Κυριακή 13 Μάρτη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΠΑΙΔΕΙΑ
Από την υποβάθμιση... . στους μαθητές με υψηλές ικανότητες

Eurokinissi

Πλήθος αναδιαρθρωτικών κινήσεων γίνονται και θα γίνουν με στόχο την «αναβάθμιση» του εκπαιδευτικού συστήματος. Στα «καινοτόμα» και σύγχρονα προγράμματα, που προτείνουν, οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν τη δικιά τους υποκειμενική κοσμοθεωρία για τον κόσμο, δηλαδή ο κάθε μαθητής θα αναπτύξει τη δικιά του κοσμοαντίληψη, για παράδειγμα για την εξέλιξη βασισμένος σε επιστημονικές ή θρησκευτικές αντιλήψεις! Η αποσπασματικότητα, η αποστήθιση, ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας και η άποψη για μάθηση μακριά από τις αρχές της επιστήμης αποδυναμώνουν τη γνώση. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί μόνο ελληνικό αλλά γενικό φαινόμενο με την «εκπαίδευση για τους πολλούς» συνεχώς να υποβαθμίζεται. Το επόμενο βήμα μετά από αυτές τις μεταρρυθμιστικές κινήσεις, είναι η διαπίστωση του πόσο υποβαθμισμένη είναι η εκπαίδευση, δηλαδή πρώτα κλέβουμε το βιβλίο από το χέρι του μαθητή και μετά τον κατηγορούμε για αδιάβαστο και η σωτήρια λέμβος για το εκπαιδευτικό σύστημα είναι τα ειδικά προγράμματα για τους χαρισματικούς μαθητές. Για να εξετάσουμε όμως τι σημαίνει «κίνημα για χαρισματικούς ή με υψηλές ικανότητες μαθητές» θα πρέπει να εξετάσουμε την ιστορική του εξέλιξη.

Η επιχειρηματολογία για τις υψηλές ικανότητες (νοημοσύνη) στηρίχτηκε στο Δαρβίνο. Στο βιβλίο του «η καταγωγή των ειδών» παρουσιάζεται η θεωρία της εξέλιξης των ειδών, αλλά η μηχανιστική επέκταση (αναγωγή), της θεωρίας της εξέλιξης στον άνθρωπο παρέχει έδαφος για την ανάπτυξη της ευγονικής ιδεολογίας. Ο Galton (1969), πατέρας του τεστ IQ, θεώρησε ότι ήταν σκόπιμο να βοηθήσει τη φύση καθορίζοντας ποιοι ήταν έξυπνοι και ποιοι όχι, προωθώντας την αναπαραγωγή των πρώτων και στειρότητα των δεύτερων. Το 1904, στις ΗΠΑ προκειμένου να διακριθούν οι νοητικά προικισμένοι ιδρύονται εργαστήρια ευγονικής, που πλαισιώνονται από ψυχολόγους οι οποίοι αναλαμβάνουν να σχεδιάσουν τα κατάλληλα εργαλεία για τη διάκριση και τον εντοπισμό των ικανοτέρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο τεστ αναθεωρείται γιατί τα κορίτσια είχαν μεγαλύτερες επιδόσεις από τα αγόρια. Είναι ζήτημα βέβαια, αν θα πραγματοποιόταν αυτή η αναθεώρηση στην περίπτωση που τα αγόρια είχαν μεγαλύτερες επιδόσεις από τα κορίτσια ή αν οι λευκοί από τους μαύρους, έτσι ώστε να μειωθούν οι διαφορές. Στην Καλιφόρνια υποστηρίζεται πολιτική αποζημίωσης των ανθρώπων με χαμηλή νοημοσύνη που δέχτηκαν να υποστούν στείρωση (100$ για κάθε βαθμό ευφυΐας ΙQ μικρότερο από το 100). Η αναπτυσσόμενη κατά αυτό τον τρόπο βιομηχανική ψυχολογία χρηματοδοτείται από μεγάλες εταιρίες για να δημιουργηθούν εργαλεία (τεστ) για την πρόσληψη εργαζομένων. Δίκαια υποστήριξε ο ιστορικός Bernal, ότι οι μεγάλες εταιρίες καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό την κατεύθυνση, το πεδίο δράσης και τη φύση της ψυχολογίας. Τα επιχειρήματα του βιολογικού ντετερμινισμού, σύμφωνα με τον οποίο η κληρονομικότητα αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα στη μαθησιακή εξέλιξη, παραβλέποντας το ρόλο της εκπαίδευσης, βρίσκουν πάλι τη δημοτικότητά τους σε ορισμένους κύκλους της διανόησης.

Στην Ελλάδα το θεσμό αυτό υπηρέτησαν τα πρότυπα σχολεία. Στην προηγούμενη μεταρρύθμιση (1998) έγινε προσπάθεια εισαγωγής της δοκιμασίας δεξιοτήτων στις εξετάσεις της Γ' Λυκείου, ενώ σχεδιαζόταν «στρατηγική υποχώρηση» για την τοποθέτηση του τεστ στη Γ' Γυμνασίου, όπου με αυτό θα διακρινόταν οι μαθητές στο Λύκειο σε επίπεδα. Οι γενικότερες αντιδράσεις στη μεταρρύθμιση του Αρσένη έβαλαν το θέμα στο συρτάρι. Τον τελευταίο καιρό το ζήτημα των χαρισματικών μαθητών συζητιέται έντονα και παρασκηνιακά σε ορισμένα πειραματικά σχολεία, όπου ακούγονται απόψεις για επαναφορά του θεσμού των προτύπων. Στις 5/2/2005 στην Αθήνα, διενεργήθηκε ημερίδα από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης για την εκπαίδευση παιδιών με υψηλές ικανότητες μάθησης, στην οποία παραβρέθηκε και ο πρόεδρος του «Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υψηλών ικανοτήτων».

Στην ημερίδα αναφέρθηκε ότι ο μαθητικός πληθυσμός ο οποίος εμφανίζει υψηλές ικανότητες αποτελεί το 3-5% του μαθητικού πληθυσμού, ο δε εντοπισμός του απαιτεί εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό (ψυχολόγους, παιδαγωγούς κ.ά.) και ειδικά εργαλεία (τεστ). Οι μαθητές με υψηλές ικανότητες θα εγγράφονται πρώιμα στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό, ενώ ο εντοπισμός τους θα γίνει από τη νηπιακή ηλικία. Προς το σκοπό αυτό θα απαιτηθεί να λειτουργήσουν τα αντίστοιχα σχολεία με προτεραιότητα τα υπάρχοντα πειραματικά και άλλα σχολεία που θα λειτουργήσουν ως σχολεία ένταξης. Τα νοητικώς προικισμένα παιδιά απαιτούν ειδικά εκπαιδευμένους εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα υποστηρίξουν τόσο διδακτικά όσο και ψυχολογικά τους χαρισματικούς μαθητές και τους γονείς τους! (πρόταση καθηγ. ΠΤΔΕ, Η. Ματσαγγούρα)

Η ιστορική εξέλιξη του θεσμού των χαρισματικών ανέδειξε την αντιδραστική και ρατσιστική ιδεολογία του, αλλά πέρα από αυτό η επιλογή των μαθητών σε πολύ μικρές ηλικίες σχετίζεται, σύμφωνα με έρευνες, με την κοινωνικοοικονομική καταγωγή. Και επειδή δεν είναι οι μαρξιστές αυτοί που βλέπουν φαντάσματα ή καπνούς εκεί που δεν υπάρχουν, θα παραθέσουμε την άποψη ενός εισηγητή ο οποίος αναφέρει: «Στα σχολεία του 19ου και πρώτου μισού του 20ού αιώνα - στα δευτεροβάθμια κυρίως σχολεία -φοιτούσε ένα μικρό μέρος του νεανικού πληθυσμού της σχολικής ηλικίας, και μάλιστα αυτό που προερχόταν από ανώτερα οικονομικά στρώματα και είχε ως εκ τούτου διασφαλισμένες τις προϋποθέσεις για υψηλές επιδόσεις... οι μεταπολεμικές πολιτικές εκδημοκρατισμού άλλαξαν την κατάσταση... ως μέσο αναφοράς της διδασκαλίας (έγινε) ο μέσος μαθητής... η παγκοσμιοποίηση στην κρατούσα νεο-φιλελεύθερη εκδοχή της, ενίσχυσε το διεθνή ανταγωνισμό. Η καινοτομία της γνώσης ανήγαγε την καινοτομία σε ύψιστη επιδίωξη της κρατικής λειτουργίας... οι χώρες ένιωσαν την ανάγκη να στηριχτούν στο πιο δημιουργικό τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού... τα άτομα με αυξημένες ικανότητες ήρθαν στο προσκήνιο και η εκπαίδευσή τους απέκτησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον» (καθηγ. ΠΤΔΕ Δ. Ματθαίου).

Τα σχόλια θα είναι λίγα γιατί από μόνη της η δήλωση του ομιλητή είναι πλήρως κατατοπιστική ως προς τις «παιδαγωγικές» προθέσεις αυτού του ρεύματος που έχει σαφή πολιτικό και ιδεολογικό προσανατολισμό. Αυτοί στους οποίους θα στηριχτεί η κοινωνία είναι οι χαρισματικοί, αυτοί που έχουν τα οικονομικά μέσα για να εξασφαλίσουν υψηλές επιδόσεις. Επομένως αυτό δεν είναι και δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως παιδαγωγικό μέτρο και δεν πρέπει να παρασύρει τα μικροαστικά αισθήματα μισθωτών που θεωρούν ότι με αυτό το μέτρο τα παιδιά τους θα πάρουν καλύτερη μόρφωση, γιατί τα οικονομικά και εξουσιαστικά πλαίσια θα είναι περιορισμένα μόνο για τους «οικονομικά χαρισματικούς κληρονόμους».

Ο θεσμός του ενιαίου σχολείου θα δεχτεί μεγάλη επίθεση στο νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό του εκπαίδευσης. Δημοκρατικό αίτημα θεωρείται η αναβάθμιση συνολικά του σχολείου και οποιαδήποτε συζήτηση για αναβαθμισμένα «σύγχρονα» προγράμματα για χαρισματικούς μαθητές αποπροσανατολίζει οποιαδήποτε συζήτηση για την αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου, ενώ αποτελεί το «δούρειο ίππο» για τη δημιουργία εκπαίδευσης δύο ταχυτήτων. Βέβαια υπάρχει και ένα εμπόδιο, όπως παραδέχτηκαν οι εισηγητές στην ημερίδα, που δεν είναι άλλο από τους εκπαιδευτικούς που υιοθέτησαν σταδιακά την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής, για ενιαία ισότιμη αντιμετώπιση των μαθητών, εμείς απλά στη διαπίστωσή τους θα προσθέσουμε - όχι μηχανιστικά - τους μαθητές και τους εργαζόμενους γονείς τους!


Μαργαρίτα ΚΟΥΣΑΘΑΝΑ
Εκπαιδευτικός στο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Αθηνών

17 ΜΑΡΤΗ: ΜΕΡΑ ΕΞΩΡΑΪΣΜΟΥ ΤΗΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΕ
Στο στόχαστρο οι νεανικές συνειδήσεις

Να αντιδράσουν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές στη χειραγώγησή τους

Με στόχο την προπαγάνδιση στους νέους του αντιδραστικού «ευρωσυντάγματος», η Ευρωπαϊκή Ενωση διοργανώνει την ερχόμενη Πέμπτη 17 Μάρτη εκδηλώσεις στα σχολεία στο πλαίσιο του προγράμματος «Ανοιξη της Ευρώπης». Η ΕΕ κοντά στα μέτρα που προωθούν την κατάργηση δικαιωμάτων και κατακτήσεων, την ένταση του αυταρχισμού, την ιμπεριαλιστική πολιτική, ρίχνει έντονο βάρος και στην καλλιέργεια της «ευρωπαϊκής ταυτότητας» που στην ουσία σημαίνει καλλιέργεια της υποταγής στις αποφάσεις της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το πρόγραμμα «Ανοιξη της Ευρώπης» που φέτος έχει ως θέμα το λεγόμενο «ευρωσύνταγμα» αποδεικνύοντας περίτρανα τη στόχευση της ΕΕ να παρέμβει πρώτα και κύρια στις συνειδήσεις των νέων τη στιγμή που το έλλειμμα ενημέρωσης συνολικά στην κοινωνία είναι δεδομένο. Αλλωστε, στο σημείο που περιγράφεται ο στόχος της εκδήλωσης, γίνεται ξεκάθαρο ότι «θα έχει ως στόχο να φέρει όσους περισσότερους νέους Ευρωπαίους γίνεται κοντά στο Σύνταγμα, αντί απλά να παρουσιάσει το Σύνταγμα σ' αυτούς».

Πρόκειται για μια προσπάθεια πλήρους εξωραϊσμού στις συνειδήσεις των νέων των θεσμών και των στόχων της ΕΕ, απόκρυψης του χαρακτήρα της ως ιμπεριαλιστικής ένωσης και των αρχών πάνω στις οποίες βασίζεται το «ευρωσύνταγμα» για την παραπέρα προώθηση ανατροπών στην Κοινωνική Ασφάλιση και κατάργηση ακόμα περισσότερων δικαιωμάτων.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών και του λαϊκού κινήματος συνολικά είναι καθοριστικός για να μην περάσει και αυτή η προσπάθεια υποταγής στη λογική της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης.

Τι προβλέπει το πρόγραμμα

Το πρόγραμμα αποτελεί πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Σχολικού Δικτύου και αναπτύσσεται από τα υπουργεία Παιδείας των κρατών μελών. Το 2003 ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής του προγράμματος στα σχολεία με κεντρικό θέμα τότε την Ευρωπαϊκή Συνθήκη. Πέρσι, το θέμα ήταν η διεύρυνση και φέτος το «ευρωσύνταγμα», η θεματολογία δηλαδή βρίσκεται σε αντιστοιχία με σοβαρά ζητήματα της ΕΕ.

Απευθύνεται σε μαθητές γυμνασίων και λυκείων όμως δεν αποκλείεται και η συμμετοχή σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα σχολεία υποβάλλουν ηλεκτρονικά αίτηση συμμετοχής, τους αποστέλλεται σχετικό υλικό και ενημερωτικά σημειώματα για το πρόγραμμα με προθεσμία υποβολής αιτήσεων μέχρι τις 15 Μάρτη. Στα σχολεία που θα οργανώσουν εκδήλωση στις 17 Μάρτη (ή αν το επιλέξουν μια άλλη μέρα τον ίδιο μήνα) και που θα στείλουν μια αναφορά για την εκδήλωση μαζί με φωτογραφίες, η ΕΕ υπόσχεται και... επίσημο πιστοποιητικό συμμετοχής.

Επικίνδυνα προπαγανδιστικά παιχνίδια

Οι εκδηλώσεις επιχειρείται να γίνουν με ελκυστικό και προσιτό τρόπο για τους μαθητές χρησιμοποιώντας και κάποια... παιχνίδια με παιδαγωγικό δήθεν επικάλυμμα. Παιχνίδια που κάθε άλλο από αθώα είναι. Ενα ενδεικτικό παράδειγμα είναι το «Αερόστατο» που «εκπαιδεύει» τους νέους στην απεμπόληση δικαιωμάτων. Σύμφωνα με αυτό οι μαθητές σε μια προσπάθεια εξοικείωσής τους με τη «Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων» θα κληθούν να ταξινομήσουν τα δικαιώματα, γράφοντας 10 από αυτά σε 10 κάρτες. Επειτα θα φανταστούν πως πετούν με ένα αερόστατο, το οποίο ξαφνικά αρχίζει να χάνει ύψος. Τότε θα πρέπει να πετάξουν μία - μία τις κάρτες για να κρατήσουν το αερόστατο στον αέρα. Στο τέλος, τους μένει μόνο μια κάρτα - δικαίωμα και πρέπει να εξηγήσουν γιατί την κράτησαν.

Μια άλλη δραστηριότητα είναι αυτή για «Μια Ασφαλή Κοινότητα» κατά την οποία κάθε πέντε ή έξι βδομάδες, αστυνομικοί επισκέπτονται τα σχολεία για να συζητήσουν θέματα σχετικά με την ασφάλεια. Ενώ στην «Ομάδα Εργασίας Επίλυσης Συγκρούσεων», ομάδες μαθητών θα επινοούν μία σύγκρουση και θα την αναπαριστούν, ενώ η υπόλοιπη τάξη παρακολουθεί. Αν κάποιος από τους παρατηρητές μπορεί να λύσει το πρόβλημα, παίρνει μέρος στην αναπαράσταση. Οι μαθητές θα συζητήσουν, αν μια αξία ή ένας κανόνας προκάλεσε τη σύγκρουση. Αντίστοιχα, η δραστηριότητα για τις «Αξίες του Συντάγματος» προβλέπει οι μαθητές να επιλέξουν ποια από τις οχτώ «Αξίες» θα παρουσιάσουν στην τάξη τους. Ενώ η αναπαράσταση διαδικασίας λήψης αποφάσεων είναι μια διαδικασία προκειμένου να καταλάβουν οι νέοι πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στα όργανα της ΕΕ.

Στο πλαίσιο του προγράμματος διοργανώνεται και μια σειρά διαγωνισμών για μαθητές ηλικίας 10 ετών και άνω. Ενδεικτικά στα σχολεία της Γαλλίας καλούνται να προετοιμάσουν έναν φάκελο για την Ευρώπη σε συνεργασία με ένα σχολείο από τις γειτονικές χώρες της Γαλλίας ενώ ένας άλλος διαγωνισμός απευθύνεται σε μαθητές μικρότερους από 10 ετών, οι οποίοι καλούνται να στείλουν φωτογραφίες σχετικά με «ένα σύμβολο για τη δημοκρατία». Μάλιστα το πρώτο βραβείο που δίνεται σ' αυτό το διαγωνισμό είναι μια ψηφιακή κάμερα.

«Μανιφέστο νέων»: Μας «δουλεύουν χοντρό γαζί»

Ενδεικτικό του περιεχομένου του προγράμματος και τελικά των παρεμβάσεων συνολικά της ΕΕ στις συνειδήσεις των νέων ανθρώπων είναι το λεγόμενο «μανιφέστο της Ανοιξης της Ευρώπης για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης» που καταρτίστηκε το 2003, και είναι προϊόν της εφαρμογής του προγράμματος το 2003. Το συγκεκριμένο κείμενο αποτελεί υλικό προς αξιοποίηση από τα σχολεία που θα δηλώσουν συμμετοχή στο πρόγραμμα.

Το κείμενο εμφανίζεται να αντικατοπτρίζει τις απόψεις περισσότερων από 10.000 μαθητών, ωστόσο δεν είναι παρά μια αποτύπωση των επίσημων θέσεων της ΕΕ. Καλύπτει 30 θεματικές ενότητες - τομείς πολιτικής και το «όραμα» των νέων Ευρωπαίων εμφανίζεται ως μια Ευρώπη που στηρίζεται στην «οικονομία της αγοράς», που θα διαθέτει ευρωστρατό και θα συνεργάζεται με το ΝΑΤΟ και τον ΟΗΕ, θα εξασφαλίζει «ευελιξία» στην εργασία, «κινητικότητα στα πτυχία».

Να τι υποτίθεται διατυπώνουν οι νέοι της Ευρώπης στο «Μανιφέστο»:

«Η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει μια Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας και μια κοινή πολιτική άμυνας σε στενή συνεργασία με τον ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ. Ο στόχος αυτών των πολιτικών είναι να εγγυώνται ειρήνη και σταθερότητα. Η ΕΕ πρέπει να είναι υπεύθυνη για τη λήψη αποφάσεων και τις πολιτικές που σχετίζονται με την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος, των ναρκωτικών, της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού. Η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει ένα στρατό που θα αποτελείται από στρατιώτες με υψηλή εκπαίδευση και ειδίκευση», είναι η «θέση» των νέων Ευρωπαίων για την εξωτερική πολιτική. Αντίστοιχα, στον τομέα οικονομία σημειώνεται ότι «το οικονομικό σύστημα των κρατών - μελών είναι η οικονομία της αγοράς», ενώ σε απόλυτη συμφωνία με Λισαβόνα και Μπολόνια είναι τα όσα αφορούν εκπαίδευση και εργασία: «Η εκπαίδευση πρέπει να στοχεύει στο να ετοιμάζει τους σπουδαστές για μια σωστή δουλιά στην κοινωνία» και «τα διπλώματα και τα πτυχία που παρέχονται από τα τοπικά ιδρύματα πρέπει να γίνονται δεκτά σε όλα τα κράτη - μέλη» και «οι χώρες της ΕΕ πρέπει να εναρμονίσουν τα προγράμματα και τα στάνταρ σε όλες τις χώρες, αφήνοντας το δικαίωμα σε κάθε χώρα να χρησιμοποιεί την εμπειρία της στο εκπαιδευτικό σύστημα και τις εθνικές παραδόσεις», αναφέρεται χαρακτηριστικά. «Η ΕΕ πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία ενός υψηλής ειδίκευσης εργατικού δυναμικού με άτομα αρκετά ευέλικτα να αναπροσανατολίζονται επαγγελματικά και να αλλάζουν δουλιές πιο εύκολα», είναι η «θέση» των νέων για το ζήτημα της απασχόλησης.


Μ. Κ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ