Αποσπάσματα από την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και βουλευτή, στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας
Θα βιώσετε την ανισοτιμία όταν θα πάτε στη δουλειά, όποια δουλειά βρείτε και όπως τη βρείτε, γιατί η ανεργία στους νέους είναι πολύ μεγάλη (και στα κορίτσια και στα αγόρια) και όταν κάνετε οικογένεια. Τότε θα δει κανείς ότι αυτό που λένε ισοτιμία των δύο φύλων δεν υπάρχει στις συνθήκες του καπιταλισμού. Εδώ και μια 20ετία, μια σειρά συνθήματα της ισοτιμίας των δύο φύλων, που τα καλλιεργούσε και η αστική τάξη γιατί τη συνέφερε να έχει σύγχρονη εργατική γυναικεία δύναμη, φθηνή, γιατί υπήρχε και ο ανταγωνισμός με το σοσιαλιστικό σύστημα, γιατί υπήρχε ταξική πάλη πιο δυνατή, αυτά τα συνθήματα τα παίρνει πίσω. Παραδείγματος χάριν, η 4ωρη απασχόληση, οι μορφές ελαστικής απασχόλησης όταν πρωτάρχισαν να εφαρμόζονται, εφαρμόστηκαν με το εξής σύνθημα, ότι αυτό ισχύει για τις γυναίκες και τους φοιτητές, τις φοιτήτριες. Γιατί οι γυναίκες με την 4ωρη απασχόληση μπορούν να συνδυάζουν να είναι σύζυγοι και μητέρες, λες και η ζωή της γυναίκας εξαντλείται μέσα στην οικογένεια μόνο. Και δεύτερο στους φοιτητές, επειδή είχαν μπει στο πανεπιστήμιο παιδιά από την εργατική τάξη και τη φτωχή αγροτιά και δεν έφτανε το βοήθημα της οικογένειας, οι φοιτητές και φοιτήτριες ξεκίνησαν να εργάζονται παράλληλα. Ξεκίνησε, δηλαδή, με νέες μορφές στην ανισοτιμία γυναικών και νέων. Και μετά βεβαίως γενικεύτηκε και στους άντρες.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα, που είναι η ριζική διαφορά μας και με τα αστικά κόμματα και με το σημερινό κυβερνητικό κόμμα. Μπορούμε να μιλάμε σήμερα για τα προβλήματα του γυναικείου φύλου ως φύλο; Εμείς δεχόμαστε ότι το γυναικείο ζήτημα είναι ταξικό και φυλετικό, είναι η διαπλοκή του ταξικού με το φυλετικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να δώσουμε ενιαία χαρακτηριστικά στο γυναικείο φύλο. Εμείς όταν μιλάμε για το γυναικείο ζήτημα ως ταξικό - φυλετικό ζήτημα αναφερόμαστε στις γυναίκες της εργατικής τάξης, ή τις γυναίκες που προσεγγίζουν την εργατική τάξη, που ανήκουν στα πιο φτωχά και κατώτερα τμήματα των αυτοαπασχολουμένων. Εκεί είναι οξυμένο το γυναικείο ζήτημα. Αυτό μας διαχωρίζει. Δεύτερον, εμείς ανάγουμε το γυναικείο ζήτημα στη γέννηση της πρώτης ταξικής κοινωνίας της δουλοκτητικής, από την οποία ανηφόρησε και στις συνθήκες του καπιταλισμού, βεβαίως με τροποποιήσεις, με αλλαγές. Και με την ευκαιρία, όταν λέμε εμείς καπιταλισμό, εννοούμε το σύνολο του καπιταλιστικού κόσμου. Καπιταλισμός υπάρχει στην Ευρώπη, υπάρχει και στην Αφρική και στην Ασία. Καπιταλισμός είναι και σε εκείνες τις χώρες που κόβουν την κλειτορίδα της γυναίκας ή τη σκοτώνουν, γιατί κοίταξε έναν άντρα, ή τη λιθοβολούν αν κάνει ένα παιδί εκτός γάμου, δηλαδή χώρες όπου μένουν αναχρονιστικά ήθη και έθιμα πρωτόγονα... Αυτός είναι ο καπιταλισμός. Εχει και τη βιτρίνα του, γιατί δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τη ζωή των Ευρωπαίων γυναικών με τη ζωή των γυναικών της Αφρικής. Είναι καλύτερη η ζωή των Ευρωπαίων γυναικών ακόμα και των εργατριών. Αυτός είναι ο καπιταλισμός, η ανάπτυξη είναι ανισόμετρη, ένα τμήμα βαδίζει πιο μπροστά και κρατάει σε καθυστέρηση με διάφορους τρόπους το υπόλοιπο.
Με αυτήν την έννοια, θα ήθελα να σταθώ σε ορισμένα ζητήματα, γιατί και οι αντίπαλοί μας διαστρεβλώνουν τις θέσεις του Κόμματος. Λέμε πως η θέση της γυναίκας καθορίζεται απ' την ταξική κοινωνία και το πεδίο εκείνο που καθορίζει την ανισότητα της γυναίκας είναι το πεδίο της οικονομίας, οι σχέσεις ιδιοκτησίας. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε την απλοϊκή άποψη ότι όλες οι αντιλήψεις βγαίνουν με έναν μηχανιστικό κι απότομο τρόπο απ' την οικονομία. Ισα ίσα υπάρχει ένα ολόκληρο εποικοδόμημα, το αστικό κράτος, η παιδεία, η εκκλησία, η κοινωνική πολιτική, το οποίο δίνει νομιμοποίηση σε αυτό που γίνεται στο πεδίο της οικονομίας. Απ' αυτήν την άποψη, δίνουμε εξίσου σημασία στην πάλη για την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας με την πάλη για το χτύπημα των αναχρονιστικών αντιλήψεων και μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού, διεκδικώντας αιτήματα και δικαιώματα για τις γυναίκες. Παλεύοντας για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας, ταυτόχρονα δίνουμε μάχη και το τεκμηριώνουμε απ' την πλευρά της ιδεολογίας και των αντιλήψεων. Το ΚΚΕ δεν υποτιμά το εποικοδόμημα.
Πού όμως διαφωνούμε; Οτι η ανισότητα της γυναίκας είναι προϊόν των αντιλήψεων των αντρών. Γιατί θύμα της ανισοτιμίας της γυναίκας είναι και ο άντρας, δεν είναι μόνο η γυναίκα, κάτι που δυστυχώς ο άντρας μπορεί να μην το καταλαβαίνει πάντα, να μην το συνειδητοποιεί. Αυτή είναι η διαφωνία μας. Είναι γέννημα της ταξικής κοινωνίας και στο μέτρο που οι άντρες δεν αντιπαλεύουν ή δεν συσπειρώνονται στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών εκεί θα πρέπει να τους ασκηθεί κριτική. Και μάλιστα αν είναι κομμουνιστές και ΚΝίτες εκεί δε θέλει υποχώρηση. Αλλά όχι να θεωρήσουμε ότι είναι γέννημα των « δικών τους συμφερόντων». Η άποψη που λέει ότι οι αντιλήψεις δημιουργούν την ανισότητα είναι μια αντιδραστική άποψη, η οποία θέλει να εμπεδώσει την υποταγή στην ταξική κοινωνία.
Ακούμε και μια νέα θεωρία. Το φύλο, λέει, δεν γεννιέται, προσδιορίζεται απ' την κοινωνία. Αυτή η θεωρία έχει κόκκο αλήθειας, έχει σπέρμα αλήθειας, αλλά εντάσσεται σε μια άκρως επικίνδυνη αντιεπιστημονική και ανορθολογική άποψη. Πραγματικά, όταν γεννιέται ένα αγόρι κι ένα κορίτσι ούτε καν έχουν συνειδητοποιήσει ότι είναι αγόρι και κορίτσι. Δεν παύει όμως να είναι αγόρι και κορίτσι. Κοινωνικά τι προσδιορίζεται; Οι λαθεμένες απόψεις που έχουν οι γυναίκες για την ισοτιμία και οι λαθεμένες απόψεις που έχουν οι άντρες για την ισότητα των δύο φύλων. Αυτό οπωσδήποτε αναπαράγεται κοινωνικά. Η γενίκευση της θεωρίας ότι το φύλο προσδιορίζεται στην πορεία με βάση την ελεύθερη επιλογή του καθενός, αυτό είναι ανορθολογικό. Αλλο πράγμα να χτυπάς τα ταμπού ανάμεσα στα δύο φύλα, άλλο πράγμα να χτυπήσεις το ρατσισμό απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Αλλά να βάλεις και τη θεωρία «δεν γεννιέσαι αλλά γίνεσαι» οδηγεί σε έναν εξισωτισμό που είναι σε βάρος των γυναικών, και σε βάρος των αντρών, με πολύπλευρες συνέπειες.
Ζούμε σε μια κοινωνία που, με πηγή την ταξική εκμετάλλευση, έχουμε σήμερα ένα πλήθος αναχρονιστικών, αλλά και εκμοντερνισμένων αντιδραστικών ή συντηρητικών απόψεων και προκαταλήψεων. Δεν μπορώ να πω ότι όλες είναι εξίσου αντιδραστικές αλλά στην ουσία εμποδίζουν τον αγώνα για την ισοτιμία να γίνει υπόθεση αντρών και γυναικών μέσα στο εργατικό κίνημα, στο κίνημα των μικρομεσαίων, της αγροτιάς. Μ' αυτήν την έννοια, ο αγώνας για την ισοτιμία της γυναίκας είναι ταξικός και φυλετικός μαζί. Διαπλέκονται τα δύο και σήμερα μετράει πολύ, γιατί η ανασυγκρότηση του κινήματος και η αναγέννηση δεν μπορεί να γίνει δίχως τη συμμετοχή και των δύο φύλων.