• Στην Ομόνοια, από την ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, στον 1ο όροφο των γραφείων της Οργάνωσης (Βερανζέρου & Κοτοπούλη), μέχρι την Τετάρτη 23/12, με ωράριο: Δευτέρα έως Παρασκευή 17.30 - 20.30 και Σαββατοκύριακο 10.00 - 13.00 και 17.30 - 20.30.
• Στο Περιστέρι, στα γραφεία της Κομματικής Οργάνωσης (Θηβών 231) έως την Κυριακή 20/12, με ωράριο: 10.00 - 13.00 και 17.00 - 21.00.
• Στον Πειραιά, στον 1ο όροφο των γραφείων της ΚΟ Πειραιά (Καραΐσκου 119, πλατεία Κοραή), από την Κυριακή 20/12 έως την Τρίτη 29/12, με ωράριο: Κυριακή 20/12 έως Τετάρτη 23/12: 18.00 - 21.00, Πέμπτη 24/12 10.00 - 13.00, Δευτέρα 28/12 και Τρίτη 29/12: 18.00 - 21.00.
• Στη Λάρισα ολοκληρώνεται σήμερα, Παρασκευή, η έκθεση που πραγματοποιείται στο κτίριο του Μύλου του Παπά (ισόγειο). Ωρες λειτουργίας: 10.30 - 13.30 και 17.30 - 21.30. Σήμερα στις 8 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση του ημερολογίου - χρονολογίου 2016 της ΕΠ Θεσσαλίας του ΚΚΕ, με θέμα «Στιγμές από την Ιστορία του ΚΚΕ στη Θεσσαλία».
• Στην Καρδίτσα, η έκθεση βιβλίου ολοκληρώνεται σήμερα Παρασκευή στο χώρο της Δημοτικής Αγοράς, όπου στις 7 μ.μ., θα γίνει παρουσίαση του ημερολογίου - χρονολογίου της ΕΠ Θεσσαλίας του ΚΚΕ. Ωρες λειτουργίας: 10.00 - 13.30 και 17.30 - 21.00.

-- Στις 11.00 π.μ., σε εκδήλωση των Οργανώσεων Καλλιθέας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, στον κινηματογράφο «Καλυψώ» (Γρ. Λαμπράκη και Καλυψούς), θα παρουσιαστεί η έκδοση «Δεκέμβρης 1944 - Κρίσιμη ταξική σύγκρουση». Θα μιλήσει ο Θοδωρής Χιώνης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και θα προβληθεί ντοκιμαντέρ. Στο χώρο θα λειτουργήσει έκθεση φωτογραφίας και βιβλιοπωλείο.

-- Στις 6.30 μ.μ., στον Πειραιά, στα γραφεία της ΚΟ Πειραιά του ΚΚΕ (Καραΐσκου 119 - πλατεία Κοραή, 1ος όροφος), η πρώτη μέρα της έκθεσης θα συνδυαστεί με την παρουσίαση της έκδοσης της «Σύγχρονης Εποχής», «Ευρωκομμουνισμός: Θεωρία και στρατηγική υπέρ του κεφαλαίου», με ομιλητή τον Αναστάση Γκίκα, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.

-- Στις 7.00 μ.μ., στη Μεταμόρφωση, στο Πνευματικό Κέντρο, θα παρουσιαστεί το βιβλίο «Οκτώβρης 1917 - Η πορεία των μπολσεβίκων προς τη νίκη», με ομιλητή τον Φάνη Παρρή, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ.

-- Στις 7 μ.μ., στο Νέο Ηράκλειο, στη «Βίλα Στέλλα» (Σοφίας και Γαλήνης) οι ΚΟΒ Ηρακλείου του ΚΚΕ θα παρουσιάσουν το βιβλίο «Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο 1940-41». Θα μιλήσει ο Μάνος Θερμός, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΟ Αττικής.

Η αφίσα της ΚΟ Αττικής για την έκθεση στην Ομόνοια

Στον 1ο όροφο των γραφείων της ΚΟ Αττικής, όπου φιλοξενείται μία από τις εκθέσεις της Οργάνωσης (εκθέσεις διοργανώνονται και σε Πειραιά και Περιστέρι), καθημερινά περνούν δεκάδες μέλη του Κόμματος και της ΚΝΕ για να αγοράσουν τις εκδόσεις που θα μελετήσουν τις επόμενες μέρες ή που θα δωρίσουν ενόψει των γιορτών. Για τη διοργάνωση της έκθεσης, μάλιστα, κυκλοφόρησε ειδική αφίσα με το πρόγραμμά της, που τοιχοκολλήθηκε στα γραφεία των Οργανώσεων.

Τα εκτιθέμενα βιβλία είναι κατανεμημένα με βάση τη θεματολογία: Ιστορικά, βιβλία των κλασικών του μαρξισμού - λενινισμού, ντοκουμέντα του Κόμματος, παιδικά βιβλία, προσφορές και ένας πάγκος με τις νέες εκδόσεις.

Οι σύντροφοι που αναλαμβάνουν τη λειτουργία της έκθεσης, δεν κρατάνε απλώς το ταμείο: Βοηθούν τους επισκέπτες να επιλέξουν τίτλο με βάση αυτό που ψάχνουν και ενημερώνουν για τις προσφορές και για το περιεχόμενο των βιβλίων.

Δεν είναι λίγες οι ΚΟΒ που πραγματοποιούν ομαδικές επισκέψεις στην έκθεση και αυτή η διαδικασία ενθαρρύνει περισσότερο τη διακίνηση του βιβλίου. Εκεί, δε, που η ΚΟΒ καλεί και φίλους του Κόμματος στην επίσκεψη και τους παρακινεί να προμηθευτούν συγκεκριμένες εκδόσεις, τα αποτελέσματα είναι ακόμα καλύτερα.

Πολύμορφη ήταν και η δραστηριότητα που ανέπτυξε η ΚΟ Δυτικής Ελλάδας για την πλατιά διάδοση των εκδόσεων της «Σύγχρονης Εποχής», ενταγμένη στη συνολικότερη δραστηριότητα για τα 97χρονα του ΚΚΕ. Φέτος το Δεκέμβρη, μάλιστα, συμπληρώνονται 5 χρόνια λειτουργίας του βιβλιοπωλείου της «ΣΕ» στην Πάτρα.

Από την έκθεση στα γραφεία της ΚΟ Αττικής

Η δουλειά με το πολιτικό βιβλίο συνδυάστηκε, επίσης, με την επέτειο των 195 χρόνων από το θάνατο του Φρ. Ενγκελς: Συζητήθηκε το έργο του «Για το ρόλο της εργασίας στην εξανθρώπιση του πιθήκου» στο Βιολογικό και τις σχολές της Φυσικομαθηματικής του Πανεπιστημίου Πάτρας, όπου φοιτητές του Βιολογικού παρουσίασαν τις αντιεπιστημονικές θεωρίες που αναπαράγονται από τα συγγράμματα για την εξέλιξη του ανθρώπου.

Το έργο «Η εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη» παρουσιάστηκε στο Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ της Πάτρας, ενώ είχε προηγηθεί σειρά εκδηλώσεων σε σχολές του ΑΕΙ και του ΤΕΙ Πάτρας για το επιστημονικό αντικείμενο και την πρόταση του ΚΚΕ, κατά τη διάρκεια των οποίων λειτουργούσαν εκθέσεις με σχετικές εκδόσεις.

Στο πλαίσιο των εκθέσεων που πραγματοποιήθηκαν σε Πάτρα και Αγρίνιο για τη δράση του ΚΚΕ στις φυλακές και τις εξορίες, έγιναν επίσης βιβλιοπαρουσιάσεις: Στην Πάτρα τα «Μακρονησιώτικα» του Γιάννη Ρίτσου και στο Αγρίνιο το βιβλίο «Ενάντια στο θάνατο στο Γράμμο και στο Βίτσι» από την ΚΟΒ Υγείας.

Βιβλιοπαρουσίαση στην Πάτρα

Ολη αυτή η δραστηριότητα φέρνει σε επαφή με το πολιτικό βιβλίο νέους ανθρώπους που παρακολουθούν το ΚΚΕ και προβληματίζονται από τις επεξεργασίες του, δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουν την πλούσια εκδοτική προσπάθεια της «Σύγχρονης Εποχής».

Στο σημερινό 4σέλιδο «Κομματική Ζωή και Δράση» μπορείτε να διαβάσετε τα εξής:

-- Εκθέσεις βιβλίου: Πρωτοβουλίες Κομματικών Οργανώσεων μέσα στο Δεκέμβρη για τη διάδοση των εκδόσεων της «Σύγχρονης Εποχής».

-- Ημερολόγια Οργανώσεων για το 2016: Καλαίσθητες εκδόσεις με περιεχόμενο που εμπνέει.

-- ΕΠ Αν. Μακεδονίας - Θράκης του ΚΚΕ: Επιτυχημένη η ημερίδα για την εξέγερση της Δράμας το Σεπτέμβρη του 1941.

-- Καρδίτσα: Ρεπορτάζ από την εκδήλωση για την ιστορική διαδρομή του λαϊκού κινήματος στην περιοχή και τη συμβολή του ΚΚΕ.

Τμήμα μάχης του ΔΣΕ στην Καρδίτσα

Μεγάλοι σταθμοί στον αγώνα του Καρδιτσιώτικου λαού στη διάρκεια της Κατοχής είναι:

• 11 Νοέμβρη 1941 ιδρύεται το ΕΑΜ Καρδίτσας, που απλώνεται με γρήγορους ρυθμούς στη νεολαία, στους αγρότες και εργάτες, στις πόλεις και στα χωριά.
• Απρίλης 1942, μεγάλο συλλαλητήριο με συμμετοχή 3.000 ατόμων ενάντια στους μαυραγορίτες, που με την άδεια των αρχών θέλουν να πάρουν τα αποθέματα τυριού και σιταριού.
• Φθινόπωρο 1942, συγκροτείται το Αρχηγείο των Αγράφων, λειτουργούν το αεροδρόμιο στη Νευρόπολη και η Σχολή αξιωματικών στη Ρεντίνα.
• 12 Μάρτη 1943, τμήματα του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν την Καρδίτσα από τους Ιταλούς, καθιστώντας την πρώτη ελεύθερη πρωτεύουσα της Ευρώπης. Εγκαθίσταται λαϊκή εξουσία, που παίρνει άμεσα μέτρα υπέρ του λαού. Υστερα από 10 μήνες ελεύθερης ζωής, τον Οκτώβρη του 1943, η Καρδίτσα καταλαμβάνεται εκ νέου, αυτή τη φορά από τους Γερμανούς.
• 26 Ιούλη 1943, συνέρχεται το Α' Πανθεσσαλικό Συνέδριο του ΕΑΜ, με συμμετοχή 4.000 αντιπροσώπων απ' όλες τις ΕΑΜικές οργανώσεις της Θεσσαλίας στο μοναστήρι της Κορώνας. Το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου, πραγματοποιείται η Α' Συνδιάσκεψη της ΕΠΟΝ στη Μητρόπολη. Στις 16 Ιούλη 1944, συνέρχεται το Β' Πανθεσσαλικό Συνέδριο του ΕΑΜ, στον Ιταμο. Στις 29 Ιούλη 1944, πραγματοποιείται η πρώτη Πανθεσσαλική Σύσκεψη γυναικών στον Ιταμο, με 125 αντιπροσώπους.
• 17 Ιούλη 1944, επίθεση στην οχυρωμένη Καρδίτσα από τον ΕΛΑΣ.

Ο Σαράφης στην κεντρική πλατεία της πόλης το 1943

Στις 14 Ιούλη 1945, μαζική επιδρομή των ακροδεξιών συμμοριών του Σούρλα και του Βουρλάκη στα χωριά του κάμπου Παλαμάς, Κουτσαρί, Ματαράγκα. Τον ίδιο καιρό, οι συμμορίες των Μόκκα, Θέου και Βόιδαρου διενεργούν επιδρομές στα ορεινά χωριά των Αγράφων.

Το φθινόπωρο του 1945, εθνοφύλακες συλλαμβάνουν την Ευαγγελία Κουσάντζα, στέλεχος του ΚΚΕ. Τη βασανίζουν μέχρι αναισθησίας και τη μεταφέρουν στο Κρατητήριο Καρδίτσας, όπου τα μαρτύριά της συνεχίζονται. Εκτελείται στη διάρκεια του Εμφυλίου.

Τον Οκτώβρη του 1945, στη Σέκλιζα, η συμμορία του Βουρλάκη συγκεντρώνει όλους τους κατοίκους στο σχολείο του χωριού και ρίχνει μέσα μια χειροβομβίδα. Σκοτώνεται ένας πολίτης και τραυματίζονται 17. Η συμμορία μετέπειτα διαπόμπευσε τον ιερέα του χωριού, ανεβάζοντάς τον σε μουλάρι και κρεμώντας του κουδούνια.

Αλλά και στη συνέχεια, όταν το ΚΚΕ μπήκε επικεφαλής της τρίχρονης ένοπλης πάλης του λαϊκού - επαναστατικού κινήματος. Ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από την τελική έκβαση, ξεχωρίζει γιατί αποτέλεσε την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, απείλησε την εξουσία της αστικής τάξης στη χώρα μας.

Στην Καρδίτσα, οι πρώτες ένοπλες συγκρούσεις άρχισαν στα τέλη του Απρίλη του 1946, στην περιοχή των Αγράφων.

Στους επόμενους βασικούς σταθμούς αυτής της αγωνιστικής πορείας περιλαμβάνονται:

• Σεπτέμβρης 1946, ιδρύεται το αρχηγείο των Αγράφων με διοίκηση Β. Μπότση (Αγραφιώτη), Περ. Παπαδημητρίου (Ιταμο) και Β. Καπνιά.
• 26 - 28 Οκτώβρη 1946, σε σύσκεψη που πραγματοποιείται στην Τσούκα Αντιχασίων, αποφασίστηκε η ενοποίηση των αντάρτικων ομάδων, κάτω από ενιαία στρατιωτική καθοδήγηση. Ο αντάρτικος στρατός ονομάστηκε Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας.
• Γενάρης 1947, η μάχη της Ραχούλας, με τη μεγάλη νίκη των τμημάτων του Αρχηγείου Αγράφων του ΔΣΕ κατά του κυβερνητικού στρατού.
• 12 Απρίλη 1947, το πέρασμα του υψώματος της Νιάλας, μια από τις πιο ηρωικές στιγμές του ΔΣΕ.
• Πρώτο τρίμηνο 1948, λειτουργία της Σχολής Εκπαίδευσης Υπαξιωματικών στη Μολόχα Αγράφων.
• 30 Μάη 1948, η μάχη στο Πυργούλι - Μούχα. Με αιφνιδιαστική επίθεση, τμήματα του ΔΣΕ περνούν στα μετόπισθεν του αντιπάλου και με θυελλώδη επίθεση τον αναγκάζουν να αποσυρθεί από τα βουνά των Αγράφων.
• 11 Δεκέμβρη 1948, η μάχη και κατάληψη της Καρδίτσας από την 1η Μεραρχία του ΔΣΕ με διοικητή τον Χαρίλαο Φλωράκη (καπετάν Γιώτη) και τη 2η Μεραρχία με διοικητή τον Γιάννη Αλεξάνδρου (Διαμαντή). Ο Κ. Καραγιώργης, διοικητής του ΚΓΑΝΕ, είχε τη γενική διεύθυνση της επιχείρησης.

Αγρότες στην Καρδίτσα το 1910

Με την ίδρυση του «Γεωργικού Πεδινού Συλλόγου» στις 22 Μάη 1909, ξεκινούν και τα μεγάλα αγροτικά συλλαλητήρια στην Καρδίτσα. Στις 27 Φλεβάρη 1910, πάνω από 12.000 αγρότες, πολλοί από τους οποίους έφιπποι, κρατώντας μαύρες σημαίες κι έχοντας κρεμασμένους στους ώμους γκράδες, έφτασαν στην πόλη. Σ' αυτό το συλλαλητήριο που οργάνωσαν η «Πανθεσσαλική Επιτροπή» και το «Κοινό των Θεσσαλών» (ανάλογα έγιναν, την ίδια μέρα, σε Τρίκαλα, Φάρσαλα, Τύρναβο, Αγιά), έχουμε τον πρώτο νεκρό κολίγο. Είναι ο Χρήστος Σάλτας, από το χωριό Ανώγειο, τον οποίο σκότωσε έφιππος χωροφύλακας. Εχουμε, επίσης, το πρώτο «αγροτοδικείο», καθώς 35 αγρότες και αγροτιστές που συμμετείχαν δικάζονται στο κακουργιοδικείο της Χαλκίδας και αθωώνονται. Ακολουθεί την 1η Μάρτη 1910 κινητοποίηση 400 κολίγων από το χωριό Ορφανά, οι οποίοι, οπλισμένοι με γκράδες, σταμάτησαν το τρένο, λίγο παραπέρα από το σταθμό, δηλώνοντας πως αν δε γίνει απαλλοτρίωση, θα καταστρέψουν τη γραμμή.

Στις 4 Ιούνη 1944, πάνω από 150 χιτλερικοί και ταγματασφαλίτες επέδραμαν στο χωριό Κοσκινά για να κατάσχουν την αλωνιστική μηχανή και να αρπάξουν την παραγωγή των αγροτών. Μετά από 12ωρη μάχη με τμήματα του ΕΛΑΣ, υποχωρούν χωρίς να πετύχουν το στόχο τους.

Στη μεταπολεμική περίοδο, ανάμεσα στα συλλαλητήρια - σταθμούς είναι: Στις 28 Φλεβάρη 1961, όταν πάνω από 5.000 αγρότες από όλη τη Θεσσαλία οργανώνουν συγκέντρωση και στην πόλη με αιτήματα την προστασία της παραγωγής. Στις 15 Γενάρη 1975, με δεκάδες χιλιάδες αγρότες και χιλιάδες τρακτέρ να διαδηλώνουν στους δρόμους την αγανάκτησή τους για την αντιαγροτική στάση της κυβέρνησης στο θέμα του βαμβακιού. Στις 29 Νοέμβρη 1978, στο συλλαλητήριο με δεκάδες χιλιάδες βαμβακοπαραγωγούς, όπου χαιρέτισε ο Κώστας Λουλές, βουλευτής του ΚΚΕ και μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος, η αστυνομία επιτίθεται με αύρες και δακρυγόνα και κάνει συλλήψεις. Και, βεβαίως, καθοριστική ήταν η συμμετοχή των αγροτών της Καρδίτσας στα μπλόκα της τελευταίας 30ετίας στα Τέμπτη, στη «Βιοκαρπέτ», στις Μικροθήβες, στον Κόμβο της Νίκαιας.

Σημαντική ήταν η συμβολή του ΚΚΕ και στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στην περιοχή, το οποίο, συντονιζόταν, αγωνιστικά, με το αγροτικό κίνημα. Αγωνιστικοί του σταθμοί μπορούν να χαρακτηριστούν το μαζικότατο συλλαλητήριο καπνεργατών και μικροεπαγγελματιών στις 2 Οκτώβρη 1930, η ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Καρδίτσας το 1935, η πανεργατική συγκέντρωση, με πρωτοβουλία της Νέας Συνδικαλιστικής Κίνησης, στις 19 Φλεβάρη 1967.

Μιλώντας στην εκδήλωση, ο Μαρίνος Μακρής, μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Περιοχής Θεσσαλίας και Γραμματέας της ΤΕ Πόλης Καρδίτσας του ΚΚΕ, τόνισε: «Ολόκληρος ο 20ός αιώνας σημαδεύτηκε από γεγονότα μεγάλης ιστορικής σημασίας. Το ΚΚΕ όλα αυτά τα χρόνια ήταν ο ακούραστος οργανωτής της εργατικής - λαϊκής πάλης. Δεν υπάρχει δικαίωμα του λαού, που να μη βρήκε στο πρόσωπο και τη δράση του ΚΚΕ τον πιο αποφασιστικό υπερασπιστή. Αυτό συμβαίνει και σήμερα που ο πόλεμος, η προσφυγιά πληγώνουν τη γειτονιά μας, η καπιταλιστική κρίση και οι αντιλαϊκές πολιτικές ρήμαξαν τις ζωές μας».

Η προετοιμασία για την ανάπτυξη αντάρτικων ομάδων στην περιοχή της Δράμας, με καθοδηγητή το μέλος του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ και Γραμματέα της Περιφερειακής Επιτροπής Δράμας, Παντελή Χαμαλίδη (Αλέκο), άρχισε τον Ιούλη του 1941.

Το Σεπτέμβρη του '41, σε σύσκεψη του Μακεδονικού Γραφείου στην Ηλιοκώμη Σερρών, αποφασίστηκε να ενταθεί η οργάνωση ένοπλων ομάδων και να πραγματοποιηθούν σαμποτάζ ενάντια στους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές.

Δώδεκα μέρες μετά, με την καθοδήγηση της ΠΕ Δράμας του ΚΚΕ, πραγματοποιείται η εξέγερση (28 προς 29 του Σεπτέμβρη του '41), η πρώτη μεγάλη ένοπλη λαϊκή εκδήλωση στην Κατοχή. Χιλιάδες κατοίκων στη Δράμα και σε πολλά χωριά της περιοχής πήραν τα όπλα και κατέλυσαν τις βουλγαρικές αρχές.

Χρειάστηκε η αποστολή μιας ολόκληρης μεραρχίας του βουλγαρικού στρατού, για να αποκατασταθεί η βουλγαρική κυριαρχία στην περιοχή. Η εξέγερση, πνίγηκε στο αίμα. Περίπου 2.140 πατριώτες σφαγιάστηκαν, ενώ άλλες πηγές κάνουν λόγο για περισσότερους. Πολλοί προσπάθησαν να φύγουν από την περιοχή, για να περάσουν στη γερμανοκρατούμενη ζώνη. Ανάμεσα στους σκοτωμένους από το πογκρόμ που εξαπέλυσαν οι βουλγαρικές αρχές ήταν πολλά από τα μέλη και τα στελέχη της ΚΟ Δράμας, αλλά και τα μέλη του Μακεδονικού Γραφείου που πιάστηκαν και εκτελέστηκαν στο Στρυμόνα, κοντά στην Παλαιοκώμη στις 6 του Οκτώβρη του '41. Το Μάη του '42 σκοτώθηκε σε ενέδρα και ο Π. Χαμαλίδης.

• Για περισσότερα στοιχεία για το ιστορικό της εξέγερσης, βλ. «Κυριακάτικος Ριζοσπάστης» 13/12/2015.

Από την έκθεση αρχειακού υλικού που λειτούργησε στο χώρο της εκδήλωσης

Η εξέγερση του λαού με μπροστάρη και οργανωτή το ΚΚΕ, το Σεπτέμβρη του 1941 στη Δράμα, αποτελεί κορυφαία πράξη αντίστασης απέναντι στην τριπλή φασιστική κατοχή στη χώρα μας. Ηταν η πρώτη αντιστασιακή πράξη στην Ελλάδα και η δεύτερη σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Ανεξάρτητα από την κατάληξη και παρ' όλα τα αντίποινα, η θυσία των εξεγερμένων ήταν ο πρόδρομος της ηρωικής προσφοράς του ελληνικού λαού στην εποποιία της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στους ναζί και φασίστες κατακτητές.

Στην εκδήλωση μίλησαν ο Δημήτρης Παπατολίδης, Γραμματέας της Επιτροπής Περιοχής Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης του ΚΚΕ, η Θεανώ Καπέτη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ και ο Νίκος Γεωργιάδης, διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η εκδήλωση άνοιξε με την προβολή βίντεο για τα γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1941, ενώ στο χώρο λειτούργησε έκθεση με πλούσιο αρχειακό υλικό από την περίοδο 1940-1949. Περιελάμβανε τμήμα από προσωπικά αρχεία παλιών κομμουνιστών και αγωνιστών της Δράμας, τα οποία στη συνέχεια παραδόθηκαν στην ΚΕ του ΚΚΕ για να αξιοποιηθούν στο Αρχείο του Κόμματος.

Από την εκδήλωση της περασμένης Κυριακής

Και ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα είναι πως οι τεράστιες θυσίες του λαού μας, των εργαζομένων, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, δεν ήταν και δε θα είναι ποτέ μάταιες».

Η Θ. Καπέτη, αναφερόμενη στις διαστάσεις που πήρε η λαϊκή ένοπλη εξέγερση στη Δράμα, ενώ πανελλαδικά το λαϊκό κίνημα έκανε ακόμα τα πρώτα του βήματα, επεσήμανε τους εξής παράγοντες: «Πρώτα απ' όλα είχαν προηγηθεί δεκαετίες βουλγάρικης καταπίεσης των λαϊκών μαζών, που συνδυάζονταν με την επιδίωξη της βουλγάρικης αστικής τάξης να προσαρτήσει την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

Η Κατοχή που εγκαθιδρύθηκε το 1941, αναζωπύρωσε τη φωτιά, αφού συνοδευόταν με εξαναγκασμό κατοίκων σε φυγή, εποικισμό, αρπαγή της σοδειάς, ενώ οργίαζαν η δράση της βουλγάρικης Κρατικής Ασφάλειας και οι διώξεις. Τα παραπάνω διαμόρφωναν συνθήκες ακόμα και για αυθόρμητα ξεσπάσματα». Αναφέρθηκε, επίσης, στην επιρροή του Κόμματος και στην καλύτερη κατάσταση των Οργανώσεων στην περιοχή.

Τόνισε ότι μέσα στα πλαίσια της ανάγκης να συνεχιστεί η ιστορική έρευνα, πρέπει να ενταχθούν και τα γεγονότα που αφορούν την εξέγερση της Δράμας, για τα οποία χρειάζεται βαθύτερη έρευνα.

Και ανέφερε: «Οι αδυναμίες της εξέγερσης πολλές. Κυρίως στο κατά πόσο ακολουθήθηκαν στοιχειώδεις κανόνες μιας εξέγερσης. Να στηρίζεται στην επαναστατική άνοδο του λαού, να στηρίζεται σε τέτοιο σημείο στροφής όταν στις πρωτοπόρες γραμμές του λαού παρατηρείται η μεγαλύτερη δραστηριότητα, όταν οι ταλαντεύσεις στις γραμμές των εχθρών και στις γραμμές των αδύνατων, μεσοβέζικων, αναποφάσιστων φίλων της επανάστασης είναι μεγαλύτερες από κάθε άλλη φορά. Θέλει, για την επιτυχία της εξέγερσης, σωστό υπολογισμό της στιγμής για την έναρξή της, επιτελείο των εξεγερμένων δυνάμεων, διάταξη των δυνάμεων, σχέδιο δράσης και συντονισμού των επαναστατικών τμημάτων κ.λπ.

Παρά τις αδυναμίες και την ανάγκη για παραπέρα διερεύνηση, τα γεγονότα της 28-29 Σεπτέμβρη 1941 στη Δράμα έχουν καταγραφεί και έτσι πρέπει να τιμούνται, ως μια ηρωική λαϊκή εξέγερση. Εξέγερση στην οποία πρωτοστάτησαν οι κομμουνιστές».

Ο Γιώργος Μαργαρίτης, στην ομιλία του, φώτισε τις ρίζες και τη διεθνή διάσταση της εξέγερσης του 1941. Οπως είπε, τα όσα ηρωικά, τα όσα τραγικά συνέβησαν στη βουλγαροκρατούμενη περιοχή της Δράμας στις αρχές του φθινοπώρου του 1941, είναι μέρος ενός ευρύτερου σκηνικού, είναι κομμάτι ενός τιτάνιου αγώνα.

Απρόσμενα, τόσο για τους ναζιστικούς όσο και για τους βουλγάρικους εθνικιστικούς σχεδιασμούς, τα κατακτημένα Βαλκάνια, πολύ νωρίς, μεταβλήθηκαν σε ένα νέο μέτωπο πολέμου. Η εικόνα ενός γενικευμένου απελευθερωτικού κινήματος αποτυπώθηκε στις αναφορές των Γερμανών ιθυνόντων, αλλά και απλώθηκε προς όλες τις κατευθύνσεις, έως την περιοχή της Δράμας.

Και σημείωσε: «Η ηρωική εξέγερση της Δράμας έγινε σε μια εποχή όπου οι συσχετισμοί δεν επέτρεπαν την επίτευξη νικηφόρου αποτελέσματος. Οι συνέπειές της ήσαν όμως σημαντικές. Στο τοπικό επίπεδο, η προσπάθεια της βουλγάρικης φασιστικής κυβέρνησης να παρουσιάσει την προσάρτηση της Ανατολικής Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης ως μια ειρηνική επιχείρηση που γινόταν σύμφωνα με τις επιθυμίες των κατοίκων της περιοχής, τινάχτηκε στον αέρα. Η φασιστική Βουλγαρία, παρά τους υπολογισμούς της, κατέδειξε η ίδια με τις φονικές πρακτικές της ότι κατέκτησε ξένο τόπο και ξένο λαό.

Στο γενικό επίπεδο, παρά τις τοπικές αποτυχίες, η εξέγερση των Βαλκανίων δεν έγινε δυνατό να καταπνιγεί από τον Αξονα, παρά τις μεραρχίες που έστειλε η ναζιστική πολεμική μηχανή στην περιοχή. Η ζώνη παρέμεινε ζώνη πολέμου ως το τέλος και οι δυνάμεις του Αξονα που καθηλώθηκαν εκεί, ισοδυναμούσαν με τις αντίστοιχες του αφρικανικού ή του ιταλικού μετώπου. Τα θύματα του 1941 θεμελίωσαν στέρεα τους αγώνες των λαών για ελευθερία.

Η Δράμα της ηρωικής εξέγερσης έγινε ένας τόπος εγκλήματος από τα πολλά που δημιούργησε η ναζιστική Νέα Ευρώπη. Οι λαοί, όμως, στο τέλος νίκησαν, συνέθλιψαν το ναζιστικό θηρίο. Κανένα θύμα δεν πήγε χαμένο, καμιά ηρωική εξέγερση ενάντια στο άδικο δε χάθηκε χωρίς ν' αφήσει πίσω της παρακαταθήκη για την τελική νίκη».

Ο Ν. Γεωργιάδης παρουσίασε μια σειρά από στοιχεία και γεγονότα που καταρρίπτουν τη συκοφαντία που υιοθετείται από τμήματα της αστικής βιβλιογραφίας και υποστηρίζει ότι οι βουλγάρικες κατοχικές αρχές συνεργάστηκαν με τους Ελληνες κομμουνιστές της Δράμας, για να ξεσπάσει εξέγερση και να δικαιολογήσουν σφαγές κατά του ελληνικού πληθυσμού της περιοχής, με σκοπό να αλλοιωθεί η εθνολογική της σύσταση.

Μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Ο εισηγητής της άποψης περί προβοκάτσιας ήταν ο Ελληνας Γενικός Επιθεωρητής Νομαρχιών Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας το 1941 Αθανάσιος Χρυσοχόου, ο συνεργαζόμενος δηλαδή με τους Γερμανούς και τους Βούλγαρους κατακτητές της Μακεδονίας διοικητής της και ιδεολογικός αντίπαλος του ΚΚΕ.

Οι ηγέτες της εξέγερσης συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν από τους Βουλγάρους ή σκοτώθηκαν σε μάχες, όπως πολλοί αντάρτες, άρα δεν είναι δυνατόν να συνεργάστηκαν με τους Βουλγάρους.

Η εκδοχή της προβοκάτσιας που διατυπώθηκε στο βιβλίο του Χρυσοχόου στο τελευταίο έτος του Εμφυλίου Πολέμου (1949), εντάσσεται στο κλίμα της συκοφάντησης του ΚΚΕ (συμμορίτες, ΕΑΜοβούλγαροι)».

Η εξέγερση στη Δράμα, τόνισε ο Ν. Γεωργιάδης, ήταν «μία λαϊκή, πατριωτική, ηρωική, πρωτοπόρα, αλλά και πρόωρη πράξη αντίστασης των Δραμινών, με οργανωτές, καθοδηγητές και μπροστάρηδες τα τοπικά κομματικά στελέχη του ΚΚΕ. Τους Δραμινούς κομμουνιστές που αγωνίστηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν, αλλά δε συμβιβάστηκαν, δε λύγισαν, δε βουλγαρογράφτηκαν. Που πολέμησαν στο βουνό και στην πόλη, στο χωριό και στην κωμόπολη, άοπλοι και ένοπλοι, επιλέγοντας τον αγώνα κατά του κατακτητή και όχι τη συνεργασία μαζί του, προτιμώντας τη λευτεριά και όχι τη σκλαβιά».

Το εξώφυλλο της έκδοσης της ΕΠ Αν. Στερεάς - Εύβοιας

Φωτογραφίες, ιστορικά ντοκουμέντα, γνωστές και άγνωστες πτυχές του εργατικού κινήματος εμπλουτίζουν τις σελίδες των ημερολογίων, ενώ η προετοιμασία τους αποτελεί ευκαιρία έρευνας για τις Οργανώσεις σε κάθε περιοχή ή κλάδο. Για να προκύψει το επιθυμητό αποτέλεσμα, προηγείται η αναζήτηση αρχειακού υλικού, πληροφοριών για πρόσωπα και γεγονότα που διαδραμάτισαν ιστορικό ρόλο στην πορεία του εργατικού κινήματος.

Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει σήμερα τα ημερολόγια της ΚΟ Θεσσαλίας και της ΚΟ Αν. Στερεάς - Εύβοιας, ενώ θα ακολουθήσει η παρουσίαση και άλλων ημερολογίων τις επόμενες μέρες.

Ενθαρρυντικά είναι τα πρώτα μηνύματα από τη διακίνηση του ημερολογίου της Οργάνωσης Περιοχής Ανατολικής Στερεάς - Εύβοιας του ΚΚΕ. Επιδίωξη της Κομματικής Οργάνωσης είναι να φτάσει το ημερολόγιο σε όσο το δυνατόν περισσότερα χέρια, σε εργάτες, σε λαϊκές οικογένειες και νέους της περιοχής, με στόχο να εξαντληθεί το αυξημένο σε σχέση με πέρσι τιράζ.

Η φετινή έκδοση είναι αφιερωμένη στον ηρωικό αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού στη Ρούμελη και την Εύβοια, με αφορμή τα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΔΣΕ. Το νήμα ξεδιπλώνεται από τις πρώτες ομάδες καταδιωκόμενων αγωνιστών, τα περιφερειακά Αρχηγεία και τη συγκρότηση του Αρχηγείου Ρούμελης, μέχρι τη συγκρότηση της 2ης Μεραρχίας Ρούμελης και του Ανεξάρτητου Τάγματος Εύβοιας. Μέσα στον περιορισμένο χώρο των σελίδων του ημερολογίου, ξεδιπλώνεται η πραγματική ιστορία της κορυφαίας στιγμής της ταξικής πάλης στη χώρα μας και αναδεικνύονται οι τεράστιες δυσκολίες, τα κατορθώματα και ο ηρωισμός των μαχητών του ΔΣΕ.

Φωτογραφία από το Γενάρη του 1947: Το αρχηγείο του ΔΣΕ Δυτικής Στερεάς

Μέσα στις σελίδες της έκδοσης, ο χρήστης θα βρει ηρωικές μορφές του επαναστατικού κινήματος του τόπου μας. Μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ και άλλους πρωτοπόρους αγωνιστές, σαν τους Γιάννη Αλεξάνδρου (καπετάν Διαμαντή), Νίκο Τριανταφύλλου, Νίκο Διενή (Παπούα), Θύμιο Καψή (καπετάν Ανάποδο), Τάκη Φίτσιο, Αλίκη Τσουκαλά, Χρυσούλα Πιστόλη και άλλους.

Το πολύτιμο υλικό που περιέχεται στο ημερολόγιο, γίνεται αφετηρία μεταλαμπάδευσης των ιδανικών και του προσωπικού παραδείγματος, της στάσης ζωής των αγωνιστών - επαναστατών αυτής της περιόδου. Αλλωστε, στις σελίδες του φιλοξενείται ακόμα και στιγμιότυπο από την πρωτοβουλία της ΚΝΕ, που είχε τιμήσει τον ηρωικό ένοπλο ταξικό αγώνα του ΔΣΕ, με τις εκδηλώσεις του 20ού Αντιιμπεριαλιστικού Διήμερου και τη συγκέντρωση στη Λαμία το 2011.

Το εξώφυλλο του ημερολογίου που διακινεί η ΟΠ Θεσσαλίας του ΚΚΕ

Με την έκδοση ασχολήθηκε Βοηθητική Επιτροπή της ΕΠ Θεσσαλίας του ΚΚΕ, η οποία συγκροτήθηκε για την οργάνωση πολύμορφων παρεμβάσεων στην πορεία προς τον εορτασμό των 100 χρόνων του Κόμματος, ενώ άμεσα προγραμματίζονται παρουσιάσεις της έκδοσης στην περιοχή.

Μιλώντας στο «Ριζοσπάστη» για το ημερολόγιο, η Μαρία Γαβαλά, μέλος του Γραφείου της ΕΠ Θεσσαλίας, σημείωσε: «Για να μπορέσουμε να "στήσουμε" την έκδοση, ήρθαμε σε επαφή με πολύ κόσμο. Μιλήσαμε με παλιούς συντρόφους και άλλους αγωνιστές που συμμετείχαν στα γεγονότα, έζησαν τις καταστάσεις. Συνεργαστήκαμε με φορείς και πρόσωπα απ' όπου ζητήσαμε και πήραμε άδειες χρήσης πνευματικών δικαιωμάτων, όπως τα Γενικά Αρχεία του Κράτους όλων των θεσσαλικών νομών, το Αρχείο Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου, η Συναγωγή της Εβραϊκής Κοινότητας Τρικάλων κ.α.

Ψάξαμε για άντληση πληροφοριών σε πολλά βιβλία και άλλες πηγές, όπως π.χ. για την ΟΚΝΕ, στα βιβλία του Β. Μπαρτζιώτα, του Γ. Τρικαλινού και άλλων.

Χρησιμοποιήσαμε ζωγραφικά και χαρακτικά έργα γνωστών καλλιτεχνών, Θεσσαλών κυρίως, όπως του Δ. Γιολδάση, του Δ. Οικονομίδη, του Δ. Κατσικογιάννη, αλλά και μη Θεσσαλών, όπως π.χ. το έργο "Κιλελέρ - Μαρίνος Αντύπας" του Α. Τάσσου. Στο εξώφυλλο είναι έργο της μεγάλης χαράκτριας Βάσως Κατράκη, για το οποίο συνεργαστήκαμε με την κόρη της, που μας βοήθησε και την ευχαριστούμε.

Φωτογραφίες από συγκέντρωση γυναικών στο Βόλο του Μεσοπολέμου, από την κολλεκτίβα των στρατιωτικών Φυλακών Λάρισας (1935) και απεργούς υποδηματεργάτες (1936)

Συνεχίζοντας, η Μ. Γαβαλά επεσήμανε: «Σε κάθε μέρα του ημερολογίου, καταγράφεται ένα ή περισσότερα βασικά γεγονότα - σταθμοί της ταξικής πάλης, που συνέβησαν "ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ", ενώ την πρώτη μέρα κάθε μήνα φιλοξενείται ένα έργο από Θεσσαλό δημιουργό ή κάποιον που αναφέρεται στη Θεσσαλία. Το ξεκίνημα γίνεται από ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με τη γέννηση και συγκρότηση της εργατικής τάξης στα αστικά κέντρα της περιοχής, με τις πρωτόλειες προσπάθειες οργάνωσης του κινήματος των αγροτών, με στιγμές κοινής δράσης και αγώνα εργατών και αγροτών, προχωρώντας μέχρι τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης στη χώρα μας και την έκφρασή τους στη Θεσσαλία».