Κυριακή 19 Γενάρη 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ
Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: 90 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
Η επιστήμη της προλεταριακής επανάστασης

100 χρόνια από τη συγγραφή των «Φιλοσοφικών Τετραδίων»

«

Η διχοτόμηση του ενιαίου και η γνώση των αντιφατικών μερών του είναι η ουσία της διαλεκτικής. Σε αυτήν την πλευρά της διαλεκτικής συνήθως δεν δίνεται αρκετή προσοχή, ως νόμου της γνώσης (και νόμου του αντικειμενικού κόσμου). Ορος της γνώσης όλων των προτσές της φύσης (συμπεριλαμβανομένων και του πνεύματος και της κοινωνίας) στην «αυτοκίνησή» τους, στην αυθόρμητη ανάπτυξή τους, στην έντονη ζωή τους, είναι η γνώση τους σαν ενότητας αντιθέσεων. Η ανάπτυξη είναι πάλη των αντιθέσεων».1

Συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που ο Β. Ι. Λένιν έγραψε αυτές τις γραμμές στα «Φιλοσοφικά Τετράδια», τα οποία αποτελούνται από μια σειρά περιλήψεων, αποσπασμάτων και σημειώσεών του, σε διάφορα συγγράμματα και άρθρα για τη Φιλοσοφία και εστιάζονται στην ανάπτυξη της μαρξιστικής υλιστικής διαλεκτικής.

Η συγγραφή των «Φιλοσοφικών Τετραδίων» πραγματοποιήθηκε ενώ είχε ξεσπάσει ο ιμπεριαλιστικός Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, με το προλεταριάτο προδομένο από τον οπορτουνισμό της Β' Διεθνούς να αλληλοσφάζεται στα χαρακώματα για τα συμφέροντα των καπιταλιστών. Η προδοσία των οπορτουνιστών γινόταν ακόμα πιο επαίσχυντη, καθώς καλυπτόταν από «ωραία λόγια» και ευχολόγια για την «ειρήνη», για την «καταδίκη του πολέμου» και άλλα συναφή, γεγονός που επέτεινε ακόμα περισσότερο τη σύγχυση και την απελπισία στις γραμμές της εργατικής τάξης.

Ταυτόχρονα, ο ίδιος ο πόλεμος είχε αναγκάσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις - ιδιαίτερα μας ενδιαφέρουν εκείνες που δρούσαν εντός του εργατικού κινήματος - να πάρουν σαφή θέση απέναντί του και να τοποθετηθούν ανοιχτά σχετικά με τη δράση της εργατικής τάξης.

Μέσα σε έναν ωκεανό καθηκόντων, όγκου πληροφοριών και ειδήσεων, θεωρητικής σύγχυσης, πογκρόμ κατά των κομμουνιστών στη Δ. Ευρώπη και των μπολσεβίκων στην τσαρική Ρωσία, ήταν απαραίτητος όρος η πλήρης διασαφήνιση και αποτύπωση της αντικειμενικής πραγματικότητας της ιστορικής στιγμής, προκειμένου να καθοριστούν η στρατηγική και η τακτική του προλεταριάτου, και κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί χωρίς τη μέθοδο του διαλεκτικού υλισμού.

Μελετώντας υλιστικά την ανάπτυξη της διαλεκτικής μεθόδου από τα πρώτα της σπέρματα στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία έως την πλήρη ανάπτυξή της από τον Χέγκελ και στη συνέχεια της ανάπτυξης της υλιστικής διαλεκτικής από τον Μαρξ,2 ο Λένιν αποσαφήνισε μια σειρά ζητημάτων, γεγονός που επέτρεψε στο μπολσεβίκικο κόμμα να προσανατολιστεί ορθά και να καθοδηγήσει την πάλη του προλεταριάτου - πριν απ' όλα ενάντια στα ποικίλα οπορτουνιστικά ρεύματα - ώστε να ανταποκριθεί στα αναγκαία καθήκοντα της εποχής.

Η αποτύπωση της ανάπτυξης της διαλεκτικής μεθόδου από τον Λένιν στις συνθήκες του μονοπωλιακού καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, είναι φανερή σε όλη την πρακτική δράση του μπολσεβίκικου κόμματος και είναι αναπόσπαστα δεμένη με τα λενινιστικά έργα τόσο αυτής της συγκεκριμένης χρονικά περιόδου, όσο και με κατοπινά.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι κύριο σημείο το οποίο εξάγεται τόσο από τα «Φιλοσοφικά Τετράδια», όσο και από το βασικό φιλοσοφικό έργο του Β. Ι. Λένιν, «Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός» είναι εκείνο στο οποίο ο καθοδηγητής του επαναστατικού εργατικού κινήματος αποδεικνύει ότι ο κόσμος (η αντικειμενική πραγματικότητα και οι νόμοι που την κινούν) είναι γνώσιμος, μπορεί η ανθρώπινη νόηση να τον γνωρίσει.

Ταυτόχρονα, ξεκινώντας από ένα πλήθος φαινομένων μιας συγκεκριμένης εποχής με τη διαλεκτική υλιστική μέθοδο, ο ανθρώπινος νους είναι σε θέση να «βυθιστεί» εντός τους και να φθάσει ως εκείνο το συγκεκριμένο «ενιαίο», στο οποίο συμπυκνώνονται και εκδηλώνονται όλες οι αντιθέσεις που το συγκροτούν.

Η γνώση αυτή επιτρέπει μετά την «ανάδυση» στην «επιφάνεια» και την επιβεβαίωση της «θεωρίας» με την πράξη, την προσέγγιση της πραγματικότητας από ανώτερη γνωσιολογικά σκοπιά, και ούτω καθεξής σε μια αέναη πανανθρώπινη διαδικασία προσέγγισης της αλήθειας.

Οπως σημείωσε «από τη ζωντανή παρατήρηση προς την αφηρημένη σκέψη και από αυτή στην πράξη, αυτή είναι η διαλεκτική πορεία γνώσης της αλήθειας, η πορεία γνώσης της αντικειμενικής πραγματικότητας».3

Ο Λένιν έφερε ως έξοχο παράδειγμα ανάπτυξης της διαλεκτικής υλιστικής μεθόδου το «Κεφάλαιο» του Κ. Μαρξ, υπογραμμίζοντας ότι από την απλή εμπορευματική ανταλλαγή, η οποία είναι κοινωνική σχέση, ιστορικά καθορισμένη, και όχι ανταλλαγή «πραγμάτων» εμφανίζονται εν σπέρματι όλες οι αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος.4

Η ανωτερότητα της διαλεκτικής μεθόδου για τη γνώση του κόσμου, επειδή εξετάζει όλες τις πλευρές του φαινομένου και τις σχέσεις του, τονιζόταν από τον Λένιν, καθώς όπως σημείωνε «η δυσκολία απαντάται στη νόηση, γιατί τα στοιχεία του αντικειμένου που στην πραγματικότητα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους, η νόηση τα εξετάζει χωριστά το ένα από το άλλο».5

Σύμφυτο με μια τέτοια δυσκολία της νόησης είναι και το θέμα της εξέλιξης, με τον Λένιν να υπογραμμίζει πως «αν τα πάντα αναπτύσσονται, αυτό σημαίνει ότι περνούν το ένα στο άλλο. Η εξέλιξη ασφαλώς δεν είναι μια απλή, καθολική και αιώνια αύξηση».6

Τόνιζε δε, ότι εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η όσο το δυνατόν ακριβέστερη μελέτη αυτών των περασμάτων, καθώς ήταν εκείνα που ενδιέφεραν κυρίως τον μπολσεβίκο ηγέτη και η μελέτη τους είχε τεράστια σημασία για την πολιτική πάλη του προλεταριάτου.

Αναπτύσσοντας τη διαλεκτική υλιστική μέθοδο, ο Λένιν μπόρεσε να καθορίσει το πέρασμα του καπιταλισμού στο ανώτατο ιμπεριαλιστικό στάδιό του, μπόρεσε επίσης να καθορίσει τη «φύση» του ιμπεριαλιστικού πολέμου και ταυτόχρονα να αποδείξει ότι μια σειρά θεωρούμενων ως «ακίνητων» ορίων στην ιστορική εξέλιξη είναι «κινητά».

Μέσω της ίδιας μεθόδου και φθάνοντας ως το «βάθος» του Είναι, στο οποίο συμπυκνώνονται ευρισκόμενες σε συνεχή κίνηση οι βασικές αντιθέσεις που το συγκροτούν, απέδειξε επίσης ότι η «άρνηση» της μιας «θέσης» από την «αντίθετή» της, δεν είναι μια αυθαίρετη πράξη, αλλά ιστορικά καθορισμένη και αναγκαία πράξη, με κατεύθυνση στην ουσία της και παρά την ποικιλία των μορφών της, αποκλειστικά υπαγορευόμενη από τους όρους «αυτοκίνησης» αυτού του Είναι.7

Ετσι, η βασική αντίθεση του καπιταλισμού μεταξύ του κοινωνικού χαρακτήρα της εργασίας και της ατομικής καπιταλιστικής ιδιοποίησης του μεγαλύτερου μέρους των αποτελεσμάτων της, λόγω της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, δε λύνεται αυθαίρετα προς «όποια κατεύθυνση επιθυμεί ο κάθε "προφήτης" ή "οραματιστής"», αλλά οι ίδιοι οι όροι «αυτοκίνησης» του καπιταλιστικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού και μόνο αυτοί. Βάσει της διαλεκτικής υλιστικής μεθόδου με την οποία εργάστηκαν οι Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν, αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της σοσιαλιστικής επανάστασης, και της αντικατάστασης του καπιταλισμού από ένα ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, τον κομμουνισμό.

Επιπλέον, ο Λένιν, τόνιζε ότι το καθήκον του συνειδητού προλεταριάτου συνίσταται στο να θέτει το θέμα αυτής της αναγκαιότητας στην «ημερήσια διάταξη» σε καιρούς επαναστατικούς και να προετοιμάζει τους όρους για την πραγματοποίηση αυτού του «άλματος» σε καιρούς μη-επαναστατικούς: «Το ζήτημα δεν είναι τι θεωρεί στη δοσμένη στιγμή σαν σκοπό του, αυτός ή εκείνος ο προλετάριος, ή ακόμη και όλο το προλεταριάτο. Το ζήτημα είναι τι είναι στην πραγματικότητα το προλεταριάτο και τι είναι υποχρεωμένο ιστορικά να κάνει σύμφωνα με τους όρους ύπαρξής του».8

Αφομοιώνοντας και αναπτύσσοντας περαιτέρω τη διαλεκτική υλιστική μέθοδο, ο Β. Ι. Λένιν έδειξε με ποιον τρόπο ορίζονται οι «ιστορικές εποχές», παρά την ποικιλομορφία των φαινομένων και παρά τη φιλολογία που αναπτύσσεται και η οποία στο βαθμό που δεν είναι διαλεκτική, συνήθως διογκώνει μια πλευρά των φαινομένων, χωρίς να προσπαθεί να ανακαλύψει την ουσία τους.

Λαμβάνοντας υπόψη το πέρασμα του καπιταλισμού στο ανώτατο στάδιό του, τον ιμπεριαλισμό, (μονοπωλιακός καπιταλισμός), ο Λένιν όρισε τον «ιστορικό χρόνο» που δεν ταυτίζεται με τον «ημερολογιακό», αλλά καθόρισε και τα καθήκοντα του προλεταριάτου. Οι φωτιές του Οκτώβρη επιβεβαίωσαν στην πράξη το μαρξισμό - λενινισμό, ενώ η προσωρινή επικράτηση της αντεπανάστασης (που μπορεί να εξεταστεί μόνο με τη διαλεκτική υλιστική μέθοδο) δεν αναιρούν ούτε το χαρακτήρα της εποχής, ούτε τα καθήκοντα του προλεταριάτου, τουναντίον κάνουν την αναγκαιότητα ανατροπής του καπιταλισμού ακόμα πιο επιτακτική.

Στις μέρες μας, η γνώση τόσο της ιστορικής εποχής όσο και της αναγκαιότητας που πηγάζει από τις εντός της αναπτυσσόμενες κοινωνικές σχέσεις, είναι ασφαλώς εφικτό ζήτημα, αλλά κυρίως είναι ζήτημα επαναστατικής πάλης, γιατί μόνο η εργατική τάξη έχει συμφέρον από αυτήν τη γνώση.

Η απόκτηση αυτής της γνώσης, η αντιμετώπιση της πολύμορφης πραγματικότητας με τη διαλεκτική υλιστική μέθοδο, η εκπλήρωση της αναγκαιότητας της σοσιαλιστικής επανάστασης με τη συνειδητή θέληση και δράση του προλεταριάτου, αποτελούν τον καλύτερο φόρο τιμής στον αδιαφιλονίκητο καθοδηγητή του επαναστατικού εργατικού κινήματος, που με τη συνολική του δράση τοποθέτησε το όνομά του δίπλα σε εκείνα των θεμελιωτών της επαναστατικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης, των Μαρξ και Ενγκελς, καθώς, όπως και εκείνοι, αφιέρωσε τη ζωή του για να περάσει η ανθρωπότητα «από την προϊστορία στην Ιστορία».

Παραπομπές:

1. Β. Ι. Λένιν: «Σχετικά με το ζήτημα της Διαλεκτικής» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

2. Β. Ι. Λένιν: «Ο Μαρξ το 1844 - 1847 έφυγε από τον Χέγκελ προς τον Φόιερμπαχ και πιο πέρα από τον Φόιερμπαχ προς τον ιστορικό και το διαλεκτικό υλισμό». «Από το βιβλίο του Λασσάλ για τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

3. Β. Ι. Λένιν: «Η επιστήμη της Λογικής, η διδασκαλία για την Εννοια» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

4. Β. Ι. Λένιν: «Σχετικά με το ζήτημα της Διαλεκτικής» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα» τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

5. Β. Ι. Λένιν: «Χέγκελ: "Διαλέξεις για την ιστορία της Φιλοσοφίας"» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

6. Β. Ι. Λένιν: «Χέγκελ: "Διαλέξεις για την ιστορία της Φιλοσοφίας"» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

7. Β. Ι. Λένιν: «Η επιστήμη της Λογικής, η διδασκαλία για την Εννοια» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».

8. Β. Ι. Λένιν: «Περίληψη του βιβλίου των Μαρξ - Ενγκελς "Η Αγία Οικογένεια"» - «Φιλοσοφικά Τετράδια», «Απαντα», τ. 29, «Σύγχρονη Εποχή».


Γιώργος Μηλιώνης
Γιώργος Μηλιώνης είναι μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

90 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝ
Τιμάμε διαδίδοντας το έργο του

Παρουσίαση της εκδοτικής προσπάθειας της «Σύγχρονης Εποχής» για τη διάδοση των έργων του Λένιν

Την Τρίτη, 21 Γενάρη 2014, συμπληρώνονται 90 χρόνια από το θάνατο του Β. Ι. Λένιν. Μία από τις μεγαλύτερες συμβολές του μεγάλου επαναστάτη ήταν η έμπρακτη ανάδειξη της βαθιάς κατανόησης της κοινωνίας, των αντιφάσεων που τη διέπουν και βρίσκονται πίσω από την κίνησή της, ως απαραίτητου όρου της αλλαγής της. Ο Λένιν κατανοούσε ότι μόνο στο βαθμό που η ανθρώπινη δράση ευθυγραμμίζεται με τις αναγκαιότητες της κοινωνικής εξέλιξης μπορεί να γίνει δύναμη ουσιαστικής αλλαγής. Αυτό αναδεικνύει άλλωστε και η πασίγνωστη διατύπωσή του, «χωρίς επαναστατική θεωρία δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατική δράση».

Η «Σύγχρονη Εποχή» (ΣΕ) έχει αναδείξει ιστορικά το έργο αυτό του Λένιν. Μπορούμε χωρίς υπερβολή να πούμε ότι χωρίς την εκδοτική αυτή δραστηριότητα της ΣΕ το εργατικό κίνημα της χώρας μας, και πρώτ' απ' όλα το πολιτικό εργατικό, δηλαδή το κομμουνιστικό κίνημα, δεν θα είχε έρθει σε ουσιαστική επαφή με τον πλούτο της λενινιστικής σκέψης, με ό,τι θα συνεπαγόταν κάτι τέτοιο για την ωριμότητά του. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έκδοση στα ελληνικά των Απάντων του Λένιν, κάτι που δεν υπάρχει σε πολλές άλλες γλώσσες.

Η προσπάθεια αυτή έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα και παίρνει δύο βασικές μορφές. Η πρώτη σχετίζεται με τη συνεχή αγωνία για την έκδοση και επανέκδοση έργων του Λένιν, ενώ η δεύτερη σχετίζεται με την έκδοση σύγχρονων επεξεργασιών οι οποίες βασίζονται στη λενινιστική ανάλυση και καθοδηγούν τη σημερινή επαναστατική δράση του Κόμματός μας.

Η λενινιστική σκέψη αποτελεί απαραίτητο θεωρητικό εφόδιο της δράσης για την κατάργηση της εκμεταλλευτικής και την οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας. Η 90ή επέτειος του θανάτου του Λένιν δεν μπορεί λοιπόν παρά να έχει ζωντανά, μάχιμα χαρακτηριστικά, να αναδεικνύει την αιχμηρότητα του λενινιστικού όπλου για τη σημερινή πάλη του Κομμουνιστικού Κόμματος. Και ο ίδιος ο Λένιν άλλωστε τέτοια χαρακτηριστικά έδινε στις διάφορες επετείους. Χαρακτηριστικό γι' αυτό είναι το παράδειγμα της συγγραφής και έκδοσης από τον ίδιο της μπροσούρας «Για τον Μαρξ και τον μαρξισμό» με αφορμή την 30ή επέτειο του θανάτου του Καρλ Μαρξ.


Με το άρθρο αυτό θα επιχειρήσουμε μία σύντομη παρουσίαση σχετικών κειμένων του Λένιν αλλά και κομματικών επεξεργασιών που στηρίζονται στη λενινιστική μέθοδο, όπως αυτά περιέχονται στις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής».

Ας ξεκινήσουμε από τις εκδόσεις που σχετίζονται με την οικονομία του καπιταλισμού. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τη «Σύγχρονη Εποχή» το έργο «Χαρακτηρισμός του οικονομικού ρομαντισμού». Στόχος συγγραφής του κειμένου αυτού, το οποίο ο Λένιν συνέγραψε το 1897 στην εξορία της Σιβηρίας, ήταν η απάντηση στην προπαγάνδα των ναρόντνικων ότι ο καπιταλισμός δεν μπορεί να αναπτυχθεί στη Ρωσία και κατ' επέκταση δεν μπορεί να γίνεται λόγος για ανατροπή του. Το επιχείρημα αυτό το στήριζαν, πρώτον, στο ότι η μάζα του πληθυσμού μετατρέπεται σε εργάτες και, δεύτερον, στο ότι η Ρωσία δυσκολεύεται να βρει ξένες αγορές. Αυτοί οι δύο παράγοντες, ισχυρίζονται, συντελούν στην ανεπαρκή ζήτηση, η οποία πάντα θα υπολείπεται της καπιταλιστικής παραγωγής και θα της θέτει συγκεκριμένα όρια.

Η επιχειρηματολογία αυτή στηρίζεται στη λανθασμένη κατανόηση της σχέσης παραγωγής και εισοδήματος στον καπιταλισμό. Ο Λένιν απάντησε σε αυτό το επιχείρημα αναδεικνύοντας, όπως και ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο», την προτεραιότητα της συσσώρευσης, της παραγωγής με κριτήριο το κέρδος έναντι των εισοδημάτων που παράγονται από αυτήν, χωρίς την ίδια στιγμή να υποτιμάει και την αντεπίδραση των εισοδημάτων στην ίδια την καπιταλιστική παραγωγή που τα «γέννησε». Η λανθασμένη αντίληψη αυτού του ζητήματος οδηγούσε τους ναρόντνικους της εποχής στη συναισθηματική κριτική του καπιταλισμού, στην κριτική του «με τα μάτια» του παρελθόντος, στην εξιδανίκευση δηλαδή της μικρής παραγωγής και όχι «με τα μάτια» του μέλλοντος, από την πλευρά δηλαδή της μεγάλης κοινωνικοποιημένης παραγωγής.


Η σύνδεση της παραπάνω αντιπαράθεσης με τα αίτια της κρίσης είναι κάτι παραπάνω από φανερή. Απώτερη αιτία της κρίσης, λέει ο Λένιν στο κείμενο αυτό, δεν μπορεί να είναι η αντίθεση ανάμεσα στην παραγωγή και στην κατανάλωση αλλά η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και τον ατομικό χαρακτήρα της ιδιοποίησης, δηλαδή η βασική αντίθεση του καπιταλισμού. Γι' αυτό το λόγο καμία μορφή διαχείρισης δεν μπορεί να την αποτρέψει στο έδαφος της καπιταλιστικής οικονομίας, στο έδαφος δηλαδή της κυριαρχίας αυτής της αντίθεσης.

Αυτές οι νομοτελειακές αντιφάσεις της καπιταλιστικής οικονομίας, που οδηγούν και στο ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης, αποτυπώνονται, όπως εκφράζονται συγκεκριμένα στην τρέχουσα οικονομική κρίση, στην έκδοση «Η οικονομική κρίση μέσα από τις σελίδες της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης, 2009 - 2012». Η έκδοση αυτή από τη μία εφοδιάζει τον αναγνώστη με επιστημονική μέθοδο στην προσέγγιση της καπιταλιστικής κρίσης ενώ από την άλλη προσφέρει πληθώρα εμπειρικών στοιχείων, πρωτογενούς υλικού, το οποίο είναι απαραίτητο για τη συγκεκριμενοποίηση της γενικής μαρξιστικής προσέγγισης της κρίσης στη σημερινή κρίση. Αυτό το υλικό είναι απαραίτητο τόσο για την εκλαΐκευση του χαρακτήρα της σημερινής κρίσης όσο και για την ανάδειξη των πολυποίκιλων ανταγωνισμών που οξύνονται στο έδαφος της αναγκαίας καταστροφής κεφαλαίου, που επιτάσσει η κρίση.

Η μαρξιστική προσέγγιση της καπιταλιστικής κρίσης ως κρίσης υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου σε όλες του τις μορφές αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αυτοτέλεια της πολιτικής του ΚΚΕ από όλες τις μορφές διαχείρισης του εκμεταλλευτικού συστήματος. Επιπλέον όρο αυτής της ανεξαρτησίας αποτελεί και η βαθιά κατανόηση του χαρακτήρα του κράτους, μία κατανόηση την οποία μόνο μέσω της ιστορικής προσέγγισής του μπορούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα, όπως μας λέει ο Λένιν σε ένα από τα κείμενα της έκδοσης «Ο Λένιν για το κράτος». Στα τρία κείμενα της έκδοσης αυτής αναδεικνύεται η ουσία του κράτους ως μηχανισμού ταξικής κυριαρχίας που γεννιέται από τις ταξικές αντιθέσεις της κοινωνίας. Αναδεικνύονται επίσης ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με αυτή την ουσία, όπως οι διαφορετικές μορφές διακυβέρνησης με τις οποίες εκφράζεται (ανάλογα με τις συνθήκες) το ταξικό περιεχόμενο του κράτους, η ουσία του αστικού κοινοβουλευτισμού, η επίδραση αυτής της ταξικής κυριαρχίας στις συνειδήσεις των καταπιεζομένων. Ταυτόχρονα, ξεγυμνώνονται οι κενές περιεχομένου φράσεις «δημοκρατία γενικά» και «δικτατορία γενικά», τις οποίες ακόμα και σήμερα επιστρατεύουν οι αστοί και οπορτουνιστές κήρυκες του καπιταλιστικού μονόδρομου. Τέλος, από την ανάδειξη αυτής της ουσίας του κράτους αναδεικνύεται και το γεγονός ότι η εργατική τάξη πρέπει να τσακίσει αυτή την κρατική μηχανή και δεν μπορεί να την αξιοποιήσει για την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας.


Το παραπάνω ζήτημα, τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ιστορικής εμπειρίας, απασχολεί και τις τρεις εκδόσεις που σχετίζονται με ζητήματα επαναστατικής πολιτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος, δηλαδή τις εκδόσεις «Οι Θέσεις του Απρίλη», «Ο Λένιν για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση» και «Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ». Καταρχήν, η έκδοση «Οι θέσεις του Απρίλη», η οποία είναι ενισχυμένη σε σχέση με την παλιά έκδοση με 3 επιπλέον κείμενα της περιόδου και έναν αναλυτικό κατάλογο ονομάτων, θίγει μια σειρά θεμελιώδη για ένα ΚΚ ζητήματα: Το ζήτημα των κοινωνικών συμμαχιών και των αντιφάσεών τους, το ζήτημα των διαφόρων μορφών καταπίεσης του λαού («όχι μόνο βία αλλά και απάτη, κολακεία, μικροελεημοσύνη»), την ίδια την αιτιολόγηση της αλλαγής της ονομασίας του κόμματος από Σοσιαλδημοκρατικό σε Κομμουνιστικό, τη στάση του επαναστατικού κόμματος απέναντι σε «δημοκρατικές» αστικές κυβερνήσεις κ.ά. Τα παραπάνω προσεγγίζονται από τη σκοπιά της συνολικής στρατηγικής προσαρμογής του Κόμματος των Μπολσεβίκων με την επάνοδο του Λένιν στη Ρωσία τον Απρίλη του 1917 και αποκτούν ιδιαίτερη αξία δεδομένης και της εκτίμησης του Κόμματός μας ότι η στρατηγική αυτή επεξεργασία, που οδήγησε στη νίκη της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία, δεν κατάφερε να κυριαρχήσει στη συνέχεια στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ζήτημα το οποίο από μόνο του αποτελεί αντικείμενο ιστορικής μελέτης.

Στην παραπάνω έκδοση ο Λένιν αναφέρεται και στο ζήτημα της στάσης του επαναστατικού κόμματος στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, θέμα το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο των κειμένων του Λένιν που περιλαμβάνονται στην έκδοση «Ο Λένιν για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση» και γράφτηκαν μέσα στη δίνη του Α' ιμπεριαλιστικού πολέμου, τα χρόνια 1914 - 1917. Τα κείμενα αυτά συμβάλλουν στη διαμόρφωση επαναστατικού κριτηρίου για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τη στάση του ΚΚ σε αυτόν. Η διαμόρφωση τέτοιου κριτηρίου προϋποθέτει τη βαθύτερη κατανόηση των αντιθέσεων και της πάλης μεταξύ των διαφόρων καπιταλιστικών κρατών από τη λεγόμενη «ειρηνική» περίοδο. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος άλλωστε δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά τη συνέχιση αυτής της πάλης με άλλα, με πολεμικά μέσα, όταν οι συνθήκες επιβάλλουν κάτι τέτοιο. Η μελέτη της στάσης του ΚΚ σε καιρό πολέμου αποκτά ιδιαίτερη σημασία ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη αυτό που αναφέρεται και στον πρόλογο της έκδοσης, ότι, δηλαδή, «ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος αρκετές φορές στην ιστορία δημιούργησε το έδαφος στο οποίο εκδηλώθηκε επαναστατική κατάσταση, αυξημένη κινητικότητα της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών».

Το Κόμμα μας προσπαθεί να αξιοποιήσει τη λενινιστική διδασκαλία για να βγάλει συμπεράσματα από την ιστορία του διεθνούς και ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, να αξιοποιήσει αυτά τα συμπεράσματα για τη χάραξη σύγχρονης επαναστατικής πολιτικής. Καρπό αυτής της προσπάθειας αποτελεί και η συλλογική διαμόρφωση του νέου Προγράμματος που ψήφισε το 19ο Συνέδριο. Το Πρόγραμμα του Κόμματος συμπυκνώνει και στηρίζεται σε μία σειρά θεωρητικές θέσεις. Αυτές τις θέσεις αναδεικνύει η έκδοση της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο «Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ», η οποία αντικειμενικά, από το ίδιο το περιεχόμενό της, αποτελεί και «επιστράτευση στη μάχη» όλων των ζητημάτων των υπόλοιπων εκδόσεων.

Στην πορεία προς τα 100 χρόνια του ΚΚΕ, η «Σύγχρονη Εποχή» θα συνεχίσει την εκδοτική δραστηριότητα γύρω από το λενινιστικό έργο και τη σημερινή αξιοποίησή του. Αυτή η δραστηριότητα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να αναδειχθεί ότι το ΚΚΕ είναι «το πιο νέο» κόμμα ακριβώς γιατί είναι το κόμμα που πρεσβεύει το νέο, το αναγκαίο, το μοναδικά προοδευτικό μέλλον για την ανθρωπότητα: Την κατάργηση της εκμεταλλευτικής καπιταλιστικής και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ