Κυριακή 15 Γενάρη 2012
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
Ο «άνθρωπος των Αλπεων» αποκαλύπτει τα μυστικά του

Είκοσι χρόνια έχουν περάσει από τότε που περιπατητές ανακάλυψαν το ηλικίας 5.300 ετών μουμιοποιημένο σώμα του «Ούτζι», σε έναν παγετώνα των τιρολικών Αλπεων, που έλιωνε. Ο Ευρωπαίος της εποχής του Χαλκού δεν έπαψε από τότε να κινεί το ενδιαφέρον των επιστημόνων, που εξετάζοντας τη μούμια με τα σύγχρονα τεχνικά μέσα, ανακαλύπτουν βήμα - βήμα τα στοιχεία για τις συνθήκες του θανάτου του και την κατάστασή του το τελευταίο διάστημα πριν το μοιραίο. Συχνά τα νέα στοιχεία οδηγούν σε ανατροπές.

Η πρώτη διερεύνηση, το 1992, ένα χρόνο μετά τον εντοπισμό του στις Αλπεις, κατέληξε ότι πέθανε από το κρύο και την εξάντληση, μετά την αναρρίχηση σε υψόμετρο 3.500 μέτρων. Ομως το 2002 η μελέτη της μούμιας με ακτίνες-Χ εντόπισε τη μύτη ενός βέλους στον αριστερό του ώμο, δίνοντας βάση στην υπόθεση ότι ίσως να είχε ξεφύγει από κάποιο έντονο καβγά σε χαμηλότερο υψόμετρο. Το 2003 διαπιστώθηκε η ύπαρξη βαθιάς πληγής στο χέρι του, η οποία βρισκόταν σε κατάσταση επούλωσης όταν πέθανε. Πρέπει να είχε μαχαιρωθεί λίγο καιρό πριν χτυπηθεί από το βέλος. Τομογραφία που έγινε το 2007 έδειξε ότι το βέλος είχε τρυπήσει μια αρτηρία, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι τελική αιτία του θανάτου του ήταν η αιμορραγία.

Το νέο εύρημα του 2011 ήταν ότι το στομάχι του «Ανθρώπου των Αλπεων» δεν είχε πέσει θύμα κάποιου πτωματοφάγου ζώου, όπως εκτιμούσαν ως εκείνη τη στιγμή οι επιστήμονες για να εξηγήσουν την παράδοξη απουσία του οργάνου. Το στομάχι αποτυπωνόταν στις καταγραφές από τις τομογραφίες του 2001 και του 2005, αλλά είχε περάσει απαρατήρητο, καθώς είχε συρρικνωθεί σε σημείο που να γίνει αγνώριστο και είχε προσκολληθεί πάνω στο παχύ έντερο. Η διερεύνηση του γενετικού υλικού που βρέθηκε στο περιεχόμενο του στομαχιού, έδειξε ότι ο «Ούτζι» είχε φάει κρέας κατσίκας και σπόρους, ανατρέποντας την κυρίαρχη άποψη ότι πέθανε πεινασμένος και κυνηγημένος. Δεν έτρεχε να ξεφύγει από εχθρούς. Μάλλον έπεσε θύμα κάποιας ενέδρας λίγο μετά το τελευταίο του γεύμα.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: «Discover», «Scientific American»

Πανούργος θύτης, αλλά και θύμα

Το έντομο δολοφόνος δεν είναι μόνο δυνατό, αλλά και πανούργο, καθώς το είδος που κυνηγά, η αράχνη, δεν είναι λιγότερο επικίνδυνο. Οπως διαπίστωσε πέρσι Αυστραλή βιολόγος ερευνήτρια, το έντομο ταρακουνά με τα πόδια του ιστούς αράχνης, μιμούμενο τις δονήσεις που προκαλεί μια παγιδευμένη μύγα, ώστε να προσελκύσει την αράχνη στο κατάλληλο σημείο και να της επιτεθεί. Συνεχίζοντας την έρευνα κατέληξε πρόσφατα ότι το έντομο δολοφόνος παίρνει υπόψη και ...τον καιρό, προτιμώντας να εξαπατά τις αράχνες όταν φυσάει.

Οι αράχνες έχουν σχετικά κακή όραση και έτσι αναγνωρίζουν την «ψαριά» στο δίχτυ τους με βάση τους κραδασμούς. Αλλά ακόμα και το ελαφρύ αεράκι εξουδετερώνει αυτή την ικανότητα, αδυναμία που τα έντομα δολοφόνοι εκμεταλλεύονται κατάλληλα. Κάνουν κινήσεις ανάλογες με αυτές που θα προκαλούσε κάποιο φερτό υλικό που θα είχε πιαστεί στον ιστό, ξεγελώντας τις αράχνες και καρφώνοντάς τις θανάσιμα με το μυτερό τους ρύγχος, μόλις πλησιάσουν. Η συμπεριφορά αυτή είναι αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής, που ευνόησε όσα άτομα του είδους την εκδήλωσαν τυχαία, εξαιτίας κάποιας μεταβολής στα εκ γενετής αποτυπωμένα πρωτόγονα νευρικά τους δίκτυα.

Ομως το κόλπο δεν πιάνει πάντα. Κάποιες φορές, η αράχνη πλησιάζει το έντομο, του ρίχνει μετάξι για να το ακινητοποιήσει και μετά το δαγκώνει. Στην περίπτωση αυτή, το τέλος του εντόμου δολοφόνου είναι πολύ σύντομο...

Οι μικρότεροι αστροναύτες

Μπορεί να μην έφτασαν στον Αρη, αλλά μικροσκοπικά όντα όπως ο βραδυβάμωνας της φωτογραφίας - γνωστός και ως «αρκούδα του νερού» - κατάφεραν να βγουν στο Διάστημα, πάνω στην αποτυχημένη ρωσοκινεζική αποστολή «Εδαφος του Φόβου». Η έκφραση «να βγουν στο Διάστημα» πρέπει να εκληφθεί κυριολεκτικά, καθώς σκόπιμα εκτέθηκαν στο διαστημικό κενό, για να διαπιστωθεί αν θα κατάφερναν να αντέξουν το ταξίδι και να ελεγχθεί έτσι πειραματικά η δυνατότητα διαπλανητικής μεταφοράς ζωής από μετεωρίτες.

Οι βραδυβάμωνες είναι ασπόνδυλα ζώα μήκους 1,5 χιλιοστού, με μυτερά νύχια στα πόδια, εξαιρετικά ανθεκτικά στη ραδιενέργεια, στις ακραίες θερμοκρασίες, ακόμα και στο διαστημικό κενό. Εκτός από τους εξελιγμένους ευκαριώτες (οργανισμοί με κύτταρα που έχουν πυρήνα), όπως οι σακχαρομύκητες, οι σπόροι φυτών και οι βραδυβάμωνες, στο «Εδαφος του Φόβου» επέβαιναν αρκετά είδη βακτηρίων και άρχαιων (παρόμοια με τα βακτήρια, αλλά προσομοιάζοντα βιοχημικά με τους ευκαριώτες). Το τέλος των επιβατών της ρωσικής αποστολής δεν θα είναι σε κάποιο εργαστήριο στη Γη, αλλά η εξαέρωσή τους μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της διαστημοσυσκευής, όταν αυτή σε λίγο καιρό καεί κατά την επάνοδό της στην ατμόσφαιρα.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ