ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Η αλληλεπίδραση εθνικού - διεθνικού και η εξάρτηση

Στα προηγούμενα άρθρα αναφερθήκαμε στην αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών, στην εποχή του τελευταίου σταδίου του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, και στις σχέσεις που αναπτύσσονται στα πλαίσια της αλληλεξάρτησης ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη. Σχέσεις που αναπτύσσονται ολοένα και πιο οργανικά, σε συνθήκες έντασης των ρυθμών καπιταλιστικής διεθνοποίησης. Αναφερθήκαμε, επίσης, στο γεγονός ότι στο ιστορικά πλέον διαμορφωμένο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, η αλληλεξάρτηση και οι σχέσεις των καπιταλιστικών οικονομιών και των κρατών καθορίζονται από το νόμο της ανισόμετρης οικονομικής ανάπτυξης, επομένως και από τη δύναμη των μονοπωλίων κάθε κράτους, σε συνδυασμό με τη δύναμη του ίδιου του κράτους. Επίσης, ουσιαστικό ρόλο στην εξέλιξη του καπιταλισμού στο στάδιο του ιμπεριαλισμού, περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο, παίζει το ίδιο το κράτος και η λειτουργία του, έτσι που η δύναμή του να συμφύεται με τα μονοπώλια και τη δράση τους, να εφαρμόζει το κράτος ρυθμίσεις, που να διευκολύνουν την αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου. Στην εποχή του ιμπεριαλισμού εμφανίζεται, λοιπόν, ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός, ο οποίος βεβαίως σε συνθήκες έντασης της καπιταλιστικής διεθνοποίησης, αλληλεξάρτησης των οικονομιών, συνένωσης τμημάτων κεφαλαίου από διαφορετικά κράτη, αποκτά και θεσμοθετημένο διακρατικό χαρακτήρα, δηλαδή έχουμε και διακρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις και συμφωνίες ανάμεσα σε κράτη, ή ενώσεις, διεθνείς πια περιφερειακές,(π.χ. ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, ΕΕ, ΝΑΦΤΑ κλπ.). Επομένως, έχουμε κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις και σε επίπεδο έθνους - κράτους και σε διακρατικό επίπεδο. Για την Ελλάδα αυτό εκφράζεται με τη συμμετοχή και ενσωμάτωση στην ΕΕ, την ΟΝΕ κλπ.

Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η θέση μιας χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από το κριτήριο της ανάπτυξης των καπιταλιστικών σχέσεων, αλλά συνολικά από την οικονομική της ισχύ, την πολιτική και στρατιωτική της ισχύ. Στους κόλπους του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος γίνονται βεβαίως και ανακατατάξεις και αλλαγές στη θέση και το ρόλο μιας χώρας, με βάση το νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης, ανάλογα πώς εξελίσσονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, παίζουν ρόλο οι τοπικές και περιφερειακές εξελίξεις κλπ., επηρεάζονται βεβαίως και από την πρόοδο και τις κατακτήσεις των λαϊκών κινημάτων, τις εσωτερικές εξελίξεις στο συσχετισμό δύναμης της μιας ή της άλλης χώρας.

Τα παραπάνω ζητήματα καθορίζουν και την πολιτική των αστικών κυβερνήσεων, προκειμένου να υπηρετείται η στρατηγική του κεφαλαίου. Μόνο σ' αυτή τη βάση, που καθορίζεται από τις σχέσεις παραγωγής, μπορούμε να κρίνουμε και να εκτιμούμε αντικειμενικά και σωστά την αστική πολιτική και των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών, αυτών που βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας και αυτών που συμμετέχουν από υποδεέστερη και εξαρτημένη, με τις όποιες μορφές εξάρτησης, θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Δηλαδή, είτε με διμερείς σχέσεις, ισχυρών και υποδεέστερων κρατών, είτε με ένταξη και ενσωμάτωση σε περιφερειακές καπιταλιστικές ενώσεις όπως π.χ. η Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι σημαντικό αυτό το ζήτημα, γιατί στις σύγχρονες συνθήκες η επίδραση αυτών των σχέσεων, στα πλαίσια της αλληλεξάρτησης, φτάνει έως και στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων προσωρινή ή και πιο μόνιμη (αναφερθήκαμε συγκεκριμένα στο προηγούμενο άρθρο), ιδιαίτερα των κρατών που βρίσκονται σε υποδεέστερη και εξαρτημένη θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Επομένως, η μελέτη, η ερμηνεία της πολιτικής, που εφαρμόζουν οι αστικές κυβερνήσεις της Ελλάδας, πρέπει να παίρνει υπόψη όλα τα παραπάνω στη διαλεχτική μεταξύ τους σχέση. Και απ' αυτή τη σκοπιά να προσεγγίζεται το ζήτημα της εξάρτησης. Που σημαίνει ότι το ζήτημα της εξάρτησης είναι διαλεχτικά δεμένο με τις σχέσεις παραγωγής, με τη δράση του κεφαλαίου στα πλαίσια της συμμετοχής της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, αφού ο καπιταλισμός βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο και μάλιστα στην τελευταία του βαθμίδα την κρατικομονοπωλιακή.

Αν αναφέρουμε το ζήτημα της εξάρτησης και της διαλεχτικής του σχέσης με την οικονομική βάση του καπιταλισμού, είναι γιατί η εστίαση των αιτιών των λαϊκών προβλημάτων στην εξάρτηση, δηλαδή στην πολιτική και μάλιστα στις εξωτερικές σχέσεις, (είναι δεδομένο ότι η οξύτητα των λαϊκών προβλημάτων στις υποδεέστερες και εξαρτημένες χώρες είναι μεγαλύτερη, επομένως και η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων), χωρίς την αποκάλυψη των πρωταρχικών αιτιών, που είναι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, αφενός είναι λαθεμένη, γιατί δεν παίρνει υπόψη τους νόμους κίνησης του καπιταλισμού, αφετέρου δε συμβάλλει στην ωρίμανση της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της ως προς την κατεύθυνση της πάλης τους που πρέπει να είναι η ανατροπή του καπιταλισμού και η κατάχτηση της εξουσίας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Ας θέσουμε το ερώτημα, υποθετικά, βεβαίως, γιατί ο καπιταλισμός έχει τους δικούς του αντικειμενικούς νόμους εξέλιξης και αυτοί αναγκάζουν το κεφάλαιο στην Ελλάδα να διαπλέκεται με το ξένο κεφάλαιο, να είναι εξαρτημένο. Αν εξαλειφθεί η εξάρτηση του ελληνικού καπιταλισμού θα καταργηθούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, που είναι η πηγή των δεινών των λαϊκών στρωμάτων, αφού είναι εκμεταλλευτικές σχέσεις;

Επομένως, αυτό που πρέπει να ενδιαφέρει πρωταρχικά το κίνημα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, είναι η κατάργηση της οικονομικής βάσης, του καπιταλισμού, και όχι μόνο η κατάργηση των ανισότιμων πολιτικών σχέσεων, που σε τελευταία ανάλυση, ακολουθούν τη νομοτελειακή πορεία του καπιταλισμού, λόγω της νομοτελειακής πορείας της καπιταλιστικής διεθνοποίησης σε συνθήκες αντικειμενικά ανισόμετρης ανάπτυξης. Η κατάργηση του καπιταλισμού θα καταργήσει και την εξάρτηση.

Το ίδιο ισχύει και για το ζήτημα των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Για να έχει αποτέλεσμα ο αγώνας για την υπεράσπισή τους προς όφελος του λαού, πρέπει να αναδεικνύει το γεγονός ότι η εκχώρησή τους γίνεται γιατί αυτό απαιτούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Και η πάλη για την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων συνδέεται οργανικά με την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και πρέπει να τείνει σ' αυτήν.

Τελικά «η αλληλεπίδραση εθνικού - διεθνικού δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι εσωτερικές αντιθέσεις και συνθήκες διαδραματίζουν τον κύριο ρόλο στην επαναστατική διαδικασία».(Το Πρόγραμμα του ΚΚΕ, «15ο Συνέδριο του ΚΚΕ - Ντοκουμέντα», σελ. 114).

Λ.