Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις του Μνημονίου του Μηχανισμού Στήριξης της ελληνικής οικονομίας, καταγράφεται μείωση του ΑΕΠ κατά 2% το 2009 και πρόβλεψη μεγαλύτερης μείωσης κατά 4% για το 2010. Προβλέπεται, επίσης, αρνητική μεταβολή και το 2011 με ρυθμό μείωσης 2,5%. Η εκτίμηση της Εκθεσης του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος προέβλεπε μικρότερη μείωση κατά 2% για το 2010, ωστόσο διευκρίνιζε ότι υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες μεγαλύτερης μείωσης του ρυθμού ανάπτυξης. Η ετήσια αρνητική μεταβολή του ΑΕΠ είναι βασικός δείκτης αποτύπωσης της πορείας της κρίσης υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου.

Η συρρίκνωση του ΑΕΠ αφορά όλους τους κλάδους της βιομηχανικής παραγωγής (ενέργεια, μεταφορές, κατασκευές, τηλεπικοινωνίες) και όχι μόνο τη Μεταποίηση. Συρρίκνωση καταγράφεται επίσης και σε άλλους τομείς (τουρισμός, εμπόριο) με εξαίρεση την αγροτική παραγωγή.

Συγκεκριμένα, η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 9,4% το 2009, έναντι μείωσης κατά 4% το 2008 (στην αστική στατιστική δεν καταγράφονται σε αυτήν την κατηγορία οι τηλεπικοινωνίες και οι μεταφορές).

Η συρρίκνωση της μεταποιητικής παραγωγής ήταν ακόμα μεγαλύτερη κατά 11,2% το 2009, έναντι συρρίκνωσης κατά 4,7% το 2008. Ο δείκτης παραγωγής κεφαλαιακών αγαθών παρουσιάζει μείωση κατά 23% το 2009, έναντι μείωσης κατά 7,4% το 2008 (μόλις και φτάνει στο 71% του αντίστοιχου επιπέδου του 2005). Εξίσου μεγάλη είναι η μείωση στην παραγωγή διαρκών καταναλωτικών αγαθών που φτάνει το 20,7% το 2009, ενώ η μείωση το 2008 ήταν 5,7%.

Συρρίκνωση παρατηρείται σε όλους τους κλάδους της Μεταποίησης. Ορισμένοι βρίσκονται κάτω από το 60% του επιπέδου του 2005 (ηλεκτρονικά προϊόντα, κλωστοϋφαντουργία, ξυλουργεία). Οι μόνοι κλάδοι της Μεταποίησης που ξεπερνούν το 2009 το επίπεδο (100) του 2005 είναι τα Τρόφιμα (100,8), τα Ποτά (104,3), η Διύλιση Πετρελαίου (104,8) και τα Φαρμακευτικά Προϊόντα (147,7).

Ακόμα και ο τομέας της Ενέργειας εμφανίζει συρρίκνωση κατά 2,9% το 2009, σε συνέχεια του 2,4% το 2008. Σημαντική είναι η μείωση και του τομέα εξόρυξης και λατομείων (-11,8% το 2009 και -4,5% το 2008).

Μεγάλη είναι η ετήσια μείωση παραγωγής στον κλάδο κατασκευών (20,4%) η οποία συνδέεται και με την αντίστοιχη μείωση της παραγωγής τσιμέντων (21,4%). Υπενθυμίζουμε ότι ειδικότερα στον κλάδο των οικοδομικών έργων του τομέα κατασκευών ο δείκτης παραγωγής βρίσκεται σε φάση συρρίκνωσης συνολικά για την περίοδο 2004 - 2009, σε αντίθεση με το δείκτη παραγωγής των δημοσίων έργων όπου η συρρίκνωση καταγράφεται το 2009, μετά από ανοδική πορεία των τριών προηγούμενων ετών. Αντίστοιχα αρνητική είναι η μεταβολή και της ετήσιας έκδοσης αριθμού οικοδομικών αδειών μετά το 2004. Η πτώση τιμών στην αγορά κατοικιών κατά 3,9% το 2009 είναι σχετικά μικρή και δείχνει αξιοσημείωτη «ανθεκτικότητα». Απ' τις αρχές του 2007 ως το τέλος του 2008 είχε σημειωθεί επιβράδυνση του θετικού ρυθμού μεταβολής των τιμών.

Μεγάλη είναι η συρρίκνωση δραστηριότητας για το 2009 στις τηλεπικοινωνίες (8,7%), στις χερσαίες μεταφορές (31,5%) και στις εναέριες μεταφορές (12,6%).

Αξιοσημείωτη είναι η συρρίκνωση στους τομείς του χονδρικού εμπορίου (9,3%), του τουρισμού (9,1%), των νομικών - λογιστικών υπηρεσιών (12,9%), των τεχνικών - επιστημονικών υπηρεσιών (18,6%).

Τα απολογιστικά στοιχεία του α' τριμήνου του 2010 που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ (πρώην ΕΣΥΕ) δείχνουν μείωση του ΑΕΠ κατά 2,5% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009 και μείωση κατά 1% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Σημειώνουμε ότι η προηγηθείσα αρνητική πορεία πραγματοποιήθηκε με αυξημένη δημόσια κατανάλωση (9,6%) το 2009 και μικρή μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης (-1,8%). Τα μεγέθη αυτά θα μεταβληθούν αρνητικά τη διετία 2010 - 2011. Αρκεί να συνυπολογίσουμε τη μείωση των δημόσιων δαπανών, την επίδραση της αύξησης της ανεργίας και της εφαρμογής των αντιλαϊκών μέτρων στην ιδιωτική κατανάλωση.

Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (πρώην ΕΣΥΕ), το επίσημο ποσοστό ανεργίας το Φλεβάρη του 2010 ανήλθε σε 12,1% έναντι 9,1% το Φλεβάρη του 2009 και 11,3% το Γενάρη του 2010. Οι άνεργοι ανήλθαν σε 605.277 άτομα, αυξήθηκαν κατά 154.280 άτομα σε σχέση με το Φλεβάρη του 2009 και κατά 38.145 σε σχέση με το Γενάρη του 2010. Η κατάσταση είναι εκρηκτική στις ηλικίες 15-24 ετών, όπου φτάνει το 32% και στις ηλικίες 25-34 με 15,2%. Στις γυναίκες το επίσημο ποσοστό φτάνει το 15,3% (Φλεβάρης 2010).

Σε επίπεδο περιφερειών πιο οξυμένη παρουσιάζεται η κατάσταση στη Δυτική Μακεδονία, στην Ανατολική Μακεδονία - θράκη, στα Ιόνια νησιά, στα νησιά του νοτίου Αιγαίου και στην Κρήτη.

Το πραγματικό ποσοστό ανεργίας μπορεί να ξεπεράσει το 15% μέσα στο 2010. Σημειώνουμε ότι η αστική στατιστική καταγραφή δε θεωρεί ως άνεργους αυτούς που εργάστηκαν έστω και μια ώρα με σκοπό την αμοιβή ή το κέρδος στο χρονικό διάστημα της διερεύνησης. Καλύτερη προσέγγιση της κατάστασης έχουμε αν συνυπολογίσουμε την ετήσια μεταβολή των πραγματοποιηθέντων ωρών εργασίας ανά εργαζόμενο που μειώθηκαν κατά 1,3% το 2009 έναντι του 2008.

Μια ιδιαίτερη πλευρά που πρέπει να σημειώσουμε είναι και η μετανάστευση Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό. Σύμφωνα με σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, από τους Ελληνες αποφοίτους ΑΕΙ που εργάστηκαν στο εξωτερικό την τελευταία εξαετία, μόνο το 15,9% αποφάσισε ή σκέφτεται να επιστρέψει στην Ελλάδα την επόμενη περίοδο (πόλεις που συγκεντρώνουν Ελληνες επιστήμονες στο εξωτερικό είναι το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, οι Βρυξέλλες, η Βοστόνη και το Παρίσι.) Η Ελλάδα διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό (περίπου 30%) ανέργων πτυχιούχων στην ΕΕ.

Για την πορεία της κερδοφορίας των μονοπωλιακών ομίλων έγινε αναλυτική αναφορά στο κείμενο του Τμήματος Οικονομίας που δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ τ. 2/2010.

Η σχετική ετήσια έρευνα της ICΑP διαπιστώνει για το 2009 μείωση του κύκλου εργασιών κατά 10,32% και των κερδών προ φόρων κατά 24%. Η έρευνα περιλαμβάνει 4.100 μεγάλες εταιρείες σε μεταποίηση, κατασκευές, εμπόριο, τουρισμό. Από τους 10 πρώτους σε κερδοφορία ομίλους καταγράφεται αύξηση κερδών το 2009 σε 6 από αυτούς. Επισημαίνεται επίσης η αύξηση του μέσου όρου προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων σε 107 ημέρες το 2009 από 94 ημέρες το 2008.

Η πορεία της ελληνικής οικονομίας θα εξαρτηθεί και από τις εξελίξεις στις οικονομίες της ΝΑ Ευρώπης. Το 2009 η συρρίκνωση του ΑΕΠ έφτασε σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε 5% για τη Βουλγαρία, 7,1% για τη Ρουμανία, 2,9% για τη Σερβία και 4,7% για την Τουρκία.

Η συρρίκνωση συνδέεται και με τη σημαντική πτώση των εξαγωγών αυτών των χωρών προς τα ισχυρότερα κράτη - μέλη της ΕΕ και με τη μεγάλη μείωση των μεταναστευτικών εμβασμάτων λόγω της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης. Το 2009 υπήρξε επίσης σημαντική κάμψη, σχεδόν κατά 50%, των Αμεσων Ξένων Eπεvδύσεων (ΑΞΕ) στη συγκεκριμένη περιοχή.

Ωστόσο, για το 2010 καταγράφονται πιο αισιόδοξες προβλέψεις (Σερβία 2%, Ρουμανία 0,8%, Βουλγαρία 0,2%, Τουρκία 5,2%).

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

*Το άρθρο βασίζεται σε κείμενο του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ (Μάης 2010)