Η αφήγηση του Πέτσολντ, διακριτική και κομψή, κινείται στο ντεκόρ του κατεστραμμένου Βερολίνου, με χαλάσματα σε τουρκουάζ αποχρώσεις. Αλλά και στους τόνους του φλογερού κόκκινου, του καμπαρέ «Φοίνικας»... Ο Πέτσολντ θέτει σε δοκιμασία τις ενοχές και τη σιωπή των συμπατριωτών του: «Ημαστε φοβισμένοι, τι θα μπορούσαμε να κάναμε όταν τους συλλάμβαναν;», ή φορτίζει τις μαρτυρίες με υστεροβουλία και συμφέρον: «Οι γείτονες θα την κατήγγειλαν σίγουρα... Είχαν βάλει στο μάτι το διαμέρισμά μας»... Κανένας Γερμανός δεν ήθελε να ξέρει τι συνέβη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και κανείς τους δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη συλλογική ευθύνη γι' αυτό που επέτρεψε να γίνει. Μέσα από μια αφήγηση γραμμική και ξεκάθαρη για μια χώρα που κανείς δεν αναρωτιέται και κανείς δε θέλει να ακούει, δεν μπορούν να μπουν βάσεις αναγέννησης...
Ο Πέτσολντ αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν οι Εβραίοι που επέστρεψαν από τα κρεματόρια να συγχωρούν και να «συμφιλιώνονται». Μόνο η Νέλι θέλει να είναι αυτή που ήταν πριν, μόνο η δική της ταυτότητα επέζησε ατόφια. Μόνο αυτή ψάχνει να καθαρίσει από τις στάχτες του ναζισμού απομεινάρια και θύμησες. Η Νέλι θυμίζει σε όλους ότι το αύριο είναι ήδη εδώ, βάζοντας τον καθένα απέναντι στις ευθύνες του, προσωπικές και ιστορικές.
Καταπληκτικό σινεμά αυτό το δυνατό μελαγχολικό μελόδραμα, το δομημένο σαν παγωμένο θρίλερ, για έναν τρελό έρωτα, μια χαμένη ταυτότητα, προδοσία, αλλά και ελπίδα, που κορυφώνεται στο τελευταίο κεφάλαιο, εκείνο της οδυνηρής αναγνώρισης. Ο αριθμός ο χαραγμένος στο μπράτσο που ξέφυγε από το σηκωμένο μανίκι, αλλά κυρίως το σπαρακτικό μουρμούρισμα του σκοπού της εποχής «Speak low», με τη Νίνα Χος σε ερμηνευτικά ύψη...
Με τους: Νίνα Χος, Ρόναλντ Ζέρφελντ, Νίνα Κούντζερντορφ κ.ά.
Παραγωγή: «Phoenix», Γερμανία (2014).
Κάποιες ταινίες που συμμετέχουν στο φεστιβάλ τις έχουμε ήδη δει στις αίθουσες. Παράδειγμα το ελληνοαυστραλέζικο ντοκιμαντέρ «Μια οικογενειακή υπόθεση» (2014) της Αγγελικής Αριστομενοπούλου. Η ταινία καταγράφει το πορτρέτο της πολυτάλαντης μουσικής οικογένειας Ξυλούρη, από τα ορεινά των Ανωγείων μέχρι τις ερήμους της Αυστραλίας. Η ακόμα το γαλλικό ντοκιμαντέρ για παιδιά «Στο δρόμο για το σχολείο» (2013) του Πασκάλ Πλισόν.
Οπως ακόμα και το ντοκιμαντέρ «Non Omnis Moriar» (2014) της Θεοδοσίας Γραμματικού για την εννιάμηνη απεργία στη Χαλυβουργία.
Αλλες ταινίες από το φεστιβάλ κάνουν απόψε πρεμιέρα στις αίθουσες. Μιλάμε για το βραβευμένο στις Κάννες ντοκιμαντέρ «Το αλάτι της γης» (2014) των Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάδο και Βιμ Βέντερς, μια υποδειγματική εμπειρία αισθητική, φωτογραφική, κινηματογραφική και βιογραφική. Πρόκειται για το πορτρέτο του μεγάλου Βραζιλιάνου φωτογράφου κοινωνικών θεμάτων Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, μέσα από το βλέμμα του γιου, Τζουλιάνο και του Βιμ Βέντερς.
Τελευταία, βλέπουμε σημαντικούς συντελεστές του (πάλαι ποτέ) Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, όπως ο Βέρνερ Χέρτσογκ και ο Βιμ Βέντερς, να παθιάζονται με το ντοκιμαντέρ. Είναι περίεργο που ο Βέντερς, μετά από την εξαιρετική ταινία του για τη χορογράφο Πίνα Μπάους όπου πειραματίστηκε με την δυναμική του τρισδιάστατου (3D), επιλέγει τώρα τις επίπεδες φωτογραφίες του Σαλγκάδο, με την τεράστια όμως επίδραση... «Το αλάτι της γης» είναι αφιερωμένο στο έργο του καλλιτέχνη Σεμπαστιάο Σαλγκάδο που κατέγραψε και ανέδειξε το «ανθρώπινο», ιδιαίτερα στον πόνο του. Ο γιος του Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάδο μαζί με τον Βιμ Βέντερς ενώνουν το ασπρόμαυρο και το χρώμα, τις φωτογραφικές εικόνες και τις κινηματογραφικές λήψεις, για να αφηγηθούν τη βιογραφία του και τον κόσμο του, μέσα από το βλέμμα του, από την αρχή, από τη Λατινική Αμερική έως τις θηριωδίες στη Ρουάντα... Ο άνθρωπος είναι το πιο άγριο ζώο, έλεγε ο Σαλγκάδο. Παράλληλα όμως είναι ικανός να εξυψωθεί πάνω και πέρα από τον εαυτό του.
Απόψε βγαίνει στις αίθουσες ακόμα ένα ελληνικό ντοκιμαντέρ που έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Τίτλος του «Η αρχαιολόγος» (2014) σε σκηνοθεσία του Κίμωνα Τσακίρη. Η ταινία, μέσα από συμβατική αφήγηση, αναφέρεται στην προσπάθεια της επίμονης αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου να σώσει ό,τι σώζεται από έναν αρχαιολογικό χώρο ανασκαφών σε μια κοιλάδα της Μακεδονίας που σύντομα θα καλυφθεί από τα νερά μιας τεχνητής λίμνης, έργο σχεδιασμένο από τη ΔΕΗ, και θα χαθεί για πάντα στον υδάτινο βυθό της. Η ταινία αποκαλύπτει το αλαλούμ μιας άναρχης ανάπτυξης, ενός αποσπασματικού σχεδιασμού στο ποδάρι και πάντα την ύστατη στιγμή.
Πρεμιέρα κάνει απόψε και το καλοφτιαγμένο, αμερικανικό θρίλερ κατασκοπίας του Ρότζερ Ντόναλντσον «Ο Ανθρωπος του Νοέμβρη» - «The November Man» - (2014), γυρισμένο στο Βελιγράδι, με αναφορές σε κλασικά φιλμ του είδους. Ο Πιρς Μπρόσναν υποδύεται τον παλιομοδίτη πρώην πράκτορα της CIA και η Ολγα Κιριλένκο τη μοιραία γυναίκα.
Επανάληψη επίσης μιας παλιάς, καλής ταινίας του Αλεξάντερ Σοκούροφ. Τίτλος της «Εκλειψη» - «The days of eclipse» - (1988). Και βέβαια συνεχίζεται στο «Αστυ» η «Χειμερία νάρκη» (2014) του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν...
ΚΡΙΤΙΚΗ: Τζία ΓΙΟΒΑΝΝΗ