συνεχίζει το Συμβούλιο, η νέα ΣΧΕ θα πρέπει να καθιστά σαφές ότι η έννοια της διαμετακόμισης «δεν αντιβαίνει στην ακολουθούμενη στην ΕΕ αρχή της ανοιχτής πρόσβασης και της απρόσκοπτης ανταλλαγής αερίου χωρίς εδαφικούς περιορισμούς». Με αυτό ως δεδομένο, η Επιτροπή σκοπεύει να τροποποιήσει τους υφιστάμενους όρους «διαμετακόμισης» της ΣΧΕ, αφού σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Συμβουλίου το υπάρχον κείμενο «δεν συμβαδίζει πλήρως με την έννοια των απελευθερωμένων αγορών Ενέργειας στην ΕΕ», επομένως η διαμετακόμιση ενεργειακών προϊόντων θα πρέπει να «προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των ολοκληρωμένων αγορών Ενέργειας με δικαιώματα πρόσβασης τρίτων».

Η συγκεκριμένη παράγραφος «φωτογραφίζει» ξεκάθαρα τη Ρωσία και τη χρόνια διένεξη που έχει με την ΕΕ - αλλά και τις ΗΠΑ - σχετικά με τους όρους τιμολόγησης του φυσικού αερίου αλλά και το δικαίωμα της λεγόμενης «ανάστροφης» ή «διασυνοριακής» ροής φυσικού αερίου, τη δυνατότητα δηλαδή ένα κράτος - μέλος της ΕΕ να προμηθεύει άλλο κράτος με φυσικό αέριο που είχε προμηθευτεί αρχικά από τη Ρωσία. Ειδικά αυτό το ζήτημα θεωρείται κομβικό στη γενικότερη πολιτική «ενεργειακής ασφάλειας» της ΕΕ, αφού ακόμα και σήμερα τα περισσότερα κράτη - μέλη της Ευρωένωσης εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, γεγονός που με τα σημερινά δεδομένα δεν προβλέπεται να αλλάξει στο ορατό μέλλον τουλάχιστον.

Πηγές:

https://energycharter.org/process/international-energy-charter-2015/overview/

https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-10745-2019-ADD-1/el/pdf

https://borderlex.eu/2019/05/15/eu-seeks-ceta-style-rules-for-energy-charter-treaty/

Στις προεδρικές εκλογές του Μάη ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι διαδέχτηκε τον Πέτρο Ποροσένκο στην προεδρία της χώρας και λίγες μέρες αργότερα έπαυσε το κοινοβούλιο και προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές (αντί για Οκτώβρη), καθώς το νεοσυσταθέν κόμμα του, «Υπηρέτης του λαού», δεν εκπροσωπείται στη Βουλή και ο Ζελένσκι δεν θα μπορούσε να κυβερνήσει με τον υπάρχοντα κοινοβουλευτικό συσχετισμό.

Η σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία, οι «συμμαχίες» της Ουκρανίας με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία, η ενταξιακή προοπτική της χώρας σε αυτούς τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, είναι τα κυρίαρχα ζητήματα των βουλευτικών εκλογών της Κυριακής. Καθόλου τυχαία, μετά την ανάληψη της προεδρίας ο Βολ. Ζελένσκι επισκέφτηκε τις Βρυξέλλες για να μιλήσει με Ευρωπαίους αξιωματούχους και ηγέτες κρατών - μελών ζητώντας επιπλέον στήριξη απέναντι στη «ρωσική επιθετικότητα», ενώ στη συνέχεια ταξίδεψε σε Παρίσι και Βερολίνο, όπου συναντήθηκε με τον Εμανουέλ Μακρόν και την Αγκελα Μέρκελ, τους ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας αντίστοιχα, δύο από τις χώρες που συμμετέχουν στο διαπραγματευτικό «σχήμα της Νορμανδίας» μαζί με τη Ρωσία και την Ουκρανία.

Από συγκέντρωση στο Ντονμπάς για τη συλλογή 1 εκατ. υπογραφών

Εκτοτε συνεχίζονται οι εχθροπραξίες μεταξύ των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων και του στρατού των «αυτόνομων» περιοχών του Ντονμπάς, Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ (που ψευδεπίγραφα αυτοαποκαλούνται «Λαϊκές Δημοκρατίες»), ενώ η εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ δεν έχει προχωρήσει σχεδόν καθόλου.

Στο μεταξύ, 1 εκατ. κάτοικοι του Ντονμπάς έχουν υπογράψει μέχρι στιγμής αναφορά προς τον Ζελένσκι στο πλαίσιο της δράσης «Donbass Choice» (Επιλογή για το Ντονμπάς), μιας πρωτοβουλίας που ξεκίνησε τον Μάη. Στην αναφορά ζητούν από τον Πρόεδρο της Ουκρανίας να ανακηρύξει ειδικό καθεστώς στο Ντονμπάς, να σταματήσουν τα στρατιωτικά χτυπήματα στο έδαφος του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, να συνεχίσει την καταβολή των συντάξεων στους κατοίκους της περιοχής και να αναγνωρίσει το δικαίωμά τους για ένταξη στη Ρωσία.

Στο μεταξύ ο Ζελένσκι επανέφερε πρόσφατα την πρόταση για αναβάθμιση του «διαμεσολαβητικού» ρόλου των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία.

Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του πρότεινε συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Μινσκ της Λευκορωσίας, και στις συνομιλίες να έχουν ρόλο μεσολαβητή ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Θυμίζουμε ότι το επιτελείο του νέου Προέδρου της Ουκρανίας εδώ και μήνες είχε θέσει στο τραπέζι τη διεύρυνση του «σχήματος της Νορμανδίας» (Γερμανία, Γαλλία, Ρωσία, Ουκρανία) με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, δηλαδή τη μεγαλύτερη και πιο «θεσμική» εμπλοκή των ΗΠΑ - Βρετανίας στην ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση στη στρατηγική περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.

O Ρώσος Πρόεδρος απάντησε ότι βλέπει θετικά μια τέτοια συνάντηση με τον Ζελένσκι, όπως και τη διεύρυνση των διαπραγματεύσεων με τη συμμετοχή και των ΗΠΑ - Βρετανίας. Πρόσθεσε όμως ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί πριν από τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών στην Ουκρανία, ενώ αναρωτήθηκε ποια είναι η θέση της Βρετανίας και των ΗΠΑ, αλλά και των Γερμανίας - Γαλλίας, πάνω στην πρόταση Ζελένσκι.

Χαρακτηριστική των πολύπλευρων παζαριών στην περιοχή είναι και η τοποθέτηση του επικεφαλής του κόμματος «Υπηρέτης του λαού», Ντμίτρο Ραζμούκοφ, ότι οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να διεξάγονται σε διάφορα επίπεδα, τόσο εντός του «σχήματος της Νορμανδίας» όσο και με διεύρυνση του σχήματος: «Σήμερα καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να εμπλέξουμε τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία σε αυτήν τη διαδικασία. Νομίζω ότι θα δώσει κάποια ώθηση στην εξέλιξη της κατάστασης με θετικό τρόπο».

Σημειωτέον, στο πλαίσιο της αυξημένης κινητικότητας στο παζάρι και μετά από ουκρανικό αίτημα, Ζελένσκι και Πούτιν είχαν την προηγούμενη βδομάδα την πρώτη τους τηλεφωνική επικοινωνία μετά την εκλογή του πρώτου. Το Κρεμλίνο χαρακτήρισε τη συνομιλία «ρεαλιστική» και «σημαντική από μόνη της», ανεξαρτήτως αποτελέσματος ή «κλίματος» μεταξύ των δύο ηγετών.

Οι δυο ηγέτες συνομίλησαν για περίπου είκοσι λεπτά σχετικά με «τη διευθέτηση της σύγκρουσης στη Νοτιοανατολική Ουκρανία», όπου συνεχίζονται οι μάχες μεταξύ των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων και των «Λαϊκών Δημοκρατιών» του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, τα καθεστώτα των οποίων προσβλέπουν σε αυτονομία και μεγαλύτερη σύνδεση με τη Ρωσία. Επίσης συζήτησαν «κοινές προσπάθειες για την απελευθέρωση αιχμαλώτων από τις δύο πλευρές» και «συμφωνήθηκε να συνεχιστούν αυτές οι προσπάθειες σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων». Η ουκρανική προεδρία «είδε» στην τηλεφωνική συνομιλία «το πρώτο βήμα για την επανεκκίνηση των συνομιλιών στο πλαίσιο του σχήματος της Νορμανδίας» και την προσδοκία ότι «σύντομα θα απελευθερώσουν τους αιχμάλωτους ναύτες (σ.σ. στα Στενά Κερτς) και άλλους Ουκρανούς πολίτες, που κρατούνται στη Ρωσία».

Το νέο κόμμα «Υπηρέτης του λαού», του Βολ. Ζελένσκι, εμφανίζεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις, χωρίς να είναι σίγουρο αν θα έχει και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Στις βασικές κατευθύνσεις αναφορικά με τις διεθνείς «συμμαχίες» δεσμεύεται - όπως και η προηγούμενη κυβέρνηση του Π. Ποροσένκο - να ενισχύσει τις σχέσεις με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Προεκλογικά δεσμεύεται μάλιστα να ενισχύσει την απαραίτητη νομοθεσία για την εφαρμογή της Συμφωνίας Σύνδεσης μεταξύ Ουκρανίας και ΕΕ, καθώς και να επεκτείνει τη συνεργασία με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Δηλώνει επίσης ότι θα υποστηρίξει τις πρωτοβουλίες του Ζελένσκι για «επανεκκίνηση των σχέσεων με τους εγγύτερους γείτονες της Ουκρανίας στη Δύση».

Εξαιτίας της σύγκρουσης στην Ανατολική Ουκρανία και για το ζήτημα της Κριμαίας, βρίσκεται στο προσκήνιο και προεκλογικά το ζήτημα της «εθνικής ασφάλειας και άμυνας». Το κόμμα «Υπηρέτης του λαού» δηλώνει ότι θα ενισχύσει νομοθετικά τις πρωτοβουλίες του Ουκρανού Προέδρου, που αποβλέπουν στην αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας της χώρας. Σημειώνει ότι οι αμυντικές δαπάνες πρέπει να είναι τουλάχιστον 5% του ΑΕΠ και ότι θα προχωρήσει στη «μεταρρύθμιση» των Ενόπλων Δυνάμεων σύμφωνα με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το κόμμα «Υπηρέτης του λαού» βρίσκεται στην πρώτη θέση με ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 42% - 48%, ενώ ακολουθεί με μεγάλη διαφορά το φιλορωσικό «Πλατφόρμα Αντιπολίτευσης - Για τη ζωή» με 10% - 15%. Ενδεικτικές της στάσης του κόμματος αυτού για ανάπτυξη των σχέσεων με τη Ρωσία είναι και οι επισκέψεις του επικεφαλής του στη Ρωσία, όπου πρόσφατα συνομίλησε με τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Ο Ρώσος πρωθυπουργός πρότεινε τη σύναψη ενός μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των δύο κομμάτων, όπως και την επανεκκίνηση των πολιτικών επαφών μεταξύ των δύο χωρών.

Στην τρίτη θέση εμφανίζεται το κόμμα του Π. Ποροσένκο «Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη», με 8% - 10%, και ακολουθούν το κόμμα της Γιούλια Τιμοσένκο «Πατρίδα» με 6% - 8%, ενώ για άλλα τρία κόμματα υπάρχει η πιθανότητα να ξεπεράσουν το όριο του 5% και να εισέλθουν στη Βουλή.

Στο ΚΚ Ουκρανίας απαγορεύτηκε για μία ακόμα φορά να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές, καθώς σύμφωνα με το νόμο της «αποκομμουνιστικοποίησης» η δράση του θεωρείται αντισυνταγματική.

Ρομπότ τύπου «Auto-S» για την ανίχνευση και εποπτεία ραφιών της «Walmart» επί το έργον...

Με αυτόν τον τρόπο, πρόσφατο δελτίο Τύπου της πολυεθνικής αλυσίδας λιανικής «Walmart», που θεωρείται ο μεγαλύτερος εργοδότης στις ΗΠΑ, ενημέρωνε τους πελάτες της στις ΗΠΑ για τη λειτουργία περίπου 3.900 ρομπότ σε πάνω από 1.800 υποκαταστήματα από τα περίπου 4.700 που έχει σε όλη τη χώρα, αφού προηγήθηκαν οι απαραίτητες ανακαινίσεις και διαρρυθμίσεις.

Η αγορά ρομπότ διαφόρων τύπων και δεξιοτήτων και οι απαραίτητες αλλαγές στη διαρρύθμιση καταστημάτων της «Walmart», στα οποία εγκαταστάθηκαν, εκτιμάται πως κόστισαν κοντά στα 2 δισ. δολάρια. Ποσό μικρό σε σχέση με τα υπερκέρδη 514,4 δισ. δολαρίων που είχε πέρσι η αμερικανική πολυεθνική, που πουλάει κυριολεκτικά τα πάντα, από τρόφιμα μέχρι αυτοκίνητα και μεγάλο αριθμό προϊόντων δικής της ετικέτας, σε συνεργασία με μεγάλη γκάμα παραγωγών.

Αυτή η κίνηση της συγκεκριμένης εταιρείας λιανικού εμπορίου εντάσσεται στο πλαίσιο της λεγόμενης «4ης Βιομηχανικής Επανάστασης» («4η ΒΕ»), που σημαίνει ένταξη νέων τεχνολογικών μέσων, της ρομποτικής, της ψηφιοποίησης, της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τάση που εξελίσσεται ραγδαία στη βιομηχανική παραγωγή και αναμένεται να διευρυνθεί τα επόμενα χρόνια και σε πολλούς ακόμα κλάδους.

Το ίδιο διάστημα, ο Μάικλ Ντάστουγκ, ανώτερο διευθυντικό στέλεχος της «Walmart», αναγνώριζε μιλώντας σε δημοσιογράφους ότι «μοιραία ορισμένες δουλειές θα εξαφανιστούν». Ωστόσο, προσπάθησε να καθησυχάσει τους εργαζόμενους (η εταιρεία έχει σε ΗΠΑ και άλλες 26 χώρες συνολικά 2,2 εκατομμύρια εργάτες), λέγοντας ότι οι θέσεις εργασίας που θα «εξαφανιστούν θα αφορούν βαρετές και κακοπληρωμένες δουλειές, τις οποίες θα κάνουν τα ρομπότ». Οι άνθρωποι - εργαζόμενοι, συνέχισε, θα αναλάβουν «πιο δημιουργικές και ποιοτικές» εργασίες.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τα ρομπότ αναλαμβάνουν σήμερα κυρίως το σκούπισμα και σφουγγάρισμα πατωμάτων, την καταγραφή ειδών στην αποθήκη, στην ανίχνευση, στην αναπλήρωση ειδών στα ράφια. Αναλαμβάνουν ακόμη και υπό προϋποθέσεις διεκπεραίωση παραγγελιών στα τμήματα φρέσκων λαχανικών και νωπών προϊόντων και τα ταμεία.

Η αλυσίδα λιανικής «Walmart» πραγματοποιεί και ένα «κοινωνικό πείραμα», καθώς με τη θέσπιση της γενικευμένης χρήσης ρομπότ σε συγκεκριμένες χειρωνακτικές εργασίες δεν αντικαθιστά σταδιακά μόνο, μέσω αυτοματοποίησης, τις δουλειές του καθαριστή, του αποθηκάριου, του υπαλλήλου διαχείρισης προϊόντων στα ράφια, αλλά ταυτόχρονα «τεστάρει» αντιδράσεις της κοινωνίας.

Ρεπορτάζ των αμερικανικών εφημερίδων και ηλεκτρονικών εκδόσεων «The Wall Street Journal», «The Washington Post», «Forbes», που άρχισαν να καταγράφουν από τον περασμένο Απρίλη τις πρώτες αντιδράσεις από τη χρήση των ρομπότ στα πολυκαταστήματα της «Walmart», περιγράφουν μία μάλλον αναμενόμενη κατάσταση. Οι πιο αρνητικές φαίνεται πως προέρχονται από τους μεγαλύτερους σε ηλικία πελάτες που έκαναν τα ψώνια τους, ιδιαίτερα στα προάστια και τις πιο μικρές πόλεις στην περιφέρεια, αξιοποιώντας την αφορμή ως ευκαιρία για στοιχειώδεις κοινωνικές σχέσεις. Αλλοι πελάτες μετέφεραν αρνητικά την εμπειρία από την επαφή τους με τα «ύπουλα ρομπότ που τους ακολουθούν σιωπηλά» στους διαδρόμους του σούπερ μάρκετ ή παρακολουθούν «διαρκώς τις κινήσεις τους» μέσα από κάμερες κλειστού κυκλώματος και εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης. Ορισμένοι καταναλωτές αντέδρασαν πιο επιθετικά, π.χ. κλωτσώντας τα ρομπότ - καθαριστές πατώματος ή μπλοκάροντας την πρόσβαση σε ρομπότ διαχείρισης ραφιών, για να δουν «τι θα κάνουν».

Από την άλλη, αρκετοί εργαζόμενοι προσπάθησαν να «εξανθρωπίσουν» τον αυτοματοποιημένο «συνάδελφο» βαφτίζοντάς τους «Εντι», «Τζον» ή «Μέρι». Χρησιμοποίησαν συχνά ονόματα πρώην συναδέλφων τους, οι οποίοι είτε συνταξιοδοτήθηκαν είτε απολύθηκαν.

Αλλοι εργάτες φάνηκαν να διεκπεραιώνουν δύσθυμα την «εκπαίδευση» των ρομπότ (τα ρομπότ χρειάζονται επί βδομάδες ή και μήνες συνεχή «ανθρώπινη» εποπτεία προτού τους δοθεί εντολή για ανάθεση συγκεκριμένης εργασίας). Βλέπουν άλλωστε ότι είναι θέμα χρόνου στη χειρότερη περίπτωση η απόλυσή τους, στην καλύτερη η μετάθεσή τους σε πιο σύνθετες εργασίες με περισσότερες ευθύνες και όχι απαραίτητα περισσότερες αποδοχές. Κάποιες οργανώσεις συνδικαλιστών (π.χ. United Food and Commercial Workers International Union's Making Change) προβλέπουν ότι η αυτοματοποίηση ορισμένων τομέων δουλειάς θα φέρει στη «Walmart» τα επόμενα λίγα χρόνια τουλάχιστον 5.000 απολύσεις.

Σε σχετικό ρεπορτάζ της «The Washington Post» στις 6/6/19, καταγράφεται μία άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή σε σχέση με τις επιπτώσεις της χρήσης των ρομπότ για τους εργαζόμενους: «Οσο η πολυεθνική αλυσίδα "Walmart" στρέφεται στα ρομπότ, τόσο οι άνθρωποι εργαζόμενοι αισθάνονται σαν μηχανές!». Τι σημαίνει αυτό; Πως ένα σημαντικό μέρος των εργαζομένων πιέζεται από τον αυτοματοποιημένο «ανταγωνισμό», ώστε να νιώθει την ανάγκη πως θα πρέπει να εργαστεί πιο γρήγορα, με περισσότερη ακρίβεια και πιο αποτελεσματικά, παραμελώντας βασικές ανάγκες όπως είναι οι σωματικές ή το διάλειμμα για κολατσιό και λίγη ξεκούραση. Δικαιώματα που θεσπίστηκαν πριν δεκαετίες με τους αιματοβαμμένους αγώνες της εργατικής τάξης μετά το ξεκίνημα της βιομηχανικής επανάστασης και τα οποία οι εργοδότες αναγκάστηκαν να δεχτούν, αλλά σήμερα υπονομεύονται συνολικά και ειδικά με τη μεγαλύτερη χρήση των ρομποτικών συστημάτων όχι μόνο στις βιομηχανίες και τη μεταποίηση (που είναι οι υπ' αριθμόν 1 χώροι εργασίας με την πιο γενικευμένη χρήση) αλλά και στον τομέα των υπηρεσιών και της λιανικής.

Για την ώρα, ένα τμήμα του αμερικανικού αστικού Τύπου δείχνει να προσπαθεί να καθησυχάσει την εργατική τάξη πως η αυτοματοποίηση κάποιων εργασιών δεν θα σημάνει αύξηση της ανεργίας. Επικαλούνται έκθεση της «Ενωσης για την Προώθηση της Αυτοματοποίησης» (Association for Advancing Automation) τον Απρίλη του 2017 (περίπου δύο χρόνια πριν τη μαζικότερη θέσπιση των ρομπότ στα υποκαταστήματα της «Walmart»), επιχειρώντας να καθησυχάσουν πως επί του παρόντος τουλάχιστον δεν έχουν «έκρηξη» της ανεργίας αλλά αύξηση της απασχόλησης.

Προφανώς αγνοώντας συνειδητά το πώς το καπιταλιστικό σύστημα αξιοποιεί τα νέα μέσα παραγωγής για την αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων - της ζωντανής εργασίας ως μόνης πηγής παραγωγής του πλούτου - η έκθεση αναφέρει πως τα «περισσότερα ρομπότ φέρνουν και περισσότερες θέσεις εργασίας, γιατί οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν στις εταιρείες να γίνουν πιο παραγωγικές και να δημιουργήσουν πιο ποιοτικά προϊόντα σε ασφαλέστερο περιβάλλον για τους εργαζόμενους». Αναφέρεται σε ενδεικτικό σημείο της έκθεσης: «Η θέσπιση αυτοματοποίησης επιτρέπει στις εταιρείες να γίνουν πιο ανταγωνιστικές στην παγκόσμια αγορά και να μεγαλώσουν τις επιχειρήσεις τους. Το βλέπουμε στις στατιστικές: Μεταξύ 2010-2016, 136.748 ρομπότ στάλθηκαν σε πελάτες στις ΗΠΑ, τα περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη επταετή περίοδο στην αμερικανική βιομηχανία ρομποτικής. Παράλληλα, η απασχόληση στη μεταποίηση αυξήθηκε κατά 894.000 θέσεις εργασίας και το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ μειώθηκε από 9,8% το 2010 στο 4,7% το 2016».

Στην ίδια έκθεση γίνεται αναφορά στις χαρακτηριστικές περιπτώσεις της πολυεθνικής εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου «Amazon» και της αυτοκινητοβιομηχανίας «General Motors». Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως η «Amazon» είχε πάνω από 45.000 εργαζόμενους το 2014, όταν εισήγαγε τη χρήση των ρομπότ και τους διπλασίασε μέσα στην επόμενη τριετία, ενώ στο τέλος του 2018 φάνηκε να προσλαμβάνει άλλους 100.000 νέους εργαζόμενους, παρότι έκτοτε αυξήθηκε ακόμη περισσότερο η αυτοματοποίηση στους χώρους δουλειάς... Παρόμοια τάση φέρεται πως καταγράφηκε περίπου το ίδιο διάστημα και στην αυτοκινητοβιομηχανία «General Motors», της οποίας το προσωπικό στις ΗΠΑ αυξήθηκε από 80.000 εργαζόμενους που ήταν το 2012, σε 105.000 το 2016, ενώ αύξησε κατά 10.000 το «στόλο νέων ρομπότ».

Τα στοιχεία αυτά εκτός των άλλων είναι μια απόδειξη ότι δεν έχει βάση η αντίληψη διαφόρων αστικών ρευμάτων ότι η «4η ΒΕ» οδηγεί σε εξαφάνιση της εργατικής τάξης. Αντίθετα δημιουργεί νέες ανάγκες για πιο εξειδικευμένο και επιστημονικά καταρτισμένο εργατικό δυναμικό. Το ότι αυτό δεν γίνεται με κριτήριο την κοινωνική ευημερία αλλά το κέρδος του καπιταλιστή, είναι που οδηγεί και στην ανεργία εργαζόμενους που δεν μπορούν να χωρέσουν στα νέα δεδομένα. Πέρα από την έκθεση και τα συγκεκριμένα παραδείγματα, οι υπολογισμοί από διάφορους φορείς για την απώλεια θέσεων εργασίας από την ένταξη των νέων τεχνολογιών στην παγκόσμια καπιταλιστική παραγωγή κάνουν λόγο για δεκάδες εκατομμύρια, που θα προκύψουν από τη διαφορά των θέσεων που θα δημιουργηθούν με αυτές που θα χαθούν.

Αυτό που τελικά βγαίνει ως συμπέρασμα είναι ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις και τεχνολογικές δυνατότητες, όπως η ρομποτική, η αυτοματοποίηση και η Τεχνητή Νοημοσύνη, αυξάνουν την παραγωγικότητα της εργασίας, μπορούν να μειώσουν αισθητά τις βαριές σωματικές εργασίες, τις εργασίες ρουτίνας, να υπάρξει μείωση του εργάσιμου χρόνου και να απελευθερωθεί ελεύθερος χρόνος με αυξήσεις μισθών. Ομως στον καπιταλισμό οι εργαζόμενοι δεν επωφελούνται από αυτό, αλλά αντίθετα βιώνουν ένταση του βαθμού εκμετάλλευσης για να αυγαταίνουν τα κέρδη των κεφαλαιοκρατών. Αυτό επιβεβαιώνει και το παράδειγμα της «Walmart» στο οποίο αναφερθήκαμε.

Μόνη πραγματικά φιλολαϊκή διέξοδος για να τεθούν οι επιστημονικές και τεχνικές ανακαλύψεις σε όφελος της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων είναι η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, με κεντρικά και επιστημονικά σχεδιασμένη οικονομία, που θα έχει στόχο την ικανοποίηση των όλο και πιο διευρυνόμενων λαϊκών αναγκών. Είναι δηλαδή η ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας και η εγκαθίδρυση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας, του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.